Suisetica Inania. Ryszarda Swinesheada spekulatywna nauka o ruchu lokalnym

Robert Podkoński

Książka ta powstała wskutek zdziwienia. Publikacje na temat historii i rozwoju nauki nowożytnej ciągle utwierdzają czytelników w przekonaniu. że jedną z podstawowych różnic między średniowieczną i siedemnastowieczną filozofią przyrody jest zaakceptowanie przez tę ostatnią matematyki jako uprzywilejowanego narzędzia służącego do odkrywania tajemnic natury. Stąd niewątpliwie bierze się powszechne mniemanie, że fizyka nowożytna miała charakter ilościowy, a średniowieczne scholastyczne przyrodoznawstwo – jakościowy. Wywołało to zdziwienie autora książki, ponieważ historycy myśli wieków średnich już od dawna wiedzą, że wielu spośród filozofów tworzących w tej epoce, a szczególnie myśliciele zaliczani do grona tzw. szkoły oksfordzkich kalkulatorów, postrzegało matematykę jako doskonałą metodę do ustalania praw rządzących światem przyrody. Dzieło będące zwieńczeniem tradycji matematycznej filozofii w czternastowiecznym Oksfordzie. czyli Księga kalkulacji Ryszarda Swinesheada, stanowi zaś najdoskonalsze zaprzeczenie wyżej wspomnianego mniemania. Ze względu na ogrom problematyki ujętej w tym dziele niemożliwe byłoby przedstawienie szczegółowej analizy całości jego tekstu w ramach jednej monografii, dlatego w publikacji tej został ukazany temat najważniejszy i jednocześnie najbardziej reprezentatywny dla matematycznej filozofii przyrody oksfordzkich kalkulatorów – zjawisko ruchu lokalnego. Księga kalkulacji nadal nie jest dostępna dla szerszej publiczności, więc do monografii została dołączona edycja krytyczna źródłowego tekstu traktatu O ruchu lokalnym, stanowiącego integralną część najważniejszego dzieła Ryszarda Swinesheada. Prezentując autentyczne świadectwo dokonań ostatniego przedstawiciela szkoły oksfordzkich kalkulatorów, autor książki daje czytelnikom sposobność zweryfikowania obecnej w historii nauki tezy o wpływie średniowiecznych koncepcji ruchu lokalnego na narodziny i rozwój fizyki nowożytnej.

Problemy bezpieczeństwa Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (MENA)

Radosław Bania, Robert Czulda, Krzysztof Zdulski

Nasilająca się wojna w Syrii, pojawienie się tzw. Państwa Islamskiego, prowadzona przez nie walka nie tylko w Iraku i Syrii, ale również na innych obszarach, wojna domowa w Jemenie, dekompozycja władzy w Libii zmuszają do zadbania zarówno o bezpieczeństwo na obszarze Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (Middle East and North Africa – MENA), jak i zmniejszenie oddziaływania pojawiających się zagrożeń nie tylko w skali regionalnej, ale też globalnej. Współczesne państwa arabskie, efekt spuścizny kolonialnej, w znacznej większości są tworami autorytarnymi. Brak jest tu pluralizmu politycznego, wolności słowa i otwartości systemu politycznego. Ustroje tych państw spełniają, co prawda, formalne kryteria demokracji, jest to jednak demokracja fasadowa. Region MENA jest uznawany za jeden z najbardziej niestabilnych, a zarazem niezwykle istotnych dla bezpieczeństwa międzynarodowego obszarów współczesnego świata. Na jego sytuację wpływają spory, konflikty, a także różnorodne procesy społeczne, polityczne i gospodarcze. Złożoność tych czynników, ich zasięg oraz zakres powodują, że przenikają się tam problemy bezpieczeństwa wewnętrznego i międzynarodowego. Autorzy przybliżają Czytelnikom wiele aspektów dotyczących wyzwań i zagrożeń bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie oraz w Północnej Afryce. Ponadto wyjaśniają ich wpływ na poziom bezpieczeństwa innych regionów, zwłaszcza Europy oraz ukazują ich znaczenie dla polityki mocarstw, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych. 

Dwa tygodnie z polskim. Poziom A1

Ewa Sabela-Dymek, Sławomir Rudziński, Mateusz Gaze

W serii W Wieży Babel po polsku. Podręczniki Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców UŁ będą wydawane podręczniki napisane przez polonistów i nauczycieli przedmiotów zatrudnionych w Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców Uniwersytetu Łódzkiego. Wieża Babel to popularna nazwa łódzkiego centrum, w którym od lat 50. XX wieku prowadzona jest edukacja polonistyczna kandydatów na studia i entuzjastów języka polskiego z wielu krajów świata. Serię inicjuje przewodnik językowy "Od przypadka do przypadka" dwóch znakomitych polonistek: Haliny Goszczyńskiej i Mirosławy Magajewskiej. prof. UŁ dr hab. Grażyna Zarzycka (redaktor serii) Podręcznik jest przeznaczony dla słuchaczy kursów języka polskiego jako obcego na poziomie A1. Zawiera dziesięć jednostek lekcyjnych - lekcja na każdy dzień. Adresowany jest przede wszystkim do studentów programu Erasmus+ i innych programów wymiany międzynarodowej, którzy uczestniczą w dwutygodniowym kursie przygotowawczym. Może być również wykorzystywany na innych intensywnych kursach na zbliżonym poziomie. Stanowi rezultat doświadczeń nauczycieli łódzkiego ośrodka, którzy zauważyli, że dostępne podręczniki są zbyt rozbudowane - zarówno pod względem leksykalnym, jak i gramatycznym. Głównym celem przygotowanej publikacji jest przygotowanie studentów do posługiwania się językiem polskim w sytuacjach życia codziennego. Ten krótki intensywny kurs dla osób dorosłych znajdzie zastosowanie także wśród cudzoziemców planujących pracę w Polsce.

Metrologia i chemometria w analityce środowiska

Janusz Kupis, Monika Skowron-Jaskólska, Dominik Szczukocki, Barbara Krawczyk

 Jednymi z najistotniejszych elementów wykształcenia chemika są umiejętności prawidłowego prowadzenia pomiarów, jak i interpretacji uzyskanych wyników. Badania analityczne prowadzone są za pomocą nowoczesnych technik pomiarowych, które skracają czas analiz i dostarczają dużych ilości wyników. Metrologia i walidacja to wciąż rozwijające się dziedziny, łączące wiedzę z zakresu chemii analitycznej i fizycznej, matematyki, statystyki. Pozwalają one na weryfikację uzyskiwanych danych i umożliwiają porównywanie ich między laboratoriami. Obszerne zbiory danych pomiarowych są trudne do efektywnej interpretacji. Z pomocą przychodzi tu chemometria - nowa dziedzina wiedzy, która zajmuje się wydobywaniem użytecznych informacji z wielowymiarowych danych pomiarowych, bazując na metodach m. in. statystyki i matematyki. Skrypt skierowany jest głównie do studentów kierunków chemicznych i przyrodniczych, ale będzie przydatny również tym wszystkim, którzy w swoim życiu zawodowym wykonują pomiary chemiczne oraz zajmują się interpretacja uzyskanych wyników badań.

Analizy weryfikacyjne - przeszłe i obecne doświadczenia badawcze. Tom XIII

Katarzyna Grzeszkiewicz-Radulska, Aneta Krzewińska

Autorki, uczennice twórców i przedstawicieli łódzkiej szkoły metodologicznej w socjologii, podejmują refleksję nad analizami weryfikacyjnymi, które przez wiele lat stanowiły w tej szkole przedmiot dociekań teoretycznych oraz empirycznych. Szczególnie ważnym punktem odniesienia dla tych rozważań jest unikatowa w metodologii badań sondażowych koncepcja analiz weryfikacji wewnętrznej autorstwa Jana Lutyńskiego. Próbie zmierzenia się z dorobkiem szkoły, jego omówieniu i ocenie, towarzyszą głosy jej przedstawicieli odnoszących się z dzisiejszej perspektywy do ówczesnych koncepcji, przedsięwzięć badawczych i dokonań. Wzbogacenie retrospektywy o ten element było możliwe dzięki przeprowadzeniu wywiadów z większością badaczy tworzących szkołę. W efekcie w zagadnienia natury metodologicznej wplecione są wątki interesujące z punktu widzenia socjologii jako nauki. Kontynuując zainteresowania badawcze swoich nauczycieli, autorki eksplorują też możliwości szeroko rozumianej weryfikacji wewnętrznej i badają technikę winiet zakotwiczających.  

Poeta (bez)religijny. O twórczości Tadeusza Różewicza

Przemysław Dakowicz

Pisarską biografię Różewicza otwierają młodzieńcze wiersze religijne publikowane w miesięczniku Związku Sodalicji Mariańskich Uczniów Szkół Średnich w Polsce „Pod Znakiem Marji”, zamykają zaś prośba o chrześcijański pochówek, stwierdzenie przynależności do Kościoła katolickiego oraz ekumeniczne wezwanie do zgody między „rozdzielonymi wyznaniami” i do przezwyciężania różnic dzielących „kultury i narody”. Między tymi biegunami rozciąga się wielowątkowa twórczość poetycka, prozatorska i dramaturgiczna Różewicza, który przez wiele lat przedstawiany był przez badaczy literatury jako apostata, ateista lub ‒ w najlepszym razie ‒ agnostyk. Do takiego postrzegania autora Głosu Anonima przyczyniły się jego własne dzieła, ze słynnymi wierszami Lament i Ocalony na czele, oraz specyficzny kształt powojennego życia społeczno-kulturalnego, którego komunistyczni inżynierowie wyjątkowo ochoczo akcentowali wątki w kulturze i sztuce współbrzmiące z bliską im ideologią. Na niniejszą książkę złożyły się artykuły z kilku ostatnich lat. Punktem wyjścia jest tu późny wiersz nauka chodzenia, którego bohaterem uczynił Różewicz protestanckiego teologa Dietricha Bonhoeffera, twórcę koncepcji „chrześcijaństwa bezreligijnego”, wedle którego chrześcijanin współczesny musi zanurzyć się w „bezbożny” świat, by – w jedności ze Zbawicielem – doświadczyć ostatecznego opuszczenia i ogołocenia. W dwóch tekstach otwierających książkę autor stara się udowodnić, że teologia autora Naśladowania skłoniła Różewicza do ponownego przemyślenia problemu wiary i stała się podstawą rozwiązania elementarnej sprzeczności sformułowanej w słynnym wierszu bez: „życie bez boga jest możliwe / życie bez boga jest niemożliwe”. Od czasu opublikowania nauki chodzenia nie sposób mówić o Różewiczu inaczej niż jako o „poecie (bez)religijnym”. W kolejnych artykułach ukazano związek twórczość Różewicza z katastrofizmem Dwudziestolecia, przede wszystkim z myślą Stanisława Ignacego Witkiewicza i poddano szczegółowej analizie i interpretacji trzy redakcje wiersza ***[Czas na mnie…] z przełomowego tomu Płaskorzeźba, próbując dowieść, że w przestrzeni międzytekstowej ujawnia się tu procesualna i dynamiczna świadomość człowieka „(bez)religijnego”, który „nie wierzy w Boga, ale jest człowiekiem… wierzącym”. W aneksie znajdzie Czytelnik zapis rozmowy z Janem Stolarczykiem, długoletnim wydawcą dzieł Różewicza, do której doszło latem 2011 r. w Nowym Sączu. Jej przedmiot stanowi biograficzno-pisarskie tło relacji łączącej Tadeusza Różewicza i Czesława Miłosza.  

Wybór pism filozoficznych. Wydanie drugie

Ralph Waldo Emerson

Taki wybór pism i taka, dobrze przemyślana, konstrukcja ich układu pozwala nie tylko prześledzić ewolucję twórczości ich autora, ująć ją w jej immanentnym ruchu i w jej całości, lecz także dostrzec związane z nią trudności i napięcia (np. między całościową quasi-panteistyczną wizją świata a silnym indywidualizmem). Obraz myśli Emersona, jaki wyłania się z niniejszego wyboru jego pism, jest obrazem myśli żywej, która nie tylko ma wartość historyczną, ale w wielu swych aspektach wciąż zachowuje istotną aktualność (problem ugruntowania indywidualizmu w społeczeństwach poddanych silnym mechanizmom konformizmu, kwestia pogodzenia w warunkach społeczeństwa demokratycznego wolności suwerennej jednostki i równości społecznej, idea nieposłuszeństwa obywatelskiego). Ralph Waldo Emerson – twórca koncepcji „self-reliance” (poleganie na sobie) – jest najwybitniejszym przedstawicielem amerykańskiego transcendentalizmu, łączącym „platoński idealizm z jankeskim realizmem”. Jako wybitny myśliciel, moralista i poeta wywarł wielki wpływ na literaturę i filozofię Stanów Zjednoczonych. Proponowany wybór tekstów, najbardziej reprezentatywnych dla twórczości Emersona, obejmuje jego eseje, odczyty, wiersze i fragmenty przemówień, w których znajduje wyraz metafizyka i antropologia twórcy, emersonowskie rozumienie powołania uczonego, walka Emersona o nowe pojmowanie przez Amerykanów własnej kultury duchowej, apel do młodzieży, by uczyniła życie Ameryki bogatszym i piękniejszym.  

Arytmetyka codzienności. Antropologiczna analiza rachunków domowych

Katarzyna Orszulak-Dudkowska

W książce podjęto rozważania z zakresu antropologii ekonomicznej i antropologii codzienności. Na podstawie niepublikowanych materiałów źródłowych - prywatnych zeszytów z rachunkami domowymi prowadzonych przez wiele lat przez trzy kobiety o różnej sytuacji zawodowej i rodzinnej, w nieco odmiennych warunkach kulturowych - autorka dokonała interesującej antropologicznej analizy aktywności polskich gospodyń w czasach powojennych i w okresie potransformacyjnym, po 1989 roku. W monografii omówiła codzienne praktyki dotyczące prowadzenia gospodarstw domowych, rodzaju najczęściej kupowanych towarów i usług, nawyków żywieniowych i konsumpcyjnych, sposobów zamieszkiwania, zasad dbałości o ciało i higienę, form spędzania czasu wolnego, a także światopoglądu, religijności, stosunku do polskiej tradycji kulturowej. Publikacja jest adresowana do badaczy życia społecznego - antropologów, socjologów, ekonomistów i kulturoznawców. Może być również atrakcyjną lekturą dla szerszego grona czytelników, którzy szukają niekonwencjonalnej i drobiazgowej refleksji nad polską codziennością ostatnich sześćdziesięciu lat.