Sobór w Konstancji

Antoni Prochaska

Sobór w Konstancji w latach 1414-1418 to jedno z najbardziej doniosłych i brzemiennych w skutki wydarzeń w historii Kościoła i Europy. Jaką rolę odegrał polski Kościół w pracach soboru? Jakie problemy Królestwa Polskiego stanęły na forum soborowych obrad? Na te i inne pytania odpowiada autor książki, dowodząc jednocześnie, że udział polskiej delegacji na soborze w Konstancji, to jedna z najwspanialszych kart w historii polskiego Kościoła.   Oddajemy do rąk Państwa pracę poświęconą jednemu z najdonioślejszych wydarzeń średniowiecznej Europy. Sobór w Konstancji w latach 1414-1418 kończył okres schizmy zachodniej, spowodował ustąpienie zwalczających się papieży, powołał Oddo Colonnę na Stolicę Piotrową (jako Marcina V), ustalił zasadę wyższości soboru nad papieżem, a także potępił innowierstwo w osobach Wiklifa i Husa. Praca A. Prochaski ciągle należy do najświetniejszych opracowań przedmiotu w polskiej historiografii. Ważna jest ona tym bardziej, że szczególnie mocno akcentuje sprawy polskie na soborze - a było ich niemało. Ta niewielka książeczka pokazuje znaczący udział naszej delegacji z arcybiskupem gnieźnieńskim Mikołajem Trabą i Pawłem Włodkowicem. Udział ten to jedna z najwspanialszych kart w historii polskiego Kościoła. Książka A. Prochaski dowodzi tego niezbicie ...   Antoni Prochaska to archiwista, wydawca źródeł i historyk specjalizujący się w historii Polski XIV i XV wieku ze szczególnym uwzględnieniem czasów husyckich, choć znaczna część jego prac odnosi się również do czasów późniejszych, do wieku XVIII włącznie.

Symbole pożarły rzeczywistość

Bronisław Łagowski

Oddajemy czytelnikowi już drugi w „Bibliotece Kuźnicy” tom rozważań Bronisława Łagowskiego. Były pisane w okresie od żałoby po śmierci papieża do katastrofy smoleńskiej. Autor rozprawia się z poglądami na wydarzenia, jakie zachodziły w tym okresie i wcześniej, przeciwstawia się fałszywej polityce historycznej, a przede wszystkim dąży do odnowienia tradycji realizmu politycznego w Polsce. Posługuje się nieraz pojęciami filozofii polityki, stroniąc jednak od teoretycznego żargonu.   Zagraniczni pisarze polityczni w swoich wzmiankach o Polsce podkreślają nieraz polski brak poczucia rzeczywistości, rozmaicie tę wadę nazywając. Nic w tym osobliwego. Widział to Dmowski, widzieli krakowscy stańczycy, a także Aleksander Bocheński, Ksawery Pruszyński, Stanisław Stomma czy Stefan Kisielewski, żeby nie sięgać dalej, w głąb historii. Ten stereotyp jest prawdziwy, ale trzeba dodać dwa słowa, na czym polega. Najogólniej powiedziałbym, że jest to stawianie wyżej w ontologicznej hierarchii uświęconych symboli i mitów niż rzeczywistości.   Bronisław Łagowski

Witold Gombrowicz - nasz współczesny

Jerzy Jarzębski

Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w stulecie urodzin pisarza Uniwersytet Jagielloński - Kraków, 22-27 marca 2004   "Tomy jubileuszowe bywają często bardzo ciekawe: rocznicowa okazja sprawia, że nad twórczością pisarza zasiadają badacze różnych pokoleń: z jednej strony starzy wyjadacze, autorzy kanonicznych (niegdyś) wykładni dzieła, a z drugiej legiony młodych, którzy chcieliby udowodnić, że mają na ten temat coś zdecydowanie nowego do powiedzenia. Do studiów nad pisarzem zabierają się także specjaliści z innych dziedzin, co zawsze przynosi ciekawe wyniki, spotykają się tu również badacze z różnych krajów, czasem tacy, którzy nie znają wcale polskiej tradycji interpretacji i do lektury podchodzą z osobnego, własnego punktu widzenia. Tak właśnie jest w niniejszym tomie, w którym śledzić można pewne nowe tendencje rysujące się w gombrowiczologii. Przede wszystkim przesunięcie akcentów w dziedzinie wartościowania utworów: na pierwsze miejsce wśród dzieł Gombrowicza awansuje tu zdecydowanie Kosmos, któremu poświęcono szereg bardzo ważnych referatów. Gdzież czasy, gdy nawet wybitni, jak Sandauer, krytycy dwie ostatnie powieści Gombrowicza traktowali jako poronione czy wręcz „niesmaczne” ramoty. Wielu krytyków i pisarzy (wśród nich był Stanisław Lem) ceniło naprawdę tylko przedwojenne utwory Gombrowicza, te, w których wyraża się radosne burzycielstwo i zmysł swobodnej gry – teraz podziwia się raczej Gombrowicza cierpiącego, zaskoczonego i przerażonego obcością i nieoswajalnością świata." - ze Słowa wstępnego Jerzego Jarzębskiego

Leksykon konwergencji mediów

Katarzyna Kopecka-Piech

Konwergencja jest wciąż – w sposób coraz bardziej intensywny – obecna w praktyce medialnej i życiu użytkowników mediów. Niniejsza publikacja ma za zadanie zebrać i wyjaśnić najważniejsze pojęcia i terminy oraz relacje między nimi, naświetlić znaczenie powiązanych z konwergencją zagadnień, a także zilustrować (dosłownie i w przenośni) złożoną naturę konwergencji. Wyłaniające się z analizy dotychczasowych badań bogactwo znaczeń wymusza uporządkowanie, przypisanie poszczególnych kategorii określonym porządkom i określenie łączących je związków. Konwergencja jest koncepcją teoretyczną, lecz zarazem i biznesowo-administracyjną, co powoduje namnożenie różnych ujęć. Konwergencja jest niejednoznaczna, według niektórych – dyskusyjna. Dlatego w leksykonie obok haseł zamieszczono ilustracje. To właśnie artystyczne ujęcia i interpretacje pozwalają jeszcze lepiej zilustrować tak złożoną, niekiedy sprzeczną naturę konwergencji. Leksykon został podzielony na trzy rozdziały porządkujące obszary badań nad konwergencją; omówione tu zostały kwestie technologiczne, problematyka zawartości i jej odbioru oraz związki organizacyjno-prawno-polityczne. Częściowo odpowiadają im perspektywy badawcze, choć trzeba podkreślić, że źródła o proweniencji medioznawczej, literaturoznawczej, kulturoznawczej, socjologicznej, politologicznej oraz ekonomicznej i zarządczej są tu (celowo) wymieszane. Ostatni rozdział stanowią „przypadki” – opis przykładowych produkcji medialnych z zastosowaniem strategii konwergencyjnych. Publikacja, którą oddajemy do rąk czytelnika, stanowi zatem ramę terminologiczną i interpretacyjną, punkt wyjścia do dalszych badań, a jednocześnie podsumowanie pewnego etapu rozwoju zjawiska. Katarzyna Kopecka-Piech – doktor nauk humanistycznych, medioznawca. Specjalizuje się w badaniach nad nowymi mediami, w tym ich innowacyjnością. Jej dotychczasowe projekty dotyczyły przede wszystkim konwergencji mediów, rozwoju przemysłów kreatywnych, innowacji medialnych i mediów mobilnych. Autorka m.in. monografii Media Convergence Strategies. Polish Examples (2011), redaktorka prac zbiorowych, poświęconych medialnym transformacjom kultury i społeczeństwa – m.in. dwóch tomów Zmian medialnych i komunikacyjnych (2015). Stypendystka Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Norweskiej Rady ds. Badań Naukowych, Instytutu Szwedzkiego oraz wielu innych instytucji krajowych i zagranicznych. Jest pracownikiem Zakładu Komunikacji Społecznej i Mediów Akademii Wychowania Fizycznego, a także członkiem Akademii Młodych Uczonych i Artystów.

Gilles Deleuze. Struktury - maszyny - kreacje

Michał Herer

Gilles Deleuze. Struktury – Maszyny – Kreacje to pierwsza w języku polskim próba całościowej wykładni myśli Deleuzjańskiej. Autor Różnicy i powtórzenia jawi się tu jako twórca nowej filozofii przyrody i radykalnej myśli społecznej, a także jako filozof udzielający odpowiedzi na pytanie: co zwie się myśleniem? W każdym z tych trzech obszarów pojęcia stworzone przez Deleuze’a pozwalają formułować problemy, które stanowią wyzwanie dla myśli współczesnej.  

Nieśmiertelni. Krypta Zasłużonych na Skałce

  W ciągu stu trzydziestu lat od powstania Krypty Zasłużonych na Skałce złożono w niej doczesne szczątki trzynastu Wielkich Polaków: Jana Długosza, Wincentego Pola, Lucjana Siemieńskiego, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Teofila Lenartowicza, Adama Asnyka, Henryka Siemiradzkiego, Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego, Karola Szymanowskiego, Ludwika Solskiego, Tadeusza Banachiewicza i Czesława Miłosza. W 1989 roku, nawiązując do tradycji Opactwa Westminsterskiego, w Krypcie Zasłużonych umieszczono tablicę upamiętniającą Aleksandra Brücknera, wielkiego filologa i badacza kultury polskiej, zaś w 2004 roku – tablicę poświęconą Karolinie Lanckorońskiej, znakomitej uczonej, a zarazem mecenasowi polskiej kultury. Książka  składa się z dwóch części. W pierwszej znalazły się rozprawy o historii Skałki, o życiu i działalności na Skałce OO. Paulinów, wreszcie o okolicznościach powstania Krypty Zasłużonych. Druga, zasadnicza część książki, zawiera piętnaście sylwetek tych „nieśmiertelnych”, których uczczono w „skałecznym” sanktuarium narodowym poprzez złożenie w Krypcie ich prochów lub też – przez umieszczenie tam poświęconych im tablic. 

Lustracja jako zwierciadło

Jan Woleński

Lustracja wzbudziła i nadal wzbudza emocje i kontrowersje, zwłaszcza w takim jej kształcie, jak to zostało zaproponowane przez Prawo i Sprawiedliwość w latach 2006-2007. Książka omawia historię lustracji w Polsce i niektórych innych państwach byłego bloku radzieckiego, ale przede wszystkim zajmuje się analizą ustawy lustracyjnej uchwalonej w 2007 r. i zakwestionowanej przez Trybunał Konstytucyjny. Autor wskazuje na liczne braki legislacyjne przepisów lustracyjnych, a nawet absurdalny charakter niektórych uregulowań. Próbuje dociec jakie były rzeczywiste motywy twórców rzeczonych aktów prawnych.  

Hebrajska epigrafika nagrobkowa w Polsce

Leszek Hońdo

Cmentarz żydowski z nagrobkami i inskrypcjami jest zjawiskiem kulturowym. Jest świadectwem przemijania i trwania. Odnosi się do tego, co jest nieprzemijające i ponadczasowe. Ukazuje to, co ulotne i zmienne. Jest obrazem dokonujących się przemian w społeczności żydowskiej. Jest źródłem historycznym. Językowy obraz śmierci i zjawisk z nią związanych odwołuje się do różnych sposobów utrwalenia inskrypcji poczynając od czystego nazewnictwa (inskrypcje onomastyczne), a kończąc na metaforyczno-peryfrastycznych obrazach nadających inskrypcjom charakter poetycki. Przedstawiony materiał obejmuje cmentarze w Polsce, choć w wielu punktach odnosi się do tradycji nie tylko Żydów w Polsce, ale szerzej – do tradycji aszkenazyjskich Żydów. Schemat formularza inskrypcji jest bowiem podobny do inskrypcji występujących na cmentarzach w Niemczech, Czechach, Słowacji, Austrii czy Ukrainy. Należy także pamiętać, że we współczesnych granicach Polski występują wskutek zmian granic różnorodne tradycje europejskich Żydów.