Scripta Classica. Vol. 11

red. Tomasz Sapota, red. Anna Szczepaniak

Motywem przewodnim 11. tomu „Scripta Classica” jest próba wyznaczenia granicy między pojęciami „tradycji” i „recepcji”, często stosowanymi wymiennie w filologii klasycznej. Autorzy próbują uchwycić obydwa terminy niejako „w działaniu”, wskazując okresy w historii, gdy grecko-rzymska tradycja estetyczna przenikała modele kulturowe różnorodnych ludów. Nie ograniczają się jednak do perspektywy elit, ale – jak na przykład Paweł Madejski w tekście na temat współczesnej polskiej „ulicznej” epigrafii – dosłownie ruszają w miasto, by szukać dowodów obecności języka łacińskiego w krwiobiegu kultury niskiej. W inny sposób odczytują temat numeru autorki tekstu o przysiędze w kulturze starożytnej i średniowiecznej Lucyna Kostuch i Beata Wojciechowska, prezentując zarys dziejów przysięgi jako instytucji społecznej od czasów antycznych po wieki średnie. Pozostałe artykuły tomu z jednej strony stanowią próbę przedstawienia różnych aspektów recepcji antycznej literatury w polskiej kulturze piśmienniczej (teksty Anny Szczepaniak, Aleksandry Łambuckiej, Moniki Szczot i Olgi Śmiechowicz), z drugiej natomiast śledzą obecność motywów starożytnych w popkulturze (Konrad Dominas, Patrycja Matusiak, Katarzyna Kołakowska). Najnowszy tom „Scripta Classica” z pewnością stanowi uzupełnienie teoretycznej dyskusji na temat recepcji tradycji antycznej o niebanalne przykłady, od Arystotelesa i Jana Kochanowskiego po Larsa von Triera i komiks internetowy. 

Mały książę

Antoine de Saint-Exupéry

Uwielbiana przez Dużych i Małych mądra i piękna opowieść o poszukiwaniu przyjaźni. Książka w nowym przekładzie Elżbiety Siwiec. Żyłem więc samotnie, nie mając nikogo, z kim mógłbym szczerze porozmawiać, aż do czasu, gdy przed sześciu laty musiałem lądować awaryjnie na Saharze z powodu usterki silnika. A ponieważ nie leciał ze mną ani mechanik, ani pasażerowie, wiedziałem, że sam będę musiał się uporać z trudną naprawą. Była to kwestia życia lub śmierci. Zapas wody wystarczyłby mi zaledwie na osiem dni. Pierwszego wieczoru zasnąłem na piasku o tysiąc mil od terenów zamieszkanych przez ludzi. Byłem bardziej samotny niż rozbitek na tratwie zagubiony gdzieś na środku oceanu. Wyobraźcie więc sobie moje zdumienie, gdy o świcie obudziły mnie słowa wypowiedziane dziwnym, cieniutkim głosikiem: - Bardzo proszę, narysuj mi baranka! - Co proszę? - Narysuj mi baranka... Zerwałem się na równe nogi, jakby strzelił we mnie piorun. Przetarłem mocno oczy. Rozejrzałem się uważnie. I zobaczyłem niezwykłego małego chłopczyka, który przyglądał mi się z powagą. Oto jego najlepszy portret, jaki później udało mi się wykonać. Ale mój rysunek był oczywiście o wiele mniej zachwycający niż model. To nie moja wina. W wieku sześciu lat dorośli tak skutecznie zniechęcili mnie do kariery malarskiej, że nie nauczyłem się rysować niczego oprócz węży boa zamkniętych i węży boa otwartych

Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku

Karolina Pospiszil

Książka przedstawia obrazy Górnego Śląska obecne w literaturze polsko-, czesko- i śląskojęzycznej. Autorka, sięgając do metodologii związanych ze zwrotem przestrzennym, stara się ukazać jak najpełniejszą analizę reprezentacji badanego regionu. Nie ucieka od kwestii kontrowersyjnych, jak: konflikty narosłe wokół szeroko rozumianych historycznych narracji o Górnym Śląsku (wspomina także o słynnym sporze o wystawę stałą w Muzeum Śląskim), pograniczność i wielokulturowość regionu czy tzw. śląska krzywda. Książka jest wynikiem analizy kilkudziesięciu tekstów literackich i szerzej rozumianych tekstów kultury. Autorka szuka odpowiedzi na pytania m.in., o to, jak funkcjonuje Górny Śląsk w literaturze i jakie związki łączą jego literackie (i kulturowe) obrazy z rzeczywistością pozaliteracką, dlaczego tak późno się nim zainteresowano oraz czy można mówić o modelu pisania o tym regionie.

Informacja w ujęciu prawnym przez pryzmat zagadnień terminologicznych

Michał Barański

Termin „informacja” funkcjonuje w wielu aktach normatywnych obowiązujących w polskim porządku prawnym, stanowiąc pojęcie bardzo złożone. Z niego zaczęły wyodrębniać się grupy poglądów określające zakres znaczeniowy informacji w ujęciu prawnym. W celu ustalenia zakresu tego pojęcia w prezentowanej publikacji sięgnięto do dorobku innych dziedzin nauki (np. nauk ekonomicznych) oraz języka potocznego. Ukazano także relację między informacją a danymi osobowymi oraz bazami danych. Zaakcentowano też relację terminu „informacjaˮ w ujęciu przedmiotowym względem terminu „informacjaˮ w ujęciu czynnościowym. Zasygnalizowano również uregulowanie informacji w szczególności w prawie konstytucyjnym, administracyjnym, karnym oraz cywilnym. Przeprowadzono analizę zależności prawnych między reklamą, informacją handlową i ekonomiczną oraz omówiono kwestie terminologiczne dotyczące informacji w zakresie prawa prasowego.

Żołnierze ludowego Wojska Polskiego. Historie mówione

Kaja Kaźmierska, Jarosław Pałka

To pierwsza publikacja, która łączy spojrzenie socjologa i historyka na indywidualne losy byłych żołnierzy ludowego Wojska Polskiego. Jednocześnie jest zapisem pamięci wspólnoty pokoleniowej. Przedstawia relacje autobiograficzne weteranów spod Lenino, Wału Pomorskiego i Budziszyna, którzy opowiadają m.in. o codziennej służbie w formacji podległej komunistom, o ideologizacji i sowieckich dowódcach, a także o stosunku do niemieckiej ludności cywilnej. Relacje zostały wpisane w szerszy kontekst historyczny, opatrzono je wstępem metodologicznym i merytorycznymi przypisami wyjaśniającymi sens zdarzeń oraz przedstawiającymi ich aktorów. "Jako praca naukowa wnosi istotny wkład w dziedzinę historiografii. Wprowadza do warsztatu historyka dziejów najnowszych - niezwykle udanie, na wysokim naukowym poziomie - wywołane źródła autobiograficzne, od zawsze niemal niedoceniane przez polskich historyków. Z recenzji dr hab. Marty Kurkowskiej-Budzan

GIS in Higher Education in Poland. Curriculums, Issues, Discussion

Iwona Jaźdźewska

 The idea for this publication was barn in June 2015, during a meeting of Polish teachers involved with Geographic lnformation Systems. The meeting was initiated by the Department of Geoinformation, Faculty of Geographical Sciences, University of Łódź, which received a grant to organize it. The discussion and presentations from academic teachers representing various universities in Poland were very interesting and sometimes heated. lt would be advisable for other educators to familiarise themselves with the aspects of GIS education among Polish geographers, foresters, surveyors and other users. The experience of Geoinformation education in Poland is still modest, so the views of people who have been involved at Polish universities with it since the 1990s should be interesting to readers. Geographic lnformation Systems (GIS) - the integration of environmental and climate issues as an important factor for economic development and quality of life – an innovative second-degree studies. Akronim GIS-E-QL: GIS for environment and quality of life

Zakazana Archeologia

Michael A.Cremo i Richard L.Thomson

Michael A.Cremo i Richard L.Thomson przedstawili szereg faktów, które zaprzeczają obecnym poglądom na temat ewolucji ludzkiego gatunku. Opisali ukrywane, ignorowane lub zapomniane dowody archeologiczne. Mimo, że jakościowo i ilościowo miały taką samą wartość naukową, co materiały potwierdzające akceptowane dziś wyjaśnienia o początkach ludzkości, to jednak zostały one odrzucone przez świat nauki. Autorzy mówiąc o ukrywaniu dowodów nie mieli na myśli żadnych teorii spiskowych, ale raczej ciągły, społeczny proces filtracji wiedzy, który ma poważne dalekosiężne konsekwencję. Trzeba pogratulować Michaelowi Cremo i Richardowi Thompsonowi, że dzięki ośmioletniej pracy stworzyli jedyny rozstrzygający, dokładny, gruntowny i pełny zapis praktycznie wszystkich skamieniałości człowieka, bez względu na to czy pasują one do ustalonych teorii naukowych, czy też nie. Nawet stwierdzenie, że zaprezentowane badania przeprowadzono starannie, nie oddaje ich wartości. Nie istnieje żadna inna książka o takim znaczeniu i tej wagi. Ta pozycja powinna być obowiązkową lekturą dla każdego studenta pierwszego roku biologii, archeologii i antropologii, a także wielu innych! Książka ta jest jednocześnie pasjonująca i naukowa. John H. Davidson, pisarz

Wolność i spluwa. Podróż przez uzbrojoną Amerykę

Dan Baum

Dan Baum od dziecka interesował się bronią. Z wiekiem do zachwytu dołączyła refleksja: czy w dobie masakr można jeszcze mówić o zdrowej fascynacji bronią? Czy kolejne strzelaniny nie powinny wpłynąć na zaostrzenie prawa? A może przeciwnie jedynie powszechny dostęp do broni poprawiłby bezpieczeństwo mieszkańców USA? W tym kraju wolności druga poprawka do konstytucji gwarantująca prawo do noszenia broni nieustannie podsyca żar dyskusji. Czy to możliwe, że prawda leży pomiędzy stanowiskami zagorzałych zwolenników i zdeklarowanych przeciwników? Aby znaleźć odpowiedź, autor rusza w podróż po stanach, w których dostęp do broni stanowi podstawę wolności obywatelskiej. Rozmawia ze sportowcami, filmowcami, kobietami i mężczyznami, których pasją jest strzelectwo, kolekcjonerami i działaczami społecznymi, którzy walczą o odczarowanie złej sławy kultury strzelania. Wolność i spluwa znakomicie opowiada o fenomenie uzbrojonej Ameryki. Jak mówi jeden z bohaterów książki: ludzie kochają broń i jej nienawidzą. Zazwyczaj jednocześnie. Dan Baum jest tym, czego Ameryka potrzebuje teraz najbardziej liberałem z bronią. The Dallas News Wolność i spluwa to szczery i pozbawiony uprzedzeń przewodnik po amerykańskiej kulturze broni. Swoją książką Baum wyświadczył społeczeństwu ogromną przysługę. The Christian Science Monitor Baum pozwala nam zrozumieć motywację i argumenty wielu Amerykanów popierających prawo posiadania broni i z ogromną wnikliwością prezentuje kalejdoskop postaci związanych z hasłem wolność i spluwa. New York Review of Books Przemyślane i świetnie uzasadnione antidotum na spolaryzowaną histerię związaną z problemem posiadania broni. Baum prezentuje zupełnie świeże stanowisko wobec drugiej poprawki kompromis. San Fransisco Chronicle