Zaburzenia sprawności leksykalno-semantycznej w otępieniu alzheimerowskim na tle starzenia się fizjologicznego

Justyna Antczak-Kujawin

Głównym celem monografii jest ocena sprawności leksykalno-semantycznej oraz analiza językowych strategii zastępczych występujących w przypadku deficytów leksykalno-semantycznych u osób w różnych fazach rozwojowych otępienia w przebiegu choroby Alzheimera. W badaniach, których wyniki zostały omówione w publikacji, wzięło udział sześćdziesiąt osób, w tym trzydzieści osób w wieku senioralnym z otępieniem alzheimerowskim oraz trzydzieści osób starzejących się fizjologicznie. Byli to pacjenci domów pomocy społecznej. Oceny rozumienia i aktualizowania leksemów oraz frazeologizmów, charakteryzujących się wysoką frekwencją użycia w języku polskim, dokonano przy użyciu autorskiego narzędzia diagnostycznego. Badanym osobom zaproponowano następujące zadania diagnostyczne: 1) rozpoznawanie zilustrowanych nazw desygnatów, 2) nazywanie tzw. konfrontacyjne z wykorzystaniem ilustracji przedstawiających różne przedmioty, miejsca, osoby, organizmy, zjawiska, czynności, cechy istot żywych, rzeczy, 3) nazywanie tzw. oralne na podstawie usłyszanej definicji wyrazu, 4) etykietowanie, czyli dopasowywanie związku frazeologicznego do opisu jego znaczenia, 5) aktualizowanie struktury frazeologizmu poprzez uzupełnianie zdań z tzw. "luką" właściwym składnikiem frazeologizmu, 6) wyjaśnienie znaczenia frazeologizmu. Przeprowadzone badania miały charakter longitudinalny (podłużny). Taka strategia badawcza umożliwiła zarejestrowanie postępujących objawów zaburzeń sprawności leksykalno-semantycznych u osób z otępieniem alzheimerowskim w fazie łagodnej i umiarkowanej oraz ewentualnych trudności leksykalno-semantycznych u osób w wieku podeszłym bez objawów otępienia, zaobserwowanych u badanych na przestrzeni trzech lat.

Text Matters: A Journal of Literature, Theory and Culture, No. 5 (2015)

Jadwiga Maszewska

The aim of the main sections of issue 5 (2015), edited by Jadwiga Maszewska, is to draw attention to the growing significance of collecting, archiving, and publishing. As Jeremy Braddock argues in Collecting as Modernist Practice, the material collection and the anthology should both be considered as an "authored work," and, following Bourdieu, a "system of positions." The history of collecting and publishing in the 20th century-"from Peggy Guggenheim to the Harry Ransom Center in Austin, TX"-illustrates a widespread development and framing of how literary and cultural materials are received. Publishers, editors, librarians, and curators have all played a fundamental role in authoring and shaping the reception, preservation, and influence of textual and cultural objects. Thus, the fifth issue of Text Matters is organized, for the most part, around the themes of collecting, anthologizing, and publishing in the context of North American literature and cultural practice, with special emphasis on the visual arts. Among the topics addressed are actual sites and institutions, such as the Yiddish Book Center in Amherst, Massachusetts, or the Toronto-based Coach House Press; archival practices, e.g. the problem of preserving works created in the ephemeral digital media; the anthologizing impulse, for instance in the wake of tragedies such as 9/11; and literary representations or figures of the archive, e.g. in post-apocalyptic fiction. The special section entitled "Exhibitions" concerns artistic practices variously connected to the city of Łódź, the journal's home, and includes discussions of works by Mieke Bal and Michelle Williams Gamaker. The final section involves conversations with influential translation theorist Sherry Simon and foremost Polish Americanist Agnieszka Salska.

Odkrywanie tajemnic polszczyzny biblijnej. Wybór łódzkich prac językoznawczych (1981-2021)

Elżbieta Umińska-Tytoń

Antologia prezentuje dokonania łódzkich językoznawców na polu (wieloaspektowego) poznania polszczyzny biblijnej - zarówno dawnej, jak i współczesnej, a także "dialogu" współczesnej z dawną. Widać w niej zamysł pokazania rozległej panoramy zainteresowań, podejść metodologicznych oraz uzyskanych wyników, co w sumie pozwala poznać warsztat i dorobek łódzkich badaczy, a zarazem czyni z książki cenne, bogate poznawczo kompendium wiedzy o rozwoju polszczyzny biblijnej (jak również polszczyzny w ogóle) i sposobach jej badania, a przy okazji o historii kultury nie ty polskiej, lecz także starożytnej (gdyż takie są konteksty języków Biblii). Z recenzji prof. dr hab. Marzeny Makuchowskiej

Jurysprudencja 20. Dobro dziecka w ujęciu indywidualistycznym i wspólnotowym

Karolina Mendecka

Celem serii wydawniczej „Jurysprudencja” jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych. Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Bartosz Wojciechowski * Autorka książki koncentruje się na usystematyzowaniu najważniejszych kwestii oraz dostarczeniu niezbędnych wskazówek dotyczących pojęcia dobra dziecka. Nietzscheańska opozycja apollińska-dionizyjska stanowi wszechstronną propozycję ujęcia przedstawionych w pracy filozoficzno- i teoretycznoprawnych zagadnień. Pierwiastek apolliński symbolizuje intelekt, prawo i jednostkę, natomiast dionizyjski – siłę natury, instynkt oraz wspólnotę. Przyjęta w monografii formuła opierająca się na przeciwstawieniu dwóch żywiołów nawiązuje do wielu przeciwieństw – począwszy od wspólnotowego i indywidualistycznego spojrzenia na dobro i dobro dziecka przez filozofię liberalną i komunitariańską aż po teoretycznoprawne omówienie koncepcji dobra dziecka jako klauzuli oraz zasady prawnej w świetle orzecznictwa sądów oraz trybunałów krajowych i międzynarodowych. W rozważaniach Autorki można odnaleźć jej osobiste, emocjonalne zainteresowanie analizowanym tematem. Dzięki temu publikacja nie jest jedynie „suchym”, pozbawionym życia wywodem naukowym. Wręcz przeciwnie – odnosi się do spraw doniosłych z pasją i emocją. Autorka nie ucieka też od trudnych społecznie tematów, co nadaje monografii aktualny wydźwięk. Z recenzji dr hab. Agnieszki Bielskiej-Brodziak, prof. UŚ Autorka przybliża dwie perspektywy myślenia o dobru dziecka, z których wyłania się obraz idei dobra dziecka w świetle napięcia między dobrem jednostki a dobrem wspólnym. Monografia jest napisana językiem komunikatywnym, co warto podkreślić, ponieważ Autorka udowadnia, że o problemach filozoficznych można pisać w sposób jasny i zrozumiały. Z recenzji dr. hab. Przemysława Kaczmarka, prof. UWr

Poszukiwanie tożsamości w kraju (nie)pamięci. O dokumentalnej twórczości Ruth Beckermann

Olga Wesołowska

Publikacja jest pierwszą na polskim rynku pozycją w całości poświęconą filmom austriacko-żydowskiej reżyserki Ruth Beckermann. Jej dzieła zostały opisane w odniesieniu do tradycji artystów nazywanych Nestbeschmutzerami. Książka pokazuje, jak dokumentalna twórczość stała się dla Beckermann formą poszukiwania własnej tożsamości jako Żydówki wychowanej i mieszkającej w powojennej Austrii. Czytelnik ma również okazję zapoznać się z kontekstem kulturowym, historycznym oraz politycznym, który ukształtował jej postawę. Analizy filmów, wzbogacone o odwołania do teorii z zakresu culture studies i memory studies, pozwalają pokazać, jak Austrię oraz jej mieszkańców postrzega Beckermann - artystka, która - podobnie jak skandalista Thomas Bernhard czy noblistka Elfriede Jelinek - "kala własne gniazdo", ale jednocześnie nieustannie szuka w nim miejsca dla siebie.

Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka

Marcin Wójcik

Idea tej pracy zrodziła się m.in. w wyniku zainteresowania dyskusją o specyfice badawczej geografii człowieka, zwłaszcza we współczesnych uwarunkowaniach instytucjonalnych, oraz jako potrzeba poszukiwania alternatywy dla panujących powszechnie tendencji dezintegracyjnych w naukach społecznych. W związku z tym, podjęto próbę określenia pola przedmiotowego geografii człowieka, wskazując - jako kluczowe - koncepcje i modele przestrzeni, na które można spojrzeć w kontekście różnych form zamieszkiwania ludzi, ich zmiany w czasie oraz w odniesieniu do przemian cywilizacyjnych. W tym przypadku są to nawarstwiające się w czasie ujęcia teoretyczno-metodologiczne, które można odnieść do trzech zasadniczych typów analizy zjawisk w przestrzeni wyróżnionych przez M. Foucaulta, tj. umiejscowienia, rozciągłości i usytuowania. Poszczególne rozdziały, które odpowiadają trzem przypadkom badan nad osadnictwem wiejskim, prezentują kwestie odnoszące się do wyjaśnienia relacji człowieka z przestrzenią rozumianą jako podłoże jego egzystencji (ziemia). We wszystkich badaniach przeplatają się trzy kluczowe dla geografii człowieka kwestie, tj. problemy określenia stanu i przekształceń krajobrazu kulturowego, tożsamości terytorialnej oraz miejsca człowieka i społeczności lokalnych w przestrzeni. W pracy oceniono możliwości poznawcze przedstawionej problematyki badawczej oraz ich rolę w kształtowaniu podstaw odrębności teoretyczno-metodologicznej geografii człowieka. Wskazano również podstawowe kwestie dotyczące przemian społeczno-kulturowych przestrzeni wiejskiej. Jest to o tyle istotne, że wieś podlega bardzo istotnym przekształceniom, co w tym zakresie wpływa na jej inne cechy osadnicze, zwłaszcza fizjonomiczne i funkcjonalne.

Anateizm. Powrót do Boga po Bogu

Richard Kearney

Seria W POSZUKIWANIU IDEI XXI WIEKU prezentuje najnowsze publikacje z dziedziny filozofii, nauk społecznych, etyki i neurobiologii, które nie są znane polskiemu czytelnikowi. Stanowią one odbicie najaktualniejszych tendencji intelektualnych we współczesnej humanistyce, naukach przyrodniczych oraz studiach interdyscyplinarnych. W ramach serii dotychczas ukazały się: Michael Ruse, Ateizm. Co każdy powinien wiedzieć Martin L. Kringelbach, Ośrodek przyjemności. Zaufaj swoim instynktom Chad Meister, Wprowadzenie do filozofii religii Henry Jenkins, Sam Ford, Joshua Green, Rozprzestrzenialne media. Jak powstają wartości i znaczenia w usieciowionej kulturze Victor J. Stenger, Bóg. Błędna hipoteza. Jak nauka wykazuje, że Bóg nie istnieje Thomas Metzinger, Tunel Ego. Naukowe badanie umysłu i mit świadomego ja John Hick, Nowe pogranicze religii i nauki. Doświadczenie religijne, neuronauka i Transcendentne John L. Schellenberg, Religia ewolucyjna John Harris, Poprawianie ewolucji. Argumenty etyczne za tworzeniem lepszych ludzi Richard Swinburne, Umysł, mózg i wolna wola Jennifer Huberman, Transhumanizm. Od przodków do awatarów Wkrótce ukaże się: Thomas Metzinger, Bewusstseinskultur: Spiritualitat, intellektuelle Redlichkeit und die planetare Krise Jaka jest rola sacrum we współczesnym świecie? Czy anateizm jest przeciwny ateizmowi? Na czym polega zakład anateistyczny? Co właściwie mamy na myśli, gdy mówimy dziś o Bogu? Czy możliwy jest powrót do sacrum po doświadczeniach wojen i totalizmów? Czy o wierze rozmawiać musimy jedynie z perspektywy ateistycznej lub teistycznej? W tej książce Richard Kearney zaprasza nas do uczestniczenia w intelektualnych i duchowych peregrynacjach. To podróż zarówno przez księgi biblijne, interpretacje symboli religijnych, jak i filozofię hermeneutyczną czy modernistyczne powieści. Kearney zachęca nas do przyjęcia postawy otwartej i gościnnej, która - być może - okaże się szansą na ponowne spotkanie z Bogiem? * Moment anateistyczny jest dostępny dla każdego, kto doświadcza chwil głębokiej dezorientacji, wątpliwości lub lęku, kiedy nie jesteśmy już pewni, kim jesteśmy ani dokąd zmierzamy. Takie chwile mogą nawiedzać nas w środku nocy, w pustce nudy lub melancholii, w bólu straty lub depresji. Lub po prostu w "świętej niepewności" radykalnej otwartości na to, co obce. Żaden człowiek nie może mieć absolutnej pewności co do absolutów. I całe szczęście. Mędrcy i święci wielokrotnie poświadczają o napotkaniu boskości w chmurach niewiedzy lub jaskiniach ciemności. Wierzący zazwyczaj modlą się do Boga, "aby zaradził ich niedowiarstwu" (Mk 9, 24). I nawet Chrystus zadał pytanie swemu Ojcu na krzyżu - "Dlaczego mnie opuściłeś?" - zanim mógł powrócić do odnowionej wiary w życie. Nikt nie jest odporny na momenty niewiedzy. Anateizm zakłada ten ateistyczny moment jako antidotum na dogmatyczny teizm. Prawdziwa wiara, jak ujął to Dostojewski, "wyrywa się z tygla wątpliwości". Fragment książki Anateizm. Powrót do Boga po Bogu

Nauka etyczna Lukrecjusza

Adriana Grzelak-Krzymianowska

Poemat Lukrecjusza De rerum natura, w którym poeta przedstawia w języku łacińskim główne treści nauki epikurejskiej, pozostaje dla filologów klasycznych ciągle jeszcze niezbadanym do końca obszarem. Dla badacza, który zechce poświęcić mu swój czas i zainteresowanie, stanowi materiał do gruntownych i wielokierunkowych studiów. A przy tym dzieło De rerum natura okazuje się w lekturze niezwykle interesujące i bogate tematycznie. Obok nauki o treści fizycznej, zawiera rozważania, które przemawiają bezpośrednio do wrażliwości również współczesnego Czytelnika. Do tych rozważań można zaliczyć przede wszystkim wiersze, w których autor przedmiotem swego zainteresowania czyni szeroko pojętą naukę o moralności. Prezentowana publikacja jest pierwszą monografią, w której zostaje dokładnie omówiona ukazana przez Lukrecjusza nauka etyczna. Ponieważ analiza jest prowadzona w dwóch etapach, książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich jest poświęcona omówieniu miejsca i roli wywodów etycznych w strukturze kompozycyjnej dzieła Lukrecjusza O rzeczywistości oraz sposobów i form przejawiania się refleksji etycznej w poemacie, druga zaś skupia się na ukazaniu epikurejskiej drogi ku najwyższemu dobru oraz przedstawieniu charakteru tej wartości najwyższej, czyli epikurejskiego szczęścia. Przedstawiony wywód ma na celu wykazanie, że nauka etyczna jest nie tylko obecna w poemacie O rzeczywistości, ale że została w nim ujęta w sposób szeroki i możliwie pełny oraz odgrywa ona w nim istotną rolę i stanowi ważne, a nawet zasadnicze przesłanie dydaktyczne dzieła Lukrecjusza.