O pożytkach z badań z dziedziny socjologii i antropologii polityki. Próby refleksji

red. Jacek Wódz

Przedmiot zainteresowania autorów tekstów, które złożyły się na prezentowany tom, nie mieści się w jednej, konkretnej dyscyplinie naukowej. Nie jest to ani klasyczna socjologia, ani klasyczna antropologia kultury, ani klasyczna politologia, ani wreszcie nie są to typowo prawnicze rozważania. W grupie autorów znaleźć można socjologów, politologów, badaczy kultury... W pracy znalazły się teksty dotyczące polityki w wymiarze regionalnym oraz lokalnym, państwowym. Analizie poddano także pojęcie państwa, władzy oraz zagadnienie mitu – w kontekście władzy oraz w odniesieniu do konkretnych osób zajmujących eksponowane stanowiska w państwie, odgrywające decydującą rolę w życiu Polski, Maroka, Włoch. [21.11.2012]

Intertekst, historia i (auto)ironia. Szkice o twórczości Tadeusza Różewicza

Katarzyna Gutkowska

Niniejsza książka to zbiór szkiców łączących interpretacyjno-analityczne rozważania na temat poszczególnych utworów Tadeusza Różewicza z próbą określenia specyfiki jego gry w nawiązania i oceny modi operandi otaczającego go świata. To również refleksja na temat stosunku poety do najważniejszych kategorii humanistyki: podmiotowości i poetyckiego „ja”, historii i wagi doświadczenia, przystawalności poetyckiego słowa do materii życia, ironii i autoironii, tożsamości budowanej na pamięci i refleksyjnym odbiorze rzeczywistości w jej najpoważniejszych i najbardziej trywialnych przejawach, a także do dzieł i słów cudzych, włączanych w poetycką tkankę jego własnych utworów. Intertekstualność dzieła Różewicza pojmuje się przy tym bardzo szeroko: intertekst to zarówno inne dzieło literackie (również inny tekst samego Różewicza), jak i formacja kulturowa danej epoki, szczególny moment dziejowy, obejmujący różne formy przekazu, język mediów czy język krytyki wycelowanej w wiersze poety, dzięki któremu badacze, znawcy i tłumacze usiłują dociec Różewiczowskiej „tajemnicy wiersza”. I choć poszczególne szkice traktują o różnych aspektach twórczości poety (związkach jego wierszy z poezją Norwida, Staffa, kwestiach metapoetyckich czy światopoglądowo-historiozoficznych), niektóre z nich swym zasięgiem obejmują także punkty wspólne, co świadczy o kompaktowości i spójności poetyckiej twórczości Różewicza, od lat konsekwentnie budującego charakterystyczny nurt motywiki i sieć punktów wyjścia wokół zespołu podstawowych pojęć i kulturowych filarów. Książka przeznaczona jest dla wszystkich zainteresowanych poezją polską XX i XXI wieku, a w szczególności dla krytyków literackich, nauczycieli, studentów filologii i innych kierunków, w które wpisuje się nurt rozważań o kondycji współczesnej kultury, a także roli literatury w postindustrialnym, zmediatyzowanym świecie.

Starość w dzielnicy poprzemysłowego miasta. Studium na przykładzie "starych" Bogucic

Jolanta Klimczak, Dorota Nowalska-Kapuścik

Przeprowadzone przez Autorki badania dotyczące sytuacji osób starszych w jednej z poprzemysłowych dzielnic miasta Katowice pokazały, że stopień zaspokojenia poszczególnych potrzeb jest zróżnicowany w zależności od ich rodzaju, stąd, pomimo podejmowanych przez jednostki organizacyjne, pozarządowe oraz inne instytucje działań na rzecz środowiska senioralnego, kryterium deficytu w sferze kontaktów międzyludzkich i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym nie zawsze zostaje spełnione.

Linguarum silva. T. 1: Opozycja - przeciwieństwo - kontrast w języku i w tekście

red. Barbara Mitrenga

Pierwszy tom Linguarum silva zapoczątkowuje nowe wydawnictwo wielotomowe, ukazujące się pod patronatem Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Publikacja zawiera dziesięć zróżnicowanych tematycznie artykułów, podejmujących refleksję nad zaproponowanymi w podtytule pojęciami (opozycja – przeciwieństwo – kontrast) i ich odzwierciedleniem na płaszczyźnie językowej i stylistyczno-genologicznej. Teksty zostały zgrupowane w trzech częściach: w pierwszej (Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w języku) znalazły się opracowania z zakresu semantyki i leksyki współczesnej, semantyki i leksyki historycznej oraz studia konfrontatywne (polsko-słowackie i polsko-rosyjskie), w drugiej (Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w tekście) zgromadzono artykuły poświęcone realizacjom gatunkowym współczesnego poradnika oraz kołysankom. W części trzeciej (Varia) opublikowane zostały: omówienie książki Aldony Skudrzyk i Krystyny Urban Małe ojczyzny. Świadomość językowo-kulturowa społeczności lokalnych oraz dwa sprawozdania z ważnych przedsięwzięć i uroczystości, związanych z działalnością Instytutu Języka Polskiego. To, że zaproponowane przez Autorów analizy odnoszą się do różnych płaszczyzn języka, mają charakter komparatywny, bazują na zróżnicowanych gatunkowo i stylistycznie tekstach, świadczy o interdyscyplinarnym charakterze publikacji, co uznać należy za jej dodatkową wartość. Linguarum silva adresowane jest do szerokiego grona czytelników, zwłaszcza językoznawców reprezentujących różnorodne dziedziny lingwistyki (badaczy języka współczesnego, historyków języka, slawistów, genologów), studentów i doktorantów kierunków filologicznych oraz wszystkich, którzy interesują się problematyką języka i tekstu.

Podstawy geografii usług

Franciszek Kłosowski

Monografia Podstawy geografii usług złożona jest z dwu części – teoretycznej i praktycznej. W części teoretycznej, na którą składają się trzy rozdziały, rozpatrywane są definicje, klasyfikacje i cechy usług, mierniki i wskaźniki wykorzystywane w badaniach usług, ich jakość, koncepcje teoretyczne dotyczące usług, czynniki rozwoju i lokalizacji usług oraz ich finansowanie. Z kolei część empiryczna, dotycząca usług w Polsce, składa się z sześciu rozdziałów, obejmujących historię rozwoju usług na świecie i w Polsce, strukturę własnościową usług, poziom, rozmieszczenie i strukturę usług w Polsce w 2019 r., usługi w przestrzeni miasta oraz e-usługi. Ostatni rozdział stanowi podsumowanie pracy.

Między "sensus catholicus" a "uchrześcijanionym nacjonalizmem". Sztuka Kościoła rzymskokatolickiego na Górnym Śląsku wobec dyskursów narodowych

Jerzy Gorzelik

Książka podejmuje zaniedbywany dotąd temat przenikania do katolickich przestrzeni sakralnych wątków nacjonalistycznych i utrwalania w sztuce kościelnej katolicko-narodowych dyskursów. Polem badań jest Górny Śląsk – obszar rywalizacji zwolenników różnych programów tożsamościowych. Autor ukazuje, jak od początków XX w. do czasów współczesnych elity Kościoła, wspierane przez artystów i władze publiczne, wykorzystywały sztukę do budowy narodów i innych wspólnot wyobrażonych. Ponadto analizuje programy ikonograficzne i narracje, kojarząc tematy i motywy z mitami, symbolami i konstruktami historiozoficznymi. Książka daje obraz dylematów, przed którymi stanęli katolicy w dobie intensywnych procesów narodotwórczych.

Elementy enzymologii i biochemii białek. Skrypt dla studentów biologii i biotechnologii

Danuta Wojcieszyńska, Urszula Guzik

Prezentowany skrypt jest przeznaczony dla studentów biologii, biotechnologii i innych kierunków pokrewnych, którym z założenia ma ułatwić przygotowanie do ćwiczeń, zaznajomienie się z podstawowymi metodami stosowanymi w enzymologii oraz wykonanie odpowiednich doświadczeń. Podręcznik został podzielony na trzy części, z których każda obejmuje: wstęp teoretyczny, stosowane podczas zajęć materiały i odczynniki, opis przebiegu doświadczeń oraz sposób opracowania uzyskanych wyników. Podana na zakończenie każdej części literatura źródłowa umożliwia czytelnikowi samodzielne zaplanowanie badań oraz bardziej wnikliwą analizę wyników. Skrypt zawiera informacje na temat izolacji i oczyszczania 1,2-dioksygenazy katecholowej oraz charakterystykę tego enzymu, badania kinetyki reakcji enzymatycznych, w tym wyznaczenie optymalnych warunków reakcji enzymatycznej, wyznaczenie stałych kinetycznych reakcji oraz określenie wpływu inhibitorów na przebieg reakcji enzymatycznej. Omawia również metody immobilizacji enzymów, a także wpływ immobilizacji na aktywność enzymów.

Zielona inkluzja, czyli o relacji człowieka z przyrodą, outdoor education i leśnej bajce

Joanna Godawa

Zielona inkluzja… powstała z potrzeby zwrócenia uwagi na relację współczesnego człowieka ze światem natury. To książka o  konieczności włączenia się do natury/ wyjścia z deficytu natury, gdzie mowa jest o relacji, miejscu, dziecku i rozwoju osobistym każdego z nas. To słowa o przygodzie, bajce, zrównoważonym rozwoju i ekologii, w których mamy szansę zobaczyć siebie. Autorka zaproponowała trójfazowy model inkluzji/ powrotu człowieka do natury oparty na trójfazowej koncepcji antropologicznej Arnolda von Gennepa oraz autorski model leśnej bajki przygotowującej i pogłębiającej kontakt dzieci z przyrodą, wierząc, że jedną z dróg prowadzących do  inkluzji człowieka z naturą są działania ukierunkowane na pracę i rozwój dzieci w przestrzeni natury oraz ukazanie środowiska naturalnego jako miejsca wspólnego, w którym możemy i powinniśmy podejmować działania o charakterze badawczym, innowacyjnym i twórczym.

The Discourse of M: Managing British Intelligence in James Bond Movies

Anna Majer, Piotr Mamet

The Discourse of M różni się od książek, które do tej pory napisano na temat serii filmów o agencie 007. To nie główny bohater – James Bond – jest przedmiotem zainteresowania autorów, lecz M – osoba będąca szefem brytyjskiego wywiadu (MI6) i zwierzchnikiem Bonda. W postać M wciela się trzech aktorów (Bernard Lee, Robert Brown i Ralph Fiennes) i jedna aktorka (Judith Dench), a każda z tych osób stwarza wyjątkową kreację szefa MI6, reprezentując różne style zarządzania, co ma odzwierciedlenie w języku. To właśnie stało się przedmiotem dociekań badaczy – dyskurs M. Książka ma charakter pracy naukowej. Socjolingwistyczną i pragmatyczną analizę materiału badawczego (wypowiedzi M) poprzedza teoretyczna podbudowa dotyczącą dyskursu instytucjonalnego, krytycznej analizy dyskursu, koncepcji władzy i aspektów pragmatycznych – aktów mowy i uprzejmości. Część badawczą rozpoczyna analiza pozycji M jako szefa wywiadu na przestrzeni lat, na podstawie wypowiedzi bohaterów w różnych konfiguracjach – M-Bond, M-zwierzchnicy czy M o sobie. Dalej obserwujemy, jak zmienia się dyskurs M w poszczególnych odcinkach serii. Jako manager, M wydaje rozkazy, dokonuje oceny i dba o zachowanie najwyższych standardów i swych podwładnych. Książka przedstawia, w jaki sposób każdy z czterech M realizuje swoje managerskie zadania, jaka jest specyfika języka każdego z nich i w jaki sposób za pomocą języka realizują oni swoje cele, a tym samym cele MI6.

Language Fossilization in the Advanced Learners of Polish as a FL: Focus on Problems and Possible Solutions

Marzena Wysocka-Narewska

Publikacja porusza problem fosylizacji języka u zaawansowanych użytkowników języka polskiego jako obcego. Zbadane są trudności (przejawy fosylizacji), z jakimi borykają się obcokrajowcy zarówno w mowie, jak i w piśmie, zasugerowane przyczyny istniejących problemów, a także sugestie zmian i form pracy nad językiem polskim.

Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania - dobre praktyki - rekomendacje / The V4 Humanities Education for the Climate. Diagnoses - Best Practices - Recommendations

Red. Bernadeta Niesporek-Szamburska, Maria Wacławek, Zuzana Obertová, współpr. Ivana Dobrotová, ...

Publikacja jest efektem współpracy badaczy oraz nauczycieli z Polski, Czech, Słowacji i Węgier w ramach projektu "Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania - dobre praktyki - rekomendacje" (VF 22020071), koordynowanego przez Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Publikacja przybliża problematykę zmian klimatycznych oraz ideę przeformułowania zadań współczesnej humanistyki w krajach V4 i na świecie. Artykuły podejmują zagadnienia związane z interdyscyplinarną perspektywą w akademickiej i szkolnej edukacji proekologicznej oraz prezentują szeroką przestrzeń jej realizacji: od teorii ekodydaktyki - uniwersyteckiej i szkolnej, przez badania edukacyjne, koncepcje nauczania, ekotransformacje w edukacji, nowe metodologie, aż po przykłady dobrych praktyk (w postaci scenariuszy lekcji, ekoaktywności czy prezentacji realizowanych projektów). Publikacja jest kierowana do środowisk uniwersyteckich i szkolnych, badaczy, dydaktyków i nauczycieli zainteresowanych interdyscyplinarną humanistyczną edukacją proekologiczną.

Nemezjan w kręgu antycznej tradycji łowieckiej

Anna Kucz, Edyta Gryksa

Celem monografii jest przedstawienie postaci kartagińskiego poety Nemezjana i zagadnień związanych z jego dziełem Cynegetica. Zachowany do dnia dzisiejszego passus wspomnianego dzieła, liczący 325 wersów, stanowi ważne kompendium na temat łowiectwa w czasach antycznych. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców: filologów klasycznych, historyków, przyrodników, osób zainteresowanych tematyką łowiectwa oraz hodowli psów i koni w starożytności.

Tahar Ben Jelloun. Hybridité et stratégies de dialogue dans la prose publiée après l'an 2000

Magdalena Zdrada-Cok

Monografia poświęcona jest twórczości Tahara Ben Jellouna, jednego z najbardziej znanych na świecie autorów pochodzących z Maghrebu, powieściopisarza, poety, eseisty i publicysty, członka prestiżowej Akademii Goncourtów. Opublikowane w ciągu dwóch ostatnich dekad powieści, nowele, opowiadania, teksty autobiograficzne i biograficzne oraz eseje omówione zostały na tle ewolucji stylistycznej i tematycznej twórczości pisarza, ze szczególnym uwzględnieniem związków z utworami wcześniejszymi (intertekstualność wewnętrzna). Dogłębna analiza dotyczy zjawiska hybrydyzacji gatunkowej: relacji pomiędzy baśnią wschodnią i europejskimi paradygmatami gatunkowymi. Ukazano również teksty, w których dyskurs literacki sytuuje się na styku autobiografii, fikcji, autofikcji i eseju biograficznego. Interesująca konstrukcja tożsamości postaci, łącząca aspekty autobiograficzne, biograficzne i fikcjonalne („ja transpersonalne”) przedstawiona została w kontekście dialogu pomiędzy kulturą maghrebską i europejską, który nie przestaje inspirować Tahara Ben Jellouna.

Święta Medea. W stronę komparatystyki pozasłownej. Wyd. 2

Zbigniew Kadłubek

Prezentowana książka jest zbiorem studiów, esejów, szkiców krytycznych, mimo to stanowi spójną całość stanowiącą próbę dokonania literackiego namysłu wychodzącego poza słowa, extra verba. Pomieszczone w książce teksty cechuje myślenie o literaturze jako o całości – jednak z perspektywy greckiego antyku i łacińskiego średniowiecza, niemieckiego romantyzmu i modernizmu oraz postmodernizmu. Dążeniem Autora było wyjście z rozproszenia liter i literatur, pokazanie, że literatura to spotkanie z Życiem, a synoptyczne czytanie tekstów Wielkiej Literatury prowadzi do przekonania, że literatura jest syjamską siostrą życia, egzystencji, bytowania. W takim czytaniu chodzi o przyjęcie metody porównawczej czy komparatystyki pozasłownej, która jest mobilizacją metod, odczytań, dyskursów, a nie tylko wydobywaniem z tekstów literackich implikacji filozoficznych czy estetycznych. Autora nie zadowala badanie wyłącznie walorów literackich, lecz o całościowe czytanie. Kolejną cechą wspólną pomieszczonych w książce tekstów jest intencja, by pozostawały w zgodzie z myślą teologiczną i religijną. Namysł teoretyczno-literacki i komparatystyczny Autora jest zakotwiczony w wierze. Jak sam pisze: „W rozproszeniu, po spiętrzonych wodach dzisiejszej kultury płynąłem Arką Noego, jaką stara się być literatura porównawcza. Arka Noego jest bowiem przymierzem nowoczesności z dawnością, różności i jedności, mnogości i tego, co pojedyncze”. Nominacja do 6. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA 2011 w kategorii eseistyka, 12 maj 2011 r.

Sztuka felietonu Stefana Kisielewskiego

Monika Wiszniowska

Stefan Kisielewski to postać niezwykle barwna. Choć był zarówno kompozytorem, poważnym publicystą, jak i twórcą powieści, najbardziej znany jest jako autor felietonów, które przez bez mała pięćdziesiąt lat publikował w „Tygodniku Powszechnym”. Można bez większej przesady powiedzieć, iż był absolutnym mistrzem w dziedzinie tej „małej formy”. Publikacja Sztuka felietonu Stefana Kisielewskiego przeznaczona jest zarówno dla czytelnika profesjonalnego, jak i tego, któremu nazwisko autora Lat pozłacanych, lat szarych mówi dziś już niewiele. Autorka pragnie pokazać słynnego Kisiela przede wszystkim jako mistrza felietonowej formy, jako autora, który w niezwykle trafny sposób analizuje i opisuje rzeczywistość, ale także człowieka, który dzięki umiejętności dostrzegania wszelkich absurdów PRL-u, ale przede wszystkim dzięki wyznawanym głośno wartościom i stałości poglądów, stał się dla wielu czytających jego felietony nauczycielem i mistrzem.

Bezrobotni z pokolenia Baby Boomers i pokolenia Z. Różnice generacyjne a gotowość do funkcjonowania w realiach zmieniającego się rynku pracy - na przykładzie Rudy Śląskiej

Rafał Muster

W monografii dokonano próby ukazania różnic – na podstawie badań zrealizowanych w Rudzie Śląskiej – pomiędzy oczekiwaniami osób bezrobotnych z pokoleń Baby Boomers (urodzeni przed 1965 rokiem) i Z (urodzeni po 1989 roku) wobec pracodawców. Odniesiono się również do kwestii związanych z problemami aktywizacji zawodowej bezrobotnych należących do tych dwóch kohort wiekowych. Badania empiryczne, przeprowadzone na reprezentatywnych próbach młodszych i starszych osób bezrobotnych, pozwoliły na sformułowanie szeregu rekomendacji dotyczących podejmowania działań z zakresu aktywizacji społeczno-zawodowej osób pozostających bez pracy oraz na rzecz efektywniejszego wykorzystania ich potencjału przez pracodawców.

Pisanie dla sceny - narracje współczesnego teatru

Magdalena Figzał-Janikowska, Aneta Głowacka, Beata Popczyk-Szczęsna, Ewa Wąchocka

We współczesnych badaniach teatralnych przekonanie o dynamicznej, pełnej napięcia relacji tekst – scena funkcjonuje jako pewnik nie wymagający w zasadzie rozbudowanych uzasadnień naukowych. Różnorodność działań podejmowanych w obszarze dzisiejszych praktyk scenicznych, w tym zwłaszcza istotne przemiany w sposobie używania słowa w przedstawieniu, zachęcają jednak do ponownego stawiania pytań o korelację wielu tworzyw w najnowszych sztukach widowiskowych, a także o charakter komunikacji teatralnej warunkowanej zdarzeniowym i heterogenicznym wymiarem przekazu artystycznego. [fragment Wstępu]   Magdalena Figzał-Janikowska, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Teatru i Dramatu w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego. Recenzentka teatralna, autorka artykułów poświęconych zagadnieniom współczesnego teatru. Współpracuje z Ośrodkiem Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora „Cricoteka” w Krakowie. Zainteresowania badawcze: muzyka sceniczna, strategie inscenizacyjne w polskim teatrze najnowszym, eksperymentalny teatr muzyczny. [lipiec 2019] [R] Aneta Głowacka – pracownik naukowy w Zakładzie Teatru i Dramatu w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego. Redaktorka „Opcji”. Publikuje w „Teatrze”, „Notatniku Teatralnym” i „Śląsku”. W Teatrze Rozrywki w Chorzowie zajmuje się impresariatem. [2011] [R] Beata Popczyk-Szczęsna, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Teatru i Dramatu, w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania badawcze: polski dramat i teatr XX wieku w perspektywie antropologicznej i intertekstualnej, teoria i praktyka lektury tekstu dramatycznego oraz polska najnowsza dramaturgia sceniczna. Autorka publikacji: Postać Judasza w dramacie polskim XX wieku. Potyczki z referencją (Kraków 2003), Dramaturgia polska po 1989 roku (Katowice 2013), a także kilkunastu artykułów na temat dramaturgii współczesnej, opublikowanych w czasopismach naukowych i monografiach zbiorowych; współredaktorka książki Dramat i doświadczenie (Katowice 2014). [25.03.2015] Ewa Wąchocka – profesor doktor habilitowany, kierownik Zakładu Teatru i Dramatu w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Współredaguje witrynę internetową www.teatry.art.pl. Zainteresowania badawcze: europejski dramat i teatr XX wieku oraz teoria dramatu, zwłaszcza ewolucja form we współczesnej dramaturgii. Wybrane publikacje: Między sztuką a filozofią. O teorii krytyki artystycznej Stanisława Ignacego Witkiewicza(Katowice 1992), Autor i dramat (Katowice 1999), Współczesne metody badań teatralnych (Katowice 2003), Milczenie w dwudziestowiecznym dramacie (Kraków 2005). Redaktorka lub współredaktorka prac zbiorowych Od symbolizmu do post-teatru (Warszawa 1996), Pohledy II – Punkty widzenia II (Katowice-Olomouc 2004), Teatr – media – kultura (Katowice 2006), Przestrzenie we współczesnym teatrze i dramacie (Katowice 2009) oraz podręcznika Widowisko - Teatr - Dramat (Katowice 2010). [9.12.2014]

Nanostruktura i mikrotekstura antracytów

Stanisław Duber

W prezentowanej monografii obiektem badań była grupa węgli silnie zmetamorfizowanych – od semiantracytów do metaantracytów. Abstrahując od lokalnych warunków geologicznych, przedstawiono opis nanostruktury antracytów od skali atomowej (wielkości rzędu nanometrów) do wielkości strukturalnych rzędu dziesiątek mikrometrów (mikrotekstura) pochodzących z różnych kontynentów. Badania nanostruktury i mikrotekstury skoncentrowane były na znalezieniu wspólnych cech budowy tej grupy zmetamorfizowanej substancji organicznej – wykazano, że niejednorodność struktury i tekstury jest immanentną cechą wszystkich antracytów. Wyniki pracy powinny zainteresować studentów i pracowników naukowych kierunków geochemia, petrografia i geologia węgla, a także technologów zajmujących się otrzymywaniem materiałów węglowo-grafitowych dla hutnictwa.

Filozofia Kanta i jej recepcja

Andrzej J. Noras, red. Dariusz Bęben

Artykuły zebrane w książce stanowią próbę spojrzenia na rozmaite wpływy filozofii krytycznej Immanuela Kanta przede wszystkim z punktu widzenia filozofii współczesnej. Prezentowana publikacja stanowi efekt współpracy ośrodków (przede wszystkim uniwersytetów w Katowicach, Koszycach, Preszowie i Wrocławiu), w których już od wielu lat prowadzone są badania nad myślą Kanta i szeroko rozumianą filozofią pokantowską. Książka ma trójdzielną strukturę. W pierwszej części zebrane zostały artykuły, które podejmują namysł nad ogólną recepcją myśli Kanta zarówno w odniesieniu do okresu bezpośrednio po wydaniu Krytyk, jak i pierwszej połowy XIX wieku, gdy filozofię Kanta interpretowano w duchu idealizmu. Część druga poświęcona jest z kolei relacji fenomenologii do filozofii Kanta. Uwzględnione tu zostały zarówno początki rozwoju fenomenologii, gdy ta – czerpiąc przede wszystkim z filozofii Franza Brentana – występowała przeciwko Kantowskiemu transcendentalizmowi, jak i sytuacji po opublikowaniu Badań logicznych Edmunda Husserla, gdy fenomenologia transcendentalna rozwijała się w perspektywie filozofii Kantowskiej, ale także neokantyzmu. Część trzecia dotyczy recepcji filozofii Kanta i uwzględnia – z nielicznymi wyjątkami – pierwszą połowę XX wieku. Motywy, wokół których koncentrują się analizy prezentowane w tej części pracy, to metoda transcendentalna (która znajduje swą kontynuację nie tylko w neokantyzmie i fenomenologii, ale także filozofii analitycznej, neotomizmie czy dekonstrukcjonizmie) oraz perspektywa teoretyczna, którą można nazwać postneokantyzmem. Chodzi tu o dotarcie do tych aspektów filozofii Kanta, które pozwalają na lepsze zrozumienie rozwoju problemów filozoficznych. Aspekt ten – nie zawsze wprost ujawniany – znajduje wyraz w twórczości takich filozofów, jak Nicolai Hartmann, Karl Jaspers oraz wczesny Heidegger.

Geneza współczesnej filozofii wartości. Skrypt do wykładu z aksjologii i prakseologii

Andrzej J. Noras, Tomasz Kubalica

Niniejsza publikacja zawiera jednocześnie syntezę i uzupełnienie treści dydaktycznych przekazywanych w ramach wykładów z aksjologii i prakseologii. Dzięki rokrocznym aktualizacjom zgodnie z bieżącą wiedzą o wykładanym przedmiocie, ostatecznie przyjęła kształt zrecenzowanego podręcznika akademickiego. Można ją traktować jako wynik projektu naukowo-dydaktycznego podjętego przez autorów. Naprzemiennie prowadzili oni wykłady z aksjologii i prakseologii na podstawie naukowo opracowanych notatek. Studium, poprzedzone obszernym historycznym wprowadzeniem do zagadnienia wartości, koncentruje się na analizie i komentarzu dotyczącym podstawowych założeń najważniejszych koncepcji filozofii wartości z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku, kiedy termin i pojęcie wartości kształtowały się w ogniu filozoficznej dyskusji, głównie za sprawą neokantowskiej szkoły badeńskiej. Zasadniczym celem autorów było ukazanie aksjologii i prakseologii w perspektywie klasycznych zagadnień filozofii wartości i problemów związanych z ich rozumieniem. O kolejności rozdziałów zdecydował przyjęty historyczny porządek wykładu, zgodnie z którym w pierwszej kolejności zaleca się omawiać poglądy najwcześniejsze i najbardziej podstawowe, a dopiero później opinie powstałe w reakcji na te stanowiska. Historyczna analiza pojęciowa problematyki wartości polega na podziale poszczególnych poglądów i stanowisk na ich pojęcia składowe oraz na badaniu każdego z osobna. Zadanie postawione w prezentowanej pracy zasadza się na tym, by pokazać wewnętrzną strukturę, a przede wszystkim historyczną dynamikę rozwoju współczesnej aksjologii, jej podstawowe założenia, powiązania i zależności między poszczególnymi myślicielami.

Timarion albo Timariona przypadki przez niego opowiedziane

oprac. Przemysław Marciniak, Katarzyna Warcaba

Timarion to anonimowa dwunastowieczna bizantyńska satyra opowiadająca o podróży tytułowego bohatera do Hadesu. Timarion, straciwszy w wyniku choroby jeden z czterech płynów, niezbędnych według Hippokratesa do życia, niesłusznie zostaje uznany za zmarłego. W wyniku złożonej apelacji, podziemni sędziowie uznają go za żywego i odsyłają na ziemię. Tekst satyryzuje dwunastowiecznych  intelektualistów, bizantyńskie sądy, wiarę w antyczne teorie medyczne, wykorzystując do tego cały arsenał cytatów, nawiązań i motywów zaczerpniętych z literatury antycznej. Tłumaczenie zostało poprzedzone obszernym wstępem i opatrzone przypisami, których celem jest przybliżenie Czytelnikowi realiów dwunastowiecznego Konstantynopola. W wersji elektronicznej poprawki z erraty zostały wprowadzone do tekstu. Artykuł o książce ukazał się w czasopiśmie „Gazeta Uniwersytecka UŚ” nr 8 (228) maj 2015, s. 14–15 (Maria Sztuka: Mistrzowie czy naśladowcy)

Furia i szlachetniejszy rozum. Próby o "Burzy" Williama Szekspira

Tadeusz Sławek

Może trzeba czytać tę sztukę jako przekaz „po śmierci”? Może nikt nie ocalał z nawałnicy, która wcale nie była dziełem Prospera, tylko dzikim obrządkiem natury? Może nikt się nawrócił, nikt nikomu nie przebaczył, nikt nie uznał swych grzechów i nikt nie okazał ani skruchy, ani wielkoduszności. Może wszystko, co usłyszeliśmy, to wymysł Prospera pragnącego czymś zająć bezczas pośmiertnego trwania i wynagrodzić sobie niepowodzenia losu i w ten sposób, niczym mistrzyni nieskończonej opowieści – Szeherezada, snuć marzenie o sprawiedliwszym świecie, w którym grzesznicy zostają ukarani, a sprawiedliwi wynagrodzeni? Czy nie słuchamy opowieści Prospera, który nie dotarł do wyspy, lecz utonął w zbutwiałej łodzi, do której wsadzili go uzurpatorzy, i teraz opowiada nam o tym wydarzeniu zmieniając jego zakończenie?

Medialne kody w wyobraźni i języku dziecka

red. Emilia Bańczyk (Kałuzińska), red. Natalia Moćko

Wieloautorska monografia pt. Medialne kody w wyobraźni i języku dziecka wpisuje się w nurt nowoczesnych badań transdyscyplinarnych. Publikacja podejmuje niezwykle aktualne i bardzo szerokie zagadnienie wpływu mediów na sposób myślenia i język dzieci. Podstawowym założeniem zbioru, widocznym we wszystkich zgromadzonych w publikacji tekstach, jest uznanie, że obecność mediów w życiu dziecka znacząco wpływa na jego sposób postrzegania świata. Mozaikowość przekazu i rozmaitość wpływów medialnego świata najlepiej oddaje pojęcie medialnych kodów. Teksty zgromadzone w tomie dają pogląd zarówno na to, jakie treści z mediów dziecięcy odbiorca może przyswajać, jak i na to, co rzeczywiście pozostaje z kontaktu z mediami w dziecięcej mowie i myśleniu. Autorzy, warto zaznaczyć – praktycy, podkreślają przy tym wagę edukacji medialnej. Publikacja niniejsza skierowana jest do pedagogów, psychologów i językoznawców, a także świadomych rodziców i wszystkich zainteresowanych relacją media – dziecko.   Emilia Bańczyk (de domo Kałuzińska), doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Zakładzie Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania Uniwersytetu Śląskiego. Absolwentka socjologii reklamy i komunikacji społecznej. Pasję językoznawczą łączy z wiedzą socjologiczną. Członkini Stowarzyszenia „Via Linguae” i TMJP. Zainteresowania badawcze: socjolingwistyka, językoznawstwo pragmatyczne, a także determinizm technologiczny i zagadnienie socjalizacji medialnej. Wybrane publikacje: w roku 2016 obroniła doktorat pt. Kulturowe kody reklamy. Świat znaczeń w reklamie z perspektywy socjalizacji. [22.11.2018]   Natalia Moćko, doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, logopeda, neurologopeda, surdologopeda. Pracuje w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Mysłowicach i Śląskim Centrum Słuchu i Mowy Medincus w Katowicach. Członkini Stowarzyszenia „Via Linguae” i TMJP. Zainteresowania badawcze: akwizycja mowy przez dzieci, (zwłaszcza w aspekcie umiejętności słuchowych), a także wpływ mediów na rozwój (w szczególności językowy) najmłodszych odbiorców. [22.11.2018]

"Chowanna" 2015. T. 1 (44): Proces rewitalizacji społecznej - perspektywa kulturowo-edukacyjna

Teresa Wilk

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Teresa Wilk Część monograficzna tomu (Proces rewitalizacji społecznej – perspektywa kulturowo-edukacyjna), poświęcona jest zagadnieniom rewitalizacji społecznej, postrzeganej jako proces odbudowy pożądanych wartości, struktur funkcjonujących w przeszłości, decydujących w istotnej mierze o pomyślności życia jednostek i grup społecznych. Proces ów jest kategorią pragmatyczną utrwalającą więzi społeczne, wzajemne relacje oraz korygującą postawy. W poszczególnych tekstach Autorzy, w wybranym obszarze tematycznym, ukazali możliwości i przesłanki do kreowania warunków umożliwiających realizację indywidualnych i społecznych potrzeb. Wspomniany proces doskonale wpisuje się w budowanie/kształtowanie poczucia tożsamości lokalnej/regionalnej i narodowej oraz w kreowanie identyfikacji z lokalną społecznością i środowiskiem. Rewitalizacja społeczna to doskonałe narzędzie rozwiązywania problemów społecznych. Autorzy poszczególnych opracowań podejmują analizy tematyczne, wskazując realne szanse powodzenia podejmowanych procesów naprawczych poprzez działania edukacyjne, w tym edukację regionalną, międzykulturową i językową. Istotnym czynnikiem usprawniającym ową edukację, a tym samym proces rewitalizacji jest kultura i sztuka. Wybrane i zaprezentowane przez Autorów obszary tematyczne czytelnie potwierdzają zasadność i konieczność zaimplikowania rewitalizacji społecznej w przestrzeni codziennego życia. Na część tekstów rozproszonych tomu składają się artykuły rozważające tematykę zdrowia w kontekście ludzkiego potencjału, twórczej rewitalizacji grup faworyzowanych, postrzegania ojcostwa przez osoby uwięzione, społecznych konsekwencji upadku komunizmu, charakteru obecności edukacji w dyskursie prasowym, specyfiki przedstawiania elementów systemu edukacyjnego w środkach masowego przekazu, warsztatu mediacyjnego oraz poniżania wychowawców przez wychowanków.