Słowo architekta. Opowieści o architekturze Polski Ludowej. Wydanie II

Błażej Ciarkowski

W latach 60. i 70. człowiek siedział w domu i albo pił wódkę albo myślał. Był czas na myślenie, bo nie było co robić. Francuz, Niemiec czy Amerykanin ciągle pracował, a ten się nudził. Wobec tego robił konkursy. W ten żartobliwy sposób architekt Stefan MUller opisywał genezę międzynarodowych sukcesów polskich projektantów. Czy rzeczywiście szarzyzna peerelowskiej codzienności zmuszała do ucieczki w sferę wyobraźni, a fantastyczne wizje nowoczesnych budynków miały być odskocznią od projektowania nudnych osiedli z wielkiej płyty? A może to zasługa organizacji wielobranżowych biur projektów i doskonałej edukacji, jaką młodzi polscy projektanci odebrali od starych mistrzów? By spróbować odpowiedzieć na te pytania i wiele innych, autor postanowił wsłuchać się w głosy wybitnych architektów działających w latach 1945-1989. Kilkadziesiąt wywiadów, setki anegdot, różne stanowiska i wybory - to wszystko tworzy rozproszoną strukturę książki Słowo architekta. Opowieści o architekturze Polski Ludowej. Mnogość osobistych narracji i wspomnień układa się tu w wielowarstwowy obraz, w którym pojęcie "prawdy" stale podlega negocjacjom. Zamiast jednej, wiodącej ścieżki interpretacyjnej autor przedstawia wielość równoprawnych, indywidualnych mikrohistorii - fascynujących i niejednoznacznych jak architektura tamtych czasów.

W stronę interpretacji. Dwie odmienne propozycje dydaktyczne dla nauczycieli młodzieży szkolnej i akademickiej

Maciej Szargot, Małgorzata Kaczmarek

Jednym z najważniejszych zadań, jakie stoją przed nauczycielem języka polskiego na każdym poziomie nauczania, a także przed nauczycielem przedmiotów literaturoznawczych w szkole wyższej, jest przygotowanie ucznia lub studenta do samodzielnego, kompetentnego i wiarygodnego interpretowania tekstów literackich. Tymczasem współczesna szkoła ma wciąż na sumieniu rozmaite grzechy uniemożliwiające realizację tego celu. Jest wśród nich między innymi wciąż pokutujące, choć tyle razy wyśmiewane założenie, że uczeń powinien odgadnąć, "co autor miał na myśli". Nowszym grzechem jest ukierunkowanie lekcji języka polskiego na nauczanie przede wszystkim wypełniania testów zamiast czytania tekstów. Zdajemy sobie sprawę, że wynika to ze szczególnego, "testowego" zorientowania procesu edukacji, ale nie można usprawiedliwiać wymuszonych w ten sposób działań do tego stopnia, by przestać uczyć rozumienia tekstu. Ze Wstępu Małgorzata Kaczmarek wyrywa szkolny utwór z marazmu powtarzalnych odczytań. Przedstawia bardzo ciekawą propozycję metodyczną skierowaną nie tylko do świata akademickiego, kształtującego kadry, lecz także do praktykujących nauczycieli. Znajdziemy tu bowiem interesujące propozycje lektur komparatystycznych i nieszablonowe nawiązania ikonografie, które mogą zainspirować doświadczonych nauczycieli. Co warte podkreślenia, autorka pokazuje przebieg procesu tworzenia interpretacji. [...] Maciej Szargot odnosi się wpierw do samej metody, wyjaśniając zasady postępowania, a następnie pokazuje na kilku wybranych przykładach jej użycie. Jako specjalista od literatury romantycznej buduje eksplikacje w sposób interesujący, błyskotliwy, pełny. Czyta się je z niezwykłą satysfakcją. Z recenzji prof. dr. hab. Adama Regiewicza

Świat - Polska - Łódź. Studia z dziejów społecznych i narodowościowych

Witold Jarno, Krzysztof Lesiakowski

Publikacja jest zbiorem studiów dedykowanych profesorowi Uniwersytetu Łódzkiego Leszkowi Olejnikowi w związku z jego jubileuszem. Liczne grono współpracowników Profesora przedstawiło w niej wyniki swoich badań i zebrało je w trzech częściach o stosunkowo szerokich ramach tematycznych. Ich zasięg chronologiczny obejmuje okres od początku XIX wieku aż po czasy współczesne. W pierwszej części znajdują się teksty poświęcone wybranym zagadnieniom polityki międzynarodowej. Druga część zbioru zawiera omówienie szeroko rozumianych problemów narodowościowych, natomiast trzecia dotyczy historii Łodzi i regionu. Rozległe spektrum poruszanych tematów zainteresuje zarówno badaczy, jak i miłośników historii.

Transhumanizm. Od przodków do awatarów

Jennifer Huberman

Jakie są potencjalne skutki klonowania umysłu? Ektogeneza to prowokacja czy przyszłość reprodukcji? Jak transhumaniści kreują pokrewieństwo i płeć w post-ludzkiej przyszłości? Transhumanizm jest zjawiskiem tak popularnym, że wydaje się obecny wszędzie. Jego wpływ można dostrzec w serialach telewizyjnych, takich jak Westworld, w programie SpaceX i autonomicznych pojazdach Elona Muska, a także w próbach wykorzystania przez wojsko nowych technologii do zwiększenia zdolności poznawczych żołnierzy na polu walki. Jasne jest, że projekty transhumanistyczne już teraz aktywnie przetwarzają społeczne, materialne i wyobrażeniowe światy, w których żyjemy. A jednak transhumanizmowi poświęcono zaskakująco mało uwagi jako antropologicznemu przedmiotowi badań. [...] * Niniejsza książka zaczyna się od paradoksu. Pod względem etnograficznym koncentruje się ona na futurystycznym ruchu społecznym oddanym idei wiecznej transcendencji. Z akademickiego punktu widzenia dowodzi jednak, że możemy osiągnąć wielką mądrość, wracając do przeszłości. Wsłuchiwanie się w słowa protoplastów naszej dyscypliny może nadal dostarczać ważnych spostrzeżeń na temat światów i ludzi XXI wieku. Dlatego w tej publikacji przyjmuję podejście do transhumanizmu, które nazywam "powrotem do przyszłości". Fragment książki Transhumanizm. Od przodków do awatarów

Biała Księga. Raport na temat rynku wydawnictw naukowych w Polsce w 2023 roku

Ewa Bluszcz

Projekt zatytułowany Biała Księga wydawnictw naukowych w Polsce został zainicjowany przez Komisję ds. Wydawnictw Naukowych przy Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) oraz Sekcję Wydawców Akademickich i Naukowych (SWAiN) Polskiej Izby Książki (PIK) w 2021 r. w związku z organizacją corocznej konferencji poświęconej problematyce publikowania naukowego w Polsce. Cel tego przedsięwzięcia stanowi zebranie i coroczne aktualizowanie danych, które umożliwi diagnozowanie problemów, formułowanie wniosków i proponowanie rozwiązań dotyczących rynku wydawnictw naukowych w Polsce. Zamiarem zespołu, który opracowuje dokument, jest - oprócz systematycznego gromadzenia danych ogólnych o rynku - syntetyczne podsumowanie zebranych za pomocą formularza ankietowego opinii i uwag środowiska wydawców dotyczących wybranych zagadnień. Zakładamy, że ankieta będzie aktywowana co roku przy okazji kolejnej konferencji, zaś jej wiodący temat będzie w tym samym cyklu - w zależności od bieżących potrzeb - modyfikowany. Raport 2023 przygotowany został przez specjalistów pracujących w branży wydawniczej, którzy wydają publikacje naukowe polskich autorów, oraz ekspertów ze środowisk naukowych. Uważamy, że ich doświadczenie gwarantuje kompetencje niezbędne przy opisywaniu zjawisk, potrzebne do wychwycenia aktualnych trendów, problemów, potrzeb i wyzwań. Dane do raportu za rok 2023 pochodzą z ankiety ICI Journals Master List 2022 przygotowanej przez Index Copernicus w 2023 r., corocznego raportu Biblioteki Narodowej (Ruch wydawniczy w liczbach 2022) oraz komentarzy ekspertów. Z Wprowadzenia

The Woman Artist: Essays in memory of Dorota Filipczak

Tomasz Dobrogoszcz, Tomasz Fisiak, Agata Handley, Krzysztof Majer

The volume, honoring Professor Dorota Filipczak, whose energetic and fruitful academic career was cut short in 2021, offers a contribution to literary criticism and culture studies, the areas on which her own scholarly endeavors centered. The theme of "the woman artist" was of particular significance both for Filipczak's inquiry into the work of writers such as Alice Munro, Jane Urquhart, Michele Roberts or Margaret Laurence, and for her own poetic practice. Rather than focus on her achievements in various fields (as scholar, writer, teacher, poet, and translator), the texts collected in this volume go beyond remembrance and the honoring of an established scholar's remarkable feats. Despite their undeniable commemorative role, the chapters are an attempt to carry Dorota Filipczak's academic endeavors forward, into the future, with her own texts serving as prologue and inspiration. The contributors to the volume - representing various fields of the academia - are her friends, colleagues and collaborators, and the essays eloquently testify to her intellectual influence. From more personal reflections and ruminations inspired by Filipczak's life and work to articles exploring the work of a range of women artists, the volume offers an investigation of various approaches to autobiography, tensions between public personas and private selves, subversive performative personas, transcending religious frameworks of bodily discipline, as well as "toggling" between the human and the nonhuman.

Text Matters: A Journal of Literature, Theory and Culture, No. 2 (2012)

Dorota Filipczak

The theme of issue 2 (2012) is "Marginalia/Marginalities" explored across literature, theatre, film, and cultural theory. It opens with a conversation between Dorota Filipczak and film director Krzysztof Zanussi, addressing cultural exchange and the challenges faced by European cinema. The section "Marginal Matters in Theatre and Film" examines how actors and marginalized spaces have been historically portrayed. Its contributors discuss 18th-century biographies that reframe actors as cultural agents, Samuel Beckett's self-translation of Waiting for Godot, nature as a marginal force in Terrence Malick's The Thin Red Line, and the rise of The Big Lebowski from cult obscurity to cultural significance. The authors in the "Margins in Fiction, Poetry and Literary Theory" section write about revisiting the Gothic genre, linking marginality to terror and the fantastic in fin de siecle fiction, Bruno Schulz's ex-libris art, J. H. Prynne's poetry, Edward Said's oeuvre, the Polish reception of Thomas Keneally, and the role of false quotations in Jim Crace's Arcadia. The final section, "Marginalized Identities," focuses on individuals in conflict with dominant cultural or social norms. Topics include Ira Daniel Aldridge's biography, gay masculinities in "Brokeback Mountain," female marginalization in dystopian fiction, and intercultural identity in works by Alice Walker, Louise Erdrich, Daniel Chacon, Michel Tournier, Monica Ali, Jhumpa Lahiri, and Aravind Adiga. The issue concludes with three reviews (of The Making of London: London in Contemporary Literature by Sebastian Groes; Simon Glendinning's Derrida; and Native Authenticity: Transnational Perspectives on Native American Literary Studies, edited by Deborah L. Madsen), as well as two interviews: between Fadia Faqir and Maria Assif, and Norman Ravvin and Krzysztof Majer.

Podzielone społeczeństwo w obrazie mediów III i IV RP

Marcin Kotras

Książka dotyczy podziałów społecznych, w szczególności procesu ich konstruowania we współczesnych polskich tożsamościowych mediach. Wytwarzane w środkach masowego przekazu obrazy odnoszące się do stron politycznego sporu wzmacniają upraszczający, dychotomiczny wizerunek spolaryzowanego społeczeństwa. W publikacji znajdują się analizy prezentujące mechanizmy wykorzystywane w procesie dyskursywnego wytwarzania podziałów społecznych. Na przykładzie artykułów z polskich tygodników opinii omówiono stosowane w tożsamościowej prasie narracje, praktyki ramowania oraz kategoryzacje, służące do legitymizowania własnych opisów rzeczywistości i odmowy prawomocności dla wypowiedzi politycznych i medialnych oponentów. Dominacja dyskursu polaryzacyjnego w mediach skutkuje powstaniem obrazu podzielonego społeczeństwa, dla którego coraz bliższy wydaje się scenariusz długotrwałego rozłamu. Publikacja jest adresowana do badaczy społecznych, a przede wszystkim socjologów i studentów socjologii zainteresowanych dyskursywnie konstruowanymi podziałami w polskim społeczeństwie, a także do osób, które chcą poznać mechanizmy wytwarzania podziałów społecznych w mediach.

Polska literatura socrealistyczna

Adam Mazurkiewicz

W publikacji autor nie tylko poddaje pogłębionej interpretacji wybrane, nierozpoznane dotąd badawczo, a zarazem porządkujące epokę, motywy charakterystyczne dla socrealizmu, lecz także, w części pierwszej, prowadzi rozważania, które uznać można za rodzaj syntezy epoki i prądu literackiego otwierający drogę do spojrzenia analitycznego, zaproponowanego w części drugiej. Rozważania autora dotyczą m.in. pozornej monolityczności socrealizmu i próby jego periodyzacji, związków socrealizmu i konstruktywizmu, meandrów relacji między kulturą socrealistyczną i stalinowską a kulturą narodową, a także kwestii kluczowej: względów pozaartystycznych, decydujących o kształcie realizacji artystycznych. * Epoka ta, jak bodaj żadna inna w powojennej historii kultury polskiej, podporządkowała literaturę wymogom pozaartystycznym. Na kształt dzieła wpływ miało przy tym nie tyle zapotrzebowanie społeczne, co wymogi propagandy. Walka z enigmatycznymi "formalizmami" (będąca w istocie pochodną propagandowej krytyki kultury Zachodu oraz międzywojnia) przyczyniła się - wespół z promocją czytelnictwa, postrzeganego jako świadectwo awansu społecznego - do uproszczenia języka artystycznego. W socrealizmie wyrażał on bowiem nie tyle koncepcję, przyświecającą artyście, ile zideologizowaną wykładnię oficjalnych poglądów. Ze Wstępu

Łódź poprzez wieki. Historia miasta, tom 2: 1820-1914

Jarosław Kita

Historia miast przeżywa obecnie wyraźny rozkwit, o czym świadczą liczne publikacje przedstawiające dzieje światowych aglomeracji i mniejszych ośrodków miejskich. Rozmaite aspekty życia miejskiego przybliżane są w naukowych monografiach, esejach, a także w historiach literackich, kryminalnych czy kulinarnych. Poszukiwanie lokalnych tożsamości stanowi przeciwwagę dla procesów kulturowej unifikacji i globalizacji - jest odkrywaniem swoistego miejskiego genius loci. Odnosi się to także do Łodzi, mającej od sześciu wieków prawa miejskie, a od dwóch - status jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. Pomimo istnienia ogromnej liczby publikacji o mieście nad Łódką, odczuwalny jest brak nowego syntetycznego opracowania jego pełnej historii. Monografia będąca efektem pracy ponad 20 autorów poświęcona jest dziejom Łodzi w latach 1820-1914, a więc czasom, kiedy niewielkie rolnicze miasteczko przekształciło się w wielki przemysłowy ośrodek miejski. Można w nim odnaleźć także informacje o przeszłości podłódzkich wsi, obecnie dzielnic miasta, w których wówczas zamieszkiwały dziesiątki tysięcy ludzi. Historia Łodzi przemysłowej cieszyła się od lat największym zainteresowaniem badaczy, dlatego autorzy stanęli przed trudnym zadaniem innego, nowatorskiego jej ujęcia. Porządkują zatem dotychczasowe ustalenia, ale również odkrywają przed Czytelnikiem nowe fakty. Narracja podporządkowana jest przede wszystkim przybliżeniu wieloaspektowego życia kształtującej się nowoczesnej społeczności miasta. Tekst główny uzupełniają kapsuły zawierające fragmenty wartościowych źródeł, biogramy i ciekawostki oraz ilustracje. To książka o Łodzi, która stała się "ziemią obiecaną".

Andropauza czy kryzys wieku średniego. Jakość życia mężczyzn 50+

Karolina Jarecka, Eleonora Bielawska-Batorowicz

Oddawana do rąk czytelnika monografia dotyczy psychologicznych i społecznych skutków zmian hormonalnych doświadczanych w okresie średniej dorosłości - menopauzy, względnie dobrze znanej, i andropauzy, stosunkowo rzadziej będącej przedmiotem badań nauk społecznych. Główny nacisk położono na biologiczne aspekty andropauzy oraz społeczne i psychologiczne uwarunkowania doświadczeń w tym okresie, menopauzę traktując jako kontekst do porównań. Dotyczy to zarówno refleksji teoretycznej prowadzonej w pierwszej części monografii, jak i wyników badań własnych, przedstawionych w części drugiej.

Poetyka kulturowa a praktyka Joanny Bator

Angelika Siniarska-Tuszyńska

Joanna Bator często eksploruje złożoność relacji międzyludzkich, kulturowe konflikty oraz przemiany społeczne, zanurzając czytelnika w bogatym i wielowątkowym świecie. Publikacja Angeliki Siniarskiej-Tuszyńskiej daje pogłębiony wgląd w twórczość tej pisarki, ale proponuje również interesujące analizy relacji literatury ze światem społecznym i strategii narracyjnych jako sposobu bycia w świecie. Jest też książką o żywiole języka, o przekształcającej i uzdrawiającej mocy opowieści. Zbieranie i snucie historii są ważnymi składnikami tożsamości bohaterów i bohaterek Bator, ich narzędziem emancypacyjnym, a dla samej pisarki pisanie to forma terapii. Poetyka kulturowa a praktyka Joanny Bator łączy zalety stylu naukowego, z jego szczegółowością i wymogiem opisywania źródeł, z potoczystym, jasnym stylem. Może więc znaleźć czytelników i czytelniczki również poza światem akademickim. Monografia Siniarskiej-Tuszyńskiej jest pierwszą całościową interpretacją twórczości tej uznanej polskiej pisarki. Z recenzji dr hab. Doroty Koczanowicz, prof. UWr

Medialny obraz kształtowania się stosunków polsko-niemieckich. Na podstawie analizy tygodników

Małgorzata Schulz

W publikacji pokazuję, w jakim stopniu partie polityczne oraz mass media wpływają na kształtowanie dwustronnych, polsko-niemieckich stosunków, a także na budowanie wizerunku obu krajów i narodów. Zasadniczy problem badawczy monografii dotyczy wiodącego zagadnienia - obrazu Polski i Niemiec oraz relacji polsko-niemieckich kreowanego przez polskie i niemieckie opiniotwórcze media na przykładzie "Polityki" i "Der Spiegel" od 2005 do 2017 roku. W jakim stopniu był on odzwierciedleniem konsensusu, a w jakim rozbieżności między tymi tygodnikami? Podstawą analizy uczyniłam nie tylko wypowiedzi dziennikarzy, lecz także liderów wiodących partii politycznych, ludzi nauki i przedstawicieli elit symbolicznych. Od Autorki Zaletami książki są: ciekawa, autorska koncepcja badań, trafny dobór materiału badawczego, staranne przeprowadzenie poszczególnych etapów projektu badawczego, ogrom "benedyktyńskiej" pracy przy autorskich tłumaczeniach i interpretacji publikacji z tygodnika "Der Spiegel", wykorzystanie wiedzy historycznej i politologicznej przy analizach i interpretacjach własnych. Z recenzji dr hab. Justyny Szulich-Kałuży, prof. KUL Uważam publikację za interesującą i przedstawiającą raczej słabo zbadany temat na polskim rynku wydawniczym. Na uznanie zasługują obie części pracy - teoretyczna i analityczna. W ich przygotowanie Autorka włożyła z pewnością sporo pracy. Wskazuje na to staranność opracowania, dobór literatury, logiczny tok analizy [...]. Z recenzji dr hab. Barbary Wiśniewskiej-Paź, prof. UWr

Słowo. Struktura - znaczenie - kontekst

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Agnieszka Wierzbicka, Elwira Olejniczak

Monografia stanowi kontynuację badań nad współczesną polszczyzną prowadzonych przez łódzkich językoznawców. Autorami są również wybitni badacze, m.in. z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także uznani specjaliści z innych dyscyplin humanistycznych: literaturoznawstwa, kulturoznawstwa, prawa, filozofii oraz nauk społecznych (wiedzy o mediach i komunikacji społecznej). Publikacja poświęcona jest słowu jako jednostce systemu, tekstu i dyskursu. Autorzy skoncentrowali się na wartości słowa, analizie wybranych leksemów oraz słowach w określonych typach tekstów i dyskursów. Mamy nadzieję, że lektura najnowszego tomu dotyczącego słowa, które stało się przedmiotem dociekań tak wielu badaczy reprezentujących różne dyscypliny i ośrodki naukowe, będzie wartościową oraz intelektualną podróżą po świecie form, znaczeń i kontekstów jednostek leksykalnych. Być może zainspiruje do podjęcia dalszych badań, a na pewno zwróci uwagę Czytelników na wyjątkową rolę słowa zarówno w życiu każdego użytkownika języka z osobna, jak i w życiu określonej wspólnoty dyskursywnej, wspólnoty komunikacyjnej czy - jeszcze szerzej - w życiu społeczeństw, które są nie tylko wyrazicielami słów, lecz także są przez słowa konstytuowane i kształtowane. Redaktorki