Poezje wybrane (Władysław Syrokomla)

Władysław Syrokomla

I. „Dla ciebie śpiewam, gminu szaraczkowy” Dedykacja gawęd gminnych Litwinom 5 Z wrażeń poleskiej podroży 7 Lirnik  wioskowy.  Sielanka 9 Śmierć słowika 13 Borejkowszczyzna 16 Co umiem nakreślić 17 Korale. Dumka kozacka 19 Kruk. Piosnka litewska 21 II. „O, strony mego serca, o, strony domowe” Pielgrzym u kresu wędrówki 23 W imionniku księżny P(uzyniny). Jako dalszy ciąg jej wiersza: Co jest Ojczyzna? 25 Sachar–Maroz 26 Wyzwolenie  włościan 27 Napoleonista.  Obrazek 29 Do ** 31 O moim starym domku. Gawęda 33 Kapral Terefera i kapitan Szerpetyna. Gawęda żołnierska 38 III. „Czułych poetow dola nieszczęśliwa” Dumanie poety (Fantazja) 51 Oda z Horacjusza (Parodia) 52 Owidiusz na Polesiu 53 Niepiśmienny. Gawęda ludowa 56 166 IV. „Z krzyżem i z tacą...” Przebudzenie 59 Hymn do Najświętszej Panny w Ostrej Bramie 61 Do luminarzów mojej parafii 63 Cupio dissolvi 65 Dziadek  kościelny 67 Modła 69 V. „Na co nam miłość?...” Skutki 71 Do... 72 Sny. Do..... 73 Naiwność 74 VI. „Aksamitem i złotem świetnieją księgarnie” Księgarnia  (Urywek) 75 Księgarz uliczny (Gawęda) 78 VII. „...rozmaite przypowieści lubię” Kradzione. Przypowieść szlachecka (Podsłuchane) 83 Lalka. Gawęda dziecinna 86 Dzwony na głuchych. Do... 89 Sen i kabała 90 Wielki Czwartek. Obraz wioskowy 92 Szkolne czasy. Nowe opowiadanie Jana Dęboroga 128 Ucinek 163

Poetyka totalna. O antropologii literatury Northropa Frye\'a

Kamila Żukowska

Książka Kamili Żukowskiej Poetyka totalna. O antropologii literatury Northropa Frye’a jest cennym uzupełnieniem prac poświęconych teorii mitokrytycznej wybitnego amerykańskiego badacza mitu. Autorka, opierając się na opus magnum badacza (słynna Anatomia krytyki ukazała się w Polsce zupełnie niedawno), przeprowadza wnikliwą analizę jego teorii, opierając się na swej szerokiej wiedzy z antropologii i literaturoznawstwa po to, by badania Frye’a nad mitem jako kategorią analizy literatury umiejscowić w kontekście szerszej refleksji humanistycznej. Zadanie to było niełatwe, bowiem Frye budując swój system, posługuje się klasycznymi pojęciami, nadając im zupełnie nowe znaczenie, wychodząc poza intuicyjne ścieżki hermeneutyczne. Autorka jednak potrafiła mu sprostać, odnajdując powiązania we Frye’owskim myśleniu o micie jako rudymentarnej jednostce znaczeniowej z myśleniem m.in. strukturalnym (porównanie pojęcia „mitu” m.in. z koncepcją C. Levi-Straussa) czy kognitywnym, udowadniając, że kategoria przestrzeni używana przez Frye’a pozwala na potraktowanie Frye’owskiego rozumienia mitu w kategoriach uniwersalnych jako rudymentarnej formy ogólnoludzkiego myślenia o świecie.    „(…) Dociekania Autorki mają charakter szczegółowy, ale zarazem nieszablonowy, co sprawia, że pracę tę czyta się z dużym zainteresowaniem. Praca Kamili Żukowskiej ukazuje również możliwe ścieżki heurystyczne, którymi mogą podążać badacze posługujący się metodą analizy literatury skonstruowanej przez Frye’a: tekst potraktowany jako symboliczna konstrukcja oparta na podstawowych doświadczeniach człowieka przekształconych przez ludzki umysł w mity może bowiem stanowić jeden z wyznaczników aksjologii czy światopoglądu nie tylko autora, ale danego społeczeństwa, co samo w sobie otwiera badaczom drogę do szerokiej refleksji nad kulturą”.   dr hab. Artur Przybysławski

Rodzina żydowska 1939-1945. Wybrane zagadnienia

Martyna Grądzka-Rejak, Konrad Zieliński

Małżeństwo i rodzina, zajmujące tak ważne miejsce w judaizmie, w latach 1939-1945 stanęły przed niewyobrażalnymi wyzwaniami, z których najważniejszym było zapewnienie biologicznego przetrwania. Jednym z następstw polityki Niemiec wobec Żydów okazał się także rozpad więzi rodzinnych. Niezależnie od pozycji społecznej i zamożności, wykształcenia i poglądów politycznych, religijności i stopnia laicyzacji lata wojny i okupacji prowadziły do zachwiania dotychczasowych norm i wartości, przemian w modelu funkcjonowania rodziny, zamiany ról i upadku hierarchii, wreszcie do pojawienia się nowych związków, formalnych i nieformalnych. Autorów artykułów zamieszczonych w książce interesowały zarówno zmieniające się w czasie warunki życia w dużych miastach oraz na prowincji, jak i wszystkie czynniki społeczno-psychologiczne konstytuujące "świat rodziny żydowskiej" w niecodziennych, nienormalnych warunkach niemieckiej okupacji, funkcjonowania w gettach czy w ukryciu po tak zwanej aryjskiej stronie.

Trzy kadencje. Wspomnienia Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego

Aleksander Koj

Trafiająca do rąk Czytelników książka nie jest opisem mechanizmów zarządzania uniwersytetem przez trzysta trzeciego – licząc od czasów Kazimierza Wielkiego – rektora, ale dostarcza materiałów dotyczących funkcjonowania i zarządzania Uczelnią w okresie pomiędzy PRL a III RP, kiedy nastąpiła znaczna integracja środowiska akademickiego – m.in. powrót wydziałów medycznych na UJ, utworzenie ogólnopolskiej organizacji rektorów (KRASP) i uaktywnienie UJ w strukturach europejskich (CRE). W książce znalazły się także osobiste wspomnienia z wydarzeń towarzyskich, opisy wizyt dostojnych gości i zabawne potknięcia autora.   Aleksander Koj (ur. 1935), studia lekarskie ukończył w 1957, stopień doktora medycyny uzyskał w 1961 na Akademii Medycznej w Krakowie. Od 1968 roku związany z Instytutem Biologii Molekularnej Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie przeszedł wszystkie szczeble kariery akademickiej i wykształcił grono młodych biochemików, którzy kontynuują jego problematykę badawczą. W oparciu o współpracę międzynarodową stworzył zespół badający regulacje biosyntezy i funkcji białek w odczynie zapalnym u człowieka. W 1984 roku został wybrany prorektorem UJ. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1987–1990 oraz 1993–1999. W tym okresie pełnił również funkcję pierwszego przewodniczącego KRASP-u i prezesa krakowskiego oddziału Wspólnoty Polskiej. Członek Rady Dyrektorów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności (2000–2011) oraz przewodniczący zarządu Stowarzyszenia Willa Decjusza (2008–2013). Jego aktywność naukowa oraz organizacyjna zostały uhonorowane nagrodą Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1996) oraz trzema tytułami doktora honoris causa nadanymi przez uniwersytety w Stanach Zjednoczonych: Cleveland State University, Ohio (1990), University of Hartford Ct. (1995) i University at Buffalo, State University of New York (1998). W 2005 roku odebrał dyplom doktora honoris causa Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Nagrodę Miasta Krakowa. Członek PAU (od 1989) i PAN (od 1991). Mieszka z żoną w Krakowie w pobliżu III Kampusu. Ma jedną córkę i jedną wnuczkę.  

Efekt lalki. Lalka jako obraz i rzecz

Radosław Filip Muniak

"Lalki nie cieszą się wielką popularnością w kręgach teoretyków kultury czy estetyków; zamknięte w stereotypach atrapy teatralnej lub zabawki, są w najlepszym wypadku bagatelizowane, a w najgorszym – lekceważone. Nawet w obszarze historii lalkarstwa trudno znaleźć pracę, która wykraczałaby poza traktowanie lalki jako substytutu aktora, suplementu do historii teatru czy narzędzia edukacyjnego. Zamiarem moim jest wyjść poza te schematy, prześledzić sposoby objawiania się lalki w formie obiektu antropomorficznego, jako pewnego fenomenu kulturowego czy „matrycy wyobraźni”, gdzie punktem odniesienia (i wyjścia) nie są cechy gatunkowe, morfologia czy taksonometria, lecz idea „lalki jako modelu”. Pojęcie lalki stosuję raczej jako konstrukt myślowy czy wzór do rozważań nad rodzajem przedmiotów, które cechuje antropomorfizm i możliwość animacji. Poprzez stan zawieszenia między żywym i martwym, ruchem i bezruchem, przedmioty te wywołują niepokojące wrażenie obecności nieobecności, zjawisko, które nazywam „efektem lalki”. - z Wprowadzenia  autora

Gramatyka angielska i niemiecka w opisie równoległym

Zygmunt Tęcza

Gramatyka angielska i niemiecka w opisie równoległym to pełna popularnonaukowa gramatyka dwóch bardzo ważnych, a przy tym spokrewnionych ze sobą języków: angielskiego i niemieckiego. Książka przeznaczona jest dla anglistów i germanistów, studentów anglistyki, germanistyki i lingwistyki stosowanej, ale także zainteresowanych językowo licealistów oraz wszystkich innych osób zajmujących się językiem angielskim i niemieckim na różnych poziomach zaawansowania. Przewodnią zasadą, którą kierował się autor, jest równoległy opis dwóch systemów gramatycznych, umożliwiający klarowne wypunktowanie wszelkich istotnych podobieństw i różnic pomiędzy obydwoma językami. Do kluczowych atutów książki należą jej systematyczny i przejrzysty układ, jasny i precyzyjny język opisu oraz bardzo duża liczba oryginalnych przykładów. Cennym jej uzupełnieniem jest też aneks obejmujący 750 angielsko-niemieckich kognatów, tj. par wyrazów o takiej samej lub mocno zbliżonej formie i takim samym znaczeniu. Po raz pierwszy Gramatyka ukazała się w 2010 r. Wkrótce potem uhonorowana została wyróżnieniem na XIV Targach Książki w Krakowie w konkursie na najlepszy podręcznik akademicki 2010 roku, jej autor zaś – nagrodą indywidualną Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za rok 2011. Książka Zygmunta Tęczy, stanowiąca pierwszy tak obszerny i dogłębny opis dwóch języków obcych z konfrontatywnego punktu widzenia, znakomicie wpisuje się w aktualny model nauczania języków obcych w Polsce i w Unii Europejskiej. (...) Sposób prezentacji materiału dostosowany jest do szerokiego grona odbiorców, a jednocześnie charakteryzuje go duża precyzja i jasność wywodu. [z recenzji prof. dra hab. Andrzeja Kątnego] Gramatyka Zygmunta Tęczy stanowi pozycję bardzo potrzebną na polskim rynku wydawniczym. Prezentuje ona w niezwykle solidny sposób podobieństwa i różnice między językami angielskim i niemieckim, a przy tym cechuje ją godna uwagi przystępność, której sprzyja prosty i klarowny język. Nie ulega wątpliwości, że książka ta jest godna polecenia zarówno studentom-filologom, jak i osobom po prostu uczącym się obydwu języków w sposób paralelny. [z recenzji dr hab. Zofii Chłopek] Zygmunt Tęcza ‒ germanista, językoznawca i przekładoznawca, pracownik Instytutu Neofilologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Absolwent germanistyki na Uniwersytecie w Lipsku (1989), doktorat z językoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim (1996). Stypendysta Fundacji Aleksandra von Humboldta. Główne obszary jego zainteresowań naukowych to: przekład literacki, gra słów i dowcip językowy, gramatyka kontrastywna niemiecko-polska i niemiecko-angielska, fonetyka, fonoleksykografia i fonodydaktyka języka niemieckiego. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym cenionej książki Das Wortspiel in der Übersetzung. Stanisław Lems Spiele mit dem Wort als Gegenstand interlingualen Transfers (Niemeyer, Tübingen 1997 oraz De Gruyter, Berlin & New York 2011).

Bibliografia polskich przekładów i adaptacji francuskiej literatury dla dzieci i młodzieży wydanych w latach 1918-2014

Natalia Paprocka

Bibliografia stanowi próbę retrospektywnego ukazania obecności francuskiej literatury dla dzieci i młodzieży w Polsce w ostatnim stuleciu. Obejmuje 1915 wydań polskich przekładów i adaptacji utworów dla młodych czytelników opublikowanych pierwotnie we Francji. Może stanowić użyteczne narzędzie dla wszystkich zainteresowanych literaturą dla dzieci i młodzieży, literaturą francuską, historią tłumaczeń lub recepcją wydawniczą literatur obcych w Polsce.   Bibliografia stanowi podstawę badań przedstawionych w wydanej równolegle monografii Sto lat przekładów dla dzieci i młodzieży w Polsce. Francuska literatura dla młodych czytelników, jej polscy wydawcy i ich strategie (1918–2014).   Utworzenie bibliograficznego korpusu polskich przekładów i adaptacji francuskiej literatury dla dzieci i młodzieży wydanych w latach 1918–2014 uważam za wielką wartość, co wynika z mojego głębokiego przekonania, że bez zebrania pełnych danych bibliograficznych nie sposób zauważyć i opisać wszystkich zjawisk zachodzących w danym obszarze literatury. dr hab. Marzena Chrobak

Czas nieszczęść, cierpień, oporu i walki. Przegrani zwycięzcy? Próba spojrzenia na społeczeństwo polskie pomiędzy wrześniem 1939 a majem 1945

Jacek Chrobaczyński

Czas nieszczęść…, to rodzaj szkiców i zapisków historyka zajmującego się od wielu lat państwem i społeczeństwem polskim w okresie drugiej wojny światowej i okupacji, tak niemieckiej, jak i sowieckiej (1939-1945). To, autorskie raczej, przemyślenia, refleksy i uwagi, ale także oceny, dylematy i kontrowersje. „Powstawały” przez lata, były częścią referatów, wystąpień konferencyjnych, spotkań seminaryjnych, niekiedy, w mniejszym czy większym zakresie, publikowane. Tym samym poddawane szerszej refleksji, dyskutowane. W konsekwencji powodowały też głęboki namysł i - niekiedy - weryfikację wcześniejszych wniosków czy ocen. Zebrane w tym tomie teksty mają, w autorskim zamyśle, pokazać nie tylko problemy i zagadnienia, ale i sposób dochodzenia, a w istocie dojrzewania w refleksji nad niełatwym (wojna, okupacja) procesem historycznym, z drugiej zaś, porównawczo, akcentować potknięcia, nieuchronne przecież, gdy zajmujemy się nauką, a humanistyką w szczególności. Autor nie unika też w tych szkicach i zapiskach „styku” historii najnowszej z polityką, politycznością, „bieżącością”. Stara się jednak te konteksty te łączyć, poprzez „ciągłość i zmianę”, a także „historię długiego trwania”.