Semantyka przestrzeni miejskich w aspekcie relacji interpersonalnych. Cz. 1. Czynniki konfliktotwórcze / Семантика городских пространств в условиях межсубъектных взаимодействий. Ч. 1: Конфликтогенные обстоятельства

red. Piotr Czerwiński, red. Maciej Walczak

W niniejszej monografii autorzy starają się odtworzyć nie tyle sam obraz miasta w świadomości współczesnych jego mieszkańców, ile na podstawie analizy materiału językowego dotyczącego pewnych typowych dla przestrzeni miasta obiektów i typowych dla nich sytuacji zrekonstruować pośrednio obraz przestrzeni miejskiej w świadomości współczesnych użytkowników języka polskiego i/lub rosyjskiego poprzez opis wyobrażeń na temat wybranych typowo miejskich obiektów przestrzennych (np. parku, hipermarketu, osiedla, bloku mieszkalnego). Punktem wyjścia okazało się zebranie materiału językowego oraz określenie na ich podstawie tzw. kategorii sensytywu. Pojęcie to autorzy wprowadzają w celu nazwania pewnych wewnętrznych, mentalnych, psychicznych przeżyć i stanów, jakie mieszkańcy miasta, będący jednocześnie użytkownikami badanych języków, odczuwają (czasem nieświadomie), gdy mówią bądź myślą o tych obiektach (w pracy nazwano je lokusami), co z kolei znajduje odzwierciedlenie w tym, jak mieszkańcy mówią o tych obiektach i typowych/nietypowych dla tychże obiektów sytuacjach. Ze względu na swoistą interdyscyplinarność i wieloaspektowość podejmowanej problematyki, obejmującej zagadnienia nie tylko lingwistyczne, publikacja może zainteresować przedstawicieli innych dyscyplin naukowych – socjologów, antropologów, psychologów i filozofów.

Przestrzenie przekładu

red. Jolanta Lubocha-Kruglik, red. Oksana Małysa

Prezentowana monografia poświęcona jest w całości zagadnieniom przekładu. Zawarte w niej prace są wyrazem refleksji naukowej nad problemami powiązań między językiem a kulturą, nad zjawiskiem transferu międzykulturowego, nad funkcjonowaniem i recepcją tekstów tłumaczonych. Zaprezentowane tu wyniki badań uwzględniają różne podejścia metodologiczne i ideowe. Tom kierowany jest zarówno do teoretyków, jak też praktyków przekładu oraz innych osób zainteresowanych tą dziedziną wiedzy.

Changes in social awareness on both sides of the border. Poland - the Czech Republic. Sociological reflections

red. Urszula Swadźba, red. Daniel Topinka

Celem książki pod naukową redakcją Urszuli Swadźby i Daniela Topinki jest prezentacja zmian w świadomości społecznej, które zaszły i nadal zachodzą po obu stronach granicy polsko-czeskiej (na Śląsku i Morawach). Owe zmiany dotyczą nie tylko młodego pokolenia, lecz także pokolenia realnego socjalizmu, znajdując swoje odzwierciedlenie zarówno w ekonomii, jak i w innych wymiarach życia społecznego, takich jak: religia, rodzina, a także stosunek do środowiska naturalnego i zróżnicowania etnicznego. Changes in social awareness on both sides of the border… to pozycja wyjątkowa, ponieważ analizą zmian kulturowych spowodowanych transformacją ekonomiczną w Polsce i Czechach zajmują się socjolodzy. Autorami artykułów są bowiem pracownicy Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Wydziału Socjologii Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu. Zaproponowane tematy (m.in. tożsamość etniczna, religijność i sekularyzacja, świadomość historyczna, zmieniająca się rola kobiety w rodzinie) pozwolą czytelnikowi na zapoznanie się z różnymi punktami widzenia na temat zmian zachodzącących równolegle w obydwu społeczeństwach.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 3. Cz. 1: Bariery kulturowe w przekładzie artystycznym

red. Bożena Tokarz

Tytuł trzeciego już tomu wydawnictwa ciągłego „Przekłady Literatur Słowiańskich” należy rozumieć jako praktyki i nawyki kulturowe, mniej lub bardziej utrwalone w tekstach, które utrudniają reekspresję oryginału, a tym samym rozumienie obcości przez odbiorcę sekundarnego. Taka sytuacja powoduje pojawianie się problemów przekładowych i przekładoznawczych, podejmowanych w książce przez poszczególnych autorów.     Kultury słowiańskie mają różne i bogate historycznie doświadczenia z obcymi kulturami, mimo bliskości języków. Dlatego też rozprawy na temat barier kulturowych w przekładzie artystycznym zostały uporządkowane nie ze względu na spotykające się pary literatur, kultur i języków (jak w poprzednich tomach), lecz na podstawie szczególnie wyeksponowanych przez autora problemów translatologicznych, związanych z istnieniem i pokonywaniem pozatekstowych trudności przekładowych.

Język Artystyczny. T. 15: Język(i) kultury popularnej

red. Artur Rejter

Pomieszczone w niniejszym wydawnictwie teksty stanowią różne głosy w dyskusji nad miejscem i rolą kultury popularnej w dzisiejszym świecie. Sięgnięto do zróżnicowanych gatunkowo tekstów, sformułowano rozmaite tezy, a wszystko po to, by opisać jeden z fenomenów współczesności. Napotkamy w analizach zarówno utwory poetyckie i prozatorskie reprezentujące dyskurs artystyczny, szeroko pojęte wypowiedzi medialne, jak i teksty będące przedstawicielami podróżopisarstwa. Opracowania składające się na niniejszy tom dotykają m.in.: problematyki polifoniczności kulturowej współczesnej poezji, zagadnienia tożsamości wampirów, kreacji wizerunku mężczyzny w literaturze gejowskiej, elitarnego egalitaryzmu Kabaretu Starszych Panów, metarefleksji nad literaturą wyróżnioną Nagrodą Literacką Nike, stylu podróżopisarstwa Mariusza Wilka, językowej kreacji zapachu w tekstach medialnych czy wreszcie onomastycznoliterackiej analizy prozy Ignacego Karpowicza.

Przestrzenie muzyczne w polskim teatrze współczesnym

Magdalena Figzał

Książka Przestrzenie muzyczne w polskim teatrze współczesnym prezentuje różnorodne sposoby funkcjonowania muzyki w polskim teatrze dramatycznym ostatniego dwudziestopięciolecia. Odnosząc się do twórczości wybranych reżyserów i współpracujących z nimi kompozytorów autorka podejmuje szereg zagadnień teoretycznych, ściśle wiążących się z obecnością muzyki w przedstawieniu teatralnym: począwszy od kwestii związanych z percepcją muzyki scenicznej, przez klasyfikację zjawisk akustycznych w teatrze oraz wpływ nowych mediów na sposób kształtowania dźwięku, aż po różnorodne ujęcia znaczenia muzycznego. Ogniwem spajającym poszczególne fragmenty monografii jest kategoria przestrzeni muzycznej, którą w najbardziej ogólnym i metaforycznym sensie rozumieć należy tu jako pewien specyficzny sposób funkcjonowania dźwiękowości w przedstawieniu teatralnym. Analizując inscenizacje takich twórców, jak Jerzy Jarocki, Jerzy Grzegorzewski, Krystian Lupa, Andrzej Dziuk, Krzysztof Warlikowski czy Jan Klata, autorka stara się nie tylko zwrócić uwagę na szczególną istotność warstwy muzycznej spektaklu teatralnego, ale przede wszystkim wskazać możliwe metody i narzędzia służące jej badaniu.

Linguarum Silva. T. 5: Słowo - wartość - jakość w języku i w tekście

red. Barbara Mitrenga

Piąty tom „Linguarum Silva” zatytułowany Słowo – wartość – jakość w języku i tekście (2016) zawiera on dziesięć artykułów młodych polskich badaczy, zainteresowanych różnymi aspektami języka w ujęciu diachronicznym oraz synchronicznym, nadto odwołujących się w swoich językowych dociekaniach do zróżnicowanych chronologicznie, stylistycznie i funkcjonalnie tekstów, oraz jeden artykuł podejmujący zagadnienie języka z perspektywy neurolingwistyki. Choć artykuły są różnorodne tematycznie i metodologicznie, to jednak łączą je liczne odniesienia do tytułowych pojęć „słowo”, „wartość”, „jakość”, wykorzystanie w analizie materiału leksykograficznego (dawnego lub współczesnego) i/lub konkretnych tekstów pisanych lub mówionych (XVI-wiecznych Ewangelii, literatury opartej na motywie danse macabre, wypowiedzi kabaretowych, konferencji religijnych, wypowiedzi wyborczych, reklam). W poszczególnych artykułach Autorzy omawiają znaczenia wybranych słów (m.in. rzecz, chrapota, newralgiczny), wskazują na różnorodne określenia jakościowe i cechy kogoś lub czegoś (na przykład złodzieja, człowieka niewierzącego, upersonifikowanej Śmierci), odwołują się do wartości i wartościowania (w opisie stereotypu rodziny, w skeczach kabaretowych, w kampaniach wyborczych czy społecznych). Opublikowane w tomie artykuły świadczą o szerokim spektrum zagadnień poruszanych na łamach „Linguarum Silva”, potwierdzają także różnorodność zainteresowań badawczych Autorów, chcących podzielić się z czytelnikami swoimi naukowymi pasjami. Niniejsza publikacja będzie ciekawą lekturą zarówno dla humanistów – zwłaszcza dla językoznawców – jak i dla szerszego grona osób zainteresowanych różnorodnymi aspektami dawnej i współczesnej polszczyzny.

Oblicza męskości / Faces of Masculinity

red. Ewa Bogdanowska-Jakubowska

"To zbiór artykułów, które łączy wspólny temat – męskość, definiowana w różny sposób i postrzegana z różnych perspektyw. Pierwszy tekst prezentuje spojrzenie socjologiczne: Jolanta Klimczak i Kazimiera Wódz analizują przemiany męskości w społecznościach robotniczych w wybranych kulturach (również w kulturze polskiej). Kolejne dwa szkice, reprezentujące perspektywę psychologiczną, traktują o trudnościach związanych z płcią. Tomasz Jakubowski przedstawia studium przypadku detranzycji (powrotu do płci przypisanej zaraz po urodzeniu). Maja Gwóźdź pisze natomiast o tzw. thwarted masculinity (zepsutej męskości), analizując sposób prezentowania interseksualności w dyskursie na przykładzie powieści Jeffreya Eugenidesa Middlesex. Językowemu obrazowi mężczyzny i męskości poświęcone są artykuły Marcina Kuczoka oraz mój. Ten pierwszy to analiza polskich i angielskich przysłów. Drugi to krytyczne studium polskiego dyskursu politycznego (tworzonego przez mężczyzn polityków). Tekst Wojciecha Wachowskiego i Alicji Szmaus‑Jackowskiej, oparty na kognitywnej teorii metafory, traktuje z kolei o różnicach między kobietami i mężczyznami w wyrażaniu treści tabu. Następne dwa artykuły stanowią próbę przedstawienia obrazu męskości istniejącego w polskim piśmiennictwie. Anna Hanusiak kreśli wizerunek zbójnika karpackiego, opierając się na źródłach prasowych, etnograficznych, historycznych i literackich. Jan Musiał prezentuje literaturoznawcze studium męskości według historyka i krytyka literackiego Stefana Kołaczkowskiego. Dyskusję dopełnia tekst Patrycji Kowalik i Adriana Witkowskiego, którzy piszą o kryzysie męskości we współczesnym społeczeństwie." (fragment Wstępu)