Jakość życia mieszkańców Łodzi i jej przestrzenne zróżnicowanie

Ewa Rokicka

Warunki i jakość życia pozwalają w sposób kompleksowy opisać sytuację, w jakiej znajdują się jednostki czy zbiorowości, oraz określić ich poziom zadowolenia i poczucie satysfakcji w relacji do istniejącej infrastruktury, sytuacji gospodarczej czy stopnia zaspokojenia potrzeb życiowych. W książce opisano obiektywne i subiektywne aspekty ogólnej i dziedzinowej jakości życia przez pryzmat ocen mieszkańców Łodzi, inspirując tym samym polityków do wypracowania, wspólnie z łodzianami, wyważonej koncepcji jakości życia, spójnej z koncepcjami zrównoważonego rozwoju. Miasta są motorami rozwoju gospodarki, miejscami kreatywności i innowacyjności, ośrodkami usług świadczonych na rzecz otaczających je obszarów. W nich też koncentrują się liczne negatywne problemy społeczne. Występuje wysoka stopa bezrobocia, nasilenie wykluczenia społecznego, segregacji i polaryzacji, także przestępczości, narkomanii, bezdomności. Nowe regulacje ekonomiczne, społeczne i polityczne, dostosowywanie do wymogów globalizacji gospodarki miast często stawiają niektóre grupy zawodowe na pozycji przegranej w konkurencji o dobrze płatne miejsca pracy. Przekształcenia własnościowe, a zwłaszcza prywatyzacja oraz odejście od subsydiowania gospodarki mieszkaniowej, spowodowały silną segregację mieszkaniową w przestrzeni miasta według kryterium majątkowego ludności. Książka jest użytecznym dokumentem dla władz podejmujących decyzje dotyczące przeobrażeń miasta i w efekcie jakości życia jego mieszkańców.  

Vladimir Nabokov i jego synestezyjny świat

Anna Ginter

Vladimir Nabokov (1899–1977) w tekstach autobiograficznych i wywiadach przyznawał, że posiada niezwykły dar doświadczania wrażeń kolorystycznych podczas słuchania i artykulacji głosek reprezentujących poszczególne litery alfabetu. Twierdził, że bodźcem dla owych doznań są nakładające się na siebie skojarzenia wzrokowe, smakowe, dotykowe i słuchowe. Nie wyczerpują one jednak palety synestezyjnych doznań autora „Lolity”. Jak pokazują teksty jego powieści i opowiadań, barwnymi odcieniami mienią się imiona bohaterów i nazwy miejscowości, a cyfry i dni tygodnia mogą przybrać postać człowieka lub zwierzęcia. Wobec tak wielkiej różnorodności zjawisk synestezyjnych obecnych w twórczości pisarza autorka książki stawia sobie za cel zaprezentowanie bogactwa tego świata, nasyconego wrażeniami wzrokowymi, smakowymi i dotykowymi oraz zapachami, dźwiękami i emocjami, które zapewniają wielowymiarowość odbioru jego dzieł. Wyjaśnieniu mechanizmów łączenia przedstawionych w tekstach utworów wrażeń zmysłowych, pojęć i idei z doświadczeniami percepcyjnymi posłużyły najnowsze wyniki badań nad synestezją, prowadzonych w zakresie psychologii, medycyny, a także nauk neuronalnych. 

Wzniosłość i makabra w literackich obrazach śmierci

Michał Kuran

Śmierć jednakowo przeraża i fascynuje literatów oraz twórców kultury. Próbują ją poznać, zbadać, oswoić, opisać, niektórzy może nawet zaprzyjaźnić się. Jedni postrzegają śmierć poprzez doświadczenia, przekazy, objawienie religijne, inni próbują zmierzyć się z nią sami. Rezultatem tych różnorodnych u swej genezy, ale też w swym przebiegu, poszukiwań są dzieła literackie oraz inne wszelkiego rodzaju artefakty. Śmierć, w rzeczywistości nieuchwytna w swej istocie, jawi się w średniowieczu jako szkielet bądź rozkładające się zwłoki. Budząc przerażenie i szacunek zaprasza ludzi różnych stanów do swego tańca – danse macabre – tańca Śmierci. Straszy karą grzeszników, obiecuje rozkosze niebiańskie sprawiedliwym. Jest wpisana w porządek religijny. Pojęcia śmierci wzniosłej lub pełnej makabry nie wyczerpują całej bogatej palety doznań, jakie ze śmiercią kojarzymy. Wzniosłość i makabra stały się jako własne przeciwieństwa punktem wyjścia dla poszukiwań podjętych w obszarze literatury i kultury. W książce znajdujemy studia na temat literackich zmagań ze śmiercią w twórczości m.in.: F. Birkowskiego, F.D. Kniaźnina, J.P. Woronicza, A.A. Jakubowskiego, H. von Kleista, J. Słowackiego, A. Mostowskiej, Ł. Rautenstrauchowej, B. Ostrowskiej, M. Wolskiej, H. Sienkiewicza, L. Rydla, S. Piętaka, A. Świrszczyńskiej, A. Kamieńskiej, J. Kaczmarskiego, E. Ostrowskiej, S. Clarke, S. Kane. Autorzy przyglądają się wzniosłości i makabrze w literackich obrazach śmierci od baroku po współczesność. 

Historie alternatywne i steampunk w literaturze. Archipelagi badawczo-interpretacyjne

Natalia Lemann

Publikacja poświęcona jest historiom alternatywnym i steampunkowi - dwóm istotnym gatunkom literatury fantastycznej, które budują światy powieściowe wokół odpowiedzi na pytanie "Co by było, gdyby...?". Autorka prezentuje poetykę obu tych gatunków, a także poddaje je wieloaspektowej analizie kulturowej. Historie alternatywne i steampunk są ściśle związane z historią, stanowią istotne, choć przewrotne, medium pamięci kulturowej - czytelnik znajdzie więc w książce omówienie relacji między kontrfaktualizmem historycznym a jego literacką odmianą w historiach alternatywnych. Z analizowanych przez autorkę powieści (nie tylko polskich) wyłania się dyskusja na temat kształtu pamięci kulturowej i narodowej, alternatywnej historii literatury i religii, wizji (nie)istniejących miast i metropolii oraz autobiografizmu kontrfaktycznego. Wielość stosowanych ujęć badawczych, interdyscyplinarny, komparatystyczny i analityczny charakter publikacji sygnalizuje użyta w podtytule formuła "archipelagu".

Konteksty feministyczne. Gender w życiu społecznym i kulturze

Patrycja Chudzicka-Dudzik, Elżbieta Durys

 Dla samych gender studies kluczowe okazało się wydobycie i doprecyzowanie przez Anne Oakley rozróżnienia na płeć biologiczną i płeć kulturową, przy czym ta ostatnia stała się naczelną kategorią służącą krytycznej analizie treści społecznych i kulturowych. Już pierwsze jej zastosowania świadczyły o niezwykłym potencjale. Kategoria gender, podobnie jak wcześniej perspektywa feministyczna, pozwoliła dostrzec i poddać analizie nieadresowane dotychczas kwestie, takie jak chociażby kulturowo-społeczne sposoby reprodukowania tożsamości psychoseksualnej człowieka. Ze względu na swój transdyscyplinarny charakter mogła ona rozprzestrzenić się w różnych obszarach nauki, tworząc platformę dla rozwoju badań interdyscyplinarnych. Artykuły wywodzą się z różnych obszarów badawczych. Łączącą je cechą jest wykorzystanie narzędzi, jakie dają badania feministyczne i kategoria gender. Różnorodność podejść objawia się nie tylko na poziomie podejmowanych tematów, reprezentowanych obszarów badawczych oraz wykorzystywanych metodologii, ale dotyczy również warsztatu i doświadczeń autorów i autorek.

Pomiędzy reformami. Edukacja początkowa w polskich reformach oświatowych w latach 1932-1961

Dorota Radzikowska

W pracy zawarta została analiza reform programowo-strukturalnych wprowadzanych w Polsce na pierwszym szczeblu kształcenia w szkole podstawowej w latach 1932–1961, przy czym ciężar badań koncentruje się głównie na założeniach reform, w mniejszym zaś stopniu na rzeczywistych zmianach w systemie edukacji, jakie zaszły pod ich wpływem. Ponieważ etap edukacji początkowej rozpoczyna organizowany przez szkołę proces wszechstronnego rozwoju uczniów, zadania nauczania początkowego rozpatrywane są tutaj w ścisłym związku z zadaniami szkoły podstawowej jako szkoły ogólnokształcącej. Wśród kryteriów analizowania kolejnych reform znalazły się: źródła, uwarunkowania i ogólne założenia reformy, miejsce edukacji początkowej w strukturze systemu oświatowego, cele i zadania tej edukacji w świetle założeń reformy, a także treści i programy nauczania dopuszczone do użytku na szczeblu edukacji początkowej wraz z metodami nauczania, formami organizacyjnymi pracy oraz środkami dydaktycznymi zalecanymi przez autorów programów i opracowań metodycznych. Zakres chronologiczny pracy zamyka się w latach 1932–1961, jednak dla określenia kontekstu i pełniejszego zobrazowania opisywanych reform oraz wskazania na ewolucyjny charakter zmian konieczne było odwołanie do przeszłości, pokazujące zasadnicze tendencje, które poprzedzały pierwszą charakteryzowaną w pracy reformę. 

Investing in Children. Innovative Solutions to Improve Children's Well-Being

Paulina Bunio-Mroczek, Jolanta Grotowska-Leder

The book contains inspiring work on multiple innovative solutions focused on improving well-being of children and youth in the children­focused perspective with reflection in academic theory, research and publications, and social policy documents and tools. lt presents papers prepared by authors representing international academic institutions (i.e. Department of Applied Sociology and Social Work, University of Łódź), public policy entities (i.e. the European Commission, the Ministry of Family, Labour and Social Policy of the Republic of Poland) and non-governmental organizations (i.e. Eurochild, European Social Network). The book presents the discussion of such problems like: children’s rights, child poverty and social exclusion, early years care and education, children in alternative care, children’s health and family, parental and children support.

Ocalać. Zofia Rydet a fotografia wernakularna

Jakub Dziewit, Adam Pisarek

Prezentowana książka jest o fotografii w ruchu – powielanej, dystrybuowanej, oglądanej, przekazywanej z rąk do rąk i eksponowanej – oraz o związanej z fotografią pamięci indywidualnej i zbiorowej. Za punkt wyjścia do rozważań autorzy przyjęli zdjęcia z archiwum Zofii Rydet zrobione na Podkarpaciu, ale przede wszystkim interesowało ich, jak korespondują one z miejscowymi wzorcami praktyk fotograficznych. Badania wykazały, że fotografia rodzinna pełni na analizowanym obszarze bardzo podobną funkcję do tej, o której mówiła artystka – ma ocalać od zapomnienia. Ocalanie to odnosi się jednak do różnych, dynamicznych procesów budowania wyobrażeń o świecie i przeszłości z wykorzystaniem medium fotograficznego. Właśnie owe procesy i wyobrażenia są przedmiotem tej publikacji. Od Autorów „Praca Jakuba Dziewita i Adama Pisarka stanowi bardzo interesujący wkład do naukowej refleksji nad dziedzictwem fotograficznym Zofii Rydet. Przedkładana książka w olbrzymim stopniu aktualizuje namysł nie tylko nad fotografią jako formą dokumentacji rzeczywistości, lecz także stawia odważne pytania o jej funkcję – zarówno w czasie bliskim Zofii Rydet, jak i we współczesności. Autorzy wpisują swoją wypowiedź w retorykę pamięci, pracę zapomnienia i wspomnień, namysłu nad minionym światem, który został starannie udokumentowany w momencie swojego odchodzenia i równie starannie zarchiwizowany. W oryginalny sposób nawiązują do bardzo żywej dziś naukowej refleksji nad pamięcią, jej miejscami i kulturową funkcją. Z recenzji dr hab. Agnieszki Kaczmarek