Wokół śmierci i umierania. Antologia bioetyki. Tom 1

Włodzimierz Galewicz

  "U schyłku życia niejednego człowieka, a czasem nawet w samym środku, jeśli nie wręcz na początku jego oczekiwanego życia, nadchodzi chwila niełatwej decyzji: jest to moment, w którym nierzadko on sam, a jeszcze częściej ci, którzy się nim zajmują - jego bliscy, jego opiekunowie i jego lekarze - są zmuszeni zdecydować, czy mają przez jakieś mozliwe działanie (lub przez zaniechanie takiego dzaiałania) przyczynić się przynajmniej w pewnym stopniu do tego, by życie tego człowieka dobiegło do końca.Te decyzje o zakończeniu życia mogą mieć rozmaity dramatyzm i różny charakter. Dla celów tego przeglądu rozgraniczę wśród nich cztery rodzaje: pierwszym, od którego wygodnie będzie rozpocząć, jest decyzjao letalnej analgezji - stosowaniu środków uśmierzających ból, ze świadomością, że mogą one spowodować (lub prawdopodobnie spowodują) szybszą śmierć pacjenta; drugim rodzajem, który omówię, są różne formy rezygnacji z podtrzymywania życia; trzecim - decyzja o popełnieniu samobójstwa lub pomocy w samobójstwie; ostatnim - decyzja o eutanazji. Biorąc kolejno pod uwagę wymienione rodzaje decyzji, za każdym razem spróbuję rozważyć, czy przynajmniej w niektórych wypadkach - a jeżeli tak, to w jakich - są one moralnie usprawiedliwione. Jest bowiem jasne, że każda z wyróżnionych decyzji -  już przez to samo, że  w mniejszym lub większym stopniu przyczynia się do zakończenia życia pewnego człowieka - wymaga jakiegoś  usprawiedliwienia." -Włodzimierz Galewicz

Z przeszłości i teraźniejszości języka polskiego. Prace językoznawcze, t. 4

Zofia Kurzowa

WSTĘP I Mroziński jako gramatyk . 3 Kształtowanie się metod analizy słowotwórczej wyrazu w językoznawstwie polskim XX wieku (Z historii polskiej nauki o budowie wyrazów) . 43 II O funkcjach spójników że, żeby, iż w Pamiętnikach Paska (na marginesie prac nad słownikiem Pamiętników) . . . . . . . . . . . . . 69 Nieodmienność i odmiana nazwisk na -o w języku polskim . 83 Staropolskie nazwy osobowe na -o (historia i geografia) . 107 Uwagi o nazwach bohaterów Trylogii Sienkiewicza . 157 Polskie rzeczowniki męskie na -o na tle słowiańskim . 171 Męskie imiona zdrobniałe i spieszczone w pieśniach ludu polskiego (na podstawie Dzieł wszystkich Oskara Kolberga). 345 Podhalańskie na kirkach nieść, na kirki wziąć . 389 Nowe uwagi o genezie i chronologii czasu przeszłego na -ch . 393 III Derywacja fleksyjna czyli paradygmatyczna w języku polskim i próba objaśnienia jej genezy . 405 Struktury językowe z pierwszym członem nowo . 419 Złożenia imienne we współczesnym języku polskim . . . . . . . . . . . . . . 429 Problem stosunku kompozycji i derywacji w językach słowiańskich . 529 IV Wyrazy natrętne. Moda i bezmyślność . 541 Problemy wymowy w ujęciu leksykograficznym. Uwagi i postulaty na marginesie Słownika wymowy polskiej . 565 Norma językowa w przekazach telewizyjnych . 591 O pewnych konstrukcjach narzędnikowych we współczesnym języku polskim . 605 Przeszłość i przyszłość słownika polskich synonimów . 615 V O przedmiocie i metodzie słowotwórstwa . 635 Jak cię słyszą, tak cię piszą . 649 Uczyć się polskiego . 659 O języku telewizji polskiej . 667 VI Kazimierz Nitsch (1874–1958) . 683 Henryk Oesterreicher (1892–1942) . 697 Stanisław Jodłowski (1902–1979) . 701 Mieczysław Karaś (1924–1977) . 705 Ewa Ostrowska (1907–1977) . 711 O Profesor Zofii Kawyn-Kurzowej (1931–2003) Wspomnienie pośmiertne. 717 NOTA WYDAWNICZA . 723

Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe

Michał Głowiński

"Jest to w pewnym sensie książka stara, stanowi bowiem wznowienie tomu Nowomowa po polsku, wydanego w roku 1990 w wydawnictwie OPEN, zawierającego moje szkice pisane w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Tę cześć uzupełniam o jedną tylko pozycję, napisaną później (Aforyzm i slogan). Jest to wszakże książka na swój sposób nowa, zawiera bowiem cztery moje teksty, napisane w latach 2006-2007, dotyczące głównie oficjalnego języka ówczesnej ekipy rządzącej i inspirowanej przez nią propagandy. Zestawienie to nie jest przypadkowe. Choć ideologicznie rozbieżne, z pozoru plasujące się na krańcach przeciwstawnych, dwa te wysłowienia są do siebie zdumiewająco podobne, ujawniają się w nich zbliżone mechanizmy semantyczne i ściśle se sobą spokrewnione procedery retoryczne. Nie będę sprawy tutaj rozwijał, narzucające się z dużą siłą analogie ujrzy Czytelnik bez pomocy wprowadzającego komentarza. Niestety, ten typ języka publicznego nie zanikł, sprawa jest przeto nadal aktualna." Michał Głowiński

Mowa przytaczana w narracjach Marguerite Duras

Joanna Jakubowska-Cichoń

W powieściowych fabułach mówiące postaci tworzą wydarzenia słowne. Opowiadanie tych wydarzeń, opowiadanie o mówieniu wymaga użycia specyficznych środków językowych. Są to różne odmiany mowy przytaczanej. Autorka książki przedstawia je w sposób nowatorski. Sekwencję mowy przytaczanej w modelowym ujęciu sprowadza do zestawienia dwu segmentów: cytatu i obudowujących go didaskaliów narracyjnych. Te dwa podstawowe segmenty mogą przybierać różne formy i układać się w rozmaite, bardzo rozbudowane całości. O tym mówi obszerna, teoretyczna część książki. Jej część druga przynosi wnikliwą analizę formalnego zróżnicowania sekwencji mowy przytaczanej i funkcji, jakie one pełnią w ramach narracyjnych strategii stosowanych przez Marguerite Duras w dwu jej powieściach Un Barrage contre le Pacifique (Tama nad Pacyfikiem) i L’Amant (Kochanek).

Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki

Sebastian Gałecki

Czasy, w których żyjemy, przyjęło się określać przedrostkiem „post-”, który oznacza: „już nie i jeszcze nie”. A zatem nasza postchrześcijańska epoka nie jest już chrześcijańska, ale wciąż jeszcze nie stworzyła własnej, całkowicie niezależnej od chrześcijaństwa tradycji. Dlatego choć dzisiejsze społeczeństwa Zachodu deklarują się jako laickie i wolne od religijnego bagażu przeszłości, wciąż do szpiku kości przeniknięte są chrześcijańskimi ideami, wartościami, nazwami etc. I w tym momencie pojawia się pytanie, które stanowi punkt wyjścia niniejszej książki: czy w świecie postchrześcijańskim etyka chrześcijańska ma jeszcze coś do powiedzenia? Autor odpowiada na nie pozytywnie, dodając, że będzie to możliwe tylko wówczas, gdy zaakceptuje się pewne reguły gry, obowiązujące we współczesnej Europie. Projekt nazwany „etyką chrześcijańską dla postchrześcijańskiej epoki” próbuje na nowo scalić rozbity w nowożytności model etyki łączącej obiektywność prawa naturalnego, subiektywność sumienia oraz wspólnotowy charakter cnót. Nie chodzi tu jednak o rekonstrukcję świata, do którego nie ma już powrotu. Celem jest takie przeformułowanie idei i zasad etyki chrześcijańskiej, by były one zrozumiałe dla kultury postchrześcijańskiej, stając się ważnym i poważnym głosem we współczesnych debatach.   Sebastian Gałecki (ur. 1982) – doktor filozofii, absolwent Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie, stypendysta The National Institute for Newman Studies w Pittsburghu (USA) oraz The Nanovic Institute for European Studies Uniwersytetu Notre Dame (USA). Obszary zainteresowań: etyka, bioetyka, historia idei, filozofia polityki. Autor książki Spór o sumienie (Universitas 2012) oraz licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych. Wieloletni członek redakcji krakowskich „Pressji” oraz rady wydawniczej amerykańskiego „Newman Studies Journal”. Obecnie pracuje na Uniwersytecie im. Jana Długosza w Częstochowie.

Szkicując

Agnieszka Toczko

"Szkicowanie" nie ma nic z brudnopisowości, szybkości, prowizoryczności. To raczej - jak w rysunku - lekkie, precyzyjnie pociągnięcia służące nakreśleniu całości. (...) Pociągnięcia budujące interesującą, dojrzałą opowieść o życiu kobiety, w której miłość i śmierć, ludzie i zwierzęta, nadzieja i rozpacz, świat i pustka, przeszłość i teraźniejszość splatają się ze sobą w egzystencjalnym doświadczeniu i literackim zapisie tego doświadczenia. Z recenzji dr hab. Doroty Kozickiej, prof. UJ Wśród nurtów przepływających przez ten osobisty, poetycki raptularz wyróżnić możemy przenikającą wszystkie wiersze kobiecość, specyficzny, kobietom tylko właściwy sposób widzenia świata i reagowania na niego. To kobiecość świadoma wywieranej na niej presji przez świat, który usiłuje odebrać jej autonomię i tożsamość, zadaje rany, po których pozostają blizny (cykl "Kiedy zabijali"). (...) Autorka tych wierszy przemawia własnym, rozpoznawalnym głosem, nie zawdzięcza niczego rówieśnikom, poetyckim modom, "duchowi epoki" (...). Z recenzji dra Jerzego Illga

Polski rynek wydawniczy Lwowa w dobie autonomii galicyjskiej (1867-1914)

Maria Konopka

Publikacja przybliża osiągnięcia lwowskich nakładców i ich wkład do ogólnopolskiego dorobku wydawniczego drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Przedstawia środowisko księgarzy-nakładców – najbardziej aktywne w zakresie finansowania wydawnictw, a także losy najważniejszych firm i ich właścicieli. Wydawcy ci, w dążeniu do rozwoju i utrzymania firmy na konkurencyjnym rynku galicyjskim, podejmowali nowatorskie rozwiązania organizacyjne, ale wchodzili również we wzajemne konflikty, niekiedy prowadzące do procesów. Ukazanie dokonań poszczególnych kategorii nakładców pozwala poznać nie tylko ich osiągnięcia, dokonywane wybory, ale też i kształt kompozycji graficznej edycji.   Autorka opiera się na źródłach rękopiśmiennych z lwowskich archiwów i bibliotek, które w istotny sposób poszerzają wiedzę o ludziach książki Lwowa doby autonomii galicyjskiej oraz warunkach ich działania. Uzupełniają je źródła drukowane, jak listy, wspomnienia, katalogi księgarskie i wydawnicze, sprawozdania, artykuły prasowe z epoki itp. Do tego dochodzi jeszcze obszerna literatura przedmiotu. Powstało w ten sposób interesujące opracowanie znacząco wzbogacające wiedzę o polskim ruchu wydawniczym w okresie zaborów i jego wkład w kulturę polską tej epoki. Dr hab. Anna Gruca 

Przetrwanie i przetwarzanie. Programy kultury narodowej w epoce Młodej Polski

Krzysztof Fiołek

Książka jest próbą przedstawienia głównych cech programów kultury narodowej, powstałych w epoce Młodej Polski. Przetrwanie i przetwarzanie to pojęcia, którymi oznaczone zostały dwa wiodące style myślenia o kulturze. Odnoszą się one do imperatywów konserwacji oraz modernizacji życia polskiego w czasach porozbiorowych. Dla orędowników kultury przetrwania najważniejszym zadaniem stało się umacnianie spoistości narodu jako wspólnoty posiadającej własną świadomość historyczną. Natomiast zwolennicy kultury przetwarzania uznali, że najważniejsze jest przekształcenie rozbitego i zapóźnionego społeczeństwa w nowoczesny naród, poważany w modernizującym się świecie. Wielowymiarowa rywalizacja ideowych formacji, zabiegających o intelektualny prymat w programach i dyskusjach, została zrekonstruowana w oparciu o dzieła wpływowych podówczas myślicieli, takich jak chociażby Aleksander Świętochowski, Jan Ludwik Popławski, Stanisław Szczepanowski, Zenon Przesmycki, Stanisław Brzozowski. Wszyscy oni pragnęli na swój sposób włączyć literaturę polską w krąg spraw społecznych, zagadnień filozoficznych oraz międzynarodowych procesów cywilizacyjnych.