Od tradycji do nowatorstwa, od transgresji do adaptacji na wybranych przykładach literackich i publicystycznych

Barbara Bogołębska

Książka ukazuje różnorodność strategii twórczych stosowanych przez pisarzy i czytelników oraz nierozłączność genealogicznych i stylistycznych aspektów pisania. We wprowadzeniu do książki zaprezentowano podstawowe pojęcia i założenia, które zarysowują poszczególne elementy składające się na proces twórczy. Szczególną uwagę poświęcono retorycznym i stylistycznym aspektom zagadnienia, które autorka rozwija w kolejnych rozdziałach. Pierwszym przedmiotem dyskusji jest sztuka czytania, pisania i recenzowania. Funkcjonowanie w kulturze arcydzieł literackich skutkuje naśladownictwem, inspiracjami i adaptacjami jako szczególnymi rodzajami intertekstualności. Autorkę interesuje zjawisko pisania na zadany temat i tworzenie zbiorowe, a także próby przekroczenia granicy między tworzeniem a odtwarzaniem. W pracy analizowane są teksty inspirowane sztuką retoryki, zarówno z obszaru literatury, jak i publicystyki. Osobna część książki poświęcona została zagadnieniom stylistycznym. Autorka rozpoczyna od teorii Bolesława Prusa i stylów pisarskich Ryszarda Kapuścińskiego, a następnie przechodzi do kwestii społecznych, kulturowych i literackich zjawisk twórczego pisania warsztatów i poradników pisarskich. W dalszej części pracy Autorka analizuje stylistyczną, genealogiczną i kompozycyjną zabawę w literaturze: twórcze pomysły, grę konwencjami gatunkowymi i twórczość językową.

"Lalka" Bolesława Prusa - pamięć tragedii greckiej. Z problemów intertekstualności

Dorota Samborska-Kukuć

Celem książki jest próba prezentacji „Lalki” jako powieści, w której żyje wskrzeszona pamięć tragedii greckiej, ujawniająca się na wielu poziomach tekstu, choć analogia ta nie jest całościowa (zaprzecza jej m.in. wielowątkowość czy kompozycja otwarta). Hipoteza badawcza zmierza w kierunku sprawdzenia, czy i na ile tekst „Lalki” pojętej jako całościowy układ, przy zachowaniu prymarnych cech gatunkowych powieści, był oparty na archetypie, tj. tradycyjnym wzorze tragedii greckiej. W tym sensie powieść Prusa stanowiłaby więc rodzaj transformacji – zasady gatunkowe tragedii miały ją uporządkować wedle określonego kodu genologicznego. Tak postrzegany tekst odsyła do teorii „mimetyzmu formalnego” – zabiegu stylizacji jednego gatunku literackiego na inny w obrębie jego struktury.

Inamorato i superstitius - o melancholii miłosnej i religijnej w literaturze

Anna Jasik

Tematem książki jest zjawisko melancholii, ze szczególnym uwzględnieniem jej dwóch odmian, a mianowicie – melancholii miłosnej i religijnej, oraz zjawisk, które bardzo często im towarzyszą tj. acedii, rozpaczy i samounicestwienia. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy melancholii miłosnej, druga – religijnej. Każda z nich rozpoczyna się omówieniem zjawiska, które w dalszej części pracy będzie przedstawione już na konkretnych przykładach literackich.

Niezbędnik seminarzysty. Wskazówki, ćwiczenia i przykłady dla piszących pracę dyplomową

Anna Obrębska-Woźniczka

Pisanie pracy dyplomowej nie musi być trudną, nudną i żmudną „drogą przez mękę”, a obrona nie oznacza źródła nieuniknionego stresu. Przygotowywanie pracy i obrona to oczywiście wyzwanie, ale i przygoda, którą możesz przekuć w jeden ze swoich dużych życiowych sukcesów. E-book Niezbędnik seminarzysty w bardzo przystępnej i „lekkostrawnej” formie prezentuje praktyczne informacje, wskazówki, ćwiczenia, a także przykłady dotyczące procesu planowania pracy dyplomowej, jak i opracowania merytorycznego oraz formalnego jej poszczególnych części. Jest też rozdział poświęcony obronie, który zdradza jak standardowo przebiega obrona oraz jak unikać nadmiernego stresu. Niezbędnik seminarzysty przyda się zarówno tym studentom, którzy już piszą pracę dyplomową, jak i seminarzystom będącym jeszcze na etapie poszukiwań tematu pracy bądź zbierania materiałów źródłowych i literatury. Jako że większość podanych w e-booku przykładów odnosi się do tematów humanistycznych i społecznych najwięcej skorzystać mogą na nim studenci tych właśnie dziedzin. E-book ma za zadanie pomóc wszystkim seminarzystom, którzy nie są pewni, jak profesjonalnie przygotować przypisy i bibliografię; jak określić problem badawczy, cel, metodę badawczą; co powinna zawierać część badawcza, a co teoretyczna; jak napisać wstęp czy zakończenie pracy dyplomowej; a także – jak starannie sformatować pracę (np. usunąć niepotrzebną numerację ze stron początkowych, wstawić eleganckie nagłówki oraz automatycznie wygenerować spisy treści, wykresów, tabel, rysunków itp.).

Sens, czyli - co to jest. Perspektywa konstruktywistyczna

Michael Fleischer

Michael Fleischer podejmuje próbę rozwiązania problemu sensu i jego tajemniczości. Prezentuje perspektywę lingwistyczną, dalej ujęcie syntetyczne, by następnie przybliżyć stanowisko Niklasa Luhmanna oraz koncepcje Dirka Baeckera i Wernera Vogda. Drugą część książki autor poświęca konstruktywistycznemu ujęciu sensu, natomiast w części trzeciej zamieszczono typologię konceptów komunikacyjnych.

Od emancypacji do feminizmu. "Ster" jako postępowe pismo kobiece przełomu XIX i XX wieku

Daria Domarańczyk

Tematem książki jest pierwsze polskie czasopismo feministyczne – „Ster”, które ukazywało się we Lwowie w latach 1895–1897, a następnie, po reaktywacji, w Warszawie od 1907 roku do wybuchu pierwszej wojny światowej. Rozważania obejmują historię tytułu, dziennikarzy i współpracowników pisma oraz znajdujące się w nim formy wypowiedzi. Czasopismo uznać należy za przełomowe dla rodzimego i światowego ruchu kobiecego, a także dla historii prasy. „Ster” był tytułem radykalnym w swej treści, ale jednocześnie, jak na ówczesne czasy i warunki, bardzo postępowym. Sięgał do tradycji Entuzjastek skupionych wokół Narcyzy Żmichowskiej oraz takich pism, jak: „Pierwiosnek”, „Pielgrzym” i „Przegląd Naukowy”.

Parafrazowanie w dyskursie artystycznym

Grażyna Habrajska (red.)

Oddajemy do rąk Czytelnika kolejny tom na temat dyskursów w komunikacji, który poświęcony został rozważaniom nad parafrazowaniem w dyskursie artystycznym. Pierwszy tom, noszący tytuł Dyskurs artystyczny, zawiera teksty ukazujące artyzm przekazywany za pomocą różnych kodów. Chcieliśmy sprawdzić, czy badacze analizujący komunikaty przekazywane za pomocą różnych kodów potrafią wzajemnie się zrozumieć i podjąć wspólną dyskusję. Okazało się, że taka dyskusja jest nie tylko możliwa, ale bardzo owocna, stąd odważyliśmy się na podjęcie rozważań na węższy temat, jakim jest Parafrazowanie w dyskursie artystycznym. Tom ten otwiera Aleksego Awdiejewa Wstęp do teorii parafrazy, nakreślający ogólne rozumienie parafrazy w ujęciu komunikacyjnym. Właściwie wszystkie pozostałe teksty realizują fundamentalne założenie A. Awdiejewa, że „podstawowym celem naturalnej komunikacji jest przekaz sensu”, a ten sam sens można wyrażać w różny sposób, czyli stosując parafrazy.

Twarze Draculi i inne pre-teksty metafizyczne. Zbiór studiów, szkiców i esejów

Dorota Samborska-Kukuć

Zaproponowane przez Autorkę odczytania dzieł literackich i filmowych są interpretacyjnymi perełkami. Zadziwiają precyzją wywodu, prowokują do myślenia, urzekają barwnością stylu – tak że trudno się od lektury oderwać. Samborska-Kukuć zdaje się „zarażać” czytelnika swoją pasją badacza, tropiciela sensów ukrytych (czy naddanych), archeologa i detektywa w jednym. Imponujące, a zarazem inspirujące jest zwłaszcza jej przywiązanie do detalu. (…)  Druga rzecz warta podkreślenia to umiejętność uruchamiania na potrzeby swojego wywodu różnych tradycji, kontekstów. Połączenie miłości i śmierci, gry z podświadomością, poszukiwanie tożsamości, rozpoznawanie losu czy przeznaczenia, balansowanie na granicy snu i jawy, dziwność bytu są w rozumieniu Autorki jakimś składnikiem, a może nawet esencją życia, kondycji człowieka w świecie, dlatego pojawiają się i powracają w sztuce od początku jej istnienia. (Z recenzji prof. Renaty Stachury-Lupy) Fragmenty Pre-teksty metafizyczne powstawały etapami i są pokłosiem prowadzonych przeze mnie konwersatoriów. Najpierw o inkarnacjach sobowtórowych, później rozszerzonych i realizowanych pod znakiem metafizyki – będącym rodzajem weta wobec dookolnej bezrefleksyjności – jako Poważne i niepoważne gry sztuki z metafizyką. Podczas tych zajęć wspólnie staraliśmy się rozpoznawać ponawiane i odnawiane w kulturze idiomy lub fenomeny niepokojów metafizycznych. Mam ogromną nadzieję, że jedną z najważniejszych refleksji postquam stało się przekonanie, że istota ludzka to coś więcej niż fizyczność, że to konstrukt znacznie wyższy i pełniejszy, przekraczający percepcję dostępną zmysłami i rozumem. I nie o dociekanie rozstrzygających odpowiedzi chodzi, to bowiem wywołałoby bezsilność, a nawet acedię, ale o pytania, które otwierają człowieka na rzeczywistość – tę jawną i tę ukrytą. Niezwykle wymowne są dwie sceny filmu: podczas próby chóru męskiego i podczas przesłuchania Weroniki przez akompaniatorkę i dyrygenta. W pierwszej – co szczególne – Weronika wyśpiewa frazę znaczącą: è conducemi Appollo, stanowiącą rodzaj jej credo. Piękny głos muzykalnej dziewczyny nie ujdzie czujnemu uchu Pstrokatej (w tej roli, co znamienne – swojej ostatniej – wystąpiła Kalina Jędrusik). Wypowiedziana przez nią jedna z najbardziej sugestywnych kwestii: „Pani ma głos… pani ma dziwny głos”, w której „gra” zarówno tembr jej głosu, jak i spojrzenie – zatroskane, a zarazem jakby profetyczne, zostanie rozwinięta w scenie drugiej, w której akompaniatorka będzie już tylko patrzeć. I w tym spojrzeniu jest smutek i podziw, i zachwyt, a zarazem zgoda na nieuchronne. Głos Weroniki jest bowiem głosem idealnym, stworzonym do opery, która ma zostać wystawiona, a jej śmierć poświadczy i przypieczętuje doskonałość dzieła. Lost Highway to właśnie fragment. Rozbite lustro, które ktoś chce złożyć, by przypomniało sobie swą dawną funkcję – odbijanie obrazu. Ale niektóre odłamki, rozpryskując się, uległy rozproszeniu, zagubiły się, zapodziały i teraz zwierciadło ma strukturę nieciągłą i fragmentaryczną. Jest popękane i pokazuje rzeczywistość uszkodzoną, rozczłonkowaną. Oglądając Lost Highway, trzeba mieć świadomość, że Lynch pokazuje tylko pewne, wyjęte z kontekstów części, a części te mogą stać się inspiracją do stworzenia całości, w której wszystkie elementy powinny jakoś się ułożyć, być wzajem przyległe. Nierzadko tworzy Lynch pozornie logiczne ciągi zdarzeń, wynikające z siebie obrazy czy dialogi. To pozór, pułapka, ślepy trop. Jakże bowiem zaufać narratorowi-Madisonowi, który zapamiętuje przeszłość nie tak, jak się wydarzyła, ale po swojemu. Cierpi ponadto na rodzaj amnezji, więc ciąg skojarzeń i przypomnień, rozpaczliwych i zdeterminowanych, jest szczególnie rwącym strumieniem świadomości, wynikiem rozpadu związku skutków i ich przyczyn.