Współczesna kobieta - szkice do portretu na tle przemian społeczno-kulturowych

red. Dagmara Dobosz, Katarzyna Joniec

Rozpatrywanie zmian jakim ulegały i ulegają role społeczne podejmowane przez kobiety na przestrzeni czasu stanowi istotny społecznie postulat badawczy. Proponowany zbiór tekstów opatrzony tytułem Współczesna kobieta – szkice do portretu na tle przemian społeczno-kulturowych nie jest kolejnym opisem sytuacji kobiety we współczesnym świecie skupionym na jednym z wymiarów jej funkcjonowania. Zamiarem naszym jest raczej próba ukazania zmienności kobiety na tle zmienności świata i odwrotnie z szerokiej perspektywy aktualnych dziś różnych problemów społecznych. Znajdują się tu teksty odwołujące się zarówno do przeszłości, do teraźniejszości opierającej się na tym co przeszłe oraz do przyszłości, która z teraźniejszości z kolei wyrasta. Celem zaproponowania takiej formuły przedkładanej książki jest bowiem jak najszersze ukazanie złożoności sytuacji kobiety w świecie współczesnym, nierozerwalnie związanej z wczoraj i jutro. W publikacji zawarto teksty stanowiące z jednej strony rekonstrukcję dotychczasowych spojrzeń na prezentowaną problematykę, z drugiej zaś te mające charakter empiryczny, prezentujące wyniki badań własnych autorów. Wyrażamy nadzieję, iż publikacja ta dla każdego czytelnika stanowić będzie bodziec do refleksji nad sytuacją współczesnej kobiety oraz zachęci do podejmowania kolejnych badań w tym niewyczerpanym temacie.

Przekaz treści z zakresu kultury w kształtowaniu kompetencji komunikacyjnej (na podstawie nauczania języka rosyjskiego skierowanego do Polaków)

Izabela Nowak

Autorka koncentruje się w pracy na przekazie treści z zakresu kultury w procesie nauczania języka rosyjskiego jako obcego. W centrum uwagi stawia komunikację jako czynnik nadrzędny, determinujący podejście do nauczania, w tym przekaz treści z zakresu kultury, a osobę uczącą się języka obcego traktuje jako podmiot, którego wyjściowy ogląd świata i system wartości zostały ukształtowane przez ojczysty język i rodzimą kulturę. W części badawczej zaproponowano koncepcję organizacji materiału, którego oś stanowi termin badawczy leksykultura. Zbadano obecność leksykultur pod kątem ich doboru, sposobu wprowadzenia i działań metodycznych skierowanych do ucznia. Za podstawę analizy posłużyły wybrane podręczniki do nauczania języka rosyjskiego jako obcego.

Ludowa kultura muzyczna Śląska Cieszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem Beskidu Śląskiego. Folklor pieśniowy Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki - źródła repertuarowe a ich transformacje

Magdalena Szyndler

Monografia pt. „Ludowa kultura muzyczna Śląska Cieszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem Beskidu Śląskiego. Folklor pieśniowy Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki – źródła repertuarowe a ich transformacje” jest podsumowaniem wieloletnich obserwacji i badań na terenie Śląska Cieszyńskiego (w tym Beskidu Śląskiego) pod kątem szeroko rozumianego folkloru muzycznego i jego przekształceń. Folklor i folklor muzyczny omawianego obszaru został przedstawiony w kontekście historycznym i kulturowym, a wcześniejsze badania Zaolzia posłużyły do analizy komparatystycznej. Praca ma charakter interdyscyplinarny i jest próbą ukazania przemian repertuarowych w obrębie pieśniowym na linii folklor-folkloryzm-folk (zawiera analizę muzykologiczną zebranego materiału pieśniowego w kontekście zbiorów zastanych – śpiewników aż do czasów współczesnych – przekształcenia w obrębie działań tzw. folkowych). Skierowana jest do osób zainteresowanych folklorem muzycznym w szerokim rozumieniu tj. folklorystów, muzykologów, antropologów, kulturoznawców, animatorów.

Fantastyka w literaturach słowiańskich. Idee, koncepty, gatunki

red. Andrzej Polak, Monika Karwacka

Tom poświęcony jest najpopularniejszym gatunkom i zjawiskom występującym w obrębie fantastyki słowiańskiej, przede wszystkim polskiej i rosyjskiej. Czytelnik znajdzie w nim artykuły dotyczące rozmaitych aspektów omawianego fenomenu. Autorzy tekstów wskazują m.in. na zacieranie się granic pomiędzy odmianami gatunkowymi obecnymi w fantastyce polskiej i rosyjskojęzycznej, jak również na powstawanie zjawisk całkowicie nowych, nie mających swych odpowiedników w dziełach fantastów zachodnich (głównie angielskojęzycznych). Dowodzą oni zbieżności zainteresowań polskich i rosyjskich twórców fantastyki, podejmują zagadnienia dotyczące roli historiozofii w fantastyce naukowej, powracają do przeżywającego renesans gatunku antyutopii (dystopii), prezentują motywy wampiryczne w dziełach współczesnych rosyjskich fantastów, wchodzą w polemikę z badaczami obwieszczającymi śmierć science fiction, jak również wskazują na zależności pomiędzy literaturą fantasy, magią a kryminałem i powieścią detektywistyczną. To, oczywiście, daleko nie wszystkie tematy. Zainteresowany czytelnik znajdzie w tomie informacje, które wzbogacą jego wiedzę na temat literatury współczesnej i staną się impulsem do kolejnych, pasjonujących lektur.

The Anatomy of Intercultural Encounters. A Sociolinguistic Cross-Cultural Study

Grażyna Kiliańska-Przybyło

Żyjemy w czasach, w których kontakt z obcokrajowcami (osobisty lub wirtualny) jest nieunikniony. Publikacja koncentruje się na charakterystyce spotkań międzykulturowych, interakcji jakie zachodzą pomiędzy uczestnikami takich spotkań oraz przedstawieniu czynników, które odgrywają istotną rolę podczas komunikacji międzykulturowej. Spotkania międzykulturowe omówione są z dwóch perspektyw: teoretycznej i osobistej, uwzględniającej doświadczenia studentów Filologii Angielskiej polskiego i tureckiego pochodzenia. Publikacja z jednej strony przybliża specyfikę kontaktów międzykulturowych i pozwala zaobserwować mechanizmy, jakie podczas takich spotkań występują; z drugiej zaś stanowi materiał źródłowy w postaci osobistych refleksji uczestników badania, historyjek i anegdotek z zakresu komunikacji międzykulturowej. Dlatego też, książka adresowana jest do zarówno do studentów, osób podróżujących i mających kontakt z obcokrajowcami, jak i nauczycieli lub osób prowadzących szkolenia międzykulturowe.

Kształcenie nauczycieli szkolnictwa ogólnokształcącego na Górnym Śląsku w latach 1865-1976

Grażyna Kempa

Tematem niniejszej monografii historycznoandragogicznej są dzieje kształcenia nauczycieli elementarnych, powszechnych i podstawowych szkół na Górnym Śląsku od momentu powstania miasta Katowice aż do utworzenia Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. W tym ponad stuletnim okresie kształtowania się zawodu nauczyciela na Śląsku dokonały się najbardziej żywotne i głębokie procesy oświatowe. Opisano je, uwzględniając dorobek polskiej myśli pedeutologicznej oraz terytorialną, społeczno-wyznaniową i kulturalną specyfikę regionu. W rozprawie ukazano także niebagatelną rolę pedagogów, którzy w trudnych czasach zaborów, a później okupacji, dzięki swej działalności oświatowej integrowali młode pokolenia Ślązaków, pielęgnując w nich poczucie tożsamości narodowej. Publikacja adresowana jest nie tylko do nauczycieli czy kandydatów do tej profesji, ale również do tych, którzy interesują się zawiłą historią Śląska i chcieliby przez jej pryzmat poznać korzenie zawodowe śląskich pedagogów.

Rytmika Emila Jaques-Dalcroze'a w edukacji i terapii dzieci z symptomami nadpobudliwości psychoruchowej

Ewa Bogdanowicz

Głównym problemem większości dzieci z ADHD są deficyty uwagi oraz zakłócenia hamowania swojego zachowania (Barkley, Borkowska, Kołakowski). Na konieczność wczesnej diagnozy oraz leczenia dzieci z tym rzeczywistym zaburzeniem rozwojowym zwraca uwagę wielu badaczy i specjalistów (Barkley, Kołakowski, Kajka, Szymona). Są oni zgodni co do konieczności wykorzystywania wieloaspektowego, wielokierunkowego wspomagania i usprawniania rozwoju tych dzieci, z uwzględnieniem ich potrzeb, możliwości oraz deficytów w zakresie poszczególnych sfer rozwojowych. Jedną z głównych zalet – umiejscowionej w pedagogiczno-artystycznym obszarze – metody rytmiki E. Jaques-Dalcroze’a jest jej integralność, która rozumiana jest zarówno w kontekście założeń odnoszących się m.in. do psychologii, np. koncepcji rozwoju poznawczego J. Piageta oraz dziedzin sztuki (taniec, teatr), jak i w kontekście metodycznych zasad oraz wykorzystywanych zadań, które angażują jednocześnie umysł i ciało, uaktywniają wszystkie zmysły i wspomagają rozwój każdej ze sfer rozwojowych. Te nieocenione zalety, które obserwują w praktyce nauczyciele i terapeuci zajmujący się tą metodą skłaniają jednocześnie do zwrócenia szczególnej uwagi na konieczność sprawdzania skuteczności zintegrowanych oddziaływań muzyczno-ruchowych w korygowaniu zaburzonych funkcji dzieci nadpobudliwych psychoruchowo w zakresie poprawy kontroli aktywności ruchowej, usprawnianiu procesów poznawczych oraz poprawy funkcjonowania społecznego. Niniejsza publikacja prezentuje wyniki przeprowadzonych badań własnych w zakresie oddziaływania na dzieci sześcioletnie wykazujące symptomy nadpobudliwości psychoruchowej poprzez zintegrowane oddziaływania muzyczno-ruchowe, jakie oferuje stosowanie metody Jaques-Dalcroze’a. Publikacja adresowana jest do nauczycieli edukacji powszechnej, jak i muzycznej, terapeutów oraz wszystkich osób zajmujących się edukacją dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2017, nr 3 (26): Interesariusze komunikacji naukowej

red. Izabela Swoboda, red. Jacek Tomaszczyk

Recenzowany kwartalnik naukowy „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”, redagowany w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera publikacje z zakresu szeroko pojętej bibliologii i informatologii. Od 2013 roku periodyk uwzględniany jest w części B wykazu czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – za publikację przyznawane są 4 punkty. Każdy z tomów czasopisma ma charakter monograficzny. Prezentowany numer 3/2017, zatytułowany „Interesariusze komunikacji naukowej”, pod redakcją Izabeli Swobody i Jacka Tomaszczyka, jest poświęcony różnym przejawom komunikacji naukowej, problematyce, która coraz częściej staje się przedmiotem badań humanistycznych i społecznych. Zamieszczone w tomie artykuły dotyczą wybranych aspektów tego zagadnienia. Małgorzata Gwadera podjęła rozważania z zakresu szeroko rozumianej komunikacji naukowej. Autorka przedstawiła kompetencje uczestników aktów komunikacyjnych z obszarów science communication, scientific communication, scholarly communication, analizując bariery komunikacyjne, rozpatrując różnice wynikające z założeń IQ (inteligencji intelektualnej) oraz EQ (inteligencji emocjonalnej), sytuując komunikację naukową we wzorcu komunikacji synergicznej. Komunikację naukową w aspekcie prawnym, w świetle przepisów znowelizowanej w styczniu 2016 roku ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych omówiła Krystyna Michniewicz-Wanik. Zmiany te dotyczą m.in. rozszerzenia dozwolonego użytku informacyjnego i dozwolonego użytku edukacyjnego. Z kolei Anna Wiktorska w artykule Inicjatywy podnoszące świadomość ochrony praw własności intelektualnej w Polsce starała się odpowiedzieć na postawione przez siebie pytania badawcze: Jakie inicjatywy podnoszące świadomość ochrony własności intelektualnej podejmowane są w Polsce? Czy inicjatywy te zapewniają kompleksową edukację i sprzyjają poszanowaniu praw własności intelektualnej? W tomie znalazła się także grupa prac, w których autorzy przedstawiają wyniki badań empirycznych prowadzonych w obszarze szeroko rozumianej komunikacji naukowej, dotyczących: ograniczeń dostępu do zdigitalizowanych wersji książek drukowanych z domeny publicznej (Agnieszka Łakomy); zagadnień współautorstwa w wybranych polskich czasopismach informatologicznych (Joanna Tokarczyk) oraz problematyki znajomości i odbioru wydarzeń popularyzujących naukę wśród społeczeństwa (Edyta Kosik). Zagadnienie komunikacji w środowisku uczelni wyższej, a dokładnej zjawisko makdonadyzacji w tej przestrzeni, przedstawił Marcin Kozak. Tom uzupełnia artykuł Anny Małgorzaty Kamińskiej, dotyczący przeglądu usług internetowych zwiększających możliwości zdalnej współpracy między naukowcami, a także dwie prace, w których autorzy (Jędrzej Leśniewski, Kalina Sobieska) omówili konferencje naukowe jako jedną z form komunikacji naukowej. Numer zawiera również przegląd recenzji najnowszych publikacji z zakresu bibliologii i informatologii oraz sprawozdania z ważnych wydarzeń (konferencji, spotkań, warsztatów).