Видавець: Wydawnictwo UNIVERSITAS
Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS zostało założone w 1989 roku przez pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Universitas jest jednym z najważniejszych i najwyżej cenionych wydawnictw naukowych w Polsce. Specjalizuje się w publikowaniu książek naukowych i popularnonaukowych z dziedziny humanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem historii i teorii literatury, historii sztuki, nauki o języku. Do naszych czołowych serii wydawniczych należą Horyzonty Nowoczesności, Język Polski dla Cudzoziemców, Krytyka XX i XXI wieku, Klasycy estetyki polskiej, Klasycy współczesnej myśli humanistycznej, Dziennikarstwo i świat mediów oraz seria Estetyczna. Możemy się również poszczycić licznymi publikacjami z dziedziny historii sztuki, a także historii i estetyki fotografii. Do grona naszych autorów zaliczyć możemy m.in. Stanisława Cata-Mackiewicza, prof. Władysława Bartoszewskiego, prof. Michała Głowińskiego, Adama Michnika, prof. Henryka Markiewicza, prof. Andrzeja Walickiego, prof. Stanisława Waltosia, prof. Franciszka Ziejkę.
1217
Eлектронна книга

Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI-XX w. Prace językoznawcze, t. 2

Zofia Kurzowa

Wstęp   Rozdział I Zarys dziejów ziem północnokresowych, społeczne i narodowościowe warunki kształtowania się języka polskiego Dzieje polityczno-społeczne i kulturalne Obszary etniczne. Ludność. Świadomość narodowa. Język   Rozdział II Rozwój badań nad językiem polskim kresów północno-wschodnich Język pisarzy północnokresowych Dialekt północnokresowy a gwara wileńska Substrat białoruski i litewski; kontakty z innymi językami Cechy dialektu północnokresowego Wpływ dialektu północnokresowego na polski język literacki Gwary ludowe na Wileńszczyźnie Gwary pogranicza polsko-białorusko-litewskiego Sprawy terminologiczne   Rozdział III Dialekt północnokresowy w XVI-XVIII w. Fonetyka             Wokalizm             Konsonantyzm Słowotwórstwo             Rzeczowniki             Przymiotniki             Przysłówki             Złożenia             Czasowniki             Partykuły Fleksja             Wahania w rodzaju gramatycznym rzeczowników             Oboczności spółgłoskowe w tematach rzeczownikowych             Odmiana rzeczowników             Osobliwa odmiana niektórych rzeczowników męskich             Odmiana przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych             Odmiana zaimków             Odmiana liczebników             Odmiana czasowników Niektóre zagadnienia składni             Syntaktyczne użycie przypadków             Syntaktyczne użycie przyimków             Konstrukcje wypowiedzenia złożonego             Konstrukcje typu: nie... jedno, tylko, aż   Rozdział IV Dialekt północnokresowy XIX-XX w. Fonetyka             Wokalizm             Konsonantyzm             Akcent Słowotwórstwo Fleksja Niektóre zagadnienia składni   Rozdział V Sytuacja językowa i narodowa Polaków na Litwie i Białorusi po II wojnie światowej   Rozdział VI Słownik             Uwagi wstępne             Słownik regionalizmów             Frazeologia             Słownik rusycyzmów Geograficzne zasięgi regionalizmów północnokresowych Leksykalne różnice dialektów kulturalnych Litwy i Warszawy Archaizmy Regionalne innowacje wyrazowe Zapożyczenia Semantyczna charakterystyka słownictwa  Zakończenie Bibliografia  

1218
Eлектронна книга

Empatia, gościnność, solidarność w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku

Mateusz Skucha, Dorota Wojda

Empatia, gościnność i solidarność oraz ich przeciwieństwa pozostają w ścisłym związku z kwestią stosunku do inności i do tego, co własne, są więc zasadnicze dla rozważań nad odrzucanymi, a mimo to wciąż panującymi dyskursami zaborczej władzy. Zebrane w tej książce studia, dotyczące tekstów od wieku XIX do współczesności, podejmują refleksję nad tym, co łączy i różnicuje tytułowe pojęcia. Koncentrują się one wokół zagadnień, które okazały się dla autorów najważniejsze: empatii, gościnności i solidarności wobec przesiedleńców, kobiet, pozaludzkiego, a także na Kresach oraz na obrzeżach literatury i w poezji. Z perspektywy badań postzależnościowych empatia, gościnność i solidarność mają różne odmiany, mogą stawać się kategoriami politycznymi i nierzadko przechodzą w swoje zaprzeczenia: wrogość czy wyobcowanie. Poświadczane formami narracyjnymi przekładają się na działania pisarskie i czytelnicze, reprezentację, poetykę i retorykę tekstu. W tym ujęciu literatura nie tylko odzwierciedla relacje międzyludzkie oraz postawy wobec wszelkich czujących istot i bytów nieożywionych, ale również zmienia świat, ma funkcję performatywną jako ważna praktyka etyczna.

1219
Eлектронна книга

Przerwane emancypacje. Polityka ekscesu w kinie polskim lat 1968-1982

Sebastian Jagielski

Przerwane emancypacje Sebastiana Jagielskiego mają szansę stać się wydarzeniem, zważywszy na ich polemiczny charakter i komentarze do wątków żywo dyskutowanych we współczesnej debacie publicznej: historii ludowych, prześnionych rewolucji, emancypacji kobiet w socjalizmie, relacji polsko-żydowskich. Przekonuje on, że w latach 1968–1982, a więc między Marcem 1968 roku a „Solidarnością”, dwiema rewolucjami konserwatywnymi, wyłaniała się nowa struktura odczuwania, która niosła ze sobą potencjał emancypacyjny (kobiet, chłopów i robotników, Żydów, homoseksualistów), autonomiczny względem wartości narodowych i religijnych, ale został on odrzucony, powściągnięty, niezrealizowany. Trafnie dostrzega freudowskie „wiązanie” nierozładowanego emancypacyjnego potencjału prześnionej rewolucji z energią kontestacji na Zachodzie. Przerwane emancypacje są zatem tyleż pracą akademicką, co manifestem metody i politycznej wrażliwości. dr hab. Monika Talarczyk, prof. PWSFTviT w Łodzi Książka Sebastiana Jagielskiego, będąca nie tylko pracą filmoznawczą, ale też fascynującą wiwisekcją pewnego brzemiennego w skutki czasu w polskiej kulturze, dowodzi, że jest pracą wyemancypowaną w tym sensie, że swobodnie korzystając z inspiracji z wielu dziedzin humanistyki, proponuje własny oryginalny język i ważkie ogólnokulturowe rozpoznania rozwijane w oparciu o partykularną dziedzinę historii kina polskiego. Kino służy jako znakomity materiał do ukazania szerszych procesów, życia kultury, zmiennej gry jej znaczeń i wartości. Książka Przerwane emancypacje stanowi udaną, brawurową próbę zaproponowania nowej optyki oraz nowego języka opisu dla istotnego (po lekturze książki Jagielskiego rzec można, znacznie istotniejszego niż pierwotnie się wydawało) okresu historii kina polskiego. dr hab. Marcin Adamczak, prof. UAM Jeśli angielskie słowo excess oznacza przede wszystkim nadmiar, to „eksces” w języku polskim wiąże się niemal wyłącznie z destabilizacją normy. Pochodzący od łacińskiego excessus (zboczenie, odstąpienie od obowiązku) „eksces”, zgodnie z definicją zawartą w Słowniku wyrazów obcych z 1971 roku, oznacza „naruszenie porządku publicznego, zakłócenie spokoju; wybryk, wyskok, wykroczenie”. W Przerwanych emancypacjach eksces oznacza strategię politycznego oporu. Za sprawą tego, co nadmiernie cielesne, szokujące czy prowokujące, uwidacznia zerwania i pęknięcia wewnątrz dominujących struktur (ideologicznych, kulturowych, politycznych), ujawniając zarazem to, co te struktury tłumią, ukrywają i wykluczają. Są to opowieści o tym, jak histeryczne, straumatyzowane i ekstatyczne ciała podważają porządek społeczny, antycypując jednocześnie nowe sposoby bycia i odczuwania w świecie. Sebastian Jagielski – kulturoznawca i filmoznawca, adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest autorem monografii Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabularnym (2013). Współredagował między innymi tomy: Ciało i seksualność w kinie polskim (2009) i Kino polskie jako kino transnarodowe (2017). Publikował w „Tekstach Drugich”, „Kwartalniku Filmowym”, „Didaskaliach” i „Studies in European Cinema”. Wyróżniony w konkursie im. Inki Brodzkiej-Wald (2013) na najlepszą pracę doktorską dotyczącą współczesności z dziedziny humanistyki. Zajmuje się historią kina polskiego ujmowaną z perspektywy teorii krytycznych.

1220
Eлектронна книга

Po tamtej stronie Tatr. Učebnica pol"stiny pre Slovákov

Marta PANČÍKOWÁ, Wiesław STEFAŃCZYK

Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego przeznaczony dla początkujących i średniozaawansowanych Słowaków. Składa się z dwudziestu jednolicie skomponowanych jednostek lekcyjnych poprzedzonych obszernym rozdziałem fonetyczno-fonologiczym. Autorzy wykorzystali swoje praktyczne doświadczenia w nauczaniu języka polskiego, uwzględniając uwagi uczących się.

1221
Eлектронна книга

Problematyka wizualizacji w prozie Miodraga Bulatovicia

Aldona Szukalska

Książka Problematyka wizualizacji w prozie Miodraga Bulatovicia podejmuje znaną już od dawien dawna badaczom literatury kwestię korespondencji sztuk. Jednak, jak się okazuje, w warunkach znaczącego wzrostu liczby obrazów i ich roli we współczesnym świecie pozwala ona również w inspirujący sposób ukazać prozę jako niezwykle czułą kliszę utrwalającą ślady przemian następujących w kształtowanej przez nowe media ludzkiej percepcji. Autorka przede wszystkim zgłębia problematykę wizualizacji, ale i komplementarnej wobec niej wizualności, jednocześnie tworząc rzeczową, kompetentną i oryginalnie skomponowaną analizę twórczości Miodraga Bulatovicia, w przypadku którego inspiracje malarskie oraz filmowe okazały się niezwykle ciekawym kluczem interpretacyjnym. Dzięki wykorzystaniu pojemnej kategorii wizualizacji twórczość serbskiego pisarza czarnogórskiego pochodzenia prezentowana jest z perspektywy synchroniczno-diachronicznej. Takie ujęcie pozwala skoncentrować się na wybranych zagadnieniach wizualnych, jak: opis, ikona kulturowa, symbol czy filmowość dzieła literackiego, przy jednoczesnym podkreśleniu dokonującej się w poetyce autora ewolucji.   Aldona Szukalska – absolwentka filologii serbsko-chorwackiej oraz polskiej UAM.  Wyróżniona w ogólnopolskim IX Konkursie prac magisterskich im. Jana Józefa Lipskiego „Otwarta Rzeczpospolita”. Doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa. Zajmuje się kompartystyką.  

1222
Eлектронна книга

Antykomunizm, czyli upadek Polski. Publicystyka lat 1998-2019

Andrzej Romanowski

Sowiecki komunizm zniszczył Drugą Rzeczpospolitą. Zniszczenie Trzeciej Rzeczypospolitej było – twierdzi Andrzej Romanowski –  rezultatem antykomunizmu. To państwo, najlepsze w polskich dziejach, straciliśmy na własne życzenie – solidarnościowy antykomunizm i upolityczniony katolicyzm stały się ważniejsze od Polski. Polityka historyczna, Instytut Pamięci Narodowej, instrumentalizacja prawa, upolityczniony Kościół, lustracja i dekomunizacja, pogarda i kłamstwo – cały ten kompleks zjawisk coraz silniej dzielił Polaków na wrogie plemiona, dokonywał destrukcji odzyskanego państwa, niszczył dobro wspólne. Kolejna to książka Romanowskiego, w której przeprowadza on rozrachunek z własnym środowiskiem i własnymi złudzeniami. Nikt i nic nie jest tu oszczędzone. A poszczególne rozdziały, nieraz pochodzące sprzed wielu lat, wydają się dziś prorocze. Prof. dr hab. Andrzej Romanowski pracuje na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Historii PAN. Jest redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego oraz kierownikiem Katedry Kultury Literackiej Pogranicza UJ. W wydawnictwie Universitas redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza. Autor szeregu książek naukowych, eseistycznych i publicystycznych o różnej problematyce. W ostatnich latach wydał: Wschodnim pograniczem literatury polskiej. Od średniowiecza do Oświecenia (2018),  Tak, jestem córką Jakuba Bermana (2016, z Lucyną Tychową), Eugeniusz Kwiatkowski (2014), Wielkość i upadek „Tygodnika Powszechnego” oraz inne szkice (2011). 

1223
Eлектронна книга

Pamięć GUŁagu

Zuzanna Bogumił

Książka Pamięć Gułagu opowiada historię odkrywania przez mieszkańców ZSRR represyjnej przeszłości swojego kraju. Za punkt wyjścia rozważań autorka przyjmuje koniec lat osiemdziesiątych, gdyż jak tłumaczy dopiero wówczas rozpoczął się proces kreowania zupełnie nowej, wielopoziomowej sytuacji dyskursywnej, która umożliwiła zrozumienie skali i zasięgu represji sowieckich. Autorka przygląda się temu procesowi z perspektywy mieszkańców czterech regionów, które w sposób szczególny zostały doświadczone przez Gułag (Wyspy Sołowieckie, Republika Komi, region permski, Kołyma). Przywołując konkretne wydarzenia, jakie się tam rozegrały pokazuje, w jaki sposób wypowiedziane w tym okresie wspomnienia stawały się fenomenem społecznym, przedmioty − dowodami historii, a odnalezione cmentarze − dziedzictwem przeszłości. Ten detaliczny opis etnograficzny pozwala zrozumieć jak doszło do tego, że w społeczeństwie sowieckim nagle zrodziła się ogromna potrzeba natychmiastowego tworzenia miejsc pamięci, które będą chronić pamięć Gułagu, oraz znaków pamięci, które będą ją wyrażać. Następnie, autorka analizuje wybrane miejsca pamięci łagiernej przeszłości starając się dotrzeć do ich głębszych sensów. Jej celem jest ustalenie funkcji i znaczenia, jakie przypisują tym miejscom współcześni Rosjanie.

1224
Eлектронна книга

Historia w kulturze ponowoczesnej. Koncepcje - metody - perspektywy badawcze

praca zbiorowa

Człowiek ponowoczesny żyje w ciągłej teraźniejszości, a imperatyw elastyczności wymaga dostosowywania planów na przyszłość do kapitalistycznej gospodarki rynkowej. To jednak odbija się na przeszłości, gdyż historię można sprzedać jak każdy inny produkt. W jaki sposób ów hedonistyczny konsumeryzm odbija się na reprezentacjach przeszłości w przestrzeni publicznej? Zakres tematyczny książki, w której publikują badacze z czternastu wiodących ośrodków akademickich w Europie, wykracza poza dotychczasowe metody analizy przeszłości w  teraźniejszości, prowadzone pod hasłami polityki historycznej czy pamięci zbiorowej. Tematy tu podejmowane obejmują związki historii z mediami i gospodarką, są również zadawane pytania o skutki ekonomizacji przeszłości dla współczesnego rozumienia historii.  Miloš Řezník, Magdalena Saryusz-Wolska, Sabine Stach i Katrin Stoll współpracują w zespole badawczym „Funkcjonalność historii w późnej nowoczesności” w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie (Deutsches Historisches Institut Warschau). Instytut istnieje od 1993 roku. Do jego zadań należy prowadzenie badań naukowych nad historią Polski i stosunków polsko-niemieckich w kontekście europejskim i międzynarodowym. Ponadto Instytut wspiera naukową debatę historyczną na płaszczyźnie międzynarodowej.