The economic awareness of the young generation of Visegrad countries. A comparative analysis

red. Urszula Swadźba

Książka jest rezultatem wspólnych badań naukowców 4 krajów Polski, Czech, Słowacji i Węgier, co wyróżnia ją spośród innych. Celem niniejszej publikacji jest zdiagnozowanie stanu świadomości ekonomicznej młodego pokolenia krajów Grupy Wyszehradzkiej i odpowiedź na pytanie: Na jakim etapie kształtowania się świadomości ekonomicznej pozostaje młode pokolenie w krajach Grupy Wyszehradzkiej? W jakich obszarach świadomości ekonomicznej (przedsiębiorczości, pracy, konsumpcji)  młode pokolenie poszczególnych krajów wykazuje większą aktywność? Jakie są podobieństwa, a jakie różnice w poszczególnych obszarach świadomości ekonomicznej młodego pokolenia krajów V4? Odpowiedź ta została udzielona w niniejszej książce poprzez analizę przeprowadzonych badań socjologicznych wśród studentów wyższych uczelni czterech krajów partnerskich Polski, Republiki Czeskiej, Słowacji, i Węgier. Zostały one przeprowadzone i wsparte finansowo w ramach Visegrad Standard Grant: „The economic awareness of the young generation of Visegrad countries” nr. 21420008. Brali w nich udział partnerzy czterech uczelni : Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Uniwersytetu Palackeho w Ołomuńcu (Republika Czeska),  Uniwersytetu Konstantyna Filozofa w Nitrze (Słowacja) i Szent Istvan University w Gódólló (Węgry). Dodatkowo badania również przeprowadziły pracownice Katedry Socjologii Uniwersytetu Ostrawskiego (Republika Czeska). W monografii najpierw omówione są założenia teoretyczne badań. Przedstawiona jest definicja i rozumienie świadomości ekonomicznej oraz metodologiczne podstawy badań. W następnych rozdziałach, zgodnie z modelem teoretycznym badań Autorzy przedstawiają: system wartości i wiedzę ekonomiczną studentów, wartość pracy i jej cechy,  mobilność wewnętrzną i zagraniczną w celu podjęcia pracy, przedsiębiorczość, wartość pieniędzy i oszczędności, postawy wobec bogactwa i biedy oraz konsumpcję. Autorzy dokonują analiz przekrojowych,  każdy z nich przedstawiając swój fragment badań, analizuje odpowiedzi respondentów wszystkich krajów V4. W Zakończeniu zarysowany jest syntetyczny stan świadomości ekonomicznej młodego pokolenia krajów V4. Urszula Swadźba – dr hab., profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Śląskiego, kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej. Studia socjologiczne ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim, prace: doktorską i habilitacyjną obroniła na Uniwersytecie Śląskim. Zainteresowania badawcze to: socjologia wartości (rodziny, religii, a szczególnie wartości pracy); socjologia pogranicza, socjologia społeczności lokalnych, problematyka śląska. Autorka kilkudziesięciu artykułów o tej tematyce. Najważniejsze publikacje to: Śląski etos pracy. Studium socjologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001 oraz Obraz Niemców w oczach młodzieży pogranicza kulturowego. Studium dynamiki zmian na przykładzie Głogówka. Katowice–Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski, 2007. Pod jej redakcją powstało również sześć innych publikacji. [09.10.2012]

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 7

red. Jan Iwanek, Mieczysław Stolarczyk, współudz. Rafał Glajcar

W kolejnym, siódmym już, tomie prezentowanej publikacji zgromadzone prze Redaktorów teksty zostały pomieszczone w dwóch blokach tematycznych „Myśl polityczna” i „Systemy polityczne”. W dziale pierwszym przedstawiono S. Staszica ewolucję poglądów o narodzie z zaznaczeniem jego skłonności do eksponowania modelu etniczno-językowego (T. Matlęgiewicz), wypływające z neoeuroazjatyzmu myśli L. Gumilowa na temat tatarsko-mongolskiej spuścizny Rosji (M. Gołąbek), z kolei analizę mechanizmów dwóch rewolucji (francuskiej i bolszewickiej) przeprowadził P. Jędrzejczyk. W dziale drugim teksty dotyczące systemów politycznych państw Europy Środkowo-Wschodniej – przejście od dyktatury do demokracji na przykładzie pięciu państw byłego bloku wschodniego (S. Kubas), kwestie przenoszenia przez wyborców poparcia na dotychczasowe ugrupowania opozycyjne porusza J. Wojnicki, a A. Czyż porównuje modele funkcjonowania samorządu terytorialnego w państwach środkowoeuropejskich, które weszły do UE. Analizę procesów przyspieszających rozpad Federacji Jugosłowiańskiej prowadzi K. Krysieniel. W ostatnim tekście M. Borski przedstawia czeską ideę nieimitowania demokratycznych rozwiązań zachodnioeuropejskich, a odwoływania się do wzorców z okresu Pierwszej Republiki Czeskiej. Całość zamykają recenzje dwóch publikacji i sprawozdanie z seminarium naukowego.

"Rodzina suwerenna - Kościół domowy". W nurcie współczesnej myśli prawnej Kościoła powszechnego i Kościoła w Polsce

Andrzej Pastwa, Wojciech Góralski

Oddawana do rąk Czytelnika książka pomyślana jest jako pomoc mająca służyć pogłębieniu znajomości rodziny jako instytucji, której pomyślność niesie z sobą „szczęście osoby i społeczności ludzkiej oraz chrześcijańskiej”, jak to wyraził Sobór Watykański II. Publikacja ta, ukazująca rodzinę jako byt suwerenny i Kościół domowy, sytuująca się w nurcie współczesnej myśli prawnej Kościoła powszechnego i Kościoła w Polsce, zawiera sześć rozdziałów poświęconych fundamentalnym problemom i kwestiom dotyczącym różnych aspektów owej podstawowej komórki życia społecznego, wyrastającej na gruncie małżeństwa, które Jezus Chrystus podniósł do godności sakramentalnej. Badania, skoncentrowane wokół wzorcowej idei Kościoła domowego – i zarazem uwzględniające prawdę o instytucji rodziny jako „związku naturalnym, pierwotnym w sto­sunku do państwa czy jakiejkolwiek innej wspólno­ty” (Karta praw rodziny) – w pełni potwierdzają hipotezę o paradygmatycznej roli wymienionej idei w poszukiwaniu dróg i środków skutecznej hic et nunc ochrony/promocji rodziny i jej niezbywalnych praw. Do takich wniosków upoważnia zawarta w książce próba odpowiedzi na pytanie, jakie faktory rzeczywistości pastoralnej w Polsce pozwalają patrzeć na przyszłość rodziny z nadzieją i jak – korzystając z „narzędzia”, jakim jest synodalna duszpastersko-prawna odpowiedzialność za podstawową komórkę Kościoła i społeczeństwa – wzmacniać dostrzegane pozytywne trendy. Autorzy wyrażają nadzieję, że praca ta pomoże – w jakiejś mierze – w pogłębionym spojrzeniu na instytucję rodziny oraz jej misję w Kościele i w świecie, a także zachęci do podejmowania działań zmierzających do jej ochrony przed współczesnymi zagrożeniami.

Jan Sztwiertnia (1911-1940). Człowiek i dzieło w setną rocznicę urodzin

red. Hubert Miśka

Publikacja stanowi zbiór artykułów dotyczących życia i twórczości Jana Sztwiertni, kompozytora, nauczyciela, dyrygenta i organisty, którego wielki talent przerwała śmierć w wieku zaledwie 29 lat. W 1939 roku, jako wyróżniający się student Konserwatorium Muzycznego w Katowicach, Jan Sztwiertnia otrzymał stypendium na dalsze kształcenie muzyczne w Paryżu. Z szansy tej nie zdążył skorzystać, aresztowany wczesną wiosną 1940 roku, zmarł po kilku miesiącach pobytu w obozie koncentracyjnym w Gusen. W pracy przedstawiono wiele informacji analitycznych, historiograficznych i bibliograficznych, które mogą stanowić przydatny materiał źródłowy i służyć ewentualnym kontynuatorom badań w tym zakresie. Publikacja adresowana jest do wszystkich, którzy zechcą zainteresować się kompozytorem i jego twórczością, w szczególności zaś do tych, którzy zamierzają podjąć dalsze badania nad działalnością kompozytorską Jana Sztwiertni.

Filmowe pejzaże Ameryk

red. Barbara Kita, Magdalena Kempna-Pieniążek

Filmowe pejzaże Ameryk, będące kontynuacją tomu Filmowe pejzaże Europy, prezentują różnorodne podejścia do badania filmowego krajobrazu, których wspólnym mianownikiem jest przekonanie, że amerykańskie pejzaże w stopniu zdecydowanie większym niż pejzaże europejskie uległy mitologizacji. Problematyka filmowych topografii i geografii spotyka się na kartach książki z zagadnieniami autorskich strategii (Wes Anderson, John Carpenter, John Ford, Patricio Guzmán, Alfred Hitchcock, Claudia Llosa, Michael Mann, Kelly Reichardt). W tomie podjęte zostają również wybrane problemy: gatunkowego toposu przestrzeni (western, horror, slasher, film o zombie), hollywoodzkich pejzaży studyjnych, roli krajobrazu w filmach o odkrywaniu Nowego Świata oraz estetycznej funkcji pustkowia we współczesnych realizacjach kina drogi.

Czytaj po polsku. T. 18: Gustaw Morcinek:

Zaadapt. i oprac. Jolanta Tambor, Tomasz Gęsina

Ukazujące się w serii Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego opowieści o Skarbniku, opracowane przez Jolantę Tambor i Tomasza Gęsinę, są skierowane do osób uczących się języka polskiego na poziomie podstawowym (A1-A2). To tom zawierający teksty dotyczące problematyki regionalnej, bardzo rzadko prezentowanej cudzoziemcom. W opracowaniu wykorzystano dwa utwory: O tym, jak górnik Maślok kramarzył ze Skarbnikiem Gustawa Morcinka oraz O Skarbniku, duchu kopalni ze zbioru Baśnie i legendy polskie. Wszystkie zadania opierają się na materiale gramatycznym i leksykalnym użytym w obu tekstach. Z publikacji mogą korzystać zarówno studenci, chcący samodzielnie doskonalić swój język, jak i nauczyciele podczas pracy z grupą lektoratową, a także polscy odbiorcy, zainteresowani literaturą polską, którzy chcą kształtować kompetencje językowo-kulturowe w zakresie języka i kultury polskiej. Książka została przygotowana z uwzględnieniem standardów egzaminacyjnych Państwowej Komisji ds. Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego.

Romanica Silesiana. No 8. T. 1: Constructions genrées / Gendered Constructions

Zuzanna Szatanik

Motywem wiodącym prezentowanego numeru Romanica Silesiana jest problematyka gender, wciąż wywołująca także w środowisku akademickim żywe dyskusje, o czym świadczy wyjątkowo duża liczba zgłoszonych do przyjętego tematu szkiców. Z tego też względu numer obejmuje dwa tomy, w których artykuły uporządkowano według kryterium językowego: tom 1 zawiera teksty francuskie i angielskie, tom 2 – hiszpańskie i włoskie. Wśród przedstawionych w niniejszym tomie zagadnień, podejmowanych w kontekście literaturoznawstwa, historii sztuki oraz antropologii kultury, można wyróżnić kilka grup tematycznych, takich jak: płeć w debatach parlamentarnych i dyskursie prawnym, gender jako pojęcie socjologiczne, koncept abiektu i cielesności, erotyki i seksualności, konstrukcje kobiecości i męskości, transgresja norm społeczno-kulturowych i obyczajowych.

Naukowcy. Osobowość, rola, profesjonalizm

red. Małgorzata Kitlińska-Król, Alicja Żywczok

Obszerną pracę zbiorową dotyczącą grupy zawodowej naukowców współtworzą przedstawiciele nauk społecznych, humanistycznych, medycznych i technicznych, co gwarantuje odpowiednią jakość dyskursu merytorycznego zaprezentowanego w formie odpowiednio sproblematyzowanych tekstów, w których opisano wyniki badań empirycznych i refleksje teoretyczne. Reprezentanci wielu dyscyplin naukowych podjęli badania, koncentrując się na problemach dotyczących sytuacji zawodowej naukowców, między innymi przezwyciężania barier indywidualnych i społecznych oraz uzyskiwania poczucia sensu twórczej pracy naukowej. W tym celu przeanalizowali takie kategorie porządkujące wyniki badań odnośnie do ludzi nauki, jak „osobowość”, „rola”, „profesjonalizm”.   Zasadniczą tezą pracy zbiorowej jest twierdzenie, że nauka nie rozwija się samoczynnie, ale za sprawą ludzi jej oddanych. Naukę tworzą ludzie-naukowcy, więc i w tej profesji obowiązują zasady wspierania człowieka – pracownika naukowego bądź naukowo-dydaktycznego. Realia ich codziennego życia i zmagań (choćby pokonywania ograniczeń biopsychicznych: zmęczenia, znużenia, wypalenia zawodowego) w znacznym stopniu wyznaczają dynamizm pracy naukowej. Twierdzenie to zyskuje na znaczeniu w sytuacji uprzedmiotowiającego traktowania reprezentantów tej grupy zawodowej (raz to – jako wydajnej taniej siły roboczej zasilającej przemysł i gospodarkę, innym razem – jako antidotum na wszelkie epidemie, plagi, kataklizmy, kryzysy, katastrofy, jakie trapią ludzkość). Stan zdrowia, kondycja psychofizyczna czy warunki, w jakich żyją i pracują naukowcy rzadko budzą zainteresowanie bądź troskę społeczną. Główną motywację do zbudowania pracy zbiorowej stanowiła obawa o los tej grupy profesjonalistów oraz skłonienie społeczeństwa do refleksji nad niepokojącymi procesami i mechanizmami sprowadzającymi działalność naukową choćby do produkcji elit intelektualnych. Zacieranie znaczenia działalności naukowej jako idei sprawczej pozytywnej przemiany świata i jako humanizującego programu badawczego może tworzyć zagrożenie dla regionalnej i globalnej inkluzji społecznej. Dotychczasowe publikacje z zakresu naukoznawstwa poruszały zazwyczaj problematykę: nauki jako dziedziny życia społecznego; dydaktyki bądź pedagogiki szkoły wyższej; idei uniwersytetu i etosu uniwersyteckiego; kultury akademickiej; relacji między różnymi podmiotami obecnymi na uczelni: pracownikami a studentami czy doktorantami; polityki w rodzimym szkolnictwie wyższym. Natomiast bardzo rzadko dotyczyły naukowców, a przecież badania nad uczonymi są niewątpliwie podstawowym i niezbędnym aspektem badania nauki. Praca, którą przedkładamy czytelnikom jest adresowana do uczonych reprezentujących wszystkie nauki i subdyscypliny. Polecamy ją również doktorantom i studentom oraz podmiotom współpracującym z uniwersytetem, choćby zawodowo stosującym wyniki badań, zwłaszcza odkrycia, wynalazki, racjonalizacje w określonych dziedzinach praktycznych. Sądzimy, że może okazać się interesująca również dla członków rodzin przedstawicieli tej grupy zawodowej, by lepiej poznali i zrozumieli specyfikę ich trudu badawczego. Do zapoznania się z jej treścią zachęcamy także praktykujących psychologów, pedagogów, nauczycieli, wychowawców, opiekunów i animatorów młodzieży, gdyż diagnozują oraz kształtują zainteresowania poznawcze swych uczniów, by tym lepiej przygotowali ich do przyszłego studiowania i ewentualnego zatrudnienia na uniwersytecie.