Zrozumieć Innego. Próba rozumienia Innego w fenomenologii, hermeneutyce, filozofii dialogu i teorii systemu

Jaromir Brejdak

Niniejsza książka jest prezentacją problemu rozumienia Innego w wybranych perspektywach filozofii współczesnej: fenomenologii, hermeneutyce, filozofii dialogu czy teorii systemu. Z zaprezentowanych tu analiz wyłaniają się trzy zasadnicze paradygmaty rozumienia Innego: paradygmat egologiczny, relacyjny oraz pozaegologiczny. W perspektywie egologicznej Inny jest drugim Ja, alter ego. Max Scheler, przedstawiciel paradygmatu relacyjnego, zarzuci egologicznej próbie zrozumienia Innego narcyzm, przez który dostrzegamy w Innym tylko siebie. W paradygmacie relacyjnym Ja wyłania się ze wspólnego strumienia przeżyć, ale także z tradycji czy z języka. Współczesne prace psychologii rozwoju, głównie Michaela Tomasello, wydają się w empiryczny sposób potwierdzać śmiałe tezy fenomenologów, głównie Maxa Schelera, dotyczące emocjonalnie ufundowanej intencjonalności zbiorowej, fundamentu wspólnoty. Paradygmat pozaegologiczny, prezentowany przede wszystkim przez Lévinasa, ukaże Innego jako źródło naszej tożsamości wyłaniające się z pierwotnego odruchu odpowiedzialności. Uważne spotkanie z Innym zapoczątkowuje zarówno narodziny naszej tożsamości, jak i narodziny żywej wspólnoty, których cementem jest odpowiedzialność. Poznanie w odniesieniu do innego człowieka staje się majeutycznym współdziałaniem. Jaromir Brejdak – profesor filozofii,absolwent Politechniki Wrocławskiej, doktor filozofii Uniwersytetu Ludwiga-Maximiliana w Monachium (Philosophia crucis. Heideggers Beschäftigung mit dem Apostel Paulus,Frankfurt 1996). Habilitacja w IFiS PAN na podstawie rozprawy Odcienie obecności. Próba analizy fenomenu, Kraków 2007. Inne publikacje książkowe:Słowo i czas. Problem rozumienia Innego w hermeneutyce i teorii systemu, Szczecin 2004; Cierń w ciele. Myśl Apostoła Pawła w filozofii współczesnej, Kraków 2010; Ewangelia Zaratustry, Warszawa 2014; The Thorn in the Flesh. The Thought of Apostle Paul in Modern Philosophy, Zürich 2017. Współtwórca Szczecińskich Dni Kultury Żydowskiej Adlojada.

Kerygmatyczne figury interpretacji

Adam Regiewicz

Kerygmatyczne figury interpretacji przedstawia autorską koncepcję literaturoznawczej lektury i krytyki. Wraz z poprzednią książką Poza horyzontem. Eseje o sztuce czytania (Ćwiczenia z poszukiwania sensu) stanowi dylogię proponującą całkowicie nowe analityczno-interpretacyjne ujęcie teorii literatury. Odwołując się do chrześcijańskiej antropologii literatury i kerygmatycznej szkoły interpretacji tekstu literackiego, książka prowadzi do refleksji metakrytycznej i metainterpretacyjnej, odnosząc kategorię kerygmatyczności do lektury, interpretacji i krytyki. Zawarte w książce szkice osnute są wokół ważnych, a niekiedy – centralnych problemów współczesnej myśli literaturoznawczej, zwłaszcza tej, która występuje jako teoria (czy filozofia) lektury-interpretacji-krytyki. Mowa w nich o roli „olśnienia” w procesie interpretacji, o metaforach zdrady i walki, o prorockiej i mesjańskiej misji krytyków, o postawionej na nowo kwestii służebności interpretacji, o potrzebie odniesienia do źródłowego sensu. Podjęte rozważania, sięgające do tradycji badań literaturoznawczych i humanistycznych, zostały zderzone z reinterpretowanymi w kluczu hermeneutycznym fragmentami Pisma Świętego, które są tu aktualizowane w kontekście dylematów związanych z teorią interpretacji. W ten sposób książka pokazuje, w jak wielkim stopniu i w jak fundamentalnych kwestiach poststruktralne koncepcje oparte są na logice i strukturach narracyjnych wywodzących się z tradycji judeochrześcijańskiej, a także, jak przydatna i potrzebna dla krytycznej interpretacji poststruktualizmu jest perspektywa postsekularna.     Adam Regiewicz – dr hab. nauk humanistycznych, prof. nadzw. Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie; kierownik Zakładu Teorii Literatury oraz Pracowni Komparatystyki Kulturowej. Zajmuje się badaniem zjawisk na pograniczu literaturoznawstwa i komparatystyki kulturowej. Od lat realizuje projekt badań nad kulturą współczesną badaną w perspektywie chrześcijaństwa jako paradygmatu kulturowego Europy i jego kryzysu w dobie sekularyzmu, uwzględniający najszersze spektrum zjawisk: film, literaturę, muzykę. Podejmuje kwestie związane z kerygmatycznością przekazów kulturowych w ramach szeroko pojętych badań postsekularnych. W tym zakresie opublikował monografie: Kino a kultura w świetle antropologii współczesnej. Próba interpretacji kerygmatycznej (2011); Katechezy w obrazach. Kerygmatyczne czytanie filmu (2013); Poza horyzontem. Eseje o sztuce czytania (ćwiczenia z poszukiwania sensu) (2015); Dekalog polski. Kerygmatyczne rozmowy o filmie dokumentalnym (2016).  

Wykłady o kulturze, tom 1-2

Rafał Augustyn

To nie jest książka o kulturoznawstwie, lecz o kulturze. Zawiera wprawdzie obszerną prezentację metod i osiągnięć badawczych, ale jej głównym przedmiotem jest sama kultura (czy kultury) w rozmaitych przejawach; strukturach społecznych, operowaniu czasem i przestrzenią, rolach i koncepcjach jednostki, systemach wartości, symbolach i ich funkcjonowaniu. Oparta na rzeczywistych wykładach dla studentów polonistyki, została przez autora znacznie rozbudowana, wzbogacona i – na ile było to możliwe – uaktualniona. Jest tu wiele prób diagnozy, ale jeszcze więcej pytań, pozornie naiwnych, lecz fundamentalnych, i paradoksów, niekiedy niedostrzeganych – także przez naukę. Są propozycje systematyki i anegdotyczne „ekskursy”, przykłady z kultur odległych i z życia codziennego, wycieczki na tereny nauk przyrodniczych i obserwacje zebrane przez autora. Z opisu książki W „kultowej” książce mego dzieciństwa, marynistycznych wspomnieniach kapitana Borchardta, który w młodości studiował prawo, jest scena egzaminu na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Jeden z ekscentrycznych profesorów pyta studenta o to, co można, rozejrzawszy się wkoło z wieży wileńskiego kościoła św. Janów, ujrzeć w dole oczyma prawnika. Właściwa odpowiedź brzmi: „Przedmioty i podmioty stosunków prawnych”. (Anegdota ta znana jest też przynajmniej w wersji krakowskiej). Marzeniem autora tej książki jest, by Czytelnikowi spoglądającemu – bezpośrednio, poprzez lektury, media czy rozmowy – na bogactwo otaczającej kultury, własnej i cudzej, dawnej i dzisiejszej, pomogła ona dostrzec fakty i tendencje, wielość odniesień, funkcji i sensów, obfitość poznawczych perspektyw i nieuchronnie towarzyszących im kłopotów. A zarazem, by poprzez przedmioty zobaczył na owej metaforycznej wieży świętojańskiej siebie samego jako podmiot kultury – poznający, przeżywający, opisujący i tworzący. Zachęcam zatem do uważnej, spokojnej, i co istotne – niezbyt pośpiesznej lektury. Autor przygotował nam dzieło o rozmiarach Wykładów o filozofii dziejów G.F.W. Hegla, z tą różnicą, że Hegel wykładał w nich swoją doktrynę historiozoficzną, zaś Augustyn przywołuje kilkadziesiąt doktryn sformułowanych w kilkunastu dyscyplinach i czyni to w sposób klarowny, zajmujący, potoczystym, bogatym i barwnym językiem, nie unikając swojego stanowiska. prof. Stefan Bednarek, Uniwersytet Wrocławski Wykłady Rafała Augustyna prezentują imponujące bogactwo przejawów świata kultury, które czerpie on ze swojej rozległej wiedzy o tym świecie – zarówno z prac badaczy, jak i z własnych obserwacji, doświadczeń, a nawet biografii. Sam czytałem ten obszerny tekst z niesłabnącym zainteresowaniem – jestem przekonany, że tak samo będzie z innymi czytelnikami. prof. Grzegorz Godlewski, Uniwersytet Warszawski Rafał Augustyn (ur. 1951) jest polonistą, krytykiem muzycznym i teatralnym, kompozytorem i organizatorem życia artystycznego. Absolwent i pracownik Uniwersytetu Wrocławskiego, wykładał i wykłada tam „wiedzę o kulturze”, a także przedmioty z pogranicza literatury, teatru i muzyki. Ukończył też Akademię Muzyczną w Katowicach w klasie H.M. Góreckiego. Stypendysta m.in. Salzburg Seminar, Centre Acanthes we Francji i MacDowell Colony w USA. Autor programów w radiowej Dwójce, Trójce i TVP, współpracownik miesięcznika „Odra”. Laureat Jazzu nad Odrą, zdobywca trzech nominacji do Fryderyka, Nagrody Muzycznej Wrocławia oraz brązowego i srebrnego medalu „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. Członek Związku Kompozytorów Polskich i polskiego PEN Clubu.

Słownik form koniugacyjnych czasowników polskich

Stanisław Mędak

Nowa, skrócona wersja słownika wydanego w 1997 roku. Około 150 wzorów odmiany, opracowanych oddzielnie dla czasowników niedokonanych, dokonanych oraz czasowników niefleksyjnych dla ponad 6000 czasowników zawartych w indeksie w przejrzysty sposób prezentuje wszystkie możliwe formy fleksyjne czasowników podstawowych. Poszczególne hasła paradygmatów ułożono na zasadzie ich produktywności. Czytelność układu oraz łatwość używania tego słownika jest bez wątpienia jedną z jego zalet.  

Literatura doby Internetu. Interaktywność i multimedialność tekstu

Małgorzata Janusiewicz

Autorka książki wnikliwie przedstawia aktualny obraz literatury Internetu wraz z szerokimi odwołaniami do tradycji kultury, a także pokazuje najnowsze zjawiska literackie na przykładzie różnorodnych odmian tekstów. Udowadnia, że zmiany w sposobie istnienia tekstu literackiego okazują się fundamentalne i tworzą „nową literackość” XXI wieku, kształtując tym samym odmienny od dotychczasowych wzorców paradygmat kultury.   W książce znajdziemy: • całościową monografię zjawiska e-literatury, • analizę przykładów multimedialności i interaktywności w dawnych i współczesnych tekstach literackich, • zastosowanie elementów teorii strukturalistycznej do analizy hipertekstu, • omówienie wpływu hipertekstu na współczesną literaturę, • nowatorską propozycję klasyfikacji gatunków i odmian utworów literackich, uwzględniającą teksty multimedialne i interaktywne.   Małgorzata Janusiewicz – wrocławianka, literaturoznawczyni i czynna nauczycielka-polonistka. Miłośniczka literatury współczesnej zafascynowana tzw. nowymi mediami i ich możliwościami literackimi. Nie wyobraża sobie życia bez Internetu, czytników, tabletów, smartfonów i multimedialnego tekstu literackiego, który – jak sądzi – ma przed sobą kolosalną przyszłość.   „Małgorzata Janusiewicz jako pierwsza tak rzetelnie zebrała materiał dotyczący interesującego ją zjawiska i podjęła się próby opracowania go (…). W naszym kręgu językowym praca Małgorzaty Janusiewicz jest pracą pionierską.”   Prof. Kazimierz Wolny-Zmorzyński   „…książki, w których podejmowana jest problematyka społecznych i cywilizacyjnych przemian zachodzących w rezultacie pojawienia się nowych mediów, są bardzo pożyteczne, ważne i potrzebne. Pod warunkiem oczywiście, że ich autorzy wykażą się odpowiednim poziomem kompetencji merytorycznych i umiejętności wykładu. Małgorzata Janusiewicz ten łączny warunek satysfakcjonująco spełnia, wprowadzając do polskiego dyskursu medialnego dzieło o niewątpliwej doniosłości poznawczej.”   Prof. Jerzy Jastrzębski

Być czyli mieć. Próba transpozycji projektu "Przyczynków do filozofii" Martina Heideggera

Łukasz Kołoczek

Ta książka wypływa z dwóch intuicji. Po pierwsze, dzieło Heideggera podobne jest do warowni, do której nie sposób ani wejść, ani zajrzeć. Niczego ono nie ujawnia, nie nazywa, nie komunikuje. Nie ma praktycznego zastosowania i jako takie nie poddaje się przekładowi. Druga intuicja może wydawać się na pierwszy rzut oka sprzeczna z pierwszą, ale w rzeczywistości ją dopełnia: Heidegger filozofuje, dokonując przekładu i tylko w przekładzie można jego dzieło zrozumieć. Jedną z konsekwencji tego przekładowego charakteru filozofii Heideggera jest jej narodowy, niemiecki charakter (pisanie o Heideggerze po polsku sprawia, że pozostaje się po zewnętrznej stronie dzieła-warowni). Z tych dwóch intuicji wynika podwójne zadanie. Z jednej strony chodzi tu o rozszyfrowanie tego, na czym polega przekład, którego dokonuje Heidegger w Beiträge zur Philosophie, czyli na czym polega powtórzenie pierwszego, greckiego początku filozofii w języku niemieckim. Z drugiej zaś strony o rozwikłanie tego, co jest efektem tego przekładu – swoistej struktury (Gefüge) zbudowanej ze słów języka niemieckiego, w której przesyła się Bycie. Obie intuicje i to podwójne zadanie skłaniają do podjęcia wyzwania: powtórzenia Heideggerowskiego przekładu w języku polskim. Efektem tego przedsięwzięcia nie jest i nie mógłby być lepszy przekład dzieła (skoro nie poddaje się ono przekładowi), lecz odkrycie, że język polski jest także językiem myślenia Bycia. Efektem proponowanej tu transpozycji nie jest lepsze zrozumienie filozofii Heideggera, lecz próba wzniesienia warowni w żywiole polszczyzny.   Łukasz Kołoczek – doktor filozofii, badacz późnej myśli Heideggera, zajmuje się także współczesnymi teoriami kultury. Pracuje w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego. Stypendysta OaAD na Uniwersytecie w Wiedniu. Opublikował książkę Bóg Heideggera. Onto-teo-logiczny wymiar »Przyczynków do filozofii« (Kraków 2013). Swój projekt transpozycji, przedstawiony w Być czyli mieć, dopełnia odczytaniami tekstów polskiej literatury utrzymanymi w duchu komentarzy Heideggera.

Jak narody porozumiewają się ze sobą w komunikacji międzykulturowej i komunikowaniu medialnym. Nowa edycja

Jerzy Mikułowski Pomorski

„Ludzie podejmujący komunikację międzykulturową, rozpoczynają interesującą podróż, z której nie ma powrotu. Zaczynają ją od uświadomienia sobie własnych kulturowych ograniczeń, porównują własne biografie z biografiami innych ludzi. Następnie rozważają treści przekazywane przez obcą kulturę. Znajdują w nich wartości sobie bliskie, ale też dalekie, a w końcu takie, które mimo swej obcości mogą im się wydać atrakcyjne i godne naśladowania. W sytuacji międzykulturowego dialogu w cyberprzestrzeni może okazać się, że cudze wartości kulturowe będą proponować interesujący projekt  tożsamości, który może być  rozważany  w perspektywie własnej biografii”. „Czy ludzie będą się coraz bardziej różnić czy też do siebie upodabniać? Pierwsi przekonają się o tym ci, którzy podejmą podróż w kierunku ludzi o odmiennych kulturach”. Książka niniejsza została napisana z potrzeby dydaktyki kilku przedmiotów, które zbliża tematyka a dzieli tradycja ich uprawiania. Komunikacja międzykulturowa wywodzi się z antropologii, komunikowanie medialne z nauk politycznych, wiedza o mediach ze społecznej historii produktów ludzkiej cywilizacji – łączy je bliska im socjologia. Ludzka komunikacja jest jedna, a media odcisnęły na niej swe kulturowe piętno. Żeby to zrozumieć konieczne jest spojrzenie w sposób nowatorski na szereg z pozoru dobrze znanych zagadnień. Nowe wydanie książki poszerzone zostało o kilka zagadnień jak: teoretyczne spojrzenie na komunikację międzykulturową, media i ich przekształcenia, miejsce kultury w nowoczesnym marketingu oraz zarządzanie kulturą.   Jerzy Mikułowski Pomorski - socjolog kultury i stosunków międzynarodowych, profesor emerytowany Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i były jego rektor; a także wykładowca w kilku uczelniach polskich i zagranicznych, badacz mediów, ekspert UNESCO i innych organizacji międzynarodowych. Doktor honorowy uniwersytetów amerykańskiego i brytyjskiego. Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Autor licznych książek i studiów m.in.: Muzeum – Zamek w Łańcucie. Studium socjologiczne (1971), Środki masowego komunikowania a problem więzi społecznej (1976), Komunikowanie skuteczne? (współautor Zbigniew Nęcki,1983), Informacja i komunikacja. Pojęcia, wzajemne relacje (1988, 2011”), Kraków w naszej pamięci (1991), Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie (1999), Kultura wobec społecznej transformacji ( 2005), Zmieniający się świat mediów ( 2008) oraz Swe czasy wyprzedzają o krok (2012).

Podolanka wychowana w stanie natury życie i przypadki swoje opisująca

Michał Dymitr Krajewski

"Jaki by był człowiek zostawiony samej naturze, jest pytanie równie pożyteczne, jak to, o co się długo mędrcy kłócili, aby wiedzieć, jaki by był rodzaj ludzki, gdyby był Adam nie zgrzeszył. Wiek nasz porzuciwszy szkolne spory o tym, czego nie rozumiał, albo wiedzieć nie mógł, ma jeszcze ciekawość badania, czyli człowiek zostawiony samej naturze chodziłby jak zwierzęta na czterech nogach, albo czy by go włos okrywał jak niedźwiedzia i małpę i byłby lepszy od ludzi żyjących w społeczeństwie" - fragment tekstu