Oblicza przeciwnika. Język a rzeczywistość w kategoriach ekspresji, polityki, ideologii

Piotr Czerwiński

Monografia stanowi być może pierwsze tego rodzaju ujęcie poruszanej w niej problematyki. Jej nowatorstwo polega na tym, że „obraz przeciwnika” lub – jak to często jest przyjęte w rosyjskiej literaturze przedmiotu – „obraz wroga” stanowi obiekt wieloaspektowej i wszechstronnej analizy konfrontatywnej: polsko-rosyjskiej i polsko-czeskiej. Warto podkreślić, że analiza ta jest wyłącznie lingwistyczna i to ją głównie odróżnia od wielu opracowań, podobnych tylko z nazwy, w ramach takich dyscyplin, jak: socjologia, politologia, historia, kulturologia, literaturoznawstwo czy psychologia społeczna. Każda część monografii posiada cechy wspólne z pozostałymi, a jednocześnie wyróżnia się właściwościami indywidualnymi. Tytułowe „oblicza przeciwnika” prezentowane są w poszczególnych częściach monografii. Praktycznie każda z nich ukazuje konfrontację odmiennych potrzeb i postaw politycznych. Przeciwnikiem najczęściej jest konkurent polityczny, wróg ideologiczny lub klasowy. Przeciwnika atakuje się w parlamencie, w mediach papierowych i elektronicznych, w Internecie. Wszędzie tam orężem ataku jest język (polski, rosyjski i czeski), za którego pomocą odbywa się rozprawa z przeciwnikiem politycznym lub wrogiem klasowym. Celem wszystkich tych zabiegów jest jego zdominowanie poprzez narzucenie mu swojej woli, swojej ideologii. Podstawowym chwytem prowadzącym do osiągnięcia dominacji nad przeciwnikiem jest jego dyskredytacja, realizowana poprzez wykorzystanie różnorodnych środków językowych, opisanych szczegółowo w poszczególnych częściach monografii.

Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie. T. 2: Wielokulturowość - doświadczanie Innego

red. Aleksandra Gancarz

Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie to inicjatywa wydawnicza pracowników i studentów Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nawiązująca do wielowiekowych cieszyńskich tradycji kształceniowych i publikacyjnych. Redaktorem serii Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie jest Alina Szczurek-Boruta. Drugi tom pt. Wielokulturowość – doświadczanie Innego to interdyscyplinarne forum wymiany myśli studentów i początkujących naukowców. Praca zbiorowa stworzona m.in. przez pedagogów, etnologów, psychologów, filozofów, filologów podejmuje tematykę wielokulturowości w wymiarze społecznym, edukacyjnym, filozoficznym i kulturowym. Autorzy poszczególnych tekstów podejmują temat wielokulturowości jako fenomenu naszych czasów, jak również zwracają uwagę na wybrane grupy społeczne, które na co dzień doświadczają własnej inności, będąc zarazem źródłem doświadczania inności dla swego otoczenia. Publikacja zawiera artykuły naukowe, komunikaty z badań, sprawozdania z konferencji, recenzję pracy naukowej, materiały pomocnicze dla studentów, a także prezentuje doświadczenia krajowe i zagraniczne studentów oraz ukazuje działalność studencką. Praca jest adresowana do studentów i badaczy dyscyplin z obszaru nauk społecznych i humanistycznych. Zainteresować może pedagogów, psychologów, socjologów, filozofów, kulturoznawców oraz osoby zaangażowane praktycznie w budowanie społeczeństwa międzykulturowego – nauczycieli, wychowawców, dziennikarzy, działaczy i aktywistów społecznych.

Romanica Silesiana. No 4: Les jeux littéraires

red. Krzysztof Jarosz

W prezentowanym tomie zebrano 19 artykułów, których wspólnym tematem są różnorodne aspekty gry literackiej. Materiał badawczy zaczerpnięto z literatury francuskiej, quebeckiej, afrykańskiej, hiszpańskiej i włoskiej. Analizie poddano między innymi następujące utwory: L’Illusion comique P. Corneille’a, Maryse F. Noël, Nottetempo, casa per casa V. Consolo, Quemar las naves A. Cuevasa, Le mosche del capitale P. Volponiego, Poèmes saturniens P. Verlaine’a, Le tombeau de Charles Baudelaire S. Mallarmégo, Tres tristes tigres G. Cabrery Infantego. Zbiór został wzbogacony o nową część, zatytułowaną En chantier, w której prezentowane są fragmenty wybranych opracowań przygotowywanych do druku. W części zawierającej recenzje zamieszczono pięć szkiców krytycznych, poświęconych opublikowanym w ostatnim czasie romanistycznym pracom literackim.

Studies in Contrastive Semantics, Pragmatics, and Morphology

red. Paulina Biały, Bożena Cetnarowska

Książka stanowi zbiór artykułów poświęconych zagadnieniom związanym z lingwistyką kontrastywną. Artykuły w niej zaprezentowane omawiają w głównej mierze kwestie dotyczące kontrastywnej semantyki kognitywnej. Niemniej jednak, kilka artykułów skupia się wokół morfologii i pragmatyki kontrastywnej, dzięki czemu może być wartościowym woluminem dla szerszego grona czytelników. W publikacji poruszane są zjawiska językowe występujące głównie w języku polskim i angielskim, jednakże czytelnika mogą także zainteresować odniesienia do języka chorwackiego, francuskiego, czy czeskiego. O ile we wstępie w sposób przeglądowy omówione są najistotniejsze kwestie dotyczące lingwistyki kontrastywnej w szerszym kontekście, to poszczególne artykuły mają na celu ukazanie obecnych tendencji w badaniach kontrastywnych oraz zróżnicowanych metod badawczych. Dlatego też niniejsza publikacja adresowana jest głównie do językoznawców, teoretyków i praktyków lingwistyki kontrastywnej, a także kognitywistów.

Obraz małżeństwa w "antyfeministycznych" utworach Bartosza Paprockiego na tle obyczajowych, religijnych oraz literackich zjawisk XVI i pierwszej połowy XVII wieku

Beata Stuchlik-Surowiak

Książka przybliża sylwetkę Bartosza Paprockiego – heraldyka oraz poety z przełomu XVI i XVII wieku, skupiając się przede wszystkim na jego twórczości okolicznościowej, klasyfikowanej w dotychczasowych badaniach jako „antyfeministyczna”. Burzliwe losy tego pisarza, a przede wszystkim ożenek z bogatą wdową oraz późniejsza nagła ucieczka z domu, zapoczątkowały funkcjonującą do dziś wśród badaczy legendę o Paprockim jako nieszczęśliwym małżonku, którego niechęć do kobiet znalazła odzwierciedlenie w wierszach. Ich głównym motywem są nacechowane okrucieństwem rady, jak karać złą żonę. Niniejsza książka zrywa z dotychczasową tradycją badawczą stawiającą znak równości pomiędzy prywatnym życiem, a twórczością literacką Paprockiego, odkrywając nieznane do tej pory źródła jego poezji, a także przybliżając wiele niepublikowanych dotąd tekstów o tematyce małżeńskiej. Książka adresowana jest do miłośników literatury staropolskiej oraz dawnej obyczajowości.

Kryptohistorie. Ukryte i utajone narracje w historii

red. Alicja Bemben, red. Rafał Borysławski, red. Jakub Wolff (Gajda), red. Justyna Jajszczok

Kryptohistorie. Ukryte i utajone narracje w historii to tom, w którym historycy, filologowie i inni badacze spotykają się na polu badań nad tajemnicą, tajnością i teoriami spiskowymi w historii i w narracjach około- lub pseudohistorycznych. Z jednej strony rozważają oni znaczenie owych tematów w historii oraz ich konsekwencje społeczne i polityczne, a z drugiej strony pytają o kryteria historyczności wydarzeń oraz o wagę mechaniki narracji dla konstruowania opowieści i historii. W rozumieniu „kryptohistorycznym” zatem na szczególną uwagę zasługują – w szerokim rozumieniu tego słowa – teksty historyczne, które skupiają się na tropieniu, odkrywaniu i opisywaniu sekretów, spisków i spekulacji, a także na wyjaśnianiu ich strategii narracyjnych oraz mechanizmów ich powstawania. Autorzy artykułów zamieszczonych w tomie zastanawiają się do jakiego stopnia takie narracje przynależą do dyskursu właściwego historii, w jaki sposób przyczyniają się one do jego aberracji i jego rozwoju oraz zarysowują historiograficzne, metanarracyjne i retoryczne ramy historii i kryptohistorii. Tom zawiera również eseje stanowiące poszczególne studia przypadków i koncentrujące się nad historycznymi przykładami mechanizmów i zjawisk związanych z tajemnicą, tajnością i spiskowością. Obejmują one szerokie spektrum zagadnień – od średniowiecznej mityzacji śmierci władcy, przez historycystyczne rekonstruowanie renesansu, czarną legendę Marii Kazimiery, utajone znaczenia malarstwa Vermeera, osiemnastowieczne rozprawy szyfrologiczne, fenomen popularności dziewiętnastowiecznego seryjnego zabójcy, wiktoriańską parazytologię, filmy traktujące o zbiegłych nazistach, śmierć Olofa Palmego jako kanwę szwedzkich powieści detektywistycznych, konstruowanie narodu w oparciu o przeinaczone pojmowanie roli archeologii, po współczesną kryptografię asymetryczną. Książka adresowana jest do szeroko rozumianej społeczności akademickiej i studentów, a szczególnie do historyków i filologów zajmujących się tematami historiografii, narratologii i ich społecznymi implikacjami.

VNDIQVE VICTORES. Wizja rzymskiego władztwa nad światem w mennictwie złotego wieku Antoninów i doby kryzysu III wieku - studium porównawcze

Agata Aleksandra Kluczek

Książka opowiada o odzwierciedleniu rzymskiej idei panowania nad światem w mennictwie władców rzymskich „złotego wieku Antoninów” (96–192) oraz „kryzysu III wieku” (235–284). Zgodnie z przyjętymi założeniami badawczymi kluczem do poznania owej idei imperialnej stają się ikonografia i legendy namonetne. Te środki przekazu informacji, samodzielnie albo łącznie, dostarczają do analizy rozmaitych odsłon tytułowego zagadnienia w jego oficjalnej interpretacji. Składają się na nie następujące wątki: granice i budowa świata rzymskiego, struktura świata barbarzyńskiego, relacje Imperium – sąsiedzi, a porządkuje je umieszczenie ich w pryzmacie działań i roszczeń cesarza rzymskiego. Temat władztwa nad światem – kategorii bądź symbolicznej, bądź praktycznej – odczytywany jest w jego podstawowym, czyli przestrzennym, sensie. Dlatego w książce dominuje problematyka „militarna” i „tryumfalna”. Z wyobrażeń i napisów zamieszczanych w mennictwie cesarskim odczytać można przesłanie, że to wojna porządkuje świat i to właśnie wojna zwycięska czyni Rzymian panami świata. Będąc zwycięzcami nad wrogami „z zewsząd”, Rzymianie zwać się mogą: undique victores. Analiza poszczególnych typów i wariantów monet cesarskich oraz medalionów, a także ich systematyzacja pozwoliły na skonstruowanie globalnej wizji rzymskiego władztwa nad światem w dwóch epokach. Dostrzec w nich można spójne interpretacje tematu rzymskiej dominacji w świecie. W ramach przyjętej w badaniach strategii porównawczej odnaleźć można w ich mennictwie wspólne rozwiązania wątków składających się na omawianą ideę, ale też wskazać można w każdej z nich różne motywy namonetne, będące efektem oddziaływania odmiennej rzeczywistości w owych epokach.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 4

red. Andrzej Górny, red. Justyna Kijonka, red. Agata Zygmunt

Tematyka czwartego tomu "Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa" nawiązuje do zagadnień poruszanych w "Górnośląskich Studiach Socjologicznych", wydawanych niegdyś przez nieistniejący już Śląski Instytut Naukowy. W tomie zaprezentowane zostały między innymi wyniki badań i naukowe dociekania "młodych naukowców" – doktorantów i doktorów, dotyczące wciąż obecnych i wzbudzających wiele dyskusji problemów kształtowania się tożsamości mieszkańców Górnego Śląska. Tożsamość ujmowana zarówno w perspektywie kulturowej, charakterystycznej dla zbiorowości narodowych, regionalnych, religijnych czy innych, jak i w perspektywie osobowości jednostkowej należy współcześnie do najczęściej podejmowanych tematów badawczych socjologii. Jest jednym z modnych tematów badań, wskazujących, że w świecie globalizacji i aksjologicznej wichrowatości kultury nie zniknęły pytania o doświadczenie ciągłości i trwania pamięci zbiorowej, społecznej odpowiedzialności za dziedzictwo przeszłych pokoleń, emocjonalnych zobowiązań wobec ojczyzny prywatnej czy ideologicznej, o kształty przyszłości niewyobcowanej z bogactwa kulturowej tradycji.

Sześcian zaklęty w kuli

Ewa Dąbek-Derda

  Sześcian zaklęty w kuli to analiza twórczości Jerzego Juka Kowarskiego – jednego z najwybitniejszych polskich scenografów – pod kątem rozumienia i kształtowania przestrzeni teatralnej. Punkt wyjścia rozważań stanowi Etienne’a Souriau koncepcja sześcianu i kuli jako dwóch podstawowych modeli sztuki scenicznej, a w sprzeczności kubicznej i sferycznej zasady organizacji przestrzeni jawi się istota teatru. Teatralne przestrzenie podporządkowane liczbie oraz kształtom figur geometrycznych (kwadratom, okręgom, punktom, trójkątom, a zwłaszcza bryłom idealnym: sześcianowi i kuli) ujawniły potencjał: sferyczny tkwiący w zamknięciu scenicznego sześcianu, oraz kubiczny – w otwartości teatralnych kul. Scenografie Kowarskiego prócz napięcia budowanego pomiędzy sferyczną i kubiczną potencją przestrzeni wyróżniają się również wpisywaniem w teatralną rzeczywistość tajemnych znaków, obecność zakodowanej w nich tajemnicy. W poszukiwaniu właściwych form scenografii, Juk Kowarski tworzy przestrzenie o takiej potencji, które zasługują na miano mobilu – swoistej machiny do grania, kumulującej w sobie wszystkie energie i sensy inscenizacji.

"International Journal of Research in E-learning" 2015. Vol. 1 (1)

red. Antonio dos Reis, Josef Malach, Nataliia Morze, Tatiana Noskova, ...

Tematyka czasopisma naukowego International Journal of Research in E-learning odzwierciedla koncepcyjne zasady leżące u podstaw modernizacji edukacji i reformy systemów edukacyjnych w krajach europejskich, jak i krajowych strategii rozwoju na miarę XXI wieku. Jednym z kluczowych celów edukacyjnych Unii Europejskiej jest zapewnienie równego dostępu do nauki i wiedzy, niezależnie od płci, zdolności finansowej i fizycznej oraz miejsca zamieszkania.

"Żywoty świętych ten Apollo pieje". Studia nad tradycją mitologiczną w literaturze staropolskiej

Marzena Walińska

Książka jest zbiorem artykułów podejmujących problematykę recepcji mitologii klasycznej w literaturze staropolskiej (XVI-XVII w.). Zawiera zarówno teksty wcześniej drukowane, dokumentujące wieloletnie studia autorki nad zagadnieniem, jak i prace nowe. Tytułowy cytat wskazuje na część II wydawnictwa poświęconą mitologizmom w wybranych obszarach barokowej literatury religijnej. Na materiale m. in. pastorałek dramatycznych i kaznodziejstwa autorka pokazuje, jak elementy tradycji antycznej funkcjonują w literaturze szkolnej, popularnej oraz użytkowej, a przede wszystkim zupełnie odmiennej pod względem ideowym. Na pozostałe części książki składają się studia określające rolę mitologii oraz formy jej wykorzystania w twórczości autorów renesansowych: Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego (część I) oraz ukazujące problematykę z perspektywy kształtowania języka poetyckiego: motywy mitologiczne w strukturze toposów, ich rola w poetyckim „kodowaniu” oraz w dyskursie miłosnym (część III).

Konstanty Gaszyński. Poezje

oprac. Jacek Lyszczyna

Książka jest pierwszą od czasu pierwodruków niemal pełną edycją poezji Konstantego Gaszyńskiego, wybitnego twórcy romantycznego. Adresowana jest przede wszystkim do studentów polonistyki i wszystkich miłośników dobrej poezji.

Identity Narratives. Interdisciplinary Perspectives

red. Marek S. Szczepański, Wioletta Tomala-Kania, Zbigniew Zagała

Kim jestem? Kim jesteśmy? I dlaczego? To kilka z wielu pytań, z którymi usiłują się zmierzyć autorzy książki „Narracje tożsamościowe. Perspektywy interdyscyplinarne”. Wypowiadają się z różnych perspektyw, podejmują wielość zróżnicowanych wątków. Dopiero taki wielowymiarowy obraz daje szansę zmierzenia się z postawionymi przed sobą pytaniami (zadaniami), a wśród nich: multikulturalizm, tożsamość (społeczna, polityczna), pamięć zbiorowa, miasto i jego uwikłania, socjologia jako dyscyplina, świadomość etyczna. W opinii autorów książka może znaleźć odbiorców zarówno wśród studentów nauk humanistyczno-społecznych, jak i czytelników nie parających się nimi zawodowo, ale zainteresowanych problematyką tożsamości i różnicy.

Literatura i chaos. Szkice o literaturze XX i XXI wieku

red. Barbara Gutkowska, Agnieszka Nęcka

Chaos – choć obecny w mówieniu i myśleniu ludzi o świecie od czasów starożytności – stał się istotnym źródłem i składnikiem nowoczesnego artyzmu. Świadczy o tym także fakt, że od końca lat osiemdziesiątych XX wieku związki pomiędzy chaosem, teorią chaosu a literaturą są przedmiotem różnorodnych badań podejmowanych przez literaturoznawców, językoznawców i kulturoznawców. W tomie Literatura i chaos. Szkice o literaturze XX i XXI wieku chaos traktowany jest przede wszystkim jako wielka metafora kulturowa, mająca często przełożenie na poetykę omawianego dzieła literackiego. W konsekwencji tego będąc różnie definiowany (m.in. jako egzystencjalny, konstrukcyjny, epistemologiczny, historyczny, mentalny, biologiczny, popkulturowy, urbanistyczny) i różnie waloryzowany (raz jako życiodajny, aktywizujący podmiotowość, raz jako destrukcyjny i niszczący), chaos stał się kluczowym motywem w opisie sytuacji i kondycji człowieka XX i XXI wieku na podstawie analiz utworów tak odmiennych twórców, jak Bolesław Leśmian, Władysław Broniewski, Ewa Szelburg-Zarembina, Witold Gombrowicz, Leo Lipski, Wiesław Myśliwski, Michał Witkowski, Mariusz Sieniewicz, Jacek Dukaj, Magdalena Tulli, Natasza Goerke, Sławomir Shuty, Joanna Bator, Agnieszka Drotkiewicz, Angelika Kuźniak oraz Terry Pratchett. Publikacja adresowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców, studentów nauk humanistycznych oraz wszystkich zainteresowanych literaturą XX i XXI wieku.

Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych. Przewodnik uzupełniający do laboratoriów z podstaw kartografii + Płyta CD

Joanna Ewa Szafraniec

Przewodnik „Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych” jest pomocą dydaktyczną do realizacji zagadnień kartograficznych przy wykorzystaniu otwartego oprogramowania geoinformacyjnego, jak QGIS, SAGA GIS czy GRASS GIS. Jego celem jest – na podstawie prostych ćwiczeń – przygotowanie studentów i innych osób zainteresowanych do utworzenia samodzielnego opracowania kartograficznego, czyli mapy. Przewodnik jest tak zaprojektowany, by wprowadzić najpierw w zagadnienia teoretyczne, terminologię. Są to cztery rozdziały poświęcone matematycznym podstawom kreślenia map, informacjom ogólnym o mapach i źródłach danych, kartograficznym metodom prezentacji danych przestrzennych oraz rzeźbie na mapie. Poprzez gotowe scenariusze zajęć w formie laboratoryjnej i instrukcje publikacja umożliwia wykorzystanie nabytej wiedzy w praktycznych czynnościach, czyli etapach konstrukcji mapy. Przewodnik zawiera również spis literatury, indeks pojęć oraz załącznik z odnośnikami do różnych informacji i danych, jak też zbiory danych do ćwiczeń dla tych, którzy nie dysponują własnymi przykładami. Tego typu opracowanie zapełnia lukę na rynku polskiej literatury dydaktycznej, łącząc dwie ważne dziedziny: kartografię i Systemy Informacji Geograficznej. Jego niewątpliwą zaletą jest umożliwienie realizacji ćwiczeń samodzielnie, dzięki dostępnym danym (na płycie CD i w Internecie), otwartemu oprogramowaniu geoinformacyjnemu oraz szczegółowym instrukcjom. Ponadto załączona płyta CD oraz spis bibliograficzny pozwalają na poszerzanie i uzupełnianie wiedzy i umiejętności.

Korespondencja i literatura okolicznościowa w kręgu magnaterii Wielkiego Księstwa Litewskiego

Mariola Jarczykowa

Książka poświęcona jest listom i utworom okolicznościowym z XVII wieku,  które powstały w rodzinnym kręgu magnatów litewskich – głównie Radziwiłłów i Sapiehów. Omawiane, nieznane teksty rękopiśmienne i drukowane zostały wydobyte z polskich i zagranicznych bibliotek i archiwów.  W poszczególnych rozdziałach ukazano nie tylko prywatne piśmiennictwo związane z wydarzeniami rodzinnymi (narodziny, śluby, pogrzeby), ale także przybliżono sporne kwestie różniące rywalizujących ze sobą magnatów. Dzięki listom sługi księcia Krzysztofa  – Piotra Kochlewskiego można poznać różne aspekty funkcjonowania Kiejdan, prywatnego miasta Radziwiłłów, natomiast wymiana epistolografii między sławnym poetą, jezuitą Maciejem Kazimierzem Sarbiewskim a synem przywódcy różnowierców na Litwie – Januszem Radziwiłłem ukazuje w ciekawym świetle zagadnienia tolerancji religijnej. Wiersze okolicznościowe omówione w drugiej części pracy wskazują na emocjonalny stosunek ówczesnych autorów do głównych bohaterów  książki – w panegirykach wychwalano ich zasługi, wyrażano radość z powodu powiększenia się rodzin i zwycięstw na bitewnych polach, a także smutek związany ze śmiercią hetmana wielkiego litewskiego. W paszkwilach piętnowano  natomiast uczestników tumultu wileńskiego oraz  opowiadającego się za Szwedami księcia Janusza Radziwiłła. Omówienia listów i utworów okolicznościowych uzupełniono o zagadnienia związane z edytorstwem tych form piśmienniczych.

Psychopedagogiczne uwarunkowania odroczenia decyzji o rozwodzie. Porównanie małżonków rozwodzących się i zawieszających postępowanie rozwodowe

Weronika Juroszek

Problematyka przeprowadzonych badań mieści się w obszarze uwarunkowań konfliktu rozwodowego i radzenia sobie z nim. Przedmiotem badań są czynniki warunkujące odroczenie decyzji o rozwodzie (przejawiającego się zawieszeniem postępowania rozwodowego). Przyjęto, że trwałość małżeństwa jest wartością, którą należy chronić, stąd ważne są te działania małżonków, które mają na celu odbudowę więzi małżeńskiej. Do takich działań należy zawieszenie postępowania rozwodowego. Analizowano, jakie czynniki warunkują podjęcie decyzji o zawieszeniu.  W tym celu zdecydowano się porównać małżonków zawieszających postępowanie rozwodowe z tymi, którzy podjęli ostateczną decyzję o rozwodzie.  W przeprowadzonych badaniach przyjęto, że istnieją określone uwarunkowania zawieszenia postępowania rozwodowego. Są one następujące: dojrzałość do małżeństwa, pełna rodzina pochodzenia, staż małżeński, dochody, czas trwania sesji mediacyjnych, zaangażowanie w sprawę rozwodową adwokata, udział w terapii. W opracowaniu wykorzystano strategię ilościową. Prawidłowości uzyskane metodą analizy statystycznej dały pewien ogólny obraz sytuacji rozwodzących się małżonków i umożliwiły konfrontację wyników z założeniami statystycznego modelu. Prawidłowości te zostały uzupełnione wypowiedziami małżonków, które nadały nowego znaczenia wynikom uzyskanym w ramach analizy statystycznej i dostarczyły ciekawych możliwości ich interpretacji. Dodatkowo wypowiedzi te wzbogaciły treści zawarte w niniejszej pracy, gdyż opinie indywidualnego człowieka nieraz bardziej przemawiają do czytelnika niż „suche” dane statystyczne. W niniejszym opracowaniu przyjęto, że małżeństwo jest wartością, stąd też jako szczególnie ważne jawią się czynniki leżące u podstaw decyzji o wstrzymaniu procesu rozwodowego na pewien czas w celu naprawienia naderwanych więzi. Rezultaty przeprowadzonych badań potwierdziły wszystkie weryfikowane hipotezy, okazało się więc, że zarówno dojrzałość małżonków (w tym odpowiedzialność), pełna rodzina pochodzenia, dłuższy staż małżeński, wyższe dochody, krótsze sesje mediacyjne oraz deklaracja udziału w terapii sprzyjają zawieszeniu postępowania rozwodowego. Z kolei decyzja o rozwodzie współwystępuje z deklaracją ciąży przedmałżeńskiej i wynajmowaniem pełnomocnika w mediacji. W odpowiedzi na postawione pytania badawcze wyszczególniono też przyczyny, które w opinii badanych małżonków miały decydujący wpływ na pogorszenie się relacji małżeńskich i tym samym sprzyjały rozwodowi, a nie zawieszeniu postępowania rozwodowego. Są one następujące (wymieniono od najczęściej do najrzadziej deklarowanych): zdrada,  ingerencja teściowej, uzależnienie, problemy z pracą, narodziny dziecka, dziecko z poprzedniego związku, choroba i niepełnosprawność w rodzinie, ingerencja teścia, poronienie, wyjazd za granicę, inne. Rezultaty analizy statystycznej ujawniły następujące przyczyny pogorszenia się relacji małżeńskich istotnie różnicujące grupę rozwodzącą się i zawieszającą postepowanie rozwodowe: zdrada, uzależnienie, problemy z pracą, narodziny dziecka.        Niniejsza praca ma służyć lepszemu zrozumieniu osób zgłaszających się do mediatora. Jeśli osobą czytającą tę książkę jest mediator rodzinny, to być może wpłynie ona korzystnie na jego sposób prowadzenia mediacyjnej rozmowy oraz umiejętność pomocy małżonkom deklarującym poważny kryzys małżeński. Chodzi o to, by potrafili się oni wzajemnie rozumieć  i szanować,  zwłaszcza, że najczęściej wspólnie wychowują dzieci.  Warto też podkreślić, że postaw małżonków rozwodzących się nie można traktować w kategoriach czarno-białych, gdyż wśród małżonków rozwodzących są też i tacy, którzy nie chcą rozwodu, jednak przystają na niego pod wpływem zdecydowanej, nieprzejednanej postawy drugiej strony. W kolejnych badaniach warto więc uwzględnić postawę małżonków wobec rozwodu dokonując szczegółowej analizy woli naprawy relacji małżeńskich. W pracy przytoczono wiele szczegółowych problemów doświadczanych przez małżonków w kryzysie rozwodowym. Znajomość tych problemów, jak i prób ich rozwiązania, może być wykorzystywana podczas różnych spotkań i warsztatów mających na celu kształtowanie prawidłowych postaw wobec małżeństwa i rodziny. Warto też rozważyć wykorzystanie pewnych ilustracji problemów w opracowywaniu programów wychowawczych dla szkół, przygotowujących młodych ludzi do życia w małżeństwie.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 4: Lingüística y didáctica de la lengua espanola

red. Agnieszka Szyndler, red. Cecylia Tatoj, red. Joanna Wilk-Racięska

W ostatnim tomie publikacji Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos znalazły się artykuły prezentujące różnorodność badań językoznawczych i rozwiązań w dziedzinie dydaktyki we współczesnym świecie hispanistycznym. W części poświęconej lingwistyce poruszono takie tematy, jak: manipulacja w dyskursie dziennikarskim, wybrane konstrukcje przyczynowe, metafory przestrzenne stosowane w języku prawniczym, perswazja w prasie skierowanej do mężczyzn, grzeczność językowa, użycie czasów w polskim i hiszpańskim Kodeksie cywilnym, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne, historyczne użycie tytułów honorowych, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne. Druga część tomu zawiera siedem tekstów przedstawiających panoramę współczesnej metodyki nauczania języka hiszpańskiego zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Grieczeskije korni w leksiczeskom sostawie russkogo i polskogo jazykow (siemanticzeskij, słowoobrazowatielno-morfołogiczeskij i stilisticzeskij aspiekty)

Maciej Walczak

Praca poświęcona jest semantycznej, słowotwórczej oraz stylistycznej analizie polskich i rosyjskich części mowy zawierających greckie rdzenie bądź zapożyczonych w całości z języka greckiego. Zaletą książki jest jej porównawczy charakter uwzględniający najnowsze zmiany w zakresie znaczeń badanych jednostek językowych, które to znaczenia nie są odnotowywane w źródłach słownikowych. Dodatkowo wykazywane są podobieństwa i różnice pomiędzy stylistycznymi właściwościami analizowanych części mowy oraz ich słowotwórczą aktywnością i potencją w języku polskim i rosyjskim. Książka może być adresowana zarówno do filologów-rusycystów, jak również studentów jako pomoc w zgłębianiu wiedzy w dziedzinie leksykologii współczesnego języka polskiego i rosyjskiego.

Na boku. Pisarze teoretykami literatury?... T. 4

red. Józef Olejniczak, red. Anna Szawerna-Dyrszka

Tom jest kontynuacją serii wydawniczej Na boku, która podejmuje refleksję na temat różnych sposobów przenikania się dyskursu teoretycznoliterackiego i literackiego w nowoczesnej i ponowoczesnej literaturze polskiej. W niniejszym tomie obszar badawczy został rozszerzony o wiek XIX (reprezentuje go Henryk Sienkiewicz). Autorzy szkiców kontynuują poszukiwania wypowiedzi pisarzy na temat literatury, formułowanych obok dyskursu stricte literackiego (Zbigniew Herbert, Jacek Dukaj, Henryk Sienkiewicz), ale też subtelnie wnikających w ten dyskurs (Jan Zych, Stanisław Barańczak), a nawet ogarniających go w całości (Joanna Bartoń, Piotr Goźliński, Witold Gombrowicz). Tom rozwija też, zapoczątkowane w poprzednim tomie serii, przemyślenia dotyczące literackiej twórczości zawodowych literaturoznawców, w której dokonuje się przemieszczenie języka teoretycznego z „na boku” do centrum literatury (Zofia Mitosek). W otwierającym publikację eseju Józefa Olejniczaka pojawia się także nowe rozumienie „naboczności”, nieobecne w tomach wcześniejszych. Wynika ono z dostrzeżenia zmiany sytuacji literatury zdominowanej przez teorię. „Jeszcze parę lat temu pozycja literatury wydawała się niezachwiana, dzisiaj – jeśli wierzyć Olejniczakowi – gdy panoszy się teoria, literatura zajmuje pozycję »na boku«. Z drugiej strony, zebrane w tomie prace pokazują, że dyskurs teoretyczny nadal korzysta z dyskursu literackiego, aczkolwiek w formacji ponowoczesnych jest odwrotnie – dyskurs krytycznoliteracki i teoretycznoliteracki wyprzedza teksty literackie” (z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Anny Węgrzyniak). Adresatem tomu jest środowisko akademickie oraz humanistycznie ukierunkowana młodzież szkół ponadgimnazjalnych.

Szkice o (nie)oryginalności. Konteksty i interpretacje

Ryszard Solik

Szkice o (nie)oryginalności – najogólniej rzecz ujmując – to rozważania o oryginalności i nad oryginalnością dzieła sztuki. Oryginalność należy dziś do grupy najważniejszych kategorii deskryptywnych sztuki, ale też tworzących z nią różne konfiguracje, zarówno w obszarze praktyki artystycznej, jak i dyskursów teoretycznych. Ustabilizowana przez modernizm ranga oryginalności (w efekcie także nowości, niekonwencjonalności, wyjątkowości), uczyniła z oryginalności jedną z wiodących i szczególnie pożądanych własności sztuki nowoczesnej, o niebagatelnym wpływie na proces redefiniowania granic doświadczenia artystycznego. I choć mówimy tu o pojęciu o historycznie ugruntowanych (od XIX wieku) pozytywnych konotacjach, wzajemność relacji ze sztuką (w diachronicznym ujęciu) nie jest i wcale nie była tak jednoznaczna, jak mogłoby się wydawać. Dotyczy to doświadczenia oryginału i oryginalności zarazem. Poruszane tutaj kwestie odwołują się do historycznej niejednoznaczności kategorii oryginalności, kontekstów redefinicji, dyskursu nowoczesności; omawiają zmienność kryteriów, ich konwencjonalizm i lokalność, a także niektóre dylematy związane ze współczesną praktyką artystyczną, której ekspansywność, różnomedialność czy interaktywność niejednokrotnie podają w wątpliwość zasadność tradycyjnych zestawów interpretacyjnych sztuki, jak również kryterialną efektywność części pojęć, w tym kategorii oryginalności. Publikacja adresowana jest do grona czytelników i przedstawicieli różnych dyscyplin humanistyki zajmujących się szeroko rozumianą teorią i historią sztuki, ale także twórców, krytyków sztuki oraz studentów szczególnie kierunków artystycznych. W dalszej kolejności do szerokiej rzeszy potencjalnych odbiorców i uczestników współczesnej kultury artystycznej.

"Romanica Silesiana" 2015, No 10: Insularia

Zuzanna Szatanik

Sous la rédaction de Ewelina Szymoniak, textes réunis et établis par Aneta Chmiel, Andrzej Rabsztyn, Zuzanna Szatanik   Kolejny numer czasopisma obejmuje artykuły napisane w języku francuskim, hiszpańskim, włoskim i angielskim. Tematem przewodnim tomu zatytułowanego Insularia jest literatura wysp będących dawnymi koloniami angielskimi, francuskimi i hiszpańskimi. Pomimo zrozumiałych lokalnych różnic charakteryzuje ją „kreolskość”, wyrażająca się często językiem, będącym syntezą języka kolonizatora i języka ludności skolonizowanej, ale też wielokulturowością zamkniętą na stosunkowo niewielkim obszarze insularnym. W zbiorze oprócz tekstów podejmujących ten zasadniczy nurt zamieszczono także artykuły, w których zagadnienie wyspiarskości traktowane jest w sposób metaforyczny. W stałej części Comptes rendus znalazły się nadesłane do Redakcji lub przez nią zamówione omówienia wybitnych prac literaturoznawczych z ostatnich dwóch lat.

Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza - stan - perspektywy

Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, ...

„Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza – stan – perspektywy” to pozycja obowiązkowa na półkach nauczycieli, wykładowców, lektorów, działaczy polonijnych, animatorów kultury, dziennikarzy, dyplomatów – jednym słowem wszystkich, którym prestiż języka polskiego w świecie leży na sercu i od których los i status języka polskiego na świecie zależy. Publikację stworzył zespół autorski w składzie: Władysław Miodunka, Jolanta Tambor, Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Kazimierz Ożóg, Adam Pawłowski, Dorota Praszałowicz, Anna Seretny, Roman Szul, Agnieszka Tambor, Tadeusz Zgółka (współpraca: Małgorzata Smereczniak, Karolina Graboń). Autorzy to jednocześnie zespół ekspertów powołany przez JM Rektora UŚ na mocy umowy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w styczniu 2017 roku w celu opracowaniu strategii nauczania i promocji języka polskiego w świecie, która miała uwzględniać: nauczanie języka polskiego jako obcego we wszystkich grupach wiekowych, na wszystkich poziomach, zarówno w systemie oświaty i szkolnictwa wyższego, jak i w innych formach; promocję języka polskiego w świecie, wraz ze wskazaniem priorytetowych kierunków geograficznych i obszarów merytorycznych oraz narzędzi promocji; koordynację działań oraz określenie zadań poszczególnych instytucji; wskazanie zakresu niezbędnych zmian legislacyjnych i sposobów finansowania. Prace nad strategią ukończono w lipcu 2017 roku, książka ukazuje się w lipcu 2018 roku. Odległość czasowa niezbyt wielka, ale brzemienna w wydarzenia. Przede wszystkim w październiku 2017 roku została powołana do życia Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, instytucja, która przejęła zadania Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynrodowej, ale też kilku innych działów, wydziałów i departamentów resortowych. Przed publikacją autorzy starali się wprowadzić konieczne zmiany, uwzględniające nową sytuację, choć nie zawsze było to możliwe. Autorzy diagnozują aktualny stan nauczania i promocji języka polskiego w świecie i sugerują najlepsze sposoby rozwikłania problemów, podpowiadają najlepsze rozwiązania. Zdajemy sobie sprawę, że szybka realizacja niektórych proponowanych zmian nie jest możliwa, gdyż wymagałaby ogromnych zmian systemowych – są to jednak plany maksimum, które pokazują bolączki i rzeczy ważne dla nauczycieli, uczniów, studentów, rodziców dzieci polskiego pochodzenia i cudzoziemców z różnych powodów uczących się języka polskiego (np. migrantów, uchodźców, ale też reemigrantów, którzy wchodzą w polski system edukacyjny), ważne także dla miłośników polskiej literatury, polskiego teatru i polskiego kina, przebywających za granicą, gdzie dostęp do dóbr kultury bywa bardzo ograniczony; dla polskich turystów, podróżników, pasażerów, którzy próżno oczekują polskich zapowiedzi w samolotach, polskojęzycznej obsługi w pociągach czy polskich napisów na takich lotniskach. Fragmenty tej publikacji będą przydatne na specjalnościach glottodydaktycznych, na podyplomowych studiach kształcących przyszłych nauczycieli języka polskiego jako obcego. Powinni po nią sięgnąć nauczyciele i wykładowcy, ale też studenci. Inspirację z tego opracowania winni czerpać ci, od których pewne zmiany, decyzje, możliwości wcielenia w życie proponowanych  rozwiązań zależą. Opracowanie pokazuje stan na przełomie lat 2017 i 2018 – stan, który systemowo wciąż jest taki sam. Daje podstawę do przemyślenia, wskazuje, co można naprawić szybko i łatwo, a co wymaga o wiele większego wysiłku. Chcemy zdecydowanie podkreślić – a to bardzo ważne – że opracowanie pokazuje też wszystkie dotychczasowe osiągnięcia, sukcesy i mocne strony polskiej edukacji glottodydaktycznej oraz promocji Polski i języka polskiego.

Śląski Moniuszko. Recepcja postaci i twórczości kompozytora na Górnym Śląsku. Studium socjologiczne. T.2: Mitotwórcze narracje moniuszkowskie w górnośląskiej kulturze. Socjologiczna analiza działalności Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz Opery Śląskiej w drugiej połowie XX wieku

Maja Drzazga-Lech

Wraz z przekształceniami górnośląskości, które miały miejsce w XX wieku, a zwłaszcza po II wojnie światowej, zmieniały się również treści, które działacze śląskich zrzeszonych amatorskich kół śpiewaczych oraz kreatorzy recepcji scenicznych dzieł kompozytora wystawianych na śląskiej ziemi przypisywali Stanisławowi Moniuszce. Powojenna górnośląska recepcja moniuszkowska kształtowana przez autorów wypowiedzi prasowych opisujących działalność śląskich amatorskich chórów i zespołów instrumentalnych – spadkobiercy Związku Śląskich Kół Śpiewaczych ujawniła cechy dwutorowej mitologizacji. Z jednej strony okresowo przypisywano Moniuszce rolę prekursora polskiego socjalizmu, co było zgodne z linią programową socjalistycznego państwa polskiego. Z drugiej podtrzymano narracje czyniącą z postaci kompozytora symbol polskości Górnego Śląska, wykreowaną przez Związek Śląskich Kół Śpiewaczych w Dwudziestoleciu międzywojennym. Szczególnie interesujące jest to, że  w ramach działalności tego amatorskiego zrzeszenia muzycznego realizowanej po 1989 roku została rozpowszechniona nowa narracja moniuszkowska – Druh śląskiej drużyny śpiewaczej. Analiza recepcji postaci Stanisława Moniuszki i jego scenicznej twórczości, zwłaszcza jego pierwszej opery Halki, kreowanej w oparciu o narracje nawiązującą odpowiednio do: występów artystów warszawskich pod batutą Emila Młynarskiego na terenie plebiscytowym w 1920 roku, działalności sceny operowej na deskach Teatru Polskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach w latach 1922 – 1931, gościnnych spektakli moniuszkowskich w Teatrze Polskim w Katowicach  w latach 1932 – 1939,  działalności Opery Śląskiej  w latach 1945 – 2010 również ujawniła, że istnieje specyficzna dla tego regionu narracja moniuszkowska odnosząca się do pierwszej opery kompozytora – „śląskiej” Halki. Interesująca jest również ewolucja treści przypisywanych tej operze poprzez kreatorów recepcji nawiązujących do kolejnych inscenizacji Moniuszkowskiego dzieła wystawianych na deskach Opery Śląskiej w Bytomiu. Z jednej strony stale przypomina się wydarzenia składające się na „śląski rodowód” tego dzieła, z drugiej jego twórcy przypisuje się pełnienie ról społecznych, których istotność podyktowana jest kontekstem recepcji: narodowy twórca w muzyce polskiej, prekursor polskiego socjalizmu czy twórca dzieł o uniwersalnym przesłaniu.