Pieczęcie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Adam Chmiel

Historia licznych pieczęci naszej Almae Matris jest w gruncie rzeczy historią samej uczelni. Opisane w tej książki okresy wzlotów i upadków Uniwersytetu Jagiellońskiego postrzegane są poprzez wielowiekowe, pasjonujące dzieje jego pieczęci. Sfragistyka tworzy szczególnie ciekawą perspektywę refleksji nad przeszłością Jagiellońskiej Wszechnicy.

Pieniądze Piastów od czasów najdawniejszych do roku 1300

Kazimierz Stronczyński

REPRINT. Opracowanie Kazimierza Stronczyńskiego, XIX w. historyka, poświęcone pieniądzom Piastów od czasów najdawniejszych. Publikacja powstała w oparciu o źródła współczesne autorowi i wykopaliska, zawiera porównanie typów menniczych, objaśnienia i liczne tablice prezentujące monety historyczne z tego okresu. Książka stanowi cenne źródło wiedzy dla numizmatyków i kolekcjonerów.

Pierwotna historia Polski

August Bielowski

August Bielowski opisuje najdawniejsze dzieje Polski i Polaków, z czasów przedchrześcijańskich i wczesnopiastowskich, analizując najstarsze kroniki średniowieczne, w których można znaleźć informacje dotyczące naszych najdawniejszych dziejów, wierzeń, siedzib, władców. Mimo iż jest to wznowienie mocno już wiekowego dzieła uważamy, iż winno się ono znaleźć w bibliotece każdego, kto na poważnie interesuje się i bada najdawniejsze dzieje Polski i Słowiańszczyzny. Niniejsza książeczka Bielowskiego stanowi wartościowy przyczynek i źródło informacji dotyczącej czasów pradawnych naszej ojczyzny.

Pierwsze kontakty polsko-arabskie

Agata S. Nalborczyk, Mustafa Switat, Jan Tyszkiewicz

Przedstawiamy pierwszy tom artykułów z serii wydawniczej Transfer kultury arabskiej w dziejach Polski pod redakcją naukową dr hab. Agaty S. Nalborczyk i dra Mustafy Switata. Seria ta prezentuje wyniki prac zespołu naukowców różnych dyscyplin, realizującego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki projekt badawczy pt. Transfer kulturowy jako  transdyscyplinarny element nauki o stosunkach międzykulturowych na przykładzie wpływów kultury arabskiej w dziedzictwie kulturowym Polski (projekt nr 2bH 15 0156 83 na lata 2016–2019). W tomie otwierającym serię, zatytułowanym Pierwsze kontakty polsko-arabskie, autorzy poszczególnych opracowań skoncentrowali się na zbadaniu początków transferu kulturowego – na najwcześniejszych (niebezpośrednich) kontaktach kultury arabskiej i polskiej, których rezultatem są arabskojęzyczne relacje o Polsce i Słowianach oraz elementy arabskie w materialnym dziedzictwie kulturowym Polski – arabskie monety i inne źródła archeologiczne, a także rękopisy. Analizy wczesnośredniowiecznych arabskojęzycznych rękopisów jako źródeł historycznych dotyczących Słowiańszczyzny i Polski  dokonał  historyk Jacek Adamczyk. Socjolog Mustafa Switat  zbadał kontrowersje dotyczące pochodzenia podróżnika, piszącego w języku arabskim Żyda z Andaluzji, Ibrahima Ibn Jakuba, jego członkostwa w poselstwie do cesarza Ottona I i celu wyprawy do Europy. O relacjach między Al-Andalus a Słowiańszczyzną (czy raczej między muzułmańskim kalifatem hiszpańskim a Europą Środkowo-Wschodnią) napisał historyk-arabista Mateusz Wilk. Tekst arabisty Bogusława Zagórskiego prezentuje  przegląd elementów arabsko-muzułmańskich w polskim dziedzictwie kulturowym, skupiając się  na rękopisach spisanych w języku arabskim, pozyskanych w efekcie kolekcjonerstwa lub międzynarodowego handlu. Mateusz Bogucki, archeolog-numizmatyk, opracował na podstawie  analizy zawartości skarbów wczesnośredniowiecznych materialne  ślady najstarszych kontaktów Słowian zachodnich z kulturą arabską. Historyk Dariusz  Adamczyk  zbadał źródła  napływu i obiegu srebrnych   dirhamów z okresu IX–XI wieku, których liczne  znaleziska  mogły mieć dla początków państwa polskiego  ogromne znaczenie . Uzupełnieniem badań nad obiegiem arabskich dirhamów jest opisanie przez archeologa Tomasza Nowakiewicza wczesnośredniowiecznych importów ze strefy muzułmańskiej, znalezionych na ziemiach polskich. Poszukiwania elementów (akcentów) arabskich w kulturze materialnej Polski na podstawie źródeł archeologicznych przeprowadziła też Małgorzata Grupa,  archeolog specjalizująca się w analizie zabytków wykonanych z materiałów pochodzenia organicznego, takich jak: drewno, skóra, tkanina etc.

Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku, wyd. II popr., miękka oprawa

Sławomir Łotysz

Wydanie II poprawione   O Polesiu na ogół pisano tak, jakby niczym nie różniło się od innych krain. A przecież wszystko tam wyglądało inaczej – siano zbierano, stojąc po kolana w błocie, na pińskim targu handlowano wprost z łodzi, a centralna część Polesia na kilka miesięcy w roku zamieniała się w śródlądowe morze. Sławomir Łotysz podjął próbę przepisania międzywojennej historii tej krainy, za punkt wyjścia przyjmując wszechobecne tam mokradła. Plany ich osuszenia były w tym okresie, jak dowodzi, głównym elementem polityki państwa wobec ziem wschodnich, bowiem dopiero odwodnienie Polesia otwierało drogę do jego kolonizacji.    Książka Pińskie błota jest pierwszą monografią z dziejów II RP pisaną świadomie z perspektywy środowiskowej, pokazującą ekologiczny wymiar kluczowych debat o tym etapie polskiej historii. dr hab. Adam Izdebski   Choć jest to książka naukowa, została napisana żywym i bogatym eseistycznym językiem, dzięki czemu wciąga czytelnika już od pierwszej strony i do ostatniej stanowi pasjonującą lekturę. dr hab. Anna Engelking, prof. PAN   Sławomir Łotysz (ur. 1970) – historyk, profesor w Instytucie Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów w Warszawie. Zajmuje się historią techniki i historią środowiskową. W latach 2017–2021 przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Historii Techniki (ICOHTEC).

Piotr Rzeźnik - Zdrajca z Izbicy

Michał Rzeźnik

Getto tranzytowe w Izbicy nad Wieprzem, w którym uwięziono dwadzieścia jeden tysięcy ludzi, stało się piekłem na ziemi. Przeżyło je około czterdziestu osób. Pozostałych zamordowali Niemcy, przy współudziale wielu tamtejszych Polaków. Pewna rodzina zaznaczyła się szczególnie. Piotr, Józef, Stanisław i Zofia Rzeźnikowie. Po osiemdziesięciu latach autor, który w dzieciństwie spędzał w Izbicy wakacje, ferie i święta przypadkiem dowiedział się, że jedna z tych osób to jego dziadek, a pozostali to jego stryjeczni dziadkowie i stryjeczna babcia. Przez lata rodzina skutecznie okrywała swoją przeszłość zasłoną milczenia. Piotr Rzeźnik zdrajca z Izbicy to historia zdrady ojczyzny, kolaboracji z hitlerowcami, szmalcownictwa i nietolerancji w typowej, tradycyjnej, polskiej rodzinie. Historia ta jest ważna szczególnie dzisiaj, gdy jako społeczeństwo w bólach mierzymy się z prawdą o Holocauście i winą za współudział w zbrodniach. Michał Rzeźnik, ur. 1978 r. w Tomaszowie Mazowieckim. Od czasów licealnych zafascynowany kulturą Żydów. Zna hebrajski, nieobcy mu język jidysz. Brał udział w inwentaryzacjach żydowskich cmentarzy, uczył hebrajskiego. Zawodowo związany z biznesem, od lat pracuje jako dyrektor hoteli w jednej z największych międzynarodowych sieci w Polsce i za granicą. Nigdy nie planował napisania książki. W 2021 r. przypadkiem dowiedział się o mrocznej historii swojej rodziny i rozpoczął poszukiwania w archiwach, wśród świadków, w bibliotekach. Historia, którą odtworzył jak w soczewce, pokazuje patologie polskiego społeczeństwa w latach okupacji. Opisuje zmowę milczenia trwającą dziesiątki lat. Autor konfrontuje się z prawdą o dziadku i jego rodzeństwie. Mierzy się z milczeniem własnego ojca, którego przedwczesna śmierć uniemożliwiła rozmowę o rzeczach ważnych, a może najważniejszych

Pisma wybrane. Wiek XIX

Jerzy Łojek

Z poświęconych dobie porozbiorowej pism Jerzego Łojka największy rezonans przyniosły mu Szanse powstania listopadowego, opublikowane po raz pierwszy w roku 1966, a wznawiane jeszcze dwukrotnie w dobie PRL (1980 i 1986). Nie tylko powstanie listopadowe wszakże zajmowało jego uwagę jako historyka. Będąc osiemnastowiecznikiem, wkroczył on w problematykę dziejów porozbiorowych Polski, skupiając się zasadniczo na rozmaitych zagadnieniach obejmujących 36 lat od zagłady państwa do klęski w roku 1831. Sprawy z okresu po 1831 roku podejmował jedynie incydentalnie i wyłącznie piórem publicysty. Obejmował spojrzeniem przede wszystkim piętnastoletnie dzieje autonomicznego Królestwa Polskiego. Stworzone uchwałami kongresu wiedeńskiego, połączone wieczystą unią dynastyczną z Rosją, wyposażone w konstytucję - stało się niezmiernie interesującym doświadczeniem z punktu widzenia dziejów polskiego parlamentaryzmu i procesów kształtowania opinii publicznej. W roku 1966 opublikował Łojek, nakładem PWN, rozprawę Studia nad prasą i opinią publiczną w Królestwie Polskim 1815-1830, którą zapoczątkował swe trwające 20 lat poszukiwania badawcze nad epoką porozbiorową. Tom, który otrzymuje czytelnik, gromadzi główne pisma historyka z problematyki XIX wieku, wprowadzając zarazem szeroką reprezentację jego publicystyki, w dużej mierze dzisiaj już zapomnianej. Jerzy Łojek był historykiem trzech stuleci, autorem niestroniącym od kontrowersyjnych poglądów, piszącym znakomitą literacką polszczyzną, poruszającym najbardziej sporne zagadnienia historii Polski, między innymi problemy polityki zagranicznej Sejmu Wielkiego (1788-1792), genezy i szans Powstania Listopadowego (1830-1831), czy też dylematy polityki zagranicznej II RP. Przygotowany przez prof. Marka Kornata "Wybór pism" uwzględnia najistotniejsze i reprezentatywne pozycje w jego dorobku naukowym. Kompozycja edycji zakłada przewagę prac ściśle naukowych, ale nie wykluczając istotnego udziału publicystyki historycznej. Marek Kornat (ur. 1971), historyk, profesor i kierownik Zakładu Systemów Totalitarnych i Dziejów II Wojny Światowej w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się dziejami polskiej dyplomacji, ustrojami totalitarnymi, polityką międzynarodową XX wieku oraz polską myślą polityczną XIX i XX wieku.

Pisma wybrane. Wiek XVIII. Część I. Polityka zagraniczna Sejmu Wielkiego

Jerzy Łojek

Głównym polem zainteresowań Jerzego Łojka jako historyka był polski wiek XVIII. "Stulecie świateł" przyniosło wielką tragedię Rzeczypospolitej - unicestwionej w myśl zasad rozbioru "całkowitego, ostatecznego i nieodwołalnego", jak głosiła preambuła do antypolskiej tajnej konwencji prusko-rosyjskiej z 9 stycznia 1797 roku. Dlaczego tak się stało? Czy bieg wypadków był nieunikniony? Co o tym wszystkim może powiedzieć historyk? Interpretacja Łojka wciąż wywołuje spór wśród historyków. Wznowienie jego prac Geneza i upadek Konstytucji 3 Maja oraz Misja Debolego w Petersburgu w latach 1787-1792 następuje po wielu latach od ich pierwszego ukazania się.

Pisma wybrane. Wiek XX

Jerzy Łojek

Jerzy Łojek był historykiem trzech stuleci, autorem niestroniącym od kontrowersyjnych poglądów, piszącym znakomitą literacką polszczyzną, poruszającym najbardziej sporne zagadnienia historii Polski, między innymi problemy polityki zagranicznej Sejmu Wielkiego (1788—1792), genezy i szans Powstania Listopadowego (1830—1831), czy też dylematy polityki zagranicznej II RP. Przygotowany przez prof. Marka Kornata „Wybór pism” uwzględnia najistotniejsze i reprezentatywne pozycje w jego dorobku naukowym. Kompozycja edycji zakłada przewagę prac ściśle naukowych, ale nie wykluczając istotnego udziału publicystyki historycznej. Marek Kornat (ur. 1971), historyk, profesor i kierownik Zakładu Systemów Totalitarnych i Dziejów II Wojny Światowej w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się dziejami polskiej dyplomacji, ustrojami totalitarnymi, polityką międzynarodową XX wieku oraz polską myślą polityczną XIX i XX wieku.

Pitaval krakowski

Janusz Szwaja, Stanisław Salmonowicz, Stanisław Waltoś

Tytuł książki nie jest oryginalny. Pitaval to nie tylko nazwisko słynnego prawnika francuskiego, który w roku 1734 zapoczątkował w Paryżu serię słynnych wydawnictw pod tytułem Causes célčbres et intéressantes, obejmującą opisy głośnych procesów karnych. To także wywodząca się z czasów tego właśnie wydawcy potoczna nazwa zbioru opisów procesów karnych. Tytuł nie jest oryginalny jeszcze z innego powodu. W Polsce opublikowano już liczne pitavale pióra Stanisława Szenica, Wandy Falkowskiej, Kazimierza Larskiego, Barbary Seidler, Mieczysława Szerera, by wymienić tylko niektóre. Pitaval krakowski jest nawiązaniem do tej serii. Opisane zostały sprawy rozpatrzone tylko do 1939 r. Decydowała o tym konieczność zachowania dystansu czasowego. Są jednak – zdaniem autorów – pewne różnice dzielące tę książkę od innych pitavali. Chodzi przede wszystkim o dobór tematu. Zamierzeniem autorów było zebranie takich spraw sądowych, które w pewnym okresie były najgłośniejsze, które – choć czasem nie przedstawiały zagadek kryminalnych – świadczyły o ówczesnym układzie stosunków społecznych i stopniu rozwoju kultury społeczeństwa. Jest to zbiór spraw krakowskich, a więc tych, które rozegrały się w mieście Krakowie i które były rozpoznawane w zasadzie przez sądy krakowskie. W obręb pracy weszły tylko procesy kryminalne. Tak się już bowiem utarło, że pitavale to zbiory takich właśnie procesów. Opisywane procesy sądowe zostały przedstawione na tle środowiska krakowskiego, połączone z ówczesnymi wydarzeniami i ukazane w scenerii starego Krakowa. W związku z tym nieuniknione stało się niekiedy wyrażenie własnego poglądu krytycznego na dotychczasowy sposób interpretacji historycznej lub prawniczej opisywanych zdarzeń.

Pleban i wieś. Historia życia proboszcza tenczyńskiego z początków XVIII wieku. Studium mikrohistoryczne

Krzysztof Zamorski

Ksiądz KRZYSZTOF MICHAŁ ŚWIĄTECKI żyjący w latach 1666-1727 nie jest postacią całkowicie zapoznaną w polskiej fachowej literaturze historycznej. Wiele aspektów jego życia pozostawało jednak nieznanych. Przechrzta, neofita, ambitny i dobrze wykształcony duchowny, lubił pisać. Powiedzieć można, że pisanie było jego drugą naturą. Najprostszym faktom związanym z pełnioną przez niego funkcją proboszcza podkrakowskich parafii w Tenczynku i w Więcławicach poświęcał niekiedy całe strony dywagacji. Jego opis wydarzeń w plebanii tenczyńskiej w czasie epidemii dżumy z 1710 roku może stanowić scenariusz niezłego filmu historycznego. Przez zapiski w prowadzonych przez niego księgach parafialnych i korespondencji przewija się obraz jego samego, ale przede wszystkim społeczności lokalnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów czasów III wojny północnej. Społeczności będącej swoistym mikroświatem, jednym z tysięcy, jakie składały się na ówczesne państwo polsko-litewskie. To, co pozostawił po sobie, kusi historyka do przeprowadzenia studium mikrohistorycznego. Autor tej książki postanowił skorzystać z okazji. Książka aż się prosi, by ukazała się jako kolejny tom serii HISTORIA ŻYCIA wydawnictwa Universitas. Krzysztof Zamorski

Płacz Antygony. O ludziach powstania styczniowego

Dorota Samborska-Kukuć

Zbiór ośmiu szkiców Płacz Antygony dotyczy różnych narracji (z przeznaczenia fikcjonalnych i niefikcjonalnych) o insurgentach powstania styczniowego. Łączy je przede wszystkim próba wykorzystania prymarnych źródeł historycznych, tj. metryk - dokumentów autentycznych i surowych, w przekazie indyferentnych, jako materiału nie tyle pozwalającego na uznanie referencjalności wiedzy historycznej, ile organizujące go próby odkształcania (i demaskowania przez odsłonięcie mechanizmu) mitów lub modelowania biografii znanych dotąd jedynie w rudymentach. Stwarza się przez to niekiedy nowa narracja, alternatywna wobec poprzedniej (szkic o Marii Piotrowiczowej). Bohaterkami większości tekstów są kobiety: piszące lub opisywane, mówiące swoim głosem lub cudzym słowem, Antygony szukające grobów braci i Amazonki walczące i ginące ja k mężczyźni, heroiny i westalki, gloryfikowane i postponowane. Ze Wstępu Choć znaczna część książki dotyczy marginaliów, odległych od spraw o znaczeniu przesądzają cym o losach narodu, ustalenie faktów ma kapitalne znaczenie - blokuje rozradzanie się mitów opartych na pogłoskach. Takie mity na dłuższą metę są społecznie szkodliwe. Książka ma szansę stać się podstawową lekturą ilustrującą proces światopoglądowego i kulturowego emancypowania się kobiety polskiej w XIX wieku: w stosunku do feministycznej orientacji w humanistyce stanowi rzadki przykład mówienia o rzeczach nowych bez ustawicznego przywoływania wytartych argumentów publicystycznych o widmie Kodeksu Napoleona nad światem polskiej kobiety w XX wieku. Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Budrewicza

Początki feudalizmu

Stanisław Smolka

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu. REPRINT. Ze wstępu: Niełatwo spotkać się wpośród szerszej publiczności ze zdrowym, trzeźwym poglądem na średnie wieki. Pogląd ludzi postępowych jest zazwyczaj wyrokiem potępiającym; zacofane umysły widzą natomiast w średnich wiekach niepowrotnie minioną złotą epokę. Za mało oddaliliśmy się od tego wielkiego przechodowego okresu; stanowisko, jakie w obecnych stosunkach zajmiemy względem pozostałości średnich wieków, prowadzi do tych skrajnych ostateczności w poglądzie dziejowym. Pogląd na dzieje średniowieczne ustalający się w umiejętności historycznej zajmuje pośrednie stanowisko między obiema ostatecznościami, w które wpada doraźny sąd osób nieoddających się z zawodu historii. Smutne stosunki społeczne, które średnie wieki nowożytności w spuściźnie pozostawiły, nigdy nie dawały się czuć tak dotkliwie, jak w okresie, który bezpośrednio poprzedził wielką rewolucję francuską. Obok zasad społecznych i politycznych rozwijających się w owym czasie przyczyniał się ogólny kierunek intelektualnych prądów panujących w XVIII. stuleciu do wzbudzania odrazy ku średnim wiekom...

Początki państwowości

Piotr Kotlarz

Przez prawie dwadzieścia lat nauczałem historii w szkołach, głównie liceach. Przez cały ten okres śledziłem rozwój tej nauki, poznawałem nowe, dotyczące kolejnych zagadnień, prace. Dopiero jednak pisząc tę książkę dostrzegłem jak wielką potęgą jest Internet. To dzięki niemu zyskujemy znacznie szybszy niż wcześniej dostęp do najnowszych badań, to na jego forach miliony ludzi dokonuje analizy poprzednich badań, pojawiają się nowe hipotezy. Dziś napisanie dziejów świata możliwe jest właściwie tylko przez wieloosobowe zespoły, specjalistów od różnych epok i regionów. Taką świadomość miał zresztą już w latach dwudziestych XX wieku Herbert George Wells, który i swoje "Dzieje…" chciał pisać wspólnie z ówczesnymi historykami brytyjskich uczelni i dopiero nie mogąc nakłonić ich do współpracy sam napisał to dzieło. Praca ta zajęła mu niewiele ponad rok. Cóż, wiedza historyczna wówczas była znacznie mniejsza, m.in. i z tego powodu dzieło Wellsa, jest niestety bardzo powierzchowne. Mógłbym jak Wells, choć bardziej skutecznie, podjąć się próby realizacji tego projektu tworząc szerszy zespół, odrzuciłem jednak ten pomysł. Mówiąc szczerze, po prostu nie stać mnie na taką inicjatywę, a od czasów Wellsa podobne zadanie podjęły już różne ośrodki badawcze i tworzenie kolejnej tego typu pracy mijałoby się z celem[1]. Uznałem, bowiem, że tylko całościowe spojrzenie na dzieje przez jedną osobę umożliwia znalezienie w nich pewnych trendów. W poniższej książce omawiam zaledwie początki naszej historii. Tę, my historycy ograniczamy do czasów od powstania pisma. To dość sztuczna cezura, z czasem rozwoju historii – jako nauki – wciąż zresztą przesuwana, gdyż ślady pisma, jego początków, odnajdywane są dla okresów nawet o kilka tysiącleci wcześniejszych. Warto tu jednak o niej przypomnieć, tym bardziej, że to pismo stało się tym czynnikiem, który znacząco przyczynił się do zachowania naszej pamięci, a co za tym idzie do rozwoju cywilizacji. Prezentowana książka jest dopiero drugą z zamierzonego przeze mnie projektu napisania dziejów świata. Obejmuje prawie dwa tysiąclecia, od początku III tysiąclecia p.n.e. do końca II tysiąclecia p.n.e., jeszcze w tym półroczu wydam trzecią z tego cyklu obejmującą okres nieco krótszy, bo tylko około ośmiu wieków pierwszego tysiąclecia p.n.e. poświeconą początkom idei imperializmu. Kryterium jakim kierowałem się wybierając takie cezury są formy organizacyjne przyjmowane przez społeczeństwa w tych latach. Poniższy poświęciłem początkom państwowości. Zamierzałem w prezentowanych tomach (również w pierwszym tomie z tego cyklu w ”Narodzinach cywilizacji”) ukazać rozwój cywilizacji, w tym również idei, a za jedne z ważniejszych wśród nich uważam formy organizacji państw, ale też idee wolności, równości i własności. Nie wiem, czy mi się to udało? Zresztą dopiero kończę trzy pierwsze tomy. Wyrażam w nich wiele nowych hipotez, próbuję znaleźć w omawianych dziejach jakiś kierunek, zbudować jakąś historiozofię. Efekt moich przemyśleń będą mogli Państwo ocenić sami po lekturze tych książek. Cztery następne są jeszcze na etapie bardzo wstępnym (książkę pt. „Stracony czas imperiów” wydam pod koniec drugiego półrocza tego roku), ale już dziś mogę stwierdzić, że pewne założenia historiozoficzne, które wyraziłem już w „Narodzinach cywilizacji”, okazały się zasadne. Praktycznie do dziś nie dokonałem w nich istotnych zmian. Dziś, po kilku latach pracy nad tą książką, po wielu chwilach zwątpień i myśli, by zaprzestać, wiem, że porwałem się na rzecz szaloną. Podjąć próbę opisania dziejów świata w XXI wieku, gdy tak wiele już wiemy, a z drugiej strony, gdy wciąż tak wiele jest jeszcze hipotez, że trudno nie zagubić się w gąszczu informacji – tak, to jest szaleństwo. Cóż z tego, że uczyłem historii przez dwadzieścia lat, że naczytałem się tylu książek. Zresztą, napisać w końcu jakoś można. Jak jednak, napisać tak by ktoś, kto sięgnie po tę pracę chciał odwrócić kolejną kartkę, jak opisać dzieje tak, by zrozumieć je samemu? Pisząc wciąż uczyłem się na nowo. Dziś – dzięki pracy tysięcy ludzi, z których wspominam tylko niewielu – zapewne wiem znacznie więcej. To inni zbierali informacje, interpretowali je przede mną[2], moim wkładem jest tylko ich uporządkowanie, próba znalezienia w historii pewnych wspólnych kierunków, trendów. Wiele z przyjętych wcześniej interpretacji różnych historycznych wydarzeń odrzucam, ale gdyby ich nie było, czy i ja nie popełniłbym podobnych błędów. Nie mogę wykluczyć również i tego, iż to oni mieli rację, że to ja dziś się mylę? Ziemia i nasze ciała wciąż jeszcze skrywają wiele tajemnic.    

Początki religii żydowskiej w Polsce

Maksymilian Ernest Gumplowicz

Maksymilian Ernest Gumplowicz: Początki religii żydowskiej w Polsce. Pradzieje, Polska średniowieczna, wierzenia, tradycje, i historia Żydów. Religie niechrześcijańskie, mozaizm, judaica. Fragment książki: Dzieje Żydów polskich są bez wątpienia jedną z najmniej zbadanych części naszej historii krajowej. Ta książka wypełnia tę lukę i zawiera wiele interesujących informacji. Mimo, iż późniejsze badania naukowe dotyczące tego zagadnienia przyniosły więcej informacji, to dla osób interesujących się tymi zagadnieniami niniejsza pozycja bez wątpienia zasługuje na uwagę.

Poczet książąt gdańskich. Dynastia Sobiesławiców w XII-XIII wieku

Błażej Śliwiński

W XII i XIII wieku Gdańskiem i Pomorzem rządzili książęta z dynastii Sobiesławiców. Ale kto właściwie należał do tej książęcej dynastii i czym zasłużyła się ona dla miasta i regionu? Profesor Błażej Śliwiński, znany mediewista, przygotował monografię tej niezwykłej gdańskiej dynastii, podkreślając ich zasługi dla Polski. Sobiesławice włączyli się w nurt zjednoczenia państwa polskiego za czasów Przemysła II, walczyli w pierwszej wojnie z Zakonem Krzyżackim. Na gruncie lokalnym wsławili się fundacjami klasztorów w Oliwie, Żukowie i Pelplinie oraz lokacją miast Gdańska i Tczewa. Śliwiński w przystępny dla czytelnika sposób przedstawił sylwetki 27 książąt i księżniczek, w tym Świętopełka, dzięki któremu Gdańsk otrzymał prawa miejskie.

Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe

Henryk Wereszycki

Książka, która pozwala zgłębić niezwykle złożone procesy kształtowania się nowoczesnych narodów w Europie Środkowej, które do roku 1918 wchodziły w skład C.K. Monarchii. Jedyna publikacja na polskim rynku wydawniczym opisująca ten temat całościowo. „Książka Henryka Wereszyckiego […] pozwala nie tylko poznać i zgłębić niezwykle złożone procesy kształtowania się nowoczesnych narodów w Europie Środkowej, ale również skłania do refleksji na temat funkcjonowania tego wielonarodowego państwa, przyczyn jego upadku, a także losów powstałych na jego gruzach państw narodowych” – pisze w przedmowie do książki prof. Antoni Cetnarowicz. „Pod berłem Habsburgów” to najważniejsze dzieło prof. Henryka Wereszyckiego (1898 – 1990). Jest to napisana z wielką erudycją historia narodów C.K. Monarchii od czasów Marii Teresy aż do upadku Austro-Węgier w 1918 roku. Trudne zagadnienia narodowościowe, rodzenie się świadomości narodowej, wzrost nacjonalizmów – były jedną z przyczyn upadku imperium Habsburgów. Profesor Wereszycki tłumaczy te procesy niezwykle ciekawie i rzeczowo. «Pod berłem Habsburgów» jest jedyną polską książka opisującą ten temat w sposób całościowy. Książka skierowana jest do wszystkich zainteresowanych losami poszczególnych narodów wchodzących niegdyś w skład C.K. Monarchii. Obecne, trzecie wydanie książki Henryka Wereszyckiego zawiera bogaty materiał ilustracyjny, są to zarówno zdjęcia, jak i rysunki z epoki.

Podbój Prus w XIII wieku. Przyczyny krzyżackiego sukcesu

Piotr Szczurowski

Obszerna rozprawa naukowa na temat przyczyn krzyżackiego sukcesu w podboju Prus w XIII wieku. Rozdział I: Geneza i ogólna charakterystyka stron konfliktu, czyli o podejściu do nauki historii. Historia jako nauka nomotetyczna i idiograficzna. Prusowie, czyli o nomotetycznym standardzie. Krzyżacy i krzyżowcy, czyli o idiograficznym fenomenie. Rozdział II: Przebieg podboju Prus w XIII wieku. Preludium i etap I podboju (do roku 1236). Etap II podboju (lata 1237-1255). Etap III podboju (lata 1255-1274). Etap IV podboju (lata 1274-1295) i jego skutki. Rozdział III: Przyczyny sukcesu podboju Prus leżące po stronie podbijanych. Czynniki geograficzne. Czynniki gospodarcze, demograficzne, psychospołeczne i instytucjonalne. Uzbrojenie Prusów na tle uzbrojenia krzyżaków i krzyżowców. Rozdrobnienie polityczne Prusów. Postawa pruskiej arystokracji plemiennej wobec najeźdźców. Rozdział IV: Przyczyny sukcesu podboju Prus leżące po stronie podbijających. Polityczne wsparcie krzyżaków ze strony papiestwa. Propaganda krucjat i ich finansowanie. Aspekt psychospołeczny. Polityczne wsparcie krzyżaków ze strony monarchii europejskich. Militarne wsparcie krzyżaków ze strony krzyżowców. Postawy i motywacje rycerzy-zakonników, krzyżowców i osadników. Zakończenie, czyli pytania o alternatywę.

Podział dzielnicowy państwa polskiego według statutu Bolesława Krzywoustego

Jacek Osiński

Statut Bolesława Krzywoustego stanowi obiekt zainteresowania historyków od blisko 150 lat. W tym czasie uczeni spierali się ze sobą niemal o wszystkie kwestie związane z tą doniosłą dla dziejów piastowskiego państwa decyzją prawną. Zagadnienia dotyczące postanowień statutowych można podzielić na dwie części. Główne problemy badawcze pierwszej to m.in. czas ogłoszenia ww. statutu, sposób następstwa w pryncypacie, dziedziczność dzielnic, ustanowienie władzy pryncypackiej, ale też jakie kompetencje miał książę zwierzchni (princeps) oraz gdzie znajdowała się ówczesna stolica piastowskiego państwa. Jeśli chodzi o drugą część zagadnień to spór toczy się wokół ilości i granic dzielnic, na które zostało państwo Bolesława Krzywoustego podzielone. W wydanej w 2014 roku publikacji Statut Bolesława Krzywoustego, Autor omówił pierwszą część wspomnianych wyżej zagadnień. Natomiast niniejsza, oddana do rąk czytelnika książka stanowi podsumowanie drugiego etapu badań nad statutem Bolesława Krzywoustego, a konkretnie nad przywołanymi już zagadnieniami związanymi bezpośrednio z podziałem terytorialnym państwa polskiego i przynależnością odpowiednich dzielnic do poszczególnych książąt piastowskich.

Pojedynki, biesiady, modlitwy. Świat średniowiecznych rycerzy

Antoni Olbrychski

Bez rycerzy nie potrafimy wyobrazić sobie średniowiecza, po dziś dzień nas fascynują. Co w naszych wyobrażeniach o nich jest prawdą, a co fikcją? Odpowiedź przyniesie lektura książki: „Pojedynki, biesiady, modlitwy. Świat średniowiecznych rycerzy”. Autor – Antoni Olbrychski –  przygląda się średniowiecznym rycerzom z różnych stron. Pyta o ich religijność, a jednocześnie pokazuje wpisaną w ten fach żądzę sławy i okrucieństwo, sięgające czasów barbarzyńskich. Przedstawia historię miecza jako rycerskiego oręża i opisuje pojedynki sądowe, które rozstrzygały skomplikowane spory prawne. Odwiedza zamkowe sale i place, na których rozgrywano turnieje rycerskie i ćwiczono się do wojaczki. Poznaj świat średniowiecznych rycerzy, w którym wojna mieszała się z pobożnością, a ideały mieszały się z politycznym wyrachowaniem i pospolitą brutalnością! Antoni Olbrychski – student historii na Uniwersytecie Warszawskim, członek redakcji portalu Histmag.org. Publikował także w „Mówią Wieki”, „Newsweeku Historia” i „Pomocniku Historycznym Polityki”. Historią średniowiecza interesuje się nie tylko naukowo – zajmuje się rekonstrukcją, od lat uprawia szermierkę historyczną mieczem długim i szablą, jest instruktorem oraz zdobywcą nagród turniejowych.

Pokolenie czasu upadku Rzeczpospolitej w polskich kazaniach okolicznościowych z lat 1795-1830

Ks. Rafał Szczurowski

Generacja Polaków, która jako pierwsza doświadczyła skutków rozbiorów Rzeczpospolitej, stała się świadkiem ważkich wydarzeń końca XVIII i początku XIX w. Pokolenie to najpierw starało się uratować państwo zagrożone przez ościenne mocarstwa, a następnie, kiedy to państwo zostało wymazane z mapy Europy, zaczęło podejmować próby zmierzające do jego odbudowy, ale także uczyło się funkcjonować w zaistniałych warunkach politycznych, pod panowaniem nowych władców. Przeżywało w związku z tym chwile nadziei, czasy rozterek i okresy rozczarowań, dając początek swoistej sztafecie pokoleń Polaków mierzących się z dramatem nieposiadania własnego państwa. O losach tej generacji i stworzonej przez nią pokoleniowej wspólnocie traktuje niniejsza książka. Na podstawie drukowanych polskich kazań okolicznościowych z lat 1795–1830 zaprezentowany w niej został obraz pokolenia zagarniętego w niewolę, którego wzorce, postawy i wartości, akcentowane przez kaznodziejów, wpłynęły na kształt rodzimych dziejów. Książka ks. R. Szczurowskiego przybliża współczesnemu czytelnikowi treść i język polskich kazań okolicznościowych z lat 1795–1830. Pozwala też nie tylko przenieść się w przeszłość naznaczoną bólem z powodu utraty suwerenności, poznać nastroje, pragnienia i marzenia Polaków w tamtym okresie, ale także – powracając do obecnej rzeczywistości – jeszcze bardziej cenić upragniony przez przodków dar wolności, który od 1989 roku jest udziałem Polaków żyjących w niepodległej Rzeczpospolitej. [Z recenzji o. dra hab. Stanisława Cieślaka, prof. AIK] ks. Rafał Szczurowski – doktor historii, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, interesuje się dziejami Kościoła katolickiego w okresie nowożytnym i współczesnym. Autor publikacji, m.in. Socjaliści w polskiej publicystyce katolickiej lat 1878–1918 (2001), Zaradzić potrzebom doczesnym i wiecznym. Idee oświecenia w Kościele katolickim w Polsce (do 1795 r.) (2014).  

Polacy i Żydzi. Problemy z historią

Ewa Kurek

"To niesłychane, że propaganda III RP sprawiła, że Polacy jako jedyni spośród narodów Europy biorą na siebie realną odpowiedzialność za dokonaną przez Niemców zagładę Żydów. To niesłychane, że władze III RP blokują w tym samym czasie wszelkie badania i publikacje historyczne dotyczące udziału Żydów w zagładzie własnego narodu oraz wszelkie badania i publikacje historyczne zbrodni żydowski popełnionych na Polakach". - dr Ewa Kurek.

Polacy na krańcach świata: XX wiek

Mateusz Będkowski

Do początku XX wieku praktycznie zakończono odkrywanie wybrzeży wszystkich kontynentów i wysp. Niezbadane dotąd lądy skrywały przed uczonymi już niewiele tajemnic. Zaczęto więc prowadzić bardziej szczegółowe badania. W ten nurt włączyli się również Polacy, czemu niewątpliwie sprzyjało odzyskanie niepodległości w 1918 roku. Niestety ambitne plany zmienił wybuch II wojny światowej. O polskich śmiałkach i obieżyświatach opowiada kolejna część świetnie przyjętego cyklu „Polacy na krańcach świata” autorstwa Mateusza Będkowskiego. Który z polskich podróżników jako pierwszy przewędrował Afrykę wzdłuż i wszerz? Co Wilniuk robił wśród hinduskich joginów? Dlaczego upadły marzenia o polskich koloniach zamorskich? Pokonywali dalekie lądy, góry i oceany. Korzystali z samolotów i motocykli, jachtów i... rowerów. Sławili imię Rzeczypospolitej w świecie, a ich dokonania jeszcze przez długie lata będą inspirować nowe pokolenia podróżników i poszukiwaczy przygód. Mateusz Będkowski (ur. 1987 w Warszawie) – absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się losami polskich podróżników i odkrywców na przestrzeni dziejów. W 2011 roku obronił pracę magisterską pt. „Wyprawa Stefana Szolc-Rogozińskiego do Kamerunu w latach 1882–1885”. Publikował m.in. w czasopismach „Mówią Wieki” i „African Review. Przegląd Afrykanistyczny”, a także w portalu Histmag.org. Jest autorem kilku książek, w tym cyklu publikacji poświęconego polskim podróżnikom pt. „Polacy na krańcach świata”.

Polacy na krańcach świata XX wiek. Część 2

Mateusz Będkowski

Poznaj spektakularne zakończenie cyklu "Polacy na krańcach świata"! Mateusz Będkowski powraca w ostatnim tomie swojej serii, poświęconej biografiom najwybitniejszych polskich podróżników. Po raz drugi koncentruje się na postaciach szczególnie nam bliskich, bo żyjących w XX wieku. "Trzeba wiedzieć, jak mocno potrafi walić serce ze zmęczenia i z wielkiej radości, jak w przeczystym górskim powietrzu pracują zdyszane płuca; trzeba zrozumieć uczucie człowieka stawiającego swą stopę tam, gdzie przed nim jeszcze nikt nie był" - pisał w 1974 roku Wiktor Ostrowski. Zapraszamy w podróż od szczytów gór po najdalsze zakątki świata. Od morskich głębin aż po ostateczną granicę - kosmos! Halik, Teliga, Hermaszewski i wielu innych - spotkaj niezwykłych Polaków, którzy dotarli tam, gdzie nikt inny nie miał odwagi wyruszyć. Dowiedz się, z jakimi wyzwaniami i zagrożeniami musieli się zmierzyć. Poznaj zakończenie wielkiej opowieści o polskich podróżnikach. Kup książkę "Polacy na krańcach świata XX wiek. Część 2"! Mateusz Będkowski (ur. 1987 w Warszawie) - absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się losami polskich podróżników i odkrywców na przestrzeni dziejów. W 2011 roku obronił pracę magisterską pt. "Wyprawa Stefana Szolc-Rogozińskiego do Kamerunu w latach 1882-1885". Publikował m.in. w czasopismach "Mówią Wieki" i "African Review. Przegląd Afrykanistyczny", a także w portalach Histmag.org i Hrabiatytus.pl. Jest autorem książki pt. "Polscy poszukiwacze złota" (Poznań 2019), a także siedmiu e-booków tworzących serię "Polacy na krańcach świata" (2015-2024).