Polska rodzina i wychowanie w świetle nauczania Jana Pawła II

Anastazja Sorkowicz

Autorka książki proponuje spojrzenie na polską rodzinę i wychowanie w świetle pedagogii Jana Pawła II. Zawarte w książce analizy mogą posłużyć do pogłębionej refleksji nad istotą rodziny ujmowanej w kategoriach wspólnoty, komplementarnością ról rodzicielskich, szacunkiem dla życia, warunkami zdrowego wychowania w rodzinie i możliwościami adekwatnego reagowania na zagrożenia, przed którymi staje współczesna polska rodzina. Książka zawiera nie tylko ocenę aktualnych możliwości wychowawczych podstawowej instytucji wychowującej, ale również pokazuje obraz stanu pożądanego pozwalającego w pełni realizować jej zadania wychowawcze. Podstawowym atutem książki jest uniwersalność materiału źródłowego stanowiącego jej bazę. Papież kieruje swoją katechezę przede wszystkim do katolików, dla których ma ona charakter obowiązujący. Prezentowana książka nie ma jednak natury konfesyjnej. Przedstawicie innych religii i wyznań, czyli „wszyscy ludzie dobrej woli” otwarci na papieskie nauczanie, mogą czerpać z niej wiedzę dotyczącą chrześcijańskiej wizji rodziny, ułatwiającą budowanie wspólnoty narodowej i wzajemne zrozumienie.

W głąb. Szkice o współczesnej poezji Śląska i Zagłębia

Magdalena Piotrowska-Grot

Zebrane w książce szkice dotyczą wybranych utworów poetyckich pisarzy Śląska i Zagłębia. Na podstawie przeprowadzonych analiz monografia unaocznia różnorodne poetyckie korelacje z przestrzenią oraz sposoby wyrażania stanowiska wobec kategorii miejsca i nie-miejsca w poezji współczesnych twórców regionu - Macieja Meleckiego, Krzysztofa Siwczyka, Grzegorza Olszańskiego, Marty Podgórnik, Marka Baczewskiego, Pawła Lekszyckiego, Pawła Sarny, Pawła Barańskiego. Mówiąc o nie-miejscach (Marc Aúge) wspomnieć należy także o problematyce eschatologicznej, która pojawia się w tej poezji niezwykle często, nabiera jednak wyraźnie anty-metafizycznego charakteru, poeci Śląska i Zagłębia w swych postindustrialnych obrazach ukazują bowiem wyraźnie dokonującą się implozję mitów i obrazów archetypicznych miejsc. Od wyobraźni przestrzennej płynnie przechodzimy więc, jako czytelnicy tej poezji, do problematyki egzystencjalnej (antropologicznej/antropocentrycznej ale także niejednokrotnie post-humanistycznej). Należy jednak zauważyć, iż przestrzeń, która stanowi punkt wyjściowy poszczególnych analiz, funkcjonuje w poetyckim świecie nie tylko jako tło, ale także jako „współuczestnik” wydarzeń. Obszar otaczający człowieka z wiersza może więc być wynikiem jego kreacji, ale także przez owo otoczenie został poniekąd ukształtowany. Owa koegzystencja, korelacja człowieka i przestrzeni w analizowanych utworach przynosi w trakcie interpretacji ciekawe, nieraz zaskakujące efekty.

Republiki literackiej nowoczesności

Krzysztof Krasuski

Spis treści   Od autora / 7   Modernistyczne preludium / 15 Stanisław Brzozowski w przestrzeni studiów postkolonialnych / 27 Jeszcze o postkolonializmie w literaturze / 41 Tadeusz Boy-Żeleński — krytyk w dobie przebudowy / 49 Czesław Miłosz wśród „zniewolonych umysłów” / 77 Potęga pamięci. Kulturotwórcza funkcja pamięci w pisarstwie Tymona Terleckiego / 93 Paweł Hertz — polski Europejczyk / 109 Koncepcja wspólnoty według Tomasza Burka / 121 Inna nowoczesność Krzysztofa Karaska / 135 Łabędzi śpiew Nowej Fali / 143 Krytycznoliteracki mainstream / 159   Bibliografia (wybór) / 171 Indeks osobowy / 175 Summary / 181 Zusammenfassung / 183

Palimpsest. Miejsca i przestrzenie

Anna Gomóła, Anna Szawerna-Dyrszka

W tomie, który oddajemy do rąk Czytelnika, metafora palimpsestu jest kluczem interpretacyjnym, otwierającym refleksję badaczy nad kategoriami miejsca i przestrzeni w różnych obszarach i wytworach kultury. Miejsca, noszące ślady kolejnych zapisów ludzkiej historii, podobnie jak palimpsesty, odsyłają do znaczeń zarówno oczywistych, jak i zatartych. Palimpsest budzi ciekawość inaczej niż strona raz tylko zapisana. Pozornie ukrywa, bo to, co pod spodem (nawet jeśli zamazane czy częściowo zdrapane) – prześwituje. Im bardziej nieczytelne, tym bardziej frapujące, otwierające, potencjalne. Palimpsest uczula na niewidzialne i podkreśla jego wagę. Elżbieta Dutka (jedna z autorek tomu) pisze, iż palimpsest jest kategorią „niewystraczającą i niezastąpioną zarazem”. Autorki kolejnych szkiców zdają się potwierdzać tę tezę, poszukując znaczeń miejsc i przestrzeni w literaturze, teatrze, muzyce czy współczesnych mediach. Książka adresowana jest do tych, których zainteresuje poszukiwanie nieoczywistych znaczeń i zapomnianych odniesień.

Sztuka mediów. O świadomości gatunkowej dziennikarzy prasowych

Magdalena Ślawska

Książka jest próbą opisu świadomości gatunkowej współczesnych dziennikarzy prasowych. Jest także próbą odpowiedzi na pytania dotyczące dziennikarskiego warsztatu: procesu powstawania tekstów, wyboru gatunku czy postrzegania czytelnika. Autorka definiuje świadomość gatunkową nie tylko jako wiedzę o gatunkach, ale przede wszystkim jako umiejętność przełożenia gatunkowego wzorca na tekst. Zakłada, że przejawia się ona w wyborze tematu, struktury czy językowego stylu. Ale jest przede wszystkim pewną indywidualną strategią, interpretacją rzeczywistości, w której podstawowym mechanizmem jest osobowość autora. Przyjęta w opisie zagadnienia perspektywa sztuki jako umiejętności, która jednocześnie pełniła funkcję doprecyzowania omawianych gatunków: wywiadu, felieton i reportażu, pokazała dziennikarstwo jako sztukę mediów. Zaprezentowane badania pewnego wycinka dziennikarskiej społeczności są świadectwem, że mimo kryzysu dziennikarstwa, jaki obserwujemy w mediach, jest wciąż miejsce na dziennikarstwo wysokie i profesjonalne. Ujęcie komunikacji w perspektywie scenograficznej: sceny, widowni i kulis, pokazało, że dziennikarskie opowieści dowodzą płynności tych kategorii oraz tworzą pewien obraz współczesnej kultury. Książka adresowana jest do szerokiego grona badaczy współczesnych mediów, to znaczy językoznawców, medioznawców, komunikologów oraz studentów kierunków humanistycznych, których interesuje perspektywa dziennikarskiego warsztatu.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 7

red. Tomasz Nawrocki

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Nauk „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie siódmym został podjęty problem szeroko rozumianej socjologii miasta i problemów miejskich. "Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” – to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyka społeczną.

Κомиссивные речевые жанры. Cопоставительный русско-польский аспект [Komisywne gatunki mowy. Aspekt porównawczy rosyjsko-polski]

Oksana Małysa

Niniejsza praca sytuuje się w nurcie badań genologicznych uwzględniającym w opisie gatunków zarówno kategorie pragmatyczno-semantyczne, jak też założenia stylistyki, dyskursu oraz aksjologii. Dynamika rozwoju form gatunkowych rozpatrywana jest więc w kontekście procesów historycznych, zmian technologicznych oraz uwarunkowań społeczno-kulturowych. Celem opracowania jest porównanie komisywnych gatunków mowy zakorzenionych w rosyjskiej i polskiej przestrzeni komunikacyjnej. Prezentowane są typologie gatunków z uwzględnieniem różnych ich aspektów, m.in. intencjonalnego, retorycznego, funkcjonalnego. Zróżnicowanie parametrów gatunkowych interpretowane jest również z perspektywy kulturowej. Zarysowane w książce spojrzenie na gatunki mowy pozwala odejść od tradycyjnych metod ich badania. Umożliwia to przede wszystkim osadzenie gatunku w kontekście sytuacyjnym oraz traktowanie go jako kategorii scalającej elementy strukturalne wypowiedzi z jej podmiotem wraz z wyznawanym przez niego systemem wartości. Taki kierunek badań daje możliwość uchwycenia dynamicznego modelu rozmaitych form komunikacji, w tym również komisywnych. Publikacja adresowana jest do osób interesujących się problemami gatunków mowy, w tym w aspekcie porównawczym. 

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 4. Cz. 1: Stereotypy w przekładzie artystycznym

red. Bożena Tokarz

Tom 4 część 1 serii wydawniczej "Przekłady Literatur Słowiańskich" poświęcony jest obecności stereotypów w przekładzie artystycznym. Są to zarówno stereotypy powstałe w wyniku przekładu, jak również rekonstrukcja stereotypów kultury wyjściowej. Stereotypy świadczą o tym, że różne kultury postrzegane są jako osobne monady w świecie wielokulturowym. Od ich rozpoznania przez tłumacza i następnie czytelnika zależy w znacznej mierze interpretacja obrazu bohatera, zbiorowości i jej kultury, mentalności, preferencji światopoglądowych, estetycznych i emocjonalnych, czyli możliwe staje się porozumienie międzykulturowe, sprzyjające odkryciu siebie w obcym i obcego w sobie. Autorzy poszczególnych artykułów badają ich przekład w relacji między literaturami bułgarską, chorwacką, czeską, macedońską, serbską, słowacką, słoweńską i polską, szukając motywacji tkwiącej w nich bariery tłumaczeniowej. O obecności lub krytyce stereotypu w utworze literackim oryginalnym i przetłumaczonym orzeka czytelnik, umieszczając najczęściej jego interpretację w kulturze przyjmującej, w wyniku czego powstają stereotypy odbioru, których działanie społeczne wykracza poza literaturę, ponieważ służy poznaniu i perswazji. Zamieszczone w niniejszym tomie artykuły dotyczą różnych stereotypów i ich przekładów. Autorzy badają przekład tekstów literackich zawierających stereotypy lub/i ich destereotypizację w tłumaczeniach literatury polskiej na języki: czeski, macedoński, słowacki i słoweński oraz literatur bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, serbskiej i słowackiej na język polski. Zostały one uporządkowane ze względu na dominującą problematykę w trzech częściach zatytułowanych kolejno: 1. Rola stereotypów w kulturze, w granicach których osobne zjawisko stanowią: Stereotyp płci i Peryferie kultury; 2. Stereotypy narodowe i 3. typowe, w odbiorze wygenerowane Stereotypy odbioru ze szczególnym uwzględnieniem wartościowania – W kręgu wartościowania. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wzajemną wiedzą o innych kulturach słowiańskich.