Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 2: Teatro

red. Joanna Wilk-Racięska, Katarzyna Gutkowska-Ociepa, Marta Kobiela-Kwaśniewska

Prezentowany tom jest zbiorem artykułów poświęconych zagadnieniom dramatu z kręgu hiszpańskojęzycznego. Nawiązując do przewodniego motywu całości publikacji, jakim są ponowne odczytania i  reinterpretacje, badacze wnikliwie analizują utwory zarówno najbardziej znanych autorów (Lopego de Vegi, Witolda Gombrowicza, Julia Cortázara, Francisca Nievy czy Luisa Riaza), jak i tych młodszych, którzy wciąż jeszcze szukają swojej estetyki i miejsca w teatrach Hiszpanii i Ameryki Południowej (np. Flavia Gonzáleza Mello). Każdy z tekstów stanowi autonomiczną całość, a jednocześnie – w kontekście pozostałych – pozwala dostrzec gatunkowo-tematyczną ewolucję, której podlega dramat hiszpańskojęzyczny. Niewątpliwą zaletą zbioru jest różnorodność metodologicznych perspektyw – od tematologicznie ukierunkowanych badań motywiki, przez perspektywę historycznoliteracką i filozoficzną, po ujęcie komparatystyczne i antropologiczno-socjologiczne.

Ruiny istnienia. Szkice o poetach mniej obecnych

Marian Kisiel

Ruiny istnienia gromadzą artykuły o siedmiu poetach polskich XX wieku (Józef Wittlin, Emil Zegadłowicz, Julian Przyboś, Tadeusz Sułkowski, Wilhelm Szewczyk, Bogdan Czaykowski, Andrzej K. Waśkiewicz). Autor pokazuje ich historycznoliterackie miejsce, a interpretując znane i mniej znane wiersze, odkrywa osobnicze piękno poezji ekspresjonistycznej, klasycystycznej, awangardowej i formulistycznej. Obecna w liryce twórców różnych generacji formuła „istnienia” pokazana została w egzystencjalnym i społecznym wymiarze. Podtytuł książki Szkice o poetach mniej obecnych wskazuje na słabiej rozpoznane lub zgoła pominięte przez krytykę fragmenty twórczości autorów o ustalonym prestiżu w polskiej literaturze przeszłego stulecia.

"Neophilologica" 2017. Vol. 29: Études sémantico-syntaxiques des langues romanes

red. Wiesław Banyś, red. Beata Śmigielska

W prezentowanym tomie zebrano dwadzieścia cztery artykuły napisane przez językoznawców wywodzących się z polskich i francuskich ośrodków naukowych. Wśród przedstawionych różnorodnych tematów badań językoznawczych znalazły się takie zagadnienia, jak: frazeologizmy jako źródło błędów językowych, stereotypy zwierzęce w przysłowiach, wrażliwość fonemiczna w nauce języka francuskiego, model odmiany jednostek polileksykalnych w języku polskim, tekst pisany jako input językowy w dydaktyce języka włoskiego, trudności związane z tłumaczeniem automatycznym, percepcja aspektu w języku francuskim.

Demokratyczny reżim polityczny. Relacje między legislatywą i egzekutywą w III Rzeczypospolitej

Rafał Glajcar

Książka jest poświęcona problematyce relacji między legislatywą i egzekutywą, rozumianych jako reżim polityczny sensu stricto. Autor nie ogranicza się do analizy konstytucyjnych reguł, w oparciu o które funkcjonują organy państwowe zaliczane do obydwu gałęzi władzy. Zaproponowany sposób analizy mieści się w ramach podejścia neoinstytucjonalnego. Łączy ono w sobie dwa istotne elementy: instytucje i kontekst działających ludzi. Są one z sobą powiązane i oddziałują na siebie, w wyniku czego wykreowany zostaje określony porządek, stanowiący instytucjonalną podstawę działania określonych podmiotów. Takie ujęcie pozwala wykazać, że faktyczny obraz reżimu politycznego sensu stricto zależy nie tylko od formalnych rozwiązań instytucjonalnych, ale także kontekstu sytuacyjnego, interesów aktorów politycznych, behawioralnych aspektów przywództwa politycznego, czy dominującego stylu uprawiania polityki. Ich uwzględnienie pozwala określić rzeczywisty, a nie postulowany, charakter relacji między parlamentem, prezydentem i rządem. Cel monografii jest ściśle powiązany z potrzebami poznawczymi, odnoszącymi się do konieczności pogłębiania dotychczasowych analiz i kontynuacji osiągnięć badawczych w obszarze obejmującym relacje między legislatywą i egzekutywą. Ważne jest jednak, że książka została napisana również z myślą o wyzwaniach praktycznych. Po przeszło ćwierćwieczu od rozpoczęcia demokratycznej zmiany w Polsce problematyka poszukiwania najwłaściwszego wzorca relacji pomiędzy parlamentem, prezydentem i rządem jest nadal żywa. Co pewien czas, z większą bądź mniejszą intensywnością pojawiają się różnorodne propozycje dotyczące modyfikacji obowiązujących reguł. Stanowią one swego rodzaju odpowiedzi na wyzwania praktyki politycznej, która zarówno obnaża niedostatki reguł formalnych jak i stanowi doskonałe pole powstawania, testowania, a w końcu także obowiązywania niezliczonej ilości reguł nieformalnych. Zasadniczy problem badawczy został sformułowany wokół pytania o kierunek ewolucji reżimu politycznego sensu stricto w Polsce w latach 1989–2015. W celu udzielenia odpowiedzi na nie Autor skonstruował siedmioelementowy indeks przesunięcia reżimu politycznego sensu stricto, konsekwentnie stosowany do analizy poszczególnych faz rozwoju politycznego III RP. Dzięki niemu ukazana została dynamika rodzimego reżimu politycznego sensu stricto oraz nielinearność jego przekształceń.

Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych. Przewodnik uzupełniający do laboratoriów z podstaw kartografii + Płyta CD

Joanna Ewa Szafraniec

Przewodnik „Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych” jest pomocą dydaktyczną do realizacji zagadnień kartograficznych przy wykorzystaniu otwartego oprogramowania geoinformacyjnego, jak QGIS, SAGA GIS czy GRASS GIS. Jego celem jest – na podstawie prostych ćwiczeń – przygotowanie studentów i innych osób zainteresowanych do utworzenia samodzielnego opracowania kartograficznego, czyli mapy. Przewodnik jest tak zaprojektowany, by wprowadzić najpierw w zagadnienia teoretyczne, terminologię. Są to cztery rozdziały poświęcone matematycznym podstawom kreślenia map, informacjom ogólnym o mapach i źródłach danych, kartograficznym metodom prezentacji danych przestrzennych oraz rzeźbie na mapie. Poprzez gotowe scenariusze zajęć w formie laboratoryjnej i instrukcje publikacja umożliwia wykorzystanie nabytej wiedzy w praktycznych czynnościach, czyli etapach konstrukcji mapy. Przewodnik zawiera również spis literatury, indeks pojęć oraz załącznik z odnośnikami do różnych informacji i danych, jak też zbiory danych do ćwiczeń dla tych, którzy nie dysponują własnymi przykładami. Tego typu opracowanie zapełnia lukę na rynku polskiej literatury dydaktycznej, łącząc dwie ważne dziedziny: kartografię i Systemy Informacji Geograficznej. Jego niewątpliwą zaletą jest umożliwienie realizacji ćwiczeń samodzielnie, dzięki dostępnym danym (na płycie CD i w Internecie), otwartemu oprogramowaniu geoinformacyjnemu oraz szczegółowym instrukcjom. Ponadto załączona płyta CD oraz spis bibliograficzny pozwalają na poszerzanie i uzupełnianie wiedzy i umiejętności.

Aplikacja mobilna jako zjawisko kulturowe

Barbara Orzeł

Książka Aplikacja mobilna jako zjawisko kulturowe skierowana jest do wszystkich użytkowników nowych mediów. Stanowi przewodnik po kulturowych fundamentach zagadnień związanych z informatyką, kreacją programów komputerowych oraz szeroko pojętym nowomedialnym biznesem. Opisuje najważniejsze pojęcia związane z aplikacjami mobilnymi: algorytmem, interfejsem, personalizacją oraz kreacją nowych zachowań komunikacyjnych. Autorka rozpoczyna swoje rozważania przywołaniem najważniejszych pojęć dotyczących programu komputerowego oraz prezentacji jego historii. Ważną część monografii zajmują refleksje nad kulturowymi aspektami programowania – pojęciem algorytmu oraz recepcją języków programowania w świetle hipotezy Sapira-Whorfa. W kolejnych rozdziałach analizie poddano kwestie interfejsu (cross-platformowości, tzw. „strategii trzech ekranów”), konsumpcji nowych mediów mobilnych, gier komputerowych (problem przejścia od konsoli do kanału mobilnego) oraz zagadnienie personalizacji i kastomizacji doświadczenia użytkownika. W ostatniej części książki zaprezentowano nowe zachowania komunikacyjne, które powstały w związku z wprowadzeniem aplikacji do różnych dziedzin życia (e-czytelnictwo, inteligentne domy). Podjęte w monografii problemy kierują dyskurs w stronę zmian w kulturowej percepcji aplikacji mobilnych, transformacji pojęć oraz możliwych kierunków zapośredniczonych przez nie przemian.

Staropolskie teksty i konteksty. T. 8: Tom jubileuszowy, poświęcony pracy twórczej i organizacyjnej Profesora Jana Malickiego w siedemdziesiątą rocznicę Jego urodzin

Teresa Banaś-Korniak, Beata Stuchlik-Surowiak, Dariusz Rott, Jacek Kwosek

Publikacja jest kolejnym (ósmym) tomem z serii Staropolskie teksty i konteksty, adresowanym do osób zainteresowanych piśmiennictwem staropolskim i jego różnorodnymi kontekstami. Jest to tom jubileuszowy, opracowany z okazji siedemdziesiątych urodzin Profesora Jana Malickiego. Artykuły naukowe wchodzące w skład publikacji zostały napisane przez współpracowników i wychowanków Profesora.

Profanacje, rewizje - przeciw doktrynom. Dwa opowiadania z debiutanckiego tomu Witolda Gombrowicza

Marek Mikołajec

Książka Marka Mikołajca – dość skromna pod względem objętości, ale za to gęsta jako dzieło odwołujące się do bogatej i różnorodnej literatury teoretycznej (filozofia Giorgio Agambena, krytyka ideologii oraz władzy, postsekularyzm, dekonstrukcja, psychoanaliza), traktuje o opowiadaniach z tomu Pamiętnik z okresu dojrzewania. Autor wybierając sobie jako przedmiot szczegółowej analizy dwa spośród zawartych w nim utworów, a mianowicie Pamiętnik Stefana Czarnieckiego oraz Zdarzenia na brygu Banbury dokonuje rekonstrukcji i objaśnienia światopoglądu prozy Witolda Gombrowicza u progu jego kariery literackiej. Jest to nowatorskie przedstawienie twórczości autora Ślubu w kontekście krytyki władzy i ideologii, czyli tytułowych profanacji/rewizji wymierzonych w alienujące człowieka doktryny. Podstawą dla książki była nosząca ten sam tytuł, wyróżniona drugą nagrodą na konkursie im. J. J. Lipskiego w 2010 roku praca magisterska. Książka adresowana jest do Czytelników zainteresowanych twórczością Witolda Gombrowicza, uczniów liceów, studentów, literaturoznawców i badaczy twórczości autora Ferdydurke. 

Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. T. 6

red. Joanna Przyklenk, Wioletta Wilczek

Szósty tom cieszącej się dużym zainteresowaniem serii Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii jest publikacją, która przedstawia dorobek ogólnopolskiej konferencji naukowej studentów, doktorantów i młodych doktorów (Katowice, 6 XI 2014). Autorki zgromadzonych w tomie artykułów skupiały się zwykle na takich kwestiach, jak: 1) opis leksyki dawnej (też współczesnej) zorientowany słowotwórczo, semantycznie czy etymologicznie; 2) problemy nominacji w historii polszczyzny – zarówno nominacji prioprialnej, jak i apelatywnej; 3) konceptualizacja pojęć w języku, a co za tym idzie – w kulturze. Wskazane kręgi tematyczne stały się podstawą podziału niniejszej książki na trzy części. Na pierwszą z nich (Wokół wyrazów i znaczeń) złożyły się prace poświęcone analizom słownictwa, a zatem: leksemom autosemantycznym współrdzennym w czystopisach piętnastowiecznych rot kościańskich, znaczeniu czasownika dotknąć w jego metaforycznych rozszerzeniach, przeobrażeniom semantycznym słownictwa związanego ze sferą mentalną, analizie rozwoju znaczeniowego leksemu duży oraz kręgowi semantycznemu leksemów rok i god. W drugiej części (Z problemów nominacji) znalazły się artykuły, w których autorki podjęły się analizy zagadnień nazewniczych i onomastycznych, np. we wczesnej twórczości Kazimierza Wierzyńskiego. Omówiono też historycznie zmienną konceptualizację pojęć na przykładzie kamienia piorunowego oraz przedstawiono bogactwo nazewnicze polszczyzny dawnej, prezentując nazwy złodzieja. W zamykającej tom części trzeciej (W świetle słów i tekstów – o konceptualizacji w języku i kulturze) zwrócono uwagę na takie zjawiska językowe, jak: element leksyki ekspresywnej dialektu górnośląskiego, czyli leksem pieron; ujęte diachronicznie zagadnienie puryzmu językowego; problem definiowania kobiecości w wybranych opowiadaniach Julii Fiedorczuk. Autorki zebranych w tej publikacji prac udowodniły po raz kolejny, że historia języka polskiego jest zajmującą dziedziną wiedzy, której rozpoznanie przybliża nas do zrozumienia nie tylko epok minionych, ale także współczesnych tendencji rozwojowych polszczyzny i polskiej kultury. Tom jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych historią języka polskiego – językoznawców, studentów kierunków humanistycznych (zwłaszcza filologicznych) oraz licealistów. Szczegółowe ustalenia i proponowane rozwiązania dyskutowanych problemów, jakie znajdujemy w kolejnych artykułach publikacji, mogą zostać wykorzystane w dalszych badaniach nad językiem, kulturą i człowiekiem.

Metody geoelektryczne w badaniach gruntów skażonych substancjami ropopochodnymi

Bogdan Żogała

Niniejsza praca prezentuje szeroką wiedzę z zakresu: właściwości chemicznych i fizycznych zanieczyszczeń węglowodorowych i ich migracji w ośrodku geologicznym, zmian właściwości fizycznych gruntu wskutek jego zanieczyszczenia produktami ropopochodnymi, jedno- i dwuwymiarowego rozpoznania skażeń oraz kontroli procesu bioremediacji drożdżami Yarrowia lipolytica z zastosowaniem metod konduktometrycznych i metody obrazowania oporności. Wielosezonowe badania prowadzono na terenach byłych wojskowych baz paliwowych jednostek Armii Radzieckiej. W badaniach uwzględniono czynniki wpływające na wyniki pomiarów, a zatem i charakter anomalii, jak: budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne, warunki atmosferyczne, szata roślinna, a także czas, jaki upłynął od momentu skażenia.     Monografia może być przydatna specjalistom z zakresu ochrony środowiska naturalnego, a także pracownikom firm zajmujących się oceną skażeń po katastrofach ekologicznych, jak również późniejszą ich rekultywacją. Skierowana jest również do studentów geologii i geofizyki, z uwagi na szeroko przedstawione w niej podstawy nowoczesnych metod badawczych geoelektrycznych wraz z ich interpretacją.  

W krajobraz literacko-kulturowy i językowy wpisane... Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bernadecie Niesporek-Szamburskiej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej

red. Anna Guzy, Danuta Krzyżyk, Magdalena Ochwat, Małgorzata Wójcik-Dudek

W środowisku akademickim księga jubileuszowa to wydawnictwo naukowe będące szczególnym wyrazem uznania dla badacza, naukowca, któremu jest dedykowane. 40-lecie pracy naukowej Pani Profesor Bernadety Niesporek-Szamburskiej stało się inspiracją dla przyjaciół, współpracowników i uczniów Pani Profesor Bernadety Niesporek-Szamburskiej do przygotowania księgi jubileuszowej. Zebrane w tym tomie teksty są różnorodne zarówno pod względem tematycznym, jak i gatunkowym – są wśród nich rozprawy zakorzenione w różnych dziedzinach nauki (literaturoznawstwie, językoznawstwie, dydaktyce nauczania języka i dydaktyce nauczania literatury), eseje, szkice, osobiste głosy skierowane do Jubilatki. Autorzy artykułów wykorzystują odmienne metodologie i narzędzia badawcze, a przedmiotem oglądu i interpretacji czynią różnego rodzaju teksty (teksty te stworzone przez dzieci, także teksty o dzieciach i dla dzieci). Artykuły zostały zebrane w trzech rozdziałach: Krajobraz literacko-kulturowy…(14 artykułów, m.in. o poezji lingwistycznej, frazeologii i paremiologii w wierszach Wandy Chotomskiej, stereotypach obcości etnicznej w międzywojennej literaturze dla dzieci i młodzieży, wierszach dziecięcych Joanny Mueller, motywie osła w „Muzykantach z Bremy” i innych tekstach kultury integrowaniu sztuk, aktywności ucznia motywowanej szkolną lekturą, obrazie matki w opowiadaniu Po kamienistej drodze Gustawa Morcinka), Krajobraz językowy…(16 artykułów, m.in. o kulturze językowej Polaków, sposobie popularyzowania wśród młodych użytkowników języka zagadnień poprawnościowych, funkcjonalnym kształceniu językowym, rozwijaniu w szkole sprawności mówienia, stymulowaniu twórczej aktywności językowej dzieci, ortografii, badaniach nad językowym obrazem świata dzieci i młodzieży), Krajobraz inny niż wszystkie…. (7 artykułów, poświęconych m.in. edukacji akademickiej i rozwijaniu kompetencji dydaktycznych nauczycieli, modelach postrzegania niepełnosprawności przez autorów podręczników języka polskiego, technologii cyfrowej we współczesnej szkole) po to, by z jednej strony ukazać bogactwo i różnorodność badań związanych z edukacją polonistyczną i kształceniem nauczycieli, z drugiej – wskazać szerokie pole zainteresowań Pani Profesor Bernadety Niesporek-Szamburskiej, Jej naukowe poszukiwania, mijane w czasie podróży naukowo-badawczych krajobrazy. Książka adresowana jest do polonistów, studentów polonistyki, dydaktyków języka ojczystego i literatury oraz do pedagogów.

Pragnąć. Szkice o literaturze nowoczesnej

Wacław Forajter

Artykuły, wchodzące w skład książki, koncentrują się na opisie zjawiska nowoczesności w kontekście rozmaitych teorii pragnienia, od klasycznej, freudowskiej psychoanalizy zaczynając, na schizoanalizie Feliksa Guattariego i Gillesa Deleuze’a skończywszy. Pierwszy blok artykułów pt. Szyfry pragnienia w twórczości Bolesława Prusa został poświęcony Lalce, a w szczególności uwikłaniu bohaterów powieści w normy i zakazy seksualne obowiązujące w drugiej połowie XIX wieku. Ostatni z tekstów o utworze z 1890 roku dotyczy natomiast nieomówionych dotychczas w wystarczającym stopniu związków powieści Prusa z traktatem Maxime’a Du Campa Paris, ses organes, ses fonctions, sa vie, co pozwala rzucić nowe światło na znaczenia epizodu paryskiego.   Cykl Piekielny pociąg Władysława Stanisława Reymonta składa się z dwóch rozpraw poświęconych twórczości noblisty. Pierwsza z nich, Niebezpieczeństwa fantazji, stanowi próbę interpretacji Marzyciela przy pomocy narzędzi teoretycznych wypracowanych przez Jacques’a Lacana. Z kolei drugi, noszący tytuł Falangi infernalne, jest próbą odczytania wybranych wątków Wampira przez pryzmat głośnej na przełomie wieków sprawy Leo Taxila.   Część ostatnia, Inne pragnienia, zawiera dwa artykuły. Tekst „Gdy popłyną miliony…” to całościowa analiza zapomnianej powieści Ignacego „Sewera” Maciejowskiego o galicyjskim boomie naftowym. Wątki interpretacyjne koncentrują się wokół takich kategorii, jak: pieniądz, afekt, seksualność i praca, ujętych w kontekście koncepcji Guattariegio i Deleuze’a. Rozprawa pt. Pasje wychodzi od porównania wizji średniowiecznej krucjaty dziecięcej, stworzonych przez Marcela Schwoba i Jerzego Andrzejewskiego, by dojść do ogólnych wniosków na temat istoty pożądania i specyfiki pisarstwa historycznego jako takiego.

Korespondencja i literatura okolicznościowa w kręgu magnaterii Wielkiego Księstwa Litewskiego

Mariola Jarczykowa

Książka poświęcona jest listom i utworom okolicznościowym z XVII wieku,  które powstały w rodzinnym kręgu magnatów litewskich – głównie Radziwiłłów i Sapiehów. Omawiane, nieznane teksty rękopiśmienne i drukowane zostały wydobyte z polskich i zagranicznych bibliotek i archiwów.  W poszczególnych rozdziałach ukazano nie tylko prywatne piśmiennictwo związane z wydarzeniami rodzinnymi (narodziny, śluby, pogrzeby), ale także przybliżono sporne kwestie różniące rywalizujących ze sobą magnatów. Dzięki listom sługi księcia Krzysztofa  – Piotra Kochlewskiego można poznać różne aspekty funkcjonowania Kiejdan, prywatnego miasta Radziwiłłów, natomiast wymiana epistolografii między sławnym poetą, jezuitą Maciejem Kazimierzem Sarbiewskim a synem przywódcy różnowierców na Litwie – Januszem Radziwiłłem ukazuje w ciekawym świetle zagadnienia tolerancji religijnej. Wiersze okolicznościowe omówione w drugiej części pracy wskazują na emocjonalny stosunek ówczesnych autorów do głównych bohaterów  książki – w panegirykach wychwalano ich zasługi, wyrażano radość z powodu powiększenia się rodzin i zwycięstw na bitewnych polach, a także smutek związany ze śmiercią hetmana wielkiego litewskiego. W paszkwilach piętnowano  natomiast uczestników tumultu wileńskiego oraz  opowiadającego się za Szwedami księcia Janusza Radziwiłła. Omówienia listów i utworów okolicznościowych uzupełniono o zagadnienia związane z edytorstwem tych form piśmienniczych.

"Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska" 2018, nr 1-2

red. Grzegorz Dobrowolski, Małgorzata Piekarska

Tematyka tego numeru obejmuje dość zróżnicowaną problematykę, która przynajmniej po części dotyczy geologii i górnictwa. Jeden z artykułów dotyczy wydobywania kopalin z wód powierzchniowych. Autor wskazuje tu na niekorzystne rozwiązania w tym zakresie, związane z tym, że wydobywający kopaliny z wód powierzchniowych powinien uzyskać zarówno pozwolenie wodnoprawne, jak i koncesję. Kolejny „górniczy” tekst dotyczy ocen oddziaływania przedsięwzięć geologicznych i górniczych na obszary Natura 2000. Warto polecić również tekst o odpowiedzialności za szkody wyrządzone robotami geologicznym niewymagającymi koncesji. Tu Autor ukazuje problemy związane z jej poniesieniem na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, występujące wskutek tego, że w przypadku takich robót nie zawsze zespół urządzeń posiada status zakładu górniczego, a podejmowane działania nie są rozumiane jako jego ruch prowadzony przez przedsiębiorcę. Z zakresu szeroko rozumianej ochrony przyrody warto wskazać na trzy artykuły. Pierwszy z nich dotyczy ochrony rezerwatowej w lasach. Ciekawie przedstawia się również tekst poświęcony ewolucji powszechnej ochrony drzew i krzewów spowodowanej radosną twórczością ustawodawcy określaną mianem „Lex Szyszko”. Wreszcie trzeci z artykułów przybliża kwestie związane z kontrolą przestrzegania przepisów na terenie dwóch obszarowych form ochronnych, tj. parku narodowego i rezerwatu przyrody. Przygotowano również sprawozdanie z konferencji pt. „Prawne instrumenty ochrony powietrza”, która odbyła się 20 kwietnia 2018 r., na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Z opracowań ogólnych warto zwrócić uwagę na recenzję monografii zatytułowanej Rozważania o... (Katowice 2018). Tradycyjnie Czytelnik znajdzie w czasopiśmie kolejną część komentarza do ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Tym razem do art. 13–17 tego aktu.

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 22

red. Jan Iwanek, Paweł Grzywna, Robert Radek

„Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (pod redakcją Jana Iwanka, Pawła Grzywny i Roberta Radka) w roku bieżącym (2018) przyjęły formułę kwartalnika recenzowanego, którego jedyną wersją jest wersja elektroniczna publikowana w dostępie otwartym w Central and Eastern European Online Library (www.ceeol.com) oraz w University of Silesia Press (www.journals.us.edu.pl).   Tom 22 kwartalnika „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (2018) tradycyjnie gromadzi teksty w kilku tematycznych działach. Pierwszy „Teoria polityki i myśl polityczna” zawiera opracowanie autorstwa Macieja Guzego, dotyczące polskiego nacjonalizmu, którego przedstawicielem jest formacja Czarny Blok, oraz artykuł Bartosza Mazurkiewicza przybliżający sylwetkę współczesnego sołtysa-lidera lokalnego. W dziale „Polityka społeczna” kolejne dwa artykuły – pierwszy autorstwa Moniki Zawartki dotyczący polityki senioralnej, drugi – Damiana Mirczaka – przybliżający kwestię rządowych programów mieszkaniowych. W dziale ostatnim „Komunikowanie społeczne i polityczne” Dariusz Krawczyk przedstawia zagadnienie dotyczące pracy oficerów prasowych jednostek policji, z kolei Kinga Oliwia Zdrojewska skupia się na zmianach ustawodawczych w działalności radia w Polsce w związku z akcesją do UE.

Ład społeczny i jego przedstawienia. Księga jubileuszowa Profesora Jacka Wodza

red. Tomasz Nawrocki, Wojciech Świątkiewicz

Prof. zw. dr hab. Jacek Wódz jest wybitnym socjologiem związanym od lat z ośrodkiem katowickim. Niniejszy tom zawiera teksty ofiarowane prof. Jackowi Wodzowi na siedemdziesiątą rocznicę urodzin przez jego przyjaciół, współpracowników i uczniów. W sposób przyjęty w świecie akademickim autorzy oddają hołd wybitnemu socjologowi. W tomie można odnaleźć teksty dotyczące Jubilata, odnoszące się do jego zainteresowań badawczych, czy też podejmujące problemy bliskie jego współpracownikom i wychowankom. Autorami tekstów są nie tylko badacze z katowickiego ośrodka, ale również z Krakowa, Warszawy, Łodzi, Lublina, Rzeszowa i wielu większych lub mniejszych ośrodków naukowych.

Ciało - muzyka - performans

red. Jacek Mikołajczyk, red. Maria Popczyk

W humanistyce kwestie mające związek z wykonaniem, a zatem performowaniem muzyki zawsze stanowiły nieodłączny element refleksji teoretycznej zajmowały miejsce w podziale dziedzin jednakże celem publikacji jest skonceptualizowanie sytuacji wykonawcy muzyki i wtedy konwencje odbioru oraz podziały gatunkowe neutralizują refleksję nad cielesnym wymiarem performansu. Dlatego wydaje się, iż ważne jest wskazanie, odsłonięcie i nazwanie tych teoretycznych barier oraz spojrzenie na performans od strony muzyczności ciała i ucieleśnienia muzyki. Muzyka może być traktowana jako byt abstrakcyjny, jak przekonywali Boecjusz i Leibniz, a dzisiaj kognitywiści, jednakże wykonywana uzyskuje materialność, a audialna natura pojedynczej realizacji abstrakcyjnego utworu stanowi istotny komponent dzieła muzycznego jako takiego. Wykonanie zakłada obecność ciała wykonawcy, które staje się elementem całego estetycznego doświadczenia. Oś refleksji zebranych w niniejszym tomie artykułów, dość umownie zgrupowanych w dwóch lustrzanych częściach, oscyluje zatem wokół zagadnień muzyczności ciała wykonawcy – z jednej, oraz cielesności performansu – z drugiej strony. Spojrzenie na performans od strony muzyki i ciała pozwala odświeżyć nasze podejście do istniejących już i historycznie opisanych stanowisk zajmowanych wobec ciała wykonawcy i oświetlić je z nowej perspektywy. Z tak postawionego problemu wyłania się wielość optyk metodologicznych, a te ukazują dychotomię torów badawczych. Jedne z nich będą nadal traktować ciało jako instrument, inne z kolei zwrócą uwagę na symbiozę świadomości i cielesności; jedne będą kładły nacisk na audialność, drugie z kolei będą podkreślać fuzję audialno-wizualną. Znamienne, że w każdym przypadku sztuka wykonawcza, jak również same dzieła inicjują podobnie inspirujące akademickie dyskusje.  

Władza a społeczeństwo

red. Agata Bryłka, Tomasz Kałuski, Małgorzata Korbaś

„Z nieukrywaną satysfakcją oddajemy w ręce Czytelnika tom będący efektem wieloaspektowego spojrzenia na problem związany z relacją zwrotną władza – społeczeństwo. Zebrane artykuły są rezultatem doświadczeń młodych badaczy reprezentujących ośrodki naukowe z całego kraju oraz dyscypliny w obrębie szeroko pojętych nauk humanistycznych i społecznych. Przedstawione w monografii relacje władzy i społeczeństwa może uosabiać ukazana na okładce postać Lewiatana. Wizerunek ten pochodzi z karty tytułowej jednego z pierwszych traktatów filozoficznych poruszających wspomnianą tematykę, pracy autorstwa Tomasza Hobbesa pt. Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, która została wydana po raz pierwszy w 1651 r. Tytułowy Lewiatan jest uosobieniem państwa powstającego na skutek ustanowienia władzy suwerennej. Władza, zarówno świecka, jak i religijna, oparta jest na powszechnej umowie społecznej i ma charakter absolutny. Wyraża to widniejąca nad głową postaci sentencja: Non est potestas super terram, quae comparateur ei (Nie ma na ziemi siły wobec niego). Prowadzi nas to w kierunku rozważań nad istotą władzy, jej źródeł, rodzaju i struktur aparatu władzy zarówno w odniesieniu do czasów współczesnych, jak i minionej rzeczywistości. Postawiona powinna zostać również kwestia legitymizacji oraz opozycji wobec podmiotu sprawującego władzę, a także formy konfliktu społecznego i jego regulacji – poddani czy obywatele. Legitymizacja i opozycja,  które uważane są za zbiorowe reakcje na sprawowanie władzy uznawanej przez  społeczne normy sprawiedliwości, traktowane być mogą jako zjawiska przeciwstawne. Ważna jest tu sfera z zakresu ideologii władzy, która służyła zawsze do jej legitymizacji i budowania jej obrazu wobec społeczeństwa. Opozycję wobec istniejących ośrodków władzy można przedstawić jako wynik działań podejmowanych przez zbiorowość uciskanych, w której istnieje rozległa struktura komunikacyjna, świadomość niesprawiedliwego traktowania oraz pragnienie odwetu za wyzysk.” (fragment Wstępu)

Zbiór zadań z matematyki dla studentów chemii. Wyd. 5

Justyna Sikorska

Niniejszy podręcznik jest zbiorem zadań z matematyki wyższej dla studentów chemii. Zawarto w nim zadania odpowiadające zakresowi materiału z matematyki, jaki jest wykładany na pierwszym roku studiów. Poza wiadomościami wstępnymi, obejmującymi elementy teorii mnogości, własności zbioru liczb rzeczywistych i zespolonych, podstawowe wiadomości o funkcjach elementarnych, jest to algebra liniowa, rachunek różniczkowy i całkowy na prostej oraz w przestrzeniach euklidesowych. Ostatni rozdział obejmuje zadania z zakresu równań różniczkowych. Niewątpliwą zaletą skryptu jest to, że prawie wszystkie zadania mają odpowiedzi, a wiele z nich mniej lub bardziej szczegółowe rozwiązania.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 1: Literatura (poesía y narrativa)

Jacek Lyszczyna

Pierwszy z czterech tomów monografii Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos poświęcony jest literaturze hiszpańskiej i latynoamerykańskiej, obejmującej analizę zarówno tekstów starszych, uznanych już za kanon literatury, jak i najnowszych dzieł powstałych w języku hiszpańskim w XX i XXI wieku. W prezentowanym tomie zostały zebrane artykuły dotyczące poezji, tłumaczenia poetyckiego oraz prozy hiszpańskiej i latynoamerykańskiej. Wszystkie teksty stanowią próbę krytycznego i zarazem nowego odczytania dzieł usankcjonowanych tradycją czy historią; ich autorzy podejmują twórczy dialog z perspektywy pokolenia współczesnych pisarzy, którzy czerpiąc z dziedzictwa wielkich poprzedników wyznaczają nowe perspektywy badawcze i horyzonty. Niekonwencjonalne spojrzenie przeplata się zatem z dobrze znanymi wątkami literackimi, poszerzając tym samym analizę o kontekst historyczno-społeczny, polityczny, geograficzną przestrzeń twórczą, swoistą trans-perspektywę czy mentalny krajobraz literacki. Odnajdujemy tu również szkice poświęcone nowej estetyce poetyckiej, tzw. pustemu podmiotowi, koncepcji wspólnoty powszechnej, grotesce ludycznej i typu esperpento, „ja” sylleptycznemu, autobiograficznej narracji historycznej czy narkopowieści kolumbijskiej.

Tropy sekularyzacji w prozie dwudziestolecia międzywojennego

Ryszard Knapek

Tropy sekularyzacji w prozie dwudziestolecia międzywojennego to opracowanie książkowe doktoratu bronionego w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej (promotor: prof. zw. dr hab. Józef Olejniczak). Zasadniczo skierowane jest do odbiorcy profesjonalnego (literaturoznawcy), ale pisane jest z myślą o tym, żeby było zrozumiałe i interesujące dla szeroko rozumianego odbiorcy humanistycznego, przede wszystkim zainteresowanego kwestią sekularyzacji (i tzw. zwrotu postsekularnego), sytuacją religii w nowoczesnym świecie oraz relacją literatury i religii. Praca jest zwieńczeniem grantu Preludium NCN – Tropy sekularyzacji w prozie dwudziestolecia.

O etosie książki. Studia z dziejów bibliotek i kultury czytelniczej

red. Teresa Wilkoń

Tom stanowi zbiór studiów ofiarowanych Profesor Irenie Sosze z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej i dydaktycznej. Prezentowane studia, tematycznie dość szerokie, w całości wpisują się w rozległe zainteresowania Jubilatki i są świadectwem bogactwa Jej osiągnięć naukowych oraz uznania humanistów – bibliotekoznawców, literaturoznawców, bibliologów, historyków książki i prasy. Podstawowe dla paradygmatu współczesnej kultury zagadnienia czytelnictwa, zajmujące w dorobku naukowym Profesor Ireny Sochy jedno z ważniejszych miejsc, stanowią obszerny i cenny fragment zgromadzonych w publikacji materiałów. Wiele artykułów obejmuje perspektywę rozwoju badań dotyczących realiów współczesnego bibliotekarstwa i kultury czytelniczej. Nie brakuje też historycznych i teoretycznych zagadnień z zakresu bibliologii, piśmiennictwa dla młodego odbiorcy, literatury i kultury, przede wszystkim w kontekście historycznym, niezbędnym w opisie mechanizmów współczesnego rynku książki, nadal pozostającej jednym z najważniejszych komponentów życia medialnego. Ze Słowa wstępnego

Dziedzictwo (nie)pamięci. Holocaustowe doświadczenia pisarek drugiego pokolenia

Natalia Żórawska

Włoskie szpilki i Szum Magdaleny Tulli, Dziewczynka w czerwonym płaszczyku i inne powieści Romy Ligockiej, Rodzinna historia lęku Agaty Tuszyńskiej oraz Goldi i Frascati Ewy Kuryluk posłużyły autorce do interpretacji kwestii posttraumy kobiet drugiej generacji, które choć nie doświadczyły tragedii II wojny światowej, uraz otrzymały niejako w spadku od swoich matek. Monografia uzupełnia dyskurs o Zagładzie, poszerzając go o analizę twórczości pisarek, dotychczas znajdujących się na marginesie rozważań nad trauma studies w Polsce. Dlaczego polemika na temat Holocaustu jest tematem tabu? Czym autobiograficzne wyznania prozaiczek różnią się od literackich świadectw pisarzy? Jak prowadzona jest narracja holocaustowa z perspektywy kobiet? Jaką grę toczą w relacji z czytelnikiem? Co i w jaki sposób chcą przedstawić swoimi książkami? Te i inne niezwykle istotne pytania stają się obiektem rozważań autorki Dziedzictwa (nie)pamięci, odsłaniając jednocześnie szczególne cechy pisarstwa kobiet drugiego pokolenia.

Rymkiewicz. Dopowiedzenia

Dominik Chwolik

Szkice zawarte w książce, stanowią pewnego rodzaju autorski komentarz czy też tytułowe „dopowiedzenie” do twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza, poświęconej problematyce „nekrografii” (historii umarłych). Autor próbuje podążyć tropem różnych historii, tajemnic oraz wątków dotyczących ciągle obecnej w dyskursie spuścizny romantycznej. Rozważania natury politycznej odsunięte zostały na dalszy tor, ustępując miejsca temu, co najciekawsze w dziełach Rymkiewicza, tj. dobrze przygotowanemu sztafażowi historycznemu i symbolice, jaką skrywają postacie „wskrzeszane” przez autora „tetralogii polskiej”. W książce przywołane zostały za Rymkiewiczem postaci: zmarłego prezydenta Rzeczpospolitej, Łazarza, Samuela Zborowskiego czy Tadeusza Reytana. Prowokują one do podjęcia bardzo szerokiej i wieloaspektowej dyskusji, w którą włącza się niniejsza książka.