Słowo i tekst. T. 3: Mentalność etniczna i kulturowa

red. Piotr Czerwiński, Ewa Straś

Tom zawiera opracowania z zakresu konfrontacji różnych poziomów języka – rosyjskiego i polskiego. Zamieszczone w tomie artykuły obejmują zagadnienia językoznawcze oraz dotyczące literatury i przekładu literackiego. Łączą język w różnych jego przejawach z takimi zjawiskami, jak mentalność, kultura, świadomość, ideologia. Poruszają zatem dość szeroki krąg zagadnień przede wszystkim etnolingwistycznych, dotyczących struktury i form mentalności, jej projekcji i roli we współczesnym świecie. Tom podzielony jest na trzy części: Kategorie, struktury i formy mentalności narodowej; Projekcje mentalności etnicznej i kulturowej; Mentalność etniczna i współczesny świat człowieka. Poruszane w tomie problemy odzwierciedlają tendencje dominujące we współczesnej lingwistyce, coraz bardziej kierującej zainteresowania badawcze w stronę aspektów bezpośrednio związanych ze świadomością człowieka, w jej przejawach narodowych, kulturowych, psychologicznych, środowiskowych.

Przestrzenie kultury i literatury. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Krystynie Heskiej‑Kwaśniewicz na pięćdziesięciolecie pracy naukowej i dydaktycznej

red. Elżbieta Gondek, Irena Socha, Barbara Pytlos

Prezentowana obszerna publikacja została przygotowana z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy Pani Profesor Krystyny Heskiej-Kwaśniewicz – kierownika Zakładu Czytelnictwa Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego. Czytelnik ma możność zaznajomienia się z wydarzeniami i okolicznościami, jakie kształtowały osobowość Jubilatki, a także poznać przebieg Jej drogi naukowej i dydaktycznej, pasje. Może także zaznajomić się z Jej publikacjami. Autorzy opracowań składających się na tom, to przyjaciele, współpracownicy i uczniowie Pani Profesor. Teksty zostały pogrupowane tematycznie w pięć części ilustrujących pasje i zainteresowania Jubilatki: pierwsza sytuuje odbiorcę w kręgu literatury i świata wartości; druga ukazuje góry w kontekście literackim i kulturowym; trzecia dotyczy kultury literackiej na Śląsku; czwarta odnosi się do książki i literatury dla młodego czytelnika; piąta to po prostu varia.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 14

red. Jan Iwanek, Rafał Glajcar

Artykuły 14. tomu „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” pomieszczono w czterech blokach. Dział „Systemy polityczne i gospodarcze” zawiera teksty: T. Kubina poświęcony analizie systemu gospodarczego UE, zwłaszcza jego cech charakterystycznych dla poszczególnych państw unijnych, będących również konsekwencją procesów integracji; M. Matyi dotyczący funkcjonowania szwajcarskich instytucji demokracji bezpośredniej i roli mniejszości muzułmańskiej w demokratycznym systemie politycznym; A. Kandzi poświęcony australijskiemu ruchowi republikańskiemu działającemu na rzecz odrzucenia monarchy brytyjskiego jako głowy państwa. W dziale „Polityka społeczna” pomieszczono teksty: B. Zasępy, która postuluje wczesne podjęcie działań minimalizujących skutki starzenia się społeczeństwa; P. Grzywny dotyczący tego, że bezpieczeństwo zdrowotne z racji swojej ważkości wymaga nieustannych zabiegów doprecyzowujących; N. Stępień poświęcony konieczności podjęcia działań oświatowych wobec braku skuteczności wdrażanych dotąd mechanizmów wyrównawczych. W dziale „Stosunki międzynarodowe” znalazł się tekst T. Okraski, który zwraca uwagę na to, że i zamierzone, i nieoczekiwane efekty działań chińskiego przywódcy mogą wpływać na relacje chińsko-indyjskie.            Ostatni artykuł w tomie – T. Głogowskiego – stanowi zawartość działu „Komunikowanie społeczne” i dotyczy sytuacji mediów tradycyjnych, które wobec rozwoju nowych kanałów komunikowania muszą sprostać stojącym przed nimi wyzwaniom. Tom zamyka dział „Recenzje i omówienia” z recenzją autorstwa Ł. Goniaka.

Предметный мир примет и поверий (Цикл рождения) / Priedmietnyj mir primiet i powierij (Cykł rożdienija)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z cyklem narodzin zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie zarówno podczas przeżywanych w teraźniejszości stanów, jak i w perspektywie możliwych w przyszłości. Scharakteryzowano obraz położnicy jako głównej postaci z punktu widzenia jej znaczeń w etapach poprzedzających narodziny człowieka. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziałujący na ludzi oraz poddający się wpływom z ich strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

The timing of tone group constituents in the advanced Polish learner's English pronunciation

Andrzej Porzuczek

Książka Andrzeja Porzuczka poświęcona jest analizie relacji czasowych pomiędzy elementami frazy intonacyjnej w wymowie angielskiej zaawansowanego ucznia polskiego. Celem autora było wykazanie i opisanie różnic w tym zakresie między polskim uczniem a rodzimym użytkownikiem języka angielskiego oraz ich interpretacja w kontekście glottodydaktycznym. Część teoretyczna pracy (rozdziały 1—3) omawia historię i stan badań nad prozodią języka mówionego oraz metodologię akustycznych badań mowy. Część praktyczna natomiast (rozdziały 4—7) przedstawia oparte na dyskusji z części teoretycznej założenia metodologiczne, hipotezy badawcze oraz materiał językowy wybrany do analizy, po czym autor w sposób wyczerpujący prezentuje i omawia wyniki swoich badań. Autor zaobserwował m.in.: wyraźnie dłuższy czas trwania elementów nieakcentowanych w wymowie Polaków oraz większą u rodzimych użytkowników języka angielskiego tendencję do wyrównywania czasu trwanie stopy rytmicznej. Badania nie wykazały z kolei wyraźnych różnic w bezwzględnej długości samogłosek i sylab akcentowanych (z wyjątkiem sylab akcentowanych na końcu frazy, gdzie są one znacznie dłuższe w wymowie rodowitych Anglików). Przedstawione w pracy Andrzeja Porzuczka rezultaty badań oraz wykorzystanie zastosowanych w nich metod mogą posłużyć do identyfikacji konkretnych problemów w przyswajaniu obcej wymowy, jak również wprowadzić element obiektywizmu do zazwyczaj impresjonistycznej oceny warstwy prozodycznej wymowy języka obcego.

La description lexicographique de la terminologie du droit pour les besoins de la traduction juridique du français vers le polonais

Ksenia Gałuskina

Przedmiotem monografii pt. La description lexicographique de la terminologie du droit pour les besoins de la traduction juridique du français vers le polonais. Analyse orientée objet des unités lexicales de la classe de <personnes liées par des relations de famille> jest leksykograficzny opis terminologii prawa, uwzględniając jego zastosowanie w środowisku pracy tłumacza, a zatem w kontekście tłumaczenia automatycznego i wspomaganego komputerowo. Opis ten bazuje na modelu opracowanym przez W. Banysia w ramach zorientowanego obiektowo opisu jednostek leksykalnych. Niniejsza praca stanowi zastosowanie tego modelu do leksykograficznego opisu jednostek języka prawa, należących do wyodrębnionej klasy obiektowej <osoby pozostające w relacjach rodzinnych>. Monografia składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ma charakter opisowy, a jej celem jest przedstawienie ram dyscyplinarnych i teoretycznych pracy. Druga część pracy ma charakter praktyczny, przedstawiono w niej leksykograficzny opis wybranych do analizy jednostek leksykalnych, sporządzony zgodnie z przedstawioną w części opisowej metodologią opisu. Monografia „poszerza w istotny sposób obecną wiedzę z zakresu opisu leksykograficznego terminologii prawniczej na potrzeby przekładu prawniczego przekładalnego na język informatyki, ze szczególnym uwzględnieniem tłumaczenia z języka francuskiego na język polski. [...] Wypełnia ona lukę badawczą zarówno w dziedzinie przekładoznawstwa jak i leksykografii.” (z recenzji wydawniczej prof. UAM dr hab. Aleksandry Matulewskiej)

Światy wartości u progu pandemii. Socjologiczne studium społeczności miejskiej

Wojciech Świątkiewicz

Dyskusje i spory wokół wartości oraz sposobów ich praktykowania są zawsze sporami o człowieka i kształty tworzonej przezeń kultury. Książka nawiązuje do autorskiej części badań terenowych interdyscyplinarnego projektu studiów przygotowujących monografię Zabrza. Część pierwsza prezentuje socjologiczne komentarze dotyczące aksjologicznych identyfikacji mieszkańców miasta oraz kultury moralnej ujmowanej w perspektywie akceptacji wartości oraz ich relatywizacji. Część druga charakteryzuje kulturowe wzory miejskiej religijności oraz podejmuje kwestię aktualizacji wartości religijnych i praktyk religijnych w sytuacji spowodowanej wybuchem globalnej pandemii.

Obrazy nieobojętności. Szkice o zaangażowaniu w sztuce

red. Anna Szawerna-Dyrszka, Maciej Tramer, Kasper Pfeifer, Aleksandra Więcek

Poszczególne szkice, dotycząc twórców tak różnych jak Banksy i Bruno Schulz, Bruno Jasieński i Roman Dmowski, Vishal Bhardwaj i Mieczysław Berman, czy też Wacław Nałkowski i Alfred Döblin, ukazują to, co ich łączy – „obrazy nieobojętności” wobec spraw społecznych. Humanistyczna, wielowątkowa analiza tych obrazów dowodzi, że literatura, film, fotografia, reportaż, fotomontaż, teatr, sztuka uliczna bez względu na czas i przestrzeń, w jakich powstają, zawsze pozostają zaangażowane.