Style życia w perspektywie zrównoważonego rozwoju

red. Jolanta Klimczak, red. Katarzyna Ponikowska

Niniejszą książką pragniemy włączyć się do refleksji nad zrównoważonym rozwojem przyjmując za punkt odniesienia socjologiczne zainteresowania stylami życia. Ekologia jest  pojęciem modnym i wszechobecnym. Dla zwolenników harmonijnego funkcjonowania człowieka i środowiska zjawisko to może wydawać się pożądane   i optymistycznie realizujące ich wizję świata. Według sceptyków, powszechność użycia tego pojęcia przyczynia się do zaniku jego ostrości, a także wykorzystania go jako symulacji rzeczywistości, która w istocie nie jest ekologiczna w swej naturze. Dla socjologii inspirujące wydaje się tropienie takich przejawów „uekologicznienia” życia zarówno codziennego, jak i instytucjonalnego, które cechuje nie tylko powierzchowne zastosowanie zasad ekologii płytkiej, lecz przede wszystkim konsekwentne stosowanie się do założeń ekologii głębokiej. Idea rozwoju zrównoważonego, zawarta w Konstytucji RP, mająca na celu zaprojektowanie  i wprowadzenie takich warunków życia, które znacznie poprawią jego jakość, nie tylko w wymiarze ekonomicznym, ściśle związana jest z alternatywnymi stylami życia, które właśnie starają się uregulować relacje pomiędzy jednostką, społeczeństwem i środowiskiem. Style te nazywa się alternatywnymi ze względu na różnorodne kontestowanie współczesnych przejawów życia charakteryzujących się nadmierną konsumpcją, pośpiechem i odchodzeniem od wszelkich form rozwoju duchowego.  Przejawami tej wizji rzeczywistości są między innymi działania typu downshifting, holistic simplification, culture jamming czy zachowania np. freegan. Jedną z takich idei, ujętą w pewien system instytucjonalny,  jest także idea ruchu slow life, spowolnienia życia we wszystkich jego wymiarach. Podejście to ma pozwolić człowiekowi na refleksje dotyczące kondycji jakości jego życia i możliwości udoskonalenia go na poziomach, które tego wymagają.  Jednym z przejawów tego podejścia jest rozwijająca się sieć cittaslow, zainicjowana we Włoszech, a obecnie zrzeszająca również polskie miasta, takie jak Reszel czy Bisztynek. Wypracowanie nowej jakości życia mieszkańców jest dla tych miast pożądanym przejawem sukcesu rozwojowego.

Ethos rycerski w kulturze. Tradycje i kontynuacje. T. I: W kręgu średniowiecza

red. Teresa Banaś-Korniak, red. Beata Stuchlik-Surowiak, współudz. Magdalena Komenda

Monografia wieloautorska prezentuje interdyscyplinarne ujęcie wykształconego w dobie średniowiecza ethosu rycerskiego, którego tradycja od wieków najdawniejszych aż do współczesności (wiek XXI) jest kultywowana w rozmaitych dziedzinach życia, zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach. Autorami kilkunastu artykułów naukowych, zgromadzonych w monografii, są badacze różnych dziedzin: historycy, literaturoznawcy, kulturoznawcy. Wśród tekstów odnajdujemy nawet artykuł archeologa i historyka sportu. Dowodzi to, że tematyka przekazywanej Czytelnikowi książki dotyka ważnego zjawiska kulturowego, które, niezależnie od wpływów i „zapożyczeń” między odmiennymi od siebie cywilizacjami, tkwi u podstaw rozwoju wszelkich społeczności ludzkich. Publikacja adresowana jest nie tylko do naukowców, ale także do wszystkich zainteresowanych kulturą rycerską, jej ewolucją i tradycjami.

English semantic loans, loan translations, and loan renditions in informal Polish of computer users

Marcin Zabawa

Monografia Marcina Zabawy to całościowe i szczegółowe omówienie angielskich zapożyczeń semantycznych oraz kalk leksykalnych i frazeologicznych (dokładnych i niedokładnych) w potocznej polszczyźnie informatyki. Podstawą pracy jest korpus tekstów zebrany samodzielnie przez autora; w jego skład wchodzą krótkie teksty (posty, wpisy) pochodzące z wybranych 32 forów internetowych o tematyce komputerowo-internetowej. Łączna wielkość korpusu to ponad półtora miliona słów. Monografia zawiera bardzo szczegółowy opis ponad 200 zapożyczeń semantycznych oraz ponad 500 kalk z dziedziny informatyki. Poza częścią stricte materiałową, praca zawiera także obszerne omówienie teoretyczne problematyki zapożyczeń semantycznych i kalk, a także języka forów internetowych. Monografia opisuje również w bardzo szczegółowy sposób proces budowy korpusu językowego. Publikacja adresowana jest do badaczy zajmujących się problemem kontaktu językowego, zapożyczeniami (zwłaszcza zapożyczeniami semantycznymi i kalkami), a także językiem informatyki oraz Internetu (ze szczególnym uwzględnieniem języka forów internetowych). Może ona także zainteresować badaczy planujących budowę własnego korpusu językowego. Praca może być również pomocą słownikową dla tłumaczy zajmujących się tekstami informatycznymi, a ponadto może zainteresować osoby, które chcą rozumieć współczesny język informatyki, zwłaszcza w jego mniej oficjalnej odmianie.

Hałda. O śląskiej wyobraźni symbolicznej

Katarzyna Niesporek

Książka nie jest sproblematyzowaną rozprawą, lecz zbiorem szkiców i interpretacji. W centrum widzenia autorki znalazły się wiersze, w których obraz hałdy jako najbardziej charakterystycznej ikony czarnego Śląska został potraktowany symbolicznie. Hałda stanowi w nich nie tylko i nie wyłącznie nieusuwalny element krajobrazu, lecz także niesie z sobą o wiele ważniejsze znaki – egzystencjalne oraz etyczne. Hałda jako symbol pejzażu pojawia się w twórczości wielu poetów śląskich. Tutaj przywołano tych najbardziej charakterystycznych i być może dla swojego czasu, a nawet dla literatury na Górnym Śląsku – najważniejszych. Ryzyko hierarchii nie jest moim zamiarem, ponieważ nie o porządek historycznoliteracki chodzi, ale o próbę stematyzowania tego, co do tej pory umykało spojrzeniu krytycznemu. Zobaczyć Śląsk i człowieka zamkniętego w przemysłowym krajobrazie właśnie przez pryzmat jego najoczywistszej ikony – to zderzyć się z niezwykle ważnymi pytaniami o istnienie i jego wartość. Hałdę przywołują w swoich wierszach poeci wybitni i minorum gentium, klasycy dwudziestowiecznej liryki i amatorzy. Nie sposób ich tu wszystkich przywołać, dlatego prowadzone rozważania zostały ograniczone do pierwszego i do drugiego pokolenia autorów literatury polskiej na Górnym Śląsku po roku 1922 – Emila Zegadłowicza (ur. 1888), Włodzimierza Żelechowskiego (ur. 1893) , Wilhelma Szewczyka (ur. 1913), Bolesława Lubosza (ur. 1928), Tadeusza Kijonki (ur. 1936) i Stanisława Krawczyka (ur. 1938). Z ich wierszy (z wyjątkiem utworów autora Ballad, który pozbawił Śląsk zwałów) można wyodrębnić podobne obrazy hałd, mimo że są one opisywane na różnych etapach czasu społecznego. Wśród nich znajdują się między innymi przedstawienia usypisk jako gór życia, które zaskakują rozwijającą się na nich przyrodą; jako miejsc pełniących rolę schronów, bunkrów, składowania amunicji podczas wojennej zawieruchy czy powstań śląskich; jako ustronnych przestrzeni spotkań, bliskości kochanków; jako miejsc biedy, ale także pracy i ocalenia człowieka; jako śmietniki, przestrzenie gromadzenia pokopalnianych odpadów, rzeczy niepotrzebnych i wyrzuconych; jako wzniesienia zanieczyszczające otoczenie i trujące środowisko. Zaprezentowane w książce szkice o śląskich poetach koncentrują się na interpretacji obrazu. Każde jego widzenie kształtuje się natomiast indywidualnie, „ukazuje to, co widzialne, w inny, i od tej pory nieznany sposób”. Interpretacja każdorazowo stanowi najważniejsze narzędzie, poprzez które można dotrzeć do wyobraźni twórców. Przywoływany w pracy kontekst historyczno-literacki pojawia się – by tak rzec – przy okazji, jest wzmocnieniem interpretacyjnych tez.

Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka

red. Radosław Koper

Praca zawiera przegląd rozmaitych zagadnień dotyczących ochrony praw człowieka w relacji do norm konstytucyjnych. Stopień poszanowania praw człowieka niezmiennie stanowi istotne kryterium oceny zakresu ugruntowania struktur demokratycznych. Wskazana tematyka jest więc niezwykle ważna i aktualna w kontekście interesu społecznego i interesu indywidualnego jednostki. Autorzy poszczególnych opracowań skoncentrowali uwagę zarówno na problemach z zakresu prawa publicznego (konstytucyjnego, karnego, gospodarczego, finansowego) jak i prawa prywatnego (cywilnego), omawiając konkretne regulacje normatywne, a także przedstawiając rozważania o charakterze ogólnym i systemowym. Zeszyt naukowy jest skierowany do pracowników naukowych, studentów prawa i administracji, prawników praktyków: adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów, notariusz.

Modelowanie procesu wyszukiwania informacji naukowej. Strategie i interakcje

Arkadiusz Pulikowski

Zasadniczym przedmiotem podjętych w pracy rozważań jest proces wyszukiwania informacji naukowej. W części teoretycznej, na podstawie analizy kilkunastu istniejących koncepcji, przedstawiono propozycje nowych modeli zbierania i wyszukiwania informacji odzwierciedlających zachowania współczesnych użytkowników informacji naukowej. Przedmiotem badań części empirycznej były elementy interfejsu użytkownika ułatwiające prowadzenie interakcji na kolejnych etapach procesu wyszukiwania. Przeprowadzone badania zaowocowały stworzeniem modelu wspierania interakcji użytkownika z systemem. Praca adresowana jest przede wszystkim do specjalistów – badaczy zachowań informacyjnych oraz projektantów systemów informacji naukowej, jednak z powodzeniem może być również wykorzystana jako materiał dydaktyczny przez studentów różnych kierunków.

Wiersz-rzeka

red. Miłosz Piotrowiak, Mariusz Jochemczyk

Przyjęta przez pomysłodawców tomu koncepcja potamofilologii wpisuje się w dość popularny w ostatnim czasie nurt od-czytywania literatury (czy szerzej – kultury) przez pryzmat wybranego zjawiska / pojęcia, traktowanego jako rodzaj metafory tłumaczącej tekst i jego otoczenie. Zgrabne połączenie rzeki (potamos) i literatury (logos) w przedstawionym projekcie wpisuje się w coraz silniej rozbrzmiewającą w świecie interpretacji krytykę geopoetycką, która za rozważaniami Kennetha White’a proponuje namysł nad literaturą łączący metafizykę fizyczności, momentalność i świadomość geograficzną z genius loci, z indywidualnym przeżyciem i doświadczeniem, prowadzącym czytającego do odkrywania swojego miejsca w świecie. Poniekąd, w przyjętym przez pomysłodawców zbiorze interpretacji pobrzmiewa nuta antropologiczna, wykorzystująca narzędzia antropologii filozoficznej oraz kulturowej spod znaku antropologii zmysłów, antropologii przestrzeni czy antropologii przedmiotu, co wpisuje je w dyskurs tożsamościowy toczący się w polskiej kulturze obecnie. Tym samym Rzeka i jej pochodne stają się dla autorów figurą czytania teraźniejszości, zaś sama potamofilologia jawi się jako rodzaj metafizyki doświadczalnej.  (Z recenzji wydawniczej prof. AJD dr hab. Adama Regiewicza)

"Cieszyński Almanach Pedagogiczny". T. 5: Świat wartości w wychowaniu i edukacji

red. Urszula Szuścik

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom 5 Almanachu na temat Świat wartości w wychowaniu i edukacji obejmuje swoją problematyką teksty, w których poruszone są zagadnienia filozofii wychowania, aksjologii wychowania, oddziaływania kultury na młode pokolenie, wartości rodziny w wychowaniu, samorządności, edukacji przez sztukę. W części recenzje omówiono publikację Marii Januszewskiej-Warych, W poszukiwaniu nowoczesnej, demokratycznej i narodowej wizji reformy szkolnictwa. Ogólnopolski Zjazd Oświatowy (Łódź, 18-22 czerwca 1945 roku) Wydawnictwo „Impuls” Kraków 2015, ss. 382. Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom 5) jest skierowany do teoretyków i praktyków aksjologii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych wychowawczymi aspektami pedagogiki.