Proza polska XX wieku. Przeglądy i interpretacje. T. 2: Z perspektywy nowego stulecia

red. Elżbieta Dutka, Marta Tomczok

W pracy zgromadzono szkice o charakterze analitycznym i interpretacyjnym, poświęcone wybranym utworom polskim XX i XXI wieku. W pierwszej części tomu przedstawiono istotne tradycje dla prozy minionego stulecia (romantyczną, sienkiewiczowską, kresową), ale także zaproponowano nowe spojrzenie na twórczość Zofii Kossak-Szczuckiej i Stanisława Vincenza. Druga grupa tekstów wprowadza refleksję na temat bardzo popularnych twórców wieku XX, ale z perspektywy znacznie mniej znanych obszarów ich działalności (proza Andrzeja Bursy – Zabicie ciotki, „lektury” Ryszarda Kapuścińskiego – fascynacja Herodotem, Conradem i Malinowskim, rozmowy z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim). W kolejnej części omówiona została kontynuacja twórczości Piotra Wojciechowskiego (Próba listopada), Bronisława Świderskiego (Asystent śmierci), Mariana Pankowskiego (Była Żydówka, nie ma Żydówki). W zakończeniu przedstawiono próby oglądu literatury z punktu widzenia antropologii kultury, stawiającej pytania o koncepcję człowieka i sposób jej prezentacji w prozie, na przykładzie interpretacji autobiograficznego pisarstwa Edwarda Balcerzana (przede wszystkim książki Zuchwalstwa samoświadomości) i wybranych powieści historycznych, które łączą podobne wątki z przeszłości (tajemnicze życie Katarzyny Radziejowskiej i jej wpływ na historię). Publikacja jest adresowana do szerokiego grona osób zainteresowanych literaturą polską: literaturoznawców, historyków, antropologów, nauczycieli, studentów, uczniów szkół średnich oraz wszystkich chcących zgłębić wiedzę na wskazane tematy. [10.08.2012]

Gdzie dom styka się ze światem. Cztery punkty uważności życia

Aleksandra Kunce

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (4), ISSN 2720-1104 Niewielka rzecz: cztery eseje oikologiczne, poprzedzone słowem wprowadzającym, o naszym uwikłaniu w "domowe - światowe". Gdybyśmy potraktowali tytuł jako pytanie: "Gdzie dom styka się ze światem?", odpowiedź na nie byłaby taka: "W punktach wymagających naszej uważności życia". Uważność domaga się zachowania dyscypliny i precyzji, i nie chodzi tylko o precyzję w działaniach i obserwacji, ale o nasze bycie w domu i świecie, w zmiennych rytmach zakorzenienia i wędrowania. Uważne bycie kieruje nas ku miejscu i trosce rozciągniętej w czasie, by w końcu naprowadzić na dom. Dom to swoisty (bez)czas, to dynamicznie pojęte i otwarte miejsce, które pozwala kierować swe pragnienie ku temu, co dalekie, nieobejmowalne i niepojęte. Mówiąc "dom", nie mamy na myśli swojskiej i zamkniętej warowni, ale dom zakorzeniony w idei kosmosu. Idea Heimat jest tu na miejscu. Cztery punkty styku domu i świata zostają znalezione za sprawą: (1) humanistyki, (2) człowieka, (3) przyjaźni z miejscem i (4) uniwersytetu. Cztery eseje oikologiczne zaglądają w sploty, nałożenia, ale i najprawdziwszy brak nieokreślonego na granicy domu, w okolicach progu, który symbolicznie nie tylko zaświadcza o tym, co graniczne w rytuałach, ale wyznacza przestrzeń uważności. W tych punktach, gdzie dom styka się ze światem, wydobyte zostaje nasze uwikłanie w "domowe - światowe".

Technologia wytwarzania i właściwości multiferroikowej ceramiki typu PFN

Dariusz Bochenek

Praca ma charakter zarówno technologiczno-eksperymentalny, jak i badawczo-aplikacyjny. Prezentuje stan badań ceramicznych materiałów ferroelektromagnetycznych. Multiferroikowy materiał PFN został poddany dokładnej analizie (pod względem technologicznym), której głównym celem było zmniejszenie jego przewodnictwa elektrycznego i strat dielektrycznych oraz wyeliminowanie tworzenia się fazy pirochlorowej przy zachowaniu wysokich wartości przenikalności elektrycznej i właściwości magnetycznych. Niniejsza praca adresowana jest do osób zajmujących się procesem technologicznym i możliwościami aplikacyjnymi nowoczesnych materiałów ceramicznych o właściwościach multiferroikowych (materiały inteligentne), a także do studentów i magistrantów kierunków technicznych (inżynieria materiałowa). [21.11.2012] 

Marginalia w książce dawnej i współczesnej

red. Bożena Mazurkowa

Rozprawy zgromadzone w tomie poświęcone są odręcznym zapiskom (między innymi o charakterze rzeczowym, dokumentacyjnym, porządkowym, nawigacyjnym, ale też emocjonalnym i rozrywkowym) w manuskryptach o charakterze literackim bądź użytkowymi i w dziełach opublikowanych, a także adnotacjom drukowanym. Autorzy dokonują typologii i charakteryzują marginalia różnie usytuowane w książkach: na marginesach poszczególnych kart, równolegle do tekstu głównego, a także w innych miejscach wewnętrznej struktury książki, stanowiących w szerokim znaczeniu przestrzeń zewnętrzną wobec zapisu tekstu głównego – a zatem jego „margines”. Zróżnicowanie formalne, charakter oraz rozliczne funkcje takich właśnie dodatkowych not utrwalonych w rękopisach i drukach – od XV do XIX wieku, a w przypadku niektórych edycji wznowionych w stuleciach XX–XXI – prezentowane są w tomie w porządku chronologicznym. Są wśród nich na trwale związane z wszystkimi egzemplarzami wydanych utworów esencjonalne rekapitulacje ważniejszych treści, pod względem funkcji zbliżone do żywej paginy, czyli adnotacje ułatwiające czytelnikowi zapamiętywanie konkretnych partii tekstu i nawigację po książce po ponownym lub kolejnym sięgnięciu do niej, a także marginalia, w których autorzy sygnalizowali przyszłym odbiorcom nawiązania do określonych, niekiedy ściśle zlokalizowanych, miejsc w konkretnych dziełach lub zamieszczali w nich komentarze do tekstu głównego, wyrażające stosunek do problematyki, która wprawdzie nie została tam podjęta, ale wiąże się z nią w sposób bezpośredni lub pośredni. Z oczywistych względów z dużo większą różnorodnością mamy do czynienia w przypadku charakteryzowanych w tomie dodatkowych odręcznych zapisków poczynionych w manuskryptach i drukach. Tego typu marginalia, niezależnie od tego, czy wyszły spod pióra konkretnych, imiennie określonych czytelników, czy też zostały utrwalone przez nieznanych odbiorców, a w przypadku rękopisów także przez kopistów, są szczególnie cennym trwałym śladem indywidualnego kontaktu z książką – refleksji na bieżąco powstających w trakcie lektury dzieł lub nasuwających się po jej zakończeniu, a także towarzyszących spisywaniu ksiąg. Adnotacje te niejako zatrzymały w czasie jednostkowe okoliczności oraz myśli i odczucia konkretnych i nieznanych osób, które miały do czynienia z tekstami, a równocześnie znamienne dla kultury danego okresu sposoby obcowania z tekstem, spontaniczny lub ukierunkowany przebieg procesu lektury oraz związane z tym indywidualne i zbiorowe nawyki, jednym słowem – historię czytania i spisywania ksiąg.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 7

red. Jan Iwanek, Mieczysław Stolarczyk, współudz. Rafał Glajcar

W kolejnym, siódmym już, tomie prezentowanej publikacji zgromadzone prze Redaktorów teksty zostały pomieszczone w dwóch blokach tematycznych „Myśl polityczna” i „Systemy polityczne”. W dziale pierwszym przedstawiono S. Staszica ewolucję poglądów o narodzie z zaznaczeniem jego skłonności do eksponowania modelu etniczno-językowego (T. Matlęgiewicz), wypływające z neoeuroazjatyzmu myśli L. Gumilowa na temat tatarsko-mongolskiej spuścizny Rosji (M. Gołąbek), z kolei analizę mechanizmów dwóch rewolucji (francuskiej i bolszewickiej) przeprowadził P. Jędrzejczyk. W dziale drugim teksty dotyczące systemów politycznych państw Europy Środkowo-Wschodniej – przejście od dyktatury do demokracji na przykładzie pięciu państw byłego bloku wschodniego (S. Kubas), kwestie przenoszenia przez wyborców poparcia na dotychczasowe ugrupowania opozycyjne porusza J. Wojnicki, a A. Czyż porównuje modele funkcjonowania samorządu terytorialnego w państwach środkowoeuropejskich, które weszły do UE. Analizę procesów przyspieszających rozpad Federacji Jugosłowiańskiej prowadzi K. Krysieniel. W ostatnim tekście M. Borski przedstawia czeską ideę nieimitowania demokratycznych rozwiązań zachodnioeuropejskich, a odwoływania się do wzorców z okresu Pierwszej Republiki Czeskiej. Całość zamykają recenzje dwóch publikacji i sprawozdanie z seminarium naukowego.

Intymne - prywatne - publiczne

red. Ewa Wąchocka

Książka Intymne – prywatne – publiczne, zbiór esejów o współczesnej scenie teatralnej, pokazuje możliwości wykorzystania kategorii socjologiczno-filozoficznych i antropologicznych do refleksji nad teatrem i dramatem. Interpretacyjnym zwornikiem prezentowanego ujęcia jest przekonanie o wyraźnej współzależności między światem życia codziennego, myślą badawczą oraz praktyką artystyczną. Zmiany, jakie w ostatnich dwóch stuleciach dokonały się w sferze życia społecznego, w istotny sposób wpłynęły na funkcjonowanie całej kultury, nieodwracalnie  przekształcając  relację między tym, co publiczne, a tym, co intymne. Nietrwałość i niestabilność takich pojęć, jak „intymne”, „prywatne”, „publiczne”, to nie tylko signum temporis zmieniającego się świata, lecz także rodzaj poręcznego klucza do skomplikowanych przemian świadomościowych, które są coraz bardziej zauważalne i domagają się komentarza. Na kształt tytułowej triady, zwłaszcza w ostatnich kilkudziesięciu latach, ogromny wpływ miało przekształcenie się współczesnych zbiorowości w „społeczeństwa medialne”, które niejednokrotnie wymuszają taki, a nie inny charakter życia intymnego, prywatnego i publicznego. Zamieszczone w książce analizy obejmują zarówno teksty dla teatru, spektakle teatralne, jak i performans oraz wybrane formy widowiskowe. Ich problematyka często wykracza poza ciasno zakreślone ramy opisu i interpretacji artefaktów. To nie tylko odczytanie doświadczeń i charakterystycznych zjawisk przedstawianych we współczesnej sztuce, ale również próba odpowiedzi na pytanie, jak te różnorodne formy wypowiedzi współuczestniczą w cyrkulacji między prywatnym i/lub intymnym oraz publicznym, uwyraźniając dynamikę zachodzących na naszych oczach zmian. Recenzja książki ukazała się na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 2 (207) luty 2016 (recenzja dostępna pod adresem: https://www.sprawynauki.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3255:intymne-prywatne-publiczne&catid=286&Itemid=30).

"Romanica Silesiana" 2016, No 11. T. 2: Miedo

red. Ewelina Szymoniak

W drugim tomie numeru Romanica Silesiana poświęconemu zagadnieniu strachu zebrano teksty, w których podjęta tematyka ukazana została na tle literatury oraz kinematografii iberoamerykańskiej. Wśród analizowanych w szkicach twórców znaleźli się: Amado Nervo, Emilia Pardo Bazan, Hector Abad Faciolonce, Jorge Diaz, Francisco Nieva, Pablo De Santis, Jaume Balaguero, Amando Ossorio. W zbiorze zamieszczono również osiem recenzji, prezentujących  interesujące publikacje z literaturoznawstwa romanistycznego ostatnich lat.

The timing of tone group constituents in the advanced Polish learner's English pronunciation

Andrzej Porzuczek

Książka Andrzeja Porzuczka poświęcona jest analizie relacji czasowych pomiędzy elementami frazy intonacyjnej w wymowie angielskiej zaawansowanego ucznia polskiego. Celem autora było wykazanie i opisanie różnic w tym zakresie między polskim uczniem a rodzimym użytkownikiem języka angielskiego oraz ich interpretacja w kontekście glottodydaktycznym. Część teoretyczna pracy (rozdziały 1—3) omawia historię i stan badań nad prozodią języka mówionego oraz metodologię akustycznych badań mowy. Część praktyczna natomiast (rozdziały 4—7) przedstawia oparte na dyskusji z części teoretycznej założenia metodologiczne, hipotezy badawcze oraz materiał językowy wybrany do analizy, po czym autor w sposób wyczerpujący prezentuje i omawia wyniki swoich badań. Autor zaobserwował m.in.: wyraźnie dłuższy czas trwania elementów nieakcentowanych w wymowie Polaków oraz większą u rodzimych użytkowników języka angielskiego tendencję do wyrównywania czasu trwanie stopy rytmicznej. Badania nie wykazały z kolei wyraźnych różnic w bezwzględnej długości samogłosek i sylab akcentowanych (z wyjątkiem sylab akcentowanych na końcu frazy, gdzie są one znacznie dłuższe w wymowie rodowitych Anglików). Przedstawione w pracy Andrzeja Porzuczka rezultaty badań oraz wykorzystanie zastosowanych w nich metod mogą posłużyć do identyfikacji konkretnych problemów w przyswajaniu obcej wymowy, jak również wprowadzić element obiektywizmu do zazwyczaj impresjonistycznej oceny warstwy prozodycznej wymowy języka obcego.