Krystiana Robb-Narbutt: "Cień dotyka mnie. Wiersze i proza"

oprac. Piotr Mitzner, Marta Tomczok

Seria: Biblioteka Narracji o Zagładzie (2), ISSN 2720-1597   Krystiana Robb-Narbutt należy do najbardziej inspirujących i zarazem najsłabiej znanych artystek oraz poetek polsko-żydowskich XX i XXI wieku. Tworzyła grafiki, instalacje i obiekty, a także miniaturowe prozy i wiersze. Wystawiała je m.in. w Kordegardzie i Zachęcie. W marcu 1968 roku za udział w protestach i roznoszenie ulotek skazano ją na więzienie. Materią jej twórczości były biografia i wyobraźnia. Książka zawiera wszystkie odczytane z rękopisów wiersze i prozy Robb-Narbutt oraz ich krytyczne omówienie. Uzupełniają je głosy krytyków literatury, sztuki oraz przyjaciół artystki.

Studia Artystyczne Nr 3: Sztuka i kultura ludowa w badaniach i twórczości artystycznej

Ryszard Solik

„Studia Artystyczne” nr 3, są poświęcone kulturze i tematyce ludowej. Publikacja składa się z trzech części tematycznych, zawierających 20 tekstów autorskich, wprowadzenia oraz dodatku artystycznego. Część I, Teoretyczne rozprawy i rozważania o kulturze oraz sztuce ludowej – polscy badacze folkloru muzycznego zawiera osiem tekstów. R. Solik w dyskursie snuje rozważania o typowych dla sztuki ludowej pojęciach, powinowactwie i relacjach. Cztery kolejne teksty: H. Synowiec, A. Okuna, A. Wójcika, R. Gabrysia przybliżają dokonania badawcze prof. Adolfa Dygacza. Teksty mają też cechy wspomnieniowe, pamiętnikarskie, retrospekcyjne. W części II, zatytułowanej: Międzynarodowe etnomuzykologiczne badania kultury ludowej znajduje się sześć tekstów. Autorzy rozpatrują folklor w ujęciu międzynarodowym. M. Burczyk w dwóch opracowaniach wskazuje na zasługi Oskara Kolberga dla dokumentowania folkloru w Czechach i Słowacji. Ponadto są trzy teksty na temat czeskiej i słowackiej muzyki ludowej ukazujące najważniejsze jej cechy oraz etapy rozwoju. Część III, Tematyka ludowa w twórczych działaniach artystycznych prezentuje pięć tekstów autorskich. W. Cienciała w publikacji pt. „Znaczenie elementów ludowych w cyklu "Suita dziecięca: Piąta Pora Roku" (1996-1999). Szkic” prezentuje własną twórczość muzyczną w opracowanym cyklu z inspiracji tematyki ludowej. E. Nidecka dokonała analizy twórczości fortepianowej Witolda Lutosławskiego, natomiast G. Rubin uzasadnia inspiracje folklorystyczne u polskich muzyków jazzowych. Cztery kolejne teksty nawiązują do sztuki artystycznej. Tekst K. M. Bąka mówi o pracach własnych wokół tematyki ludowość a ekslibris jako wątki ludowe w księgoznaku i grafice kommemoratywnej. Użytkową wartość drewna w sztuce przybliża nam A. Giełdoń-Paszek. O góralskim zdobnictwie jako sztuce regionalnej górali zakopiańskich pisze W. Bachleda-Dorcarz. Ostatni tekst w tym zbiorze I. Białas – etnografa prezentuje ludowy strój Ziemi Pszczyńskiej. Publikacja bogata w załączniki, materiały nutowe, wytwory prac artystycznych. Dedykowana jest odbiorcom zainteresowanym sztuką i kulturą ludową polską i zagraniczną.

Wieki Stare i Nowe. T. 1 (6)

red. Idzi Panic, Maria W. Wanatowicz

Na 6 tom wydawnictwa ciągłego „Wieki Stare i Nowe” składa się 19 artykułów, które – tradycyjnie – pogrupowane zostały według układu chronologicznego: starożytność, średniowiecze, czasy nowożytne i XX wiek. Teksty swoją tematyką nawiązujące do czasów starożytnych koncentrują się wokół zagadnień związanych ze znaczeniem pochówku dzików dla plemion celtyckich; mennictwem starożytnych władców (Aureliana oraz cesarzowych z dynastii Sewerów); wykorzystaniem wierzeń religijnych i wróżb w wewnętrznej walce politycznej w starożytnym Rzymie, rolą cezarian w spisku zorganizowanym przeciwko Cezarowi w czasie idów marcowych 44 roku p.n.e. Spośród problemów okresu nowożytnego omówiono w tomie m.in. kwestię małżeństw wdowich na pograniczu śląsko-morawskim oraz zjawisko korupcji w życiu społeczno-politycznym Rzeczpospolitej XVII i XVIII wieku. Najwięcej tekstów 6 tomu „Wieków Starych i Nowych” koncentruje się na historii XX wieku. W tej grupie artykułów znalazły się zarówno przyczynki podejmujące wąskie kwestie, jak i analityczno-syntetyczne opracowania szerokich tematów. Dotyczą one m.in. sytuacji w galicyjskim ruchu ludowym w 1913 roku; stosunków między katolikami polskimi i niemieckimi w pierwszych latach po podziale Górnego Śląska; historii śląskiego oddziału Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz początków działalności NSZZ „Solidarność” na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Wszystkie artykuły składające się na niniejszą publikację prezentują wysoki poziom merytoryczny.

Nie tylko dialogi. Recepcja twórczości Lukiana w Bizancjum

Jan Kucharski, Przemysław Marciniak, Katarzyna Warcaba

Książka „Nie tylko dialogi. Recepcja twórczości Lukiana w Bizancjum” przynosi pierwsze polskie (i drugie po włoskim) komentowane tłumaczenie dwunastowiecznych bizantyńskich utworów wzorowanych na Lukianie autorstwa Teodora Prodromosa, a także unowocześniony przekład dwóch anonimowych dialogów: „Charidemos” i „Filopatris”. Bizantyńscy autorzy dokonali twórczego recyklingu motywów zaczerpniętych z twórczości Lukiana, opisując spotkanie z krwawym dentystą, aukcję, na której można kupić żywot Homera i Arystofanesa (Teodor Prodromos), czy relacjonując rozmowę świeżo nawróconego chrześcijanina z jego pogańskim przyjacielem (anonimowy „Filopatris"). Tłumaczeniom towarzyszy obszerny komentarz i wstęp.

Żegnaj, Ameryko. Mitologia późnego kapitalizmu w filmach Michaela Manna

Wojciech Sitek

Michael Mann nie jest typowym przewodnikiem w podróży po Ameryce. Zwykle prowadzi widzów do wielkich metropolii, obrazujących mitologię późnego kapitalizmu. Ekranowe wizje amerykańskich miast przypominają o licznych wypaczeniach współczesności. Czy w tym świecie ucieczka od ideologii jest jeszcze możliwa? Odpowiedzi dostarczają niekończące się, labiryntowe wędrówki bohaterów - tak sugestywne, że zdaniem jednego z czytelników nawet struktura tej książki przypomina pętlę.

Glosy do "Szachinszacha" Ryszarda Kapuścińskiego

Beata Nowacka

Publikacja zatytułowana Glosy do „Szachinszacha” nawiązuje do formuły, która jest osią kompozycyjną samego reportażu. Poza rozbudowaną kolekcją dokumentów genezy dzieła książka zawiera licznie zgromadzone wizualia oraz elementy analizy edytorskiej tekstu. W pracy zaproponowana została ujednolicona transkrypcja irańskich imion, nazwisk i nazw własnych, które – wraz z materiałem faktograficznym – zostały poddane ocenie iranisty Mateusza M. Kłagisza z Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Książka może się okazać interesującą lekturą dla czytelników nieprofesjonalnych, przyczynkiem do dalszych badań nad reportażem oraz argumentem w dyskusjach nad wiarygodnością reportażu, zwłaszcza dziś, gdy określenie „Kapuściński zmyślał” stało się niemal przysłowiowe.

Promieniotwórczość naturalna wód źródlanych uzdrowisk południowej Polski

Beata Kozłowska

Niniejsza praca została podzielona na trzy części. Część pierwsza obejmuje zagadnienia promieniotwórczości naturalnej w środowisku, przedstawia wybrane do badań radionuklidy oraz wprowadza pojęcie dawek promieniowania i sposoby ich obliczania. Część druga monografii prezentuje techniki pomiarowe stosowane w spektrometrii jądrowej, takie jak: spektrometria α, spektrometria ciekłoscyntylacyjna, spektrometria γ oraz dodatkowo spektrometria mas. Omówiono tu testy nowej metody pomiarowej, wprowadzonej po raz pierwszy przez autorkę do badań polskich wód mineralnych, która polega na pomiarze izotopów α-promieniotwórczych w badanej próbie wody za pomocą dysku U/Ra i techniki spektrometrii α. Część trzecią pracy stanowi opis wykonanych pomiarów stężeń izotopów radu i radonu w źródłach wód naturalnych uzdrowisk Sudetów i Karpat Zewnętrznych z zastosowaniem techniki ciekłoscyntylacyjnej. Dodatkowo dla interesującego geologicznie terenu Zespołu Uzdrowisk Świeradów – Czerniawa przeprowadzono pomiary izotopów uranu, zarówno w wodach podziemnych, jak i w skałach towarzyszących. Prezentowane przez autorkę rezultaty badań mogą być wykorzystane w dydaktyce. Pokazano bowiem drogę całego procesu badawczego – od rozpoznania terenu i pobrania reprezentatywnej próby oraz jej zabezpieczenia, przez wybór właściwej techniki pomiarowej lub kilku technik, co determinuje sposób przygotowania próby w laboratorium do pomiaru, do matematycznej obróbki wyników i obliczenia stężenia aktywności, a w razie konieczności – dawki promieniowania wewnętrznego, jaką otrzymuje człowiek.

Studia bibliologiczne. T. 18: Biblioteki i ośrodki informacji - zbiory, pracownicy, użytkownicy

red. Mariola Jarczykowa

Tematyka 18. tomu koncentruje się wokół kwestii zakreślonych w podtytule: Biblioteki i ośrodki informacji – zbiory, pracownicy i użytkownicy. 19 artykułów składających się na całość publikacji podzielono na 3 części, po których zamieszczono indeks osobowy. W pierwszej części zgromadzono opracowania poświęcone funkcjonowaniu bibliotek, a ściślej opisujące m.in.: stan bibliotek publicznych i czytelnictwa w województwie śląskim, różnorakie funkcje, jakie pełnią te instytucje oraz wybrane kwestie z działalności francuskich bibliotek publicznych dla dzieci. Przeanalizowano również proces kształtowania się relacji biblioteki z użytkownikiem oraz metody rozwiązywania konfliktów w zespołach bibliotecznych. Drugą część – najliczniej reprezentowaną – tworzą szkice podporządkowane tematyce zbiorów. Znalazły się tu artykuły opisujące m.in.: recepcję Żywotów świętych Piotra Skargi, funkcje bibliotek rodowych Radziwiłłów, metody sporządzania opisu i katalogowania zabytkowych opraw książkowych czy też proces destrukcji mikrobiologicznej papieru w zbiorach jasnogórskich. Dodatkowo w grupie tej zgromadzono teksty dotyczące pracowników biblioteki – przedstawiono sylwetkę zasłużonego bibliotekarza Jerzego Samuela Bandtkiego oraz bibliotekarzy uniwersyteckich na ziemiach niemieckich (w latach 1789–1871). Ostatnia część obejmuje opracowania poruszające problematykę informacji. Omówione zostały tu takie kwestie, jak: informacja dla małych i średnich przedsiębiorstw w realiach Jednolitego Rynku Europejskiego, pojęcia i rodzaje informacji ekonomicznej czy bibliografia terytorialna w komunikacji społecznej. Tom dostarcza czytelnikowi wiedzy na temat współczesnych, jak i historycznych zagadnień bibliologicznych. Prezentuje teoretyczne opracowania tematów oraz wskazuje praktyczne zastosowanie analizowanych kwestii.