Konteksty feministyczne. Gender w życiu społecznym i kulturze

Patrycja Chudzicka-Dudzik, Elżbieta Durys

 Dla samych gender studies kluczowe okazało się wydobycie i doprecyzowanie przez Anne Oakley rozróżnienia na płeć biologiczną i płeć kulturową, przy czym ta ostatnia stała się naczelną kategorią służącą krytycznej analizie treści społecznych i kulturowych. Już pierwsze jej zastosowania świadczyły o niezwykłym potencjale. Kategoria gender, podobnie jak wcześniej perspektywa feministyczna, pozwoliła dostrzec i poddać analizie nieadresowane dotychczas kwestie, takie jak chociażby kulturowo-społeczne sposoby reprodukowania tożsamości psychoseksualnej człowieka. Ze względu na swój transdyscyplinarny charakter mogła ona rozprzestrzenić się w różnych obszarach nauki, tworząc platformę dla rozwoju badań interdyscyplinarnych. Artykuły wywodzą się z różnych obszarów badawczych. Łączącą je cechą jest wykorzystanie narzędzi, jakie dają badania feministyczne i kategoria gender. Różnorodność podejść objawia się nie tylko na poziomie podejmowanych tematów, reprezentowanych obszarów badawczych oraz wykorzystywanych metodologii, ale dotyczy również warsztatu i doświadczeń autorów i autorek.

Pomiędzy reformami. Edukacja początkowa w polskich reformach oświatowych w latach 1932-1961

Dorota Radzikowska

W pracy zawarta została analiza reform programowo-strukturalnych wprowadzanych w Polsce na pierwszym szczeblu kształcenia w szkole podstawowej w latach 1932–1961, przy czym ciężar badań koncentruje się głównie na założeniach reform, w mniejszym zaś stopniu na rzeczywistych zmianach w systemie edukacji, jakie zaszły pod ich wpływem. Ponieważ etap edukacji początkowej rozpoczyna organizowany przez szkołę proces wszechstronnego rozwoju uczniów, zadania nauczania początkowego rozpatrywane są tutaj w ścisłym związku z zadaniami szkoły podstawowej jako szkoły ogólnokształcącej. Wśród kryteriów analizowania kolejnych reform znalazły się: źródła, uwarunkowania i ogólne założenia reformy, miejsce edukacji początkowej w strukturze systemu oświatowego, cele i zadania tej edukacji w świetle założeń reformy, a także treści i programy nauczania dopuszczone do użytku na szczeblu edukacji początkowej wraz z metodami nauczania, formami organizacyjnymi pracy oraz środkami dydaktycznymi zalecanymi przez autorów programów i opracowań metodycznych. Zakres chronologiczny pracy zamyka się w latach 1932–1961, jednak dla określenia kontekstu i pełniejszego zobrazowania opisywanych reform oraz wskazania na ewolucyjny charakter zmian konieczne było odwołanie do przeszłości, pokazujące zasadnicze tendencje, które poprzedzały pierwszą charakteryzowaną w pracy reformę. 

Investing in Children. Innovative Solutions to Improve Children's Well-Being

Paulina Bunio-Mroczek, Jolanta Grotowska-Leder

The book contains inspiring work on multiple innovative solutions focused on improving well-being of children and youth in the children­focused perspective with reflection in academic theory, research and publications, and social policy documents and tools. lt presents papers prepared by authors representing international academic institutions (i.e. Department of Applied Sociology and Social Work, University of Łódź), public policy entities (i.e. the European Commission, the Ministry of Family, Labour and Social Policy of the Republic of Poland) and non-governmental organizations (i.e. Eurochild, European Social Network). The book presents the discussion of such problems like: children’s rights, child poverty and social exclusion, early years care and education, children in alternative care, children’s health and family, parental and children support.

Ocalać. Zofia Rydet a fotografia wernakularna

Jakub Dziewit, Adam Pisarek

Prezentowana książka jest o fotografii w ruchu – powielanej, dystrybuowanej, oglądanej, przekazywanej z rąk do rąk i eksponowanej – oraz o związanej z fotografią pamięci indywidualnej i zbiorowej. Za punkt wyjścia do rozważań autorzy przyjęli zdjęcia z archiwum Zofii Rydet zrobione na Podkarpaciu, ale przede wszystkim interesowało ich, jak korespondują one z miejscowymi wzorcami praktyk fotograficznych. Badania wykazały, że fotografia rodzinna pełni na analizowanym obszarze bardzo podobną funkcję do tej, o której mówiła artystka – ma ocalać od zapomnienia. Ocalanie to odnosi się jednak do różnych, dynamicznych procesów budowania wyobrażeń o świecie i przeszłości z wykorzystaniem medium fotograficznego. Właśnie owe procesy i wyobrażenia są przedmiotem tej publikacji. Od Autorów „Praca Jakuba Dziewita i Adama Pisarka stanowi bardzo interesujący wkład do naukowej refleksji nad dziedzictwem fotograficznym Zofii Rydet. Przedkładana książka w olbrzymim stopniu aktualizuje namysł nie tylko nad fotografią jako formą dokumentacji rzeczywistości, lecz także stawia odważne pytania o jej funkcję – zarówno w czasie bliskim Zofii Rydet, jak i we współczesności. Autorzy wpisują swoją wypowiedź w retorykę pamięci, pracę zapomnienia i wspomnień, namysłu nad minionym światem, który został starannie udokumentowany w momencie swojego odchodzenia i równie starannie zarchiwizowany. W oryginalny sposób nawiązują do bardzo żywej dziś naukowej refleksji nad pamięcią, jej miejscami i kulturową funkcją. Z recenzji dr hab. Agnieszki Kaczmarek

Współdziałanie w obszarze profesji społecznych i medycznych

Dorota Wolska-Prylińska

Publikacja dotyczy kategorii współdziałania w obrębie profesji społecznych i medycznych, także w kontekście kształcenia do tych zawodów. Autorka, dysponująca obszerną wiedzą teoretyczną oraz bogatym doświadczeniem praktycznym, stawia tezę, że współdziałanie w praktyce społecznej i medycznej jest realizowane w ograniczonym zakresie. Rozumiane jest bowiem bardziej jako sporadyczna współpraca niż aktywność równoprawnych partnerów. W toku analizy autorka wskazuje na znaczenie i możliwości współdziałania, podkreśla walory jego uczestników, omawia warunki przygotowania do współdziałania reprezentantów profesji społecznych i medycznych, a także wskazuje na przeszkody w realizacji tego zadania. Książka jest adresowana do wszystkich, którzy twierdzą. że współdziałają albo chcieliby profesjonalnie współdziałać. „Język monografii jest na tyle komunikatywny, że praca będzie czytelna dla osób spoza środowiska akademickiego, a działających w profesjach społecznych i medycznych oraz innych służbach ukierunkowanych na pomoc człowiekowi […]. Publikacja z pewnością zainteresuje nie tylko środowiska akademickie - nauczycieli kształcących pedagogów, pracowników socjalnych i nauczycieli kształcących w zawodach medycznych - lecz także studentów kierunków humanistyczno-społecznych. Może być wykorzystywana w procesie kształcenia na studiach podyplomowych i kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe w zawodach społecznych i medycznych. Z pewnością będzie służyć wszystkim, którzy decydują o treściach kształcenia przyszłych specjalistów działających w tych dwóch obszarach.” Z recenzji prof. dr hab. Ewy Syrek

Metody oceny zagrożenia finansowego przedsiębiorstw sektora TSL w Polsce

Lidia Karbownik

Problem zagrożenia finansowego posiada szczególny wymiar znaczeniowy w przypadku przedsiębiorstw sektora TSL (Transport, Spedycja, Logistyka) ze względu na ich szeroki i różnorodny zakres wzajemnych powiązań kooperacyjnych oraz handlowych ze zleceniobiorcami usług logistycznych. Zastosowanie skutecznych narzędzi analitycznych może pozytywnie wpłynąć na wzrost efektywności zarządzania tymi podmiotami, łańcuchami dostaw, a w konsekwencji - na wzrost konkurencyjności gospodarki narodowej. W monografii zaprezentowano oryginalne, a zarazem pierwsze tak obszerne wyniki badań teoretyczno-praktycznych zorientowanych na identyfikację i wybór różnorodnych metod oceny ex post i ex ante zagrożenia finansowego przedsiębiorstw sektora TSL w Polsce. Stanowią one ważne źródło wiedzy nie tylko dla szerokiego grona praktyków zarządzania finansami przedsiębiorstw (w szczególności z sektora TSL), lecz także środowiska akademickiego.

Jurysprudencja 10. W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja

Rafał Mańko

Celem serii wydawniczej "Jurysprudencja" jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych. Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht Prezentowana publikacja jest pierwszą w polskiej nauce próbą spojrzenia na zjawisko orzekania - sądowego stosowania prawa, w tym jego operatywnej wykładni - w perspektywie krytycznej filozofii prawa. Nawiązując do czołowych przedstawicieli tego nurtu w jurysprudencji anglosaskiej (takich jak Duncan Kennedy, Costas Douzinas, Adam Gearey), autor konstruuje własny model filozoficzno-prawny, który określa mianem krytycznej filozofii orzekania. Wychodząc od założeń ontologicznych, epistemologicznych i metodologicznych teorii krytycznej, za kluczowy punkt wyjścia uznaje uwzględnienie w teorii orzekania problematyki polityczności (thepolitical), rozumianej - za Chantal Mouffe - jako fundamentalny i nieusuwalny antagonizm społeczny, a także ideologii rozumianej w nawiązaniu w szczególności do koncepcji Slavoja Ziżka. Ponadto nawiązuje krytycznie do juryscentrycznego projektu Artura Kozaka, prowadząc m.in. rozważania nad granicami prawniczej władzy dyskrecjonalnej. Odsłonięcie politycznych i ideologicznych uwikłań orzekania skłania do przemyślenia na nowo etyki sędziowskiej, która - zdaniem Autora - powinna być oparta na imperatywie dążenia do sprawiedliwości, rozumianej niejako dająca się skodyfikować formuła, lecz przede wszystkim jako usuwanie przejawów niesprawiedliwości (adikia) i aktywne dążenie do emancypacji. Tak rozumiana polityczna etyka orzekania jest propozycją krytycznego przemyślenia społecznej odpowiedzialności sędziego i jego związków z prawem, a zarazem punktem wyjścia do rozważań o legitymizacji władzy sądowniczej. Skoro nie może ona znaleźć oparcia w tekście prawa i nie powinna jej szukać w innych subświatach, rozwiązaniem wydaje się jej oparcie na demokratycznej partycypacji i rzeczywistym dążeniu do realizacji ideału sprawiedliwości.

Słowo we współczesnych dyskursach

Katarzyna Jachimowska, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Barbara Kudra

W dzisiejszym świecie wiedza o sposobach budowania i funkcjonowania dyskursów, ich rodzajach i bogactwie, jest niezbędna nie tylko naukowcom, ale przede wszystkim uczestnikom tych dyskursów. Publikacja rejestruje stan współczesnych dyskursów w ich szerokim spektrum, począwszy od medialnych, poprzez naukowe, edukacyjne, prawno-administracyjne, aż po filozoficzne. Niezmiernie interesująco wypadają badania, które zostały opublikowane w niniejszym tomie. Dotyczą one roli słowa we współczesnych dyskursach: narodowych i mniejszościowych, korporacyjnych i instytucjonalnych, zróżnicowanych tematycznie i lokalizacyjnie, genologicznie i stylistycznie, ideologicznie i aksjologicznie. Czytelnik znajdzie w książce odpowiedzi na wiele istotnych pytań, m.in.: jaki wpływ ma słowo na relacje społeczne i sferę publiczną; jak typ dyskursu, jego umiejscowienie w przestrzeni komunikacyjnej oraz tematyka oddziałują na słowo; w jakim stopniu „użyteczność dyskursowa” słowa, jego skuteczność i funkcjonalność zależą od jego jakości i poprawności; jak kształtują się relacje między słowem, obrazem a dźwiękiem w wybranych dyskursach? Zawarte w tomie wartościowe poznawczo analizy z pewnością przyciągną uwagę nie tylko językoznawców.