Ludowa kultura muzyczna Śląska Cieszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem Beskidu Śląskiego. Folklor pieśniowy Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki - źródła repertuarowe a ich transformacje

Magdalena Szyndler

Monografia pt. „Ludowa kultura muzyczna Śląska Cieszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem Beskidu Śląskiego. Folklor pieśniowy Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki – źródła repertuarowe a ich transformacje” jest podsumowaniem wieloletnich obserwacji i badań na terenie Śląska Cieszyńskiego (w tym Beskidu Śląskiego) pod kątem szeroko rozumianego folkloru muzycznego i jego przekształceń. Folklor i folklor muzyczny omawianego obszaru został przedstawiony w kontekście historycznym i kulturowym, a wcześniejsze badania Zaolzia posłużyły do analizy komparatystycznej. Praca ma charakter interdyscyplinarny i jest próbą ukazania przemian repertuarowych w obrębie pieśniowym na linii folklor-folkloryzm-folk (zawiera analizę muzykologiczną zebranego materiału pieśniowego w kontekście zbiorów zastanych – śpiewników aż do czasów współczesnych – przekształcenia w obrębie działań tzw. folkowych). Skierowana jest do osób zainteresowanych folklorem muzycznym w szerokim rozumieniu tj. folklorystów, muzykologów, antropologów, kulturoznawców, animatorów.

Przekaz treści z zakresu kultury w kształtowaniu kompetencji komunikacyjnej (na podstawie nauczania języka rosyjskiego skierowanego do Polaków)

Izabela Nowak

Autorka koncentruje się w pracy na przekazie treści z zakresu kultury w procesie nauczania języka rosyjskiego jako obcego. W centrum uwagi stawia komunikację jako czynnik nadrzędny, determinujący podejście do nauczania, w tym przekaz treści z zakresu kultury, a osobę uczącą się języka obcego traktuje jako podmiot, którego wyjściowy ogląd świata i system wartości zostały ukształtowane przez ojczysty język i rodzimą kulturę. W części badawczej zaproponowano koncepcję organizacji materiału, którego oś stanowi termin badawczy leksykultura. Zbadano obecność leksykultur pod kątem ich doboru, sposobu wprowadzenia i działań metodycznych skierowanych do ucznia. Za podstawę analizy posłużyły wybrane podręczniki do nauczania języka rosyjskiego jako obcego.

Fantastyka w literaturach słowiańskich. Idee, koncepty, gatunki

red. Andrzej Polak, Monika Karwacka

Tom poświęcony jest najpopularniejszym gatunkom i zjawiskom występującym w obrębie fantastyki słowiańskiej, przede wszystkim polskiej i rosyjskiej. Czytelnik znajdzie w nim artykuły dotyczące rozmaitych aspektów omawianego fenomenu. Autorzy tekstów wskazują m.in. na zacieranie się granic pomiędzy odmianami gatunkowymi obecnymi w fantastyce polskiej i rosyjskojęzycznej, jak również na powstawanie zjawisk całkowicie nowych, nie mających swych odpowiedników w dziełach fantastów zachodnich (głównie angielskojęzycznych). Dowodzą oni zbieżności zainteresowań polskich i rosyjskich twórców fantastyki, podejmują zagadnienia dotyczące roli historiozofii w fantastyce naukowej, powracają do przeżywającego renesans gatunku antyutopii (dystopii), prezentują motywy wampiryczne w dziełach współczesnych rosyjskich fantastów, wchodzą w polemikę z badaczami obwieszczającymi śmierć science fiction, jak również wskazują na zależności pomiędzy literaturą fantasy, magią a kryminałem i powieścią detektywistyczną. To, oczywiście, daleko nie wszystkie tematy. Zainteresowany czytelnik znajdzie w tomie informacje, które wzbogacą jego wiedzę na temat literatury współczesnej i staną się impulsem do kolejnych, pasjonujących lektur.

The Anatomy of Intercultural Encounters. A Sociolinguistic Cross-Cultural Study

Grażyna Kiliańska-Przybyło

Żyjemy w czasach, w których kontakt z obcokrajowcami (osobisty lub wirtualny) jest nieunikniony. Publikacja koncentruje się na charakterystyce spotkań międzykulturowych, interakcji jakie zachodzą pomiędzy uczestnikami takich spotkań oraz przedstawieniu czynników, które odgrywają istotną rolę podczas komunikacji międzykulturowej. Spotkania międzykulturowe omówione są z dwóch perspektyw: teoretycznej i osobistej, uwzględniającej doświadczenia studentów Filologii Angielskiej polskiego i tureckiego pochodzenia. Publikacja z jednej strony przybliża specyfikę kontaktów międzykulturowych i pozwala zaobserwować mechanizmy, jakie podczas takich spotkań występują; z drugiej zaś stanowi materiał źródłowy w postaci osobistych refleksji uczestników badania, historyjek i anegdotek z zakresu komunikacji międzykulturowej. Dlatego też, książka adresowana jest do zarówno do studentów, osób podróżujących i mających kontakt z obcokrajowcami, jak i nauczycieli lub osób prowadzących szkolenia międzykulturowe.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2017, nr 3 (26): Interesariusze komunikacji naukowej

red. Izabela Swoboda, red. Jacek Tomaszczyk

Recenzowany kwartalnik naukowy „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”, redagowany w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera publikacje z zakresu szeroko pojętej bibliologii i informatologii. Od 2013 roku periodyk uwzględniany jest w części B wykazu czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – za publikację przyznawane są 4 punkty. Każdy z tomów czasopisma ma charakter monograficzny. Prezentowany numer 3/2017, zatytułowany „Interesariusze komunikacji naukowej”, pod redakcją Izabeli Swobody i Jacka Tomaszczyka, jest poświęcony różnym przejawom komunikacji naukowej, problematyce, która coraz częściej staje się przedmiotem badań humanistycznych i społecznych. Zamieszczone w tomie artykuły dotyczą wybranych aspektów tego zagadnienia. Małgorzata Gwadera podjęła rozważania z zakresu szeroko rozumianej komunikacji naukowej. Autorka przedstawiła kompetencje uczestników aktów komunikacyjnych z obszarów science communication, scientific communication, scholarly communication, analizując bariery komunikacyjne, rozpatrując różnice wynikające z założeń IQ (inteligencji intelektualnej) oraz EQ (inteligencji emocjonalnej), sytuując komunikację naukową we wzorcu komunikacji synergicznej. Komunikację naukową w aspekcie prawnym, w świetle przepisów znowelizowanej w styczniu 2016 roku ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych omówiła Krystyna Michniewicz-Wanik. Zmiany te dotyczą m.in. rozszerzenia dozwolonego użytku informacyjnego i dozwolonego użytku edukacyjnego. Z kolei Anna Wiktorska w artykule Inicjatywy podnoszące świadomość ochrony praw własności intelektualnej w Polsce starała się odpowiedzieć na postawione przez siebie pytania badawcze: Jakie inicjatywy podnoszące świadomość ochrony własności intelektualnej podejmowane są w Polsce? Czy inicjatywy te zapewniają kompleksową edukację i sprzyjają poszanowaniu praw własności intelektualnej? W tomie znalazła się także grupa prac, w których autorzy przedstawiają wyniki badań empirycznych prowadzonych w obszarze szeroko rozumianej komunikacji naukowej, dotyczących: ograniczeń dostępu do zdigitalizowanych wersji książek drukowanych z domeny publicznej (Agnieszka Łakomy); zagadnień współautorstwa w wybranych polskich czasopismach informatologicznych (Joanna Tokarczyk) oraz problematyki znajomości i odbioru wydarzeń popularyzujących naukę wśród społeczeństwa (Edyta Kosik). Zagadnienie komunikacji w środowisku uczelni wyższej, a dokładnej zjawisko makdonadyzacji w tej przestrzeni, przedstawił Marcin Kozak. Tom uzupełnia artykuł Anny Małgorzaty Kamińskiej, dotyczący przeglądu usług internetowych zwiększających możliwości zdalnej współpracy między naukowcami, a także dwie prace, w których autorzy (Jędrzej Leśniewski, Kalina Sobieska) omówili konferencje naukowe jako jedną z form komunikacji naukowej. Numer zawiera również przegląd recenzji najnowszych publikacji z zakresu bibliologii i informatologii oraz sprawozdania z ważnych wydarzeń (konferencji, spotkań, warsztatów).

Kształcenie nauczycieli szkolnictwa ogólnokształcącego na Górnym Śląsku w latach 1865-1976

Grażyna Kempa

Tematem niniejszej monografii historycznoandragogicznej są dzieje kształcenia nauczycieli elementarnych, powszechnych i podstawowych szkół na Górnym Śląsku od momentu powstania miasta Katowice aż do utworzenia Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. W tym ponad stuletnim okresie kształtowania się zawodu nauczyciela na Śląsku dokonały się najbardziej żywotne i głębokie procesy oświatowe. Opisano je, uwzględniając dorobek polskiej myśli pedeutologicznej oraz terytorialną, społeczno-wyznaniową i kulturalną specyfikę regionu. W rozprawie ukazano także niebagatelną rolę pedagogów, którzy w trudnych czasach zaborów, a później okupacji, dzięki swej działalności oświatowej integrowali młode pokolenia Ślązaków, pielęgnując w nich poczucie tożsamości narodowej. Publikacja adresowana jest nie tylko do nauczycieli czy kandydatów do tej profesji, ale również do tych, którzy interesują się zawiłą historią Śląska i chcieliby przez jej pryzmat poznać korzenie zawodowe śląskich pedagogów.

"Père"-versions of the Truth: The Novels of J. M. Coetzee. Wyd. 2 rozszerzone

Sławomir Masłoń

Książka stawia sobie za zadanie ujęcie twórczości powieściowej J.M. Coetzeego od innej strony, niż większość krytyków ma w zwyczaju. Zwykłą praktyką, do której zresztą pisarstwo to zachęca, jest jego ogląd z pozycji „humanistycznej”, krytykującej nadużycia kolonializmu i konfrontującej przemoc z problemami egzystencjalnymi Człowieka na drodze do Prawdy i samorealizacji. Mimo że w dzisiejszym świecie autorytet uniwersaliów, takich jak Człowiek i Prawda, został mocno nadszarpnięty, gdyż może być postrzegany jako zawsze służący czyimś interesom, wydaje się, że Coetzee stworzył na swój użytek metodę pisarską, w której podstawowe cechy powieści humanistycznej mogą być zachowane, a która jednocześnie stara się bronić przed zarzutami uwikłania w grę przemocy i interesów. By pokazać polityczne, narracyjne i egzystencjalne konsekwencje postaw przyjętych przez bohaterów tego rodzaju uwspółcześnionej wersji powieści humanistycznej, w książce poddano analizie siedem powieści Coetzeego, a zawarte w nich przesłanki dyskursu humanistycznego zostały skonfrontowane z wybranymi koncepcjami teorii psychoanalitycznej, w szczególności Jacques’a Lacana, oraz ich polityczną aplikacją dokonywaną przez Slavoja Žižka. Drugie wydanie książki zostało wzbogacone o rozdział omawiający trzy pseudoautobiograficzne powieści Coetzeego oraz rozdział poddający analizie jego Żywoty zwierząt, rodzaj metafikcji poświęconej prawom zwierząt.

Geografia fizyczna Wyżyny Śląskiej

Renata Dulias

Geografia fizyczna Wyżyny Śląskiej stanowi kompendium wiedzy o jednym z najciekawszych regionów fizycznogeograficznych w Polsce. Przedstawia obszar, gdzie z jednej strony wszystkie elementy środowiska noszą piętno antropogenicznych przeobrażeń, a z drugiej strony zachowały się tereny o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych w skali kraju i Europy. Książka jest bogato ilustrowana poglądowymi mapami, szkicami i przekrojami. Sto fotografii przybliża różnorodność i piękno krajobrazu oraz charakterystyczne obiekty przyrody ożywionej i nieożywionej regionu śląskiego. Praca jest skierowana do studentów geografii, ale niektóre treści mogą być wykorzystane przez nauczycieli realizujących programy edukacji regionalnej w szkołach średnich.