Przestrzenie przekładu T. 3

red. Jolanta Lubocha-Kruglik, Oksana Małysa, Gabriela Wilk

Prezentowana monografia poświęcona jest w całości problemom przekładu. Zebrane w niej prace przekładoznawców z Polski, Rosji, Ukrainy i Estonii są wynikiem interdyscyplinarnego dyskursu, w którym zetknęły się różne metody stosowane we współczesnych badaniach nad przekładem  – zarówno artystycznym, jak i specjalistycznym.  Pokazują one jak pojemna jest przestrzeń przekładu, wykazują też jej wielowymiarowość, czego efektem są szerokie możliwości interpretacji opisywanych zjawisk. Tom kierowany jest do wszystkich, którzy interesują się tą dziedziną wiedzy. Zawiera zarówno propozycje teoretyczne, jak i rozwiązania szczegółowe.

Rodzina w czasach przełomów. Literackie diagnozy od XIX do XXI wieku

Beata Nowacka, red. Krystyna Kralkowska-Gątkowska

Spektrum badawcze niniejszego tomu zostało zakreślone szeroko – temat literackich rodzin analizowany jest w tekstach poetyckich, prozatorskich, dramaturgicznych oraz niefikcjonalnych (m.in. epistolografia, wywiad rzeka, reportaż). Kanwą refleksji staje się z jednej strony literatura zbeletryzowana, z drugiej zaś – wykorzystująca tworzywo biograficzne (np. Broniewski) i autobiograficzne (m.in. Ferenc, Stryjkowski, Wańkowicz). Wybór rozległego, liczącego z górą dwa wieki okresu, podyktowany został zapoczątkowaniem na przełomie XIX i XX wieku procesów renegocjowania dotychczasowego patriarchalnego modelu rodziny, osłabienia jej spoistości na skutek zachwiania pozycji ojca, relatywnego wzmocnienia roli matki, zmian w obrębie więzi małżeńskiej oraz w relacjach rodziców i dzieci. Procesy te, w różnym nasileniu, występują we wszystkich warstwach i grupach społecznych. Presja przeobrażeń ekonomicznych, wpływ wynalazków technicznych, emancypacja kobiet, tasowanie się warstw społecznych i polityczne przełomy to tylko niektóre przyczyny rewolucyjnych zmian w tradycyjnej strukturze rodzinnej. Wszystkie one znajdują odzwierciedlenie w rewizji idealistycznej mitologii polskiej rodziny, zakorzenionej w literaturze staropolskiej i romantycznej. Autorzy przedstawionych w zbiorze szkiców podjęli próbę zbadania głębokości owej rewizji, zwracając uwagę na pojawienie się w literaturze przełomu wieków XIX i XX, obok archetypu rodzinnego domu, rozpatrywanego w kilku mitycznych „przestrzeniach”, problemu „bezdomności”, pojmowanej jako „wygnanie”, „tułanie się bez celu”, „ukierunkowane poszukiwanie nowego domu”, „nowego sposobu zamieszkania”, „nowej definicji swojskości”, ale też jako „buntownicze akcentowanie nomadyzmu z wyboru”, gdy „dom” okazuje się synonimem piekła moralnych tortur, symbolem egzystencjalnej pułapki czy po prostu – nudy.

Transgresywne monstrum

red. Dorota Bastek, Martyna Fołta

Tom Transgresywne monstrum ma na celu podjęcie dyskusji związanych z monstrualnością, potwornością i deformacją we współczesnej kulturze. Autorami tekstów są młodzi naukowcy, w przeważającej części kulturoznawcy specjalizujący się w różnych dyscyplinach, a także historycy sztuki. Interdyscyplinarne podejście do tematyki powoduje, że kategorię monstrum można odczytać na wielu poziomach. Antologię podzielono na cztery części: CZŁOWIEK i CIAŁO, PRZEDSTAWIENIE, GRANICE, ŚMIERĆ, które zbierają najmocniej uwypuklone problemy, którymi zajęli się autorzy. Wszystko to zostało ukazane także w kontekście zagadnienia transgresywności, rozumianej nie tylko jako przekraczanie granic. Adresatem książki są wszyscy zainteresowani problematyką monstrualności, potworności w obszarze kultury, w takich dziedzinach jak teoria, historia kultury, literatura, sztuki wizualne, film, socjologia kultury, filozofia, teatr.

Wobec tradycji. Śląskie szkice oikologiczne

Mariusz Jochemczyk

Książka stanowi zbiór esejów przybliżających ideę oikologicznego namysłu nad ludzkim doświadczeniem i „tranzytywną” przestrzenią, gromadzącą w kolejnych historycznych nawarstwieniach bogate złoża lokalnych tradycji. Prywatny szkicownik odsłania mapę ważnych dla autora topograficznych i kulturowych punktów orientacyjnych (dom, rzeka, cmentarz, góra, granica), pozwalających wciąż „od nowa” (inaczej?) poruszać się w najmniejszym świecie śląskich spraw. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie: „Twórczość” nr 10/2016 (Edyta Antoniak-Kiedos: Kontemplując śląskie przestrzenie) „Śląsk” nr 5/2016, s. 70 (Miłosz Piotrowiak: U źródeł wrażliwości)

Wybrane konteksty współczesnej fotografii w Polsce 1947-2017

red. Janusz Musiał

W swojej istocie fotografia to proces automatycznego tworzenia obrazu przez sam przedmiot, poprzez działanie światła na materiał światłoczuły. Fotografia to także humanistyczna dyscyplina, która od kilkunastu dekad rozwija rozmaite techniki i technologie, style i tendencje. Obecnie żyjemy w czasach, gdy fotografia jest dostępna niemal zawsze i wszędzie. Doświadczamy wielu porządków, cyrkulacji obrazów fotograficznych, na ekranach rozmaitych wyświetlaczy, w codziennej prasie drukowanej, w albumach i katalogach oraz na ścianach galerii czy muzeów. Niniejsza publikacja stanowi próbę odniesienia się do wybranych zagadnień dotyczących fotografii artystycznej w Polsce. Autorzy tekstów wywodzą się z różnych tradycji badań nad medium fotografii, są teoretykami oraz praktykami, co owocuje ukazaniem różnych perspektyw rozwoju twórczości fotograficznej w naszym kraju. Monografia stawia sobie za cel naświetlenie wyłonionych aspektów związanych z medium fotografii w Polsce w latach 1947–2017. Tworzy panoramę wybranych wydarzeń, faktów, działań, osobowości i tendencji, które zaistniały w ostatnich siedmiu dekadach – od 1947 roku. Kolejne teksty budują pomost pomiędzy tradycjami przedwojennego Fotoklubu Polskiego, aktywnością Jana Bułhaka, zorganizowaną działalnością Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF), intermedialnymi zjawiskami w fotografii przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, twórczością artystów osobnych m.in.: Andrzeja Różyckiego, Zygmunta Rytki, Stefana Wojneckiego, Zbigniewa Dłubaka, fotografią reporterską na Górnym Śląsku, praktyką wystawienniczą Galerii Extravagance w Sosnowieckim Centrum Sztuki – Zamek Sielecki, plenerem jako formą artystycznego spotkania oraz dokumentacją filmową jako portretem artysty fotografa. Publikacja jest adresowana do studentów kierunków artystycznych, którzy pracują z medium fotografii zarówno na polu praktycznym, jak i naukowym.

Idylla/testament. Wiersze przebrane. Testament/idylla. Wiersze przybrane

Miłosz Piotrowiak

W ramach prezentowanej publikacji Czytelnik znajdzie szkice o poezji Zuzanny Ginczanki, Jana Lechonia, Czesława Miłosza, Piotra Sommera, Jerzego Ficowskiego, Jarosława Iwaszkiewicza oraz Zbigniewa Herberta. Granica między idyllicznością a testamentem z pewnością nie rozdziela anachronizmu od nowoczesności. Obie formuły poetyckie z podobną mocą przekraczają swe gatunkowe ograniczenia. I idylle, i testamenty mają charakter mediacyjny - stale o coś walczą, negocjują warunki, testują ograniczenia i rozmiary działań. Ruch wyrosły z poetyckiego bezwstydu, nieskromnej pasji - bądź zatajania prawdy (idylla) - bądź jej ujawniania (testament), wynika ze sprzeciwu wobec praw i możliwości poprawiania tego świata. Dlatego też testament nie musi być rozważaniem starca będącego myślami w innej epoce, a idylla - gaworzeniem pastuszka próżnującego ku uciesze obserwatora. W poszczególnych odsłonach Autor projektu poddaje światopoglądy idylliczne i testamentalne próbom genologicznym i filozoficznym jako stany charakterologiczne, predylekcje wyobraźni, składniki stylu.

Prywatnoprawne instrumenty oddziaływania Skarbu Państwa na przedsiębiorców

red. Rafał Blicharz, Michał Kania

Przedmiotem niniejszej pracy zbiorowej są relacje sektora publicznego z sektorem prywatnym, oparte na niepublicznych formach oddziaływania Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na przedsiębiorców. Przykładem takich form są przede wszystkim umowy, mediacja, regulaminy czy tzw. złoty sprzeciw Skarbu Państwa. Praca zawiera także informacje o szczególnych prywatnoprawnych uprawnieniach organów kontrolnych i nadzorczych wobec podmiotów funkcjonujących na rynku finansowym. Na wybranych przykładach (zwłaszcza w zakresie: prawa zamówień publicznych, prawa partnerstwa publicznoprywatnego, prawa energetycznego, prawa rynku finansowego, prawa autorskiego, prawa pomocy publicznej, prawa przekształceń własnościowych Skarbu Państwa) zaprezentowano specyfikę tego typu relacji, analizując poszczególne rozwiązania, w tym zwłaszcza dotyczące procedur oraz zasad odpowiedzialności.

Czytanie filmu - oglądanie literatury. Propozycje interpretacji do spotkań edukacyjnych

Tomasz Gruszczyk

Wychodząc z założenia, że już samo pojęcie tekstu zakłada jego lekturę – praktykę czytania jako podejmowanie wysiłku rozumienia oraz wpisywania w pewien horyzont kulturowego doświadczenia celem przyswojenia sobie tekstu i nadawania mu sensu – równie istotny jak sam tekst (w tym przypadku – dzieło filmowe) staje się problem praktykowania lektury, opatrywania filmu sensotwórczym komentarzem. Wybrane filmy (reprezentatywne dla poszczególnych nurtów, zjawisk i tendencji w kinie XX i XXI wieku) czyta się tu jako dzieła sztuki multimedialnej i intermedialnej – łączące elementy literatury, teatru, malarstwa, fotografii tak w planie treści, jak i struktury oraz estetyki, integrujące różnorodne sztuki oraz własności odmiennych przekaźników. Szkice pomieszczone w książce nie składają się na jakiś pełny, spójny obraz – czy to dwudziestowiecznej kultury filmowej, czy choćby zjawiska intermedialności. Pełnią funkcję raczej wstępnych rozpoznań ustanawiających pewien kulturowy (tekstowy) horyzont, w którym dopiero możliwe staje się czytanie filmu, jego interpretacja oraz autentyczna refleksja. Szkice te zostały tak pomyślane i zredagowane, by mogły służyć jako pomoc naukowa nauczycielom przedmiotów humanistycznych w zajęciach szkolnych nt. kultury XX i XXI wieku czy edukatorom zajmującym się kulturą medialną. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie: „Forum Akademickie” nr 11/2015, s. 70 (Marek Misiak: Film jako tekst kultury) „Nowe Książki” 1/2016, s. 9