Turystyka historyczna. T. 2

red. Zbigniew Hojka, Krzysztof Nowak

Kolejny, drugi tom „Turystyki historycznej”, monografii wieloautorskiej, powstałej z inicjatywy pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera 14 tekstów dotyczących dziejów podróżowania i turystyki, dziejów ruchu pątniczego, współczesnych szlaków poznawania dziejów Polski i Europy, wykorzystania i znaczenia nowych technologii, trendów i obiektów w propagowaniu historii i ruchu turystycznego. Publikacja jest przeznaczona dla studentów, absolwentów i wykładowców kierunków studiów humanistycznych, pracowników instytucji kulturalno-oświatowych oraz osób zawodowo i amatorsko związanych z branżą turystyczną i upowszechnianiem wiedzy historycznej.

Szarbel. Droga doskonałości. Współczesne oblicze wczesnochrześcijańskiej filozofii ascezy

Aleksander R. Bańka

Książka poświęcona jest studium osoby Szarbela Makhlouf – żyjącego u schyłku XIX wieku libańskiego ascety, eremity i mistyka – zwłaszcza analizie jego życia i duchowości, która wywarła wielki wpływ na rozwój chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie i oddziałała na cały szereg przeobrażeń społeczno-kulturowych we współczesnym Libanie. Tłem książki jest zagadnienie współczesnych przejawów wczesnochrześcijańskiej filozofii ascezy, którą Szarbel praktykował i był jednym z jej najznamienitszych przedstawicieli. Publikacja adresowana jest do wszystkich, którzy pragną lepiej poznać tematykę chrześcijańskiego eremityzmu, filozofii i duchowości chrześcijan na Bliskim Wschodzie, a także dziejów kościoła maronickiego.   Aleksander R. Bańka, doktor filozofii, politolog, adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego. Autor artykułów i książek poświęconych filozofii neoscholastycznej i duchowości chrześcijańskiej. W swojej pracy naukowej zajmuje się również filozofią mistyki oraz filozofią najnowszą. [22.11.2012][R]

Désiré Mercier (1851-1926). Wokół kantyzmu i apologii wiary

Aleksander R. Bańka

Postać Désiré Merciera (1851—1926) — belgijskiego filozofa, teologa, kardynała i prymasa Belgii, twórcy neoscholastycznej szkoły lowańskiej i wielkiego odnowiciela tomizmu — na stałe zapisała się w dziejach współczesnej filozofii. Pamiętają o nim zwłaszcza ci spośród przedstawicieli klasycznej filozofii, którzy w odradzającej się w dziewiętnastym i dwudziestym wieku scholastyce widzieli szansę zbudowania nowoczesnej, realistycznie zorientowanej filozofii. Chodziło więc między innymi o to, aby stawić czoła wyzwaniom, które niósł z sobą współczesny idealizm w jego rozmaitych wersjach — zwłaszcza w tej, która wiązała się z szeroko rozumianym dziedzictwem filozofii Kanta. Oczywiście, polemika z kantyzmem była wyzwaniem, którego nie mogła podjąć filozofia scholastyczna literalnie wskrzeszona w nowym, współczesnym kontekście. Problemy kantowskiego krytycyzmu, w tym zwłaszcza transcendentalne, epistemologiczne zorientowanie jego filozofii, nie mogły zostać przemyślane zgodnie z przedkrytycznymi schematami pojęciowymi i modelami interpretacyjnymi, które dawno straciły na aktualności.[...]

Liber amicorum Professoris Ioannis Malicki

Piotr Wilczek, red. Dariusz Rott, współudz. Beata Stuchlik-Surowiak

Na tom ofiarowany Profesorowi Janowi Malickiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin składają się artykuły poświęcone literaturze i kulturze staropolskiej, która od wielu lat stanowi główny przedmiot zainteresowań Jubilata. Obok tekstów skoncentrowanych wokół tematyki staropolskiej znalazły się takie, których tematem są: historia prasy, bibliografia, leksykografia, teatrologia, literatura młodopolska, romantyczna i współczesna. W pierwszej części książki zamieszczono kompletną bibliografię publikacji Profesora Jana Malickiego z lat 1974–2009. Publikację zamyka zbiór aforyzmów i refleksji o bibliotekach i bibliotekarzach.

Od opiekuńczości do pomocniczości. Z perspektywy polityki społecznej

Joanna Lustig, Marian Mitręga, Natalia Stępień-Lampa

W pracy podjęto problematykę polityki społecznej w kontekście dwóch zasad organizujących myślenie o tej dyscyplinie – zasady opiekuńczości i pomocniczości. Monografia ma charakter teoretyczno-praktyczny, bowiem zawarte w niej rozważania dotyczą zarówno teorii polityki społecznej, jak i praktyki tej działalności w Polsce. Rola polityki społecznej we współczesnym świecie nieustannie rośnie, co wynika m.in. ze zmian demograficznych, powstawania nowych problemów społecznych czy też intensyfikacji tych występujących już w przeszłości. Ponadto dyscyplina ta podlega również licznym przeobrażeniom, tak jak zmienia się katalog kwestii priorytetowych czy też sposób myślenia na temat socjalnej interwencji w sferę społeczną. Z tego też względu szczególnie istotne jest podejmowanie nieustannych studiów nad polityką społeczną, co też stanowi intencję autorów pracy. Monografia składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym z nich charakteryzowano doktryny, tendencje, wybrane interakcje w polityce społecznej. Drugi zawiera kwestie związane z pomocą społeczną. Z kolei trzeci wypełniają treści z zakresu współpracy administracji publicznej z sektorem obywatelskim. Publikacja adresowana jest do osób zainteresowanych materią polityki społecznej, decydentów politycznych, w tym szczególności przedstawicieli władz samorządowych, a także instytucji II i III sektora.   Joanna Lustig, doktor nauk humanistycznych, polityk społeczny, nauczyciel akademicki. Od 1995 roku zatrudniona w Zakładzie Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.   Zainteresowania badawcze: polityka społeczna, współpraca organów administracji publicznej z podmiotami III sektora w Polsce, tworzenie, finansowanie oraz działalność podmiotów gospodarki społecznej w Polsce.   Wybrane publikacje: J. Lustig: Pojęcie, granice i mierniki ubóstwa. „Auxilium Sociale – Wsparcie Społeczne” (1999), Nr 3/4. J. Lustig: Świadczenia pomocy społecznej na rzecz osób niepełnosprawnych. „Polityka Społeczna” (2001), Nr 4. J. Lustig: Ubóstwo i jego pomiar. W: Polityka społeczna. Teksty źródłowe. Wybór i opracowanie L. Dziewięcka-Bokun, K. Zamorska. (Wrocław 2003). J. Lustig: Ochrona i upowszechnianie praw dziecka oraz rozwiązywanie problemów dzieci i młodzieży obszarami wsparcia w Programie Operacyjnym Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2009-2013. Realizacja projektów w roku 2009. W: Pokolenie wygranych? Trzecia część badań nad sytuacją dzieci i młodzieży w procesie transformacji. Red. nauk. J. Sztumski. (Katowice 2012). P. Grzywna, J. Lustig, M. Mitręga, N. Stępień-Lampa, B. Zasępa: Wybrane problemy polityki społecznej. (Katowice 2016). [06.04.2017] Marian Mitręga, doktor habilitowany nauk humanistycznych. Kierownik Zakładu Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.   Zainteresowania badawcze: problematyka demografii, restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego, polityka rynku pracy, polityka senioralna.   Wybrane publikacje: M. Mitręga: Demografia społeczna. (Katowice 1995). M. Mitręga: Restrukturyzacja umiejscowiona. Socjalne i regionalne aspekty przemian w górnictwie węgla kamiennego. (Katowice 2001). M. Mitręga (red.): Społeczna, ekonomiczna i polityczna tożsamość państw europejskich. (Katowice 2011). M. Mitręga: Restrukturyzacja-między teorią a praktyką. W: Śląsk – Polska – Europa – Świat. Red. K. Mieroszewski, M. Stolarczyk. (Katowice 2013). M. Mitręga, P. Grzywna: Bezpieczeństwo społeczne seniorów w Polsce: wybrane aspekty teorii i praktyki. W: Realność złego starzenia się. Poza polityczną i społeczną powinnością. Red. nauk. L. Buliński. (Toruń 2015). [22.11.2016] Natalia Stępień-Lampa, doktor nauk społecznych. Od 2009 roku zatrudniona w Zakładzie Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Skarbnik Towarzystwa Inicjatyw Naukowych. Redaktor tematyczny z zakresu polityki społecznej w Zespole Redakcyjnym czasopisma naukowego ,,Studia Politicae Universitatis Silesiensis”.   Zainteresowania badwcze: związane z problematyką wyrównywania szans edukacyjnych, polityką edukacyjną, zjawiskiem ubóstwa, w tym jego przestrzennej koncentracji.   Wybrane publikacje: N. Stępień: Bierność czy aktywność społeczna i edukacyjna osób starszych w Polsce. W: Realność złego starzenia się. Poza polityczną i społeczną powinnością. Red. nauk. L. Buliński. (Toruń 2015). N. Stępień-Lampa: O polityce edukacyjnej i wyrównywaniu szans edukacyjnych w Polsce po 1989 roku. W: Polityka społeczna w zmieniającej się rzeczywistości. Red. K. Chaczko, M. Stanek. (Katowice 2016). N. Stępień-Lampa: Polityka wyrównywania szans edukacyjnych w III RP. (Katowice 2016). N. Stępień-Lampa: Szanse edukacyjne dzieci i młodzieży z obszarów wielkomiejskiej biedy w Siemianowicach Śląskich. (Katowice 2016). P. Grzywna, J. Lustig, M. Mitręga, N. Stępień-Lampa, B. Zasępa: Wybrane problemy polityki społecznej. (Katowice 2016). M. Mitręga, N. Stępień-Lampa, B. Zasępa, P. Grzywna: Social Reforms in Poland in the Transformation Period. W: Democratisation Processes in Poland and Slovenia. Comparative Study. (Maribor 2016). [06.04.2017]

Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu zagadnień ekofilozoficznych

Justyna Tymieniecka-Suchanek

Drugie wydanie nowatorskiej monografii poświęconej problematyce ekofilozoficznej rozważanej na materiale literatury rosyjskiej (od połowy XIX do końca XX w.), która, jak dotąd, była nieobecna w dyskursie literaturoznawczym współczesnej rusycystyki, zarówno polskiej jak i europejskiej. Autorka omawia podmiotowość zwierząt; podejmuje, poszukuje i analizuje zagadnienia ekofilozoficzne dotyczące relacji i interakcji pomiędzy człowiekiem a zwierzętami, z uwzględnieniem oceny i kwalifikacji moralnej ludzkich czynów wynikających z owych relacji (ekoetyka). Rozważania mają na celu określenie jakości ludzkiego bycia z nieludźmi na podstawie wybranych utworów z zakresu prozy, poezji i publicystyki. Ta interdyscyplinarna książka z pogranicza literaturoznawstwa i ekofilozofii, etyki środowiskowej i etologii kognitywnej, nawiązująca też do innych nauk (zoosemiotyki, prawnej ochrony zwierząt) stanowi próbę wpisania się w kontekst studiów zwanych „trzecią kulturą”. Autorka pokazuje złożone relacje człowiek – zwierzę w procesie historycznym na tle rozwoju nauk przyrodniczych. Kompozycyjny układ pracy wyznaczają zjawiska pozaliterackie, które wywarły bardzo istotny wpływ na przewartościowanie ludzkiego stosunku do zwierząt: teoria Darwina, ochrona dzikiej przyrody, osiągnięcia nowoczesnej etologii, druga wojna światowa oraz płynąca z jej doświadczeń refleksja nad etycznym aspektem ludzkiego bytu, prowadząca do powstania praw człowieka (1948) i kontynuacja tego samego nurtu myślowego, wiodącego do opracowania praw zwierząt (1978), bioetyka, studia nad świadomością zwierząt podjęte pod koniec XX w. oraz nowa gałąź nauki – etyka ochrony zwierząt (l. 80-90 XX w.). Książka jest adresowana głównie do czytelników, których interesuje dobrostan zwierząt oraz aspekty podmiotowości rozpatrywane w kluczu moralnej odpowiedzialności w relacjach człowiek-zwierzę. Wegetarianizm, gatunkizm, wiwisekcja, polowanie, biocentryzm, porozumienie międzygatunkowe, martyrologia zwierząt, sytuacje codzienne oraz ekstremalne, w których przeplatają się losy ludzi i zwierząt (wojna/gułag/kolektywizacja/klęska głodu) – to tylko niektóre zagadnienia, jakie tutaj podjęto. Nie jest to wszak lektura lekka i łatwa w odbiorze z uwagi na dominujące w niej motywy okrucieństwa wobec zwierząt, które pisarze obnażają m.in. po to, by skłonić czytelnika do namysłu nad ciemną stroną naszej (nie) ludzkiej natury.   „Trzeba za(bić) to zwierzę” – w taki oto antropocentryczny paradygmat myślowy typowy dla homo sapiens wpisują się treści większości interpretowanych utworów. Książka nie tylko odsłania nowe oblicze pisarzy rosyjskich jako obrońców zwierząt, wyrażających zdecydowany sprzeciw wobec owego nagannego etycznie paradygmatu (np. F. Dostojewskiego, L. Tołstoja, S. Jesienina, W. Majakowskiego, W. Szałamowa, A. Cwietajewej, W. Astafjewa, A. Bitowa). Staje się ona ważnym przewodnikiem po zootwórczości mniej znanych/zapomnianych prozaików i poetów będących miłośnikami zwierząt (L. Zinowjewa-Annibal, J. Guro, W. Błażenny, A. Dobrolubow i in.). Ukazanie drogi literatury rosyjskiej do upodmiotowienia zwierząt, osiąga w prezentowanej monografii niemal rangę moralnego przesłania. Rozważania autorki mieszczą się w nurcie posthumanistycznym, kwestionującym dotychczasowe status quo człowieka, który przestał być centrum świata i miarą wszechrzeczy, nurtu naukowo wspierającego działania mające na celu ochronę gatunków i promującego studia nad relacjami ludzko-zwierzęcymi (animal studies). Zadaniem książki jest propagowanie w Polsce studiów, które na Zachodzie stanowią już odrębną dyscyplinę akademicką.

Z Dziejów Prawa. T. 3 (11)

Marian Mikołajczyk, red. Adam Lityński, Wojciech Organiściak

Artykuły i rozprawy zamieszczone w kolejnym tomie studiów historycznoprawnych traktują m.in.: o powadze opinii kanonistów okresu klasycznego i neoklasycznego, poglądach Wincentego Skrzetuskiego na Senat w Rzeczypospolitej szlacheckiej, rządach Rady Zastępczej Tymczasowej w okresie insurekcji kościuszkowskiej, o radzieckim ustawodawstwie karnym w latach 1924-1953, rosyjskiej procedurze cywilnej w pracach sekcji postępowania cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej II RP, koncepcjach ustrojowych Socjaldemokratycznej Partii Niemiec w latach 1945-1948, o pojęciu przestępstwa kontrrewolucyjnego w Polsce Ludowej oraz o sądownictwie powszechnym w pierwszych latach Polski Ludowej. W tomie zawarto także cenne materiały źródłowe, jak np. artykuły wojenne Augusta III Sasa z 1749 r.

Geographia. Studia et Dissertationes. T. 33

red. Tadeusz Szczypek

Autorzy kolejnego tomu niniejszego wydawnictwa ciągłego podejmują następujące zagadnienia: rozwój pokrywy roślinnej i glebowej na wyrobiskach po eksploatacji piasku; wydmy krawędziowe na obszarze Przybajkala; kształtowanie się i rozwój strefy brzegowej Zbiornika Irkuckiego; zmiany roślinności psammostepów na wyspie Olchon (Bajkał); miejsce i rola ogrodów działkowych w przestrzeni miejskiej; potencjał turystyczny a możliwości kształtowania produktów turystycznych w regionie, a także potencjał ekonomiczno-geograficzny współpracy transgranicznej Białorusi i Rosji.

"Wszystko zmienne". Pięć szkiców o Władysławie Broniewskim

Maciej Tramer

Książka składa się z pięciu esejów dotyczących W. Broniewskiego. Pierwszy: Jednorazowa historia… dotyczy historiozofii poety (świadomości niekonsekwencji procesów historycznych). Drugi: Pamiętnik – wstęp do lektury prezentuje powstawanie dokumentu towarzyszącego Broniewskiemu podczas służby wojskowej. Trzeci: Pożegnanie z Jerozolimą przedstawia okoliczności powstania kanonicznego wiersza Broniewskiego – Ballady i romanse, a zarazem jest gramatologiczną interpretacją rękopisu. Czwarty: Literatura zawadzająca poezji dotyczy publicystyki Broniewskiego. Ostatni esej: Doczekać się bezimienności. Broniewski chórem i na głosy jest próbą analizy fenomenu popularności i „wspólnotowego” traktowania poezji.

Obrazy Andaluzji w kinie hiszpańskim (1910-2021)

Joanna Aleksandrowicz

Bogata tradycja i pełne słońca pejzaże Andaluzji niezmiennie przyciągają uwagę filmowców już od początków kina, które zarówno odzwierciedla, jak i aktywnie kształtuje kulturowe obrazy regionu, nierzadko uwikłane w zależności społeczno-polityczne danego czasu. Analiza ponad trzystu hiszpańskich filmów fabularnych z lat 1910–2021 ukazuje zmiany zachodzące w przedstawianiu Andaluzji – od folklorystycznych klisz españolady, traktujących południe jako metonimię całego kraju i egzotyczną atrakcję, po parodystyczny stosunek do tej formuły, poszukiwanie realizmu i lokalnej tożsamości czy wykorzystywanie regionalnych lokacji jedynie jako tła dla narracji o czymś innym.

Kultura szkoły w narracjach dzieci z układu ryzyka (ujęcie interdyscyplinarne)

Kinga Konieczny-Pizoń

Przedmiotem rozważań w monografii uczyniłam obraz szkoły, reprezentowany w narracjach dzieci z układu ryzyka (10-14 lat), zamieszkujących jedno z miast Górnego Śląska. "Kulturowa optyka" postrzegania szkoły przez dzieci z układu ryzyka, które są niejako ambasadorami jej potencjałów i ograniczeń, pozwala na eksplorowanie nowych perspektyw badawczych, w tym podjęcie pracy w kierunku poszukiwania/odkrywania założeń oraz norm współtworzenia pozytywnej kultury szkoły z uwzględnieniem "kompromisu" pomiędzy jakością pracy dydaktycznej szkoły a poczuciem dobrostanu uczniów, nauczycieli, rodziców. Inspirację do rozważań teoretycznych stanowi koncepcja psychokulturowego podejścia do edukacji Jerome'a S. Brunera.

L'Effet-Bataille. De la littérature d'exces a l'écriture. Un "texte-lecture"

Michał Krzykawski

Autor podejmuje próbę odczytania dzieła Georges’a Battaille’a w świetle francuskich tekstów krytycznych drugiej połowy XX wieku. Próba ta opiera się na założeniu, że uchwycenie otwartości charakteryzującej myśl Bataille’a, dzisiaj klasyka literatury francuskiej, który doczekał się wydania powieści i opowiadań w prestiżowej bibliotece Plejady, musi się wiązać ze sprzeniewierzeniem się owej myśli, ujmowanej przez większość krytyków w kategoriach egzegezy historyczno-literackiej, co paradoksalnie umożliwia „wierną” lekturę tekstu. Przyjęta w rozprawie metodologia wypływa z zaproponowanej przez Rolanda Barthes’a szczególnej strategii lektury, polegającej na „czytaniu z uniesioną głową”, uniemożliwiającym ograniczenie lektury do wybranego korpusu badawczego (dzieło Bataille’a), akcentując tym samym jej otwarty charakter, pozwalający na jej kontynuację w obrębie innych tekstów. Metodologia ta odrzuca charakterystyczne dla dyskursu historyczno-literackiego pojęcie „wpływu”, przeciwstawiając mu pojęcie „efektu”, a ściślej mówiąc „efektu Bataille’a”, będącego trawestacją „efektu motyla” – metafory obrazującej zjawisko meteorologiczne odkryte przez Edwarda Lorenza, które dało matematyczne podwaliny teorii chaosu w fizyce.

Literatura popularna. T. 3: Kryminał

red. Ewa Bartos, Katarzyna Niesporek

Monografia zbiorowa Literatura popularna T.3: Kryminał jest trzecim tomem z serii zapoczątkowanej przez publikację książki Literatura popularna T.1: Dyskursy wielorakie. Nie zapominając o ważnych pracach na temat kryminału Stanisława Barańczaka, Jerzego Siewierskiego, Bernadetty Darskiej, Mariusza Kraski, Mariusza Czubaja, Tadeusza Cegielskiego, Rogera Cailloisa, Stanko Lesica, a także o – w całości poświęconych kryminałowi – „Tekstach” z 1973 roku czy „Czasie Kultury” z 2010, trzeci tom badań nad literaturą popularną chcemy poświęcić właśnie temu gatunkowi. Kryminał stanowił i stanowi intelektualną zagadkę dla czytelnika oraz stawia wyzwania jego badaczom. Mimo niesłabnącej jego popularności i zwiększonego zainteresowania nim krytyków, wciąż sytuuje się na peryferiach współczesnego literaturoznawstwa. Artykuły umieszczone w tej książce są próbą refleksji nad tym zjawiskiem kultury.