Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów. Studium podstawy normatywnej regionalnego systemu ochrony praw człowieka

Marek Jan Wasiński

Afrykański system ochrony praw człowieka był dotąd w sferze nauki polskiej obszarem intuicyjnych ocen, stereotypowych poglądów i uogólneń. Unikatowa książka dr. Marka Jana Wasińskiego wypełnia tę lukę. Postawione w niej tezy są oryginalne, często także na tle nauki europejskiej i światowej. Logiczne, przekonujące, a ponadto jasno zaprezentowane i łatwe do zrozumienia wnioski zostały sformułowane na podstawie solidnie przeprowadzonych badań. Ze względu na zakres i charakter podjętych analiz publikacja jest bezkonkurencyjna. Na podstawie recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Jasudowicza

Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej

Zygfryd Rymaszewski

Przeglądając księgi sądów miejskich w poszukiwaniu informacji o woźnych sądowych, nie uzyskaliśmy spodziewanych rezultatów. Rzucały się natomiast w oczy liczne wzmianki o areszcie, głównie kładzionym przez wierzycieli na majątku dłużników. Postanowiliśmy się temu zjawisku bliżej przyjrzeć, zwłaszcza że niewiele informacji o nim można znaleźć w literaturze. Tematyczny areszt, już choćby dlatego, że był zabezpieczeniem interesów wierzyciela, miał wiele wspólnego z zastawem, zwłaszcza z powszechnie w miastach stosowanym zastawem ruchomości. I tu również poza zasygnalizowanie problemu wyjść nie można. Brakuje nam zatem odpowiednika dla stosunków miejskich – zastawu w prawie ziemskim. Uzyskany przez nas obraz aresztu – zabezpieczenia w prawie miast polskiego średniowiecza pozostawia wrażenie niedosytu. Zbyt często, wobec milczenia źródeł, badacz skazany jest na hipotezy czy znaki zapytania. Mimo wszystko sądzimy, że warto czytelnikowi przedstawić ciekawą instytucję prawną, w której jak w zwierciadle odbija się, choć w zamglonym tle, żywo pulsujące życie mieszkańców polskich miast epoki średniowiecznej. 

Areszty detencyjne w Królestwie Polskim 1815-1868. Z badań nad powstawaniem nowożytnej administracji na ziemiach polskich

Justyna Bieda

Myśl oświecenia, uznająca wolność za jedno z podstawowych praw jednostki, zwróciła uwagę na kwestię uwięzienia człowieka przed wyrokiem, a także przyniosła pierwsze idee dotyczące zasad tymczasowego aresztowania, których praktyczne urzeczywistnienie nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku. Jednym z głównych postulatów było przyjęcie reguły oddzielania osób zatrzymanych przed wyrokiem od już skazanych. Stopniowo wprowadzano ośrodki penitencjarne przeznaczone tylko dla osób tymczasowo aresztowanych, a w europejskich procedurach karnych zaczęły pojawiać się przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania tych jednostek. W Księstwie Warszawskim od samego początku zaczęto apelować o utworzenie bardziej rozbudowanego systemu ośrodków pozbawienia wolności, w tym rozdzielanie miejsc służących do przetrzymywania osób, względem których nie zapadł jeszcze wyrok w zależności od etapu postępowania przygotowawczego. Wówczas nie udało się jednak wprowadzić w życie reformy więziennictwa. Dopiero czasy Królestwa Polskiego przyniosły realne działania centralnych organów rządowych. Nie było to natomiast łatwe zadanie, gdyż brakowało regulacji dotyczących organizacji i funkcjonowania jednostek penitencjarnych. Na przykładzie rozwoju instytucji aresztów detencyjnych w publikacji ukazano problemy, z jakimi mierzyły się centralne organy administracji rządowej w trakcie tworzenia zmierzającego ku nowoczesności więziennictwa w Królestwie Polskim, w tym struktur administracyjnych. Przedstawiono próby wdrażania rodzących się humanitarnych idei penitencjarnych pomimo ograniczeń wynikających z sytuacji społeczno-gospodarczej państwa.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Teoria i praktyka

Waldemar Kitler

Najnowsza książka profesora Waldemara Kitlera to z pewnością jego opus vitae. Być może spośród wielu znakomitych monografii naukowych, które napisał, podsumowuje jego wielki dorobek naukowy w zakresie polskiej myśli o bezpieczeństwie. Struktura monografii odzwierciedla bardzo zorganizowany charakter systemowego myślenia Autora o bezpieczeństwie. U szczytu kariery naukowej uwaga Waldemara Kitlera skierowana została na środowisko akademickie i studia nad bezpieczeństwem w dobie wielkich przemian w Polsce. Wyjście z Układu Warszawskiego i przystąpienie do NATO to czas, w którym na nowo ukształtowała się sama koncepcja bezpieczeństwa narodowego. Waldemar Kitler był częścią tej zmiany i całą swoją karierę akademicką poświęcił studiowaniu teorii i praktyki bezpieczeństwa narodowego. Przez cały ten czas nauczał, wpływał i inspirował wielu studentów, myślicieli, przywódców i twórców bezpieczeństwa narodowego. Była to tytaniczna praca ponad ćwierć wieku, a ta książka jest owocem tego ogromnego wysiłku i ciężkiej pracy. Tym wspaniałym tomem Waldemar Kitler wieńczy swoje osiągnięcia w dziedzinie polskich studiów nad bezpieczeństwem. Gdyby nie jego stosunkowo młody wiek, moglibyśmy nazwać Autora nestorem polskiego myślenia w dziedzinie nauk o bezpieczeństwie. Miejmy nadzieję, że może to tylko oznaczać, że w nadchodzących latach możemy oczekiwać od niego więcej! Prof. dr hab. inż. Maciej Marszałek Akademia Sztuki Wojennej Profesor Waldemar Kitler to jeden z najwybitniejszych polskich naukowców, który od wielu lat zajmuje się problematyką bezpieczeństwa narodowego, w tym państwa. Niniejsza publikacja jest efektem wieloletnich badań i syntezy jego dotychczasowych osiągnięć dotyczących systemowych zagadnień organizacji państwa w zakresie bezpieczeństwa narodowego. Autor usystematyzował wiedzę o koncepcji i organizacji bezpieczeństwa narodowego, wyznaczył kierunki jego rozwoju oraz przedstawił model, który spełnia współczesne uwarunkowania bezpieczeństwa w jego kluczowych obszarach. Model ten został opracowany w oparciu o polskie poglądy teoretyczne i polskie rozwiązania organizacyjne. Przy tworzeniu modelu wykorzystano także doświadczenia innych krajów. To wyjątkowo ważny utwór. Polecam ją szczególnie naukowcom z krajów wschodnich i jako polski wkład w rozwój europejskich studiów nad bezpieczeństwem. Prof. dr hab. Bogusław Pacek Uniwersytet Jagielloński

Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego

Witold Kulesza

Crimen laesae iustitiae – zbrodnia obrazy sprawiedliwości – to czyn sędziego, który wbrew swemu powołaniu do sprawiedliwego rozstrzygania w sprawie sądowej, wypacza prawo, przez co jego orzeczenie uwłacza swą treścią idei leżącej u podstaw każdego społeczeństwa. Pojęcie sprawiedliwości jest tak stare jak prawo stanowione po to, by dać jej wyraz, i równie stare jak rola sędziego urzeczywistniającego sprawiedliwość w wydawanych wyrokach. Zagadnienia przedstawione w tej książce mieszczą się w trójkącie pojęć: sprawiedliwość /                \ sędzia    ―    prawo Jeżeli ustanowione prawo jest w swej treści tak bardzo niesprawiedliwe, że zaprzecza podstawom człowieczeństwa, sędzia, który karze na jego podstawie i w zgodzie z nim, wypacza prawo naturalne, bez którego respektowania przez ustawodawcę prawo stanowione staje się ustawowym bezprawiem. Wypaczeniem prawa jest także naginanie przepisów ustawy przez sędziego w taki sposób, że prawo zbacza z drogi sądowego wymiaru spra­wiedliwości, stając się narzędziem do popełnienia zbrodni sądowej. Prokurator dokonuje aktu obrazy sprawiedliwości, jeżeli wypaczając prawo, kieruje swe oskarżenie przeciwko człowiekowi, który nie popełnił przestępstwa. Juryści systemów totalitarnych, którym stawiano zarzut popełnienia zbrodni sądowych, odpowiadali niezmiennie, że stosowali wówczas obowiązujące prawo. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy sędzia i prokurator ponoszą odpowiedzialność karną za zbrodnię obrazy sprawiedliwości i na jakiej podstawie prawnej, prowadzi do sformułowania postulatu wprowadzenia do polskiego kodeksu karnego przepisu o czynie zabronionym wypaczenia prawa i wyrządzeniu przez to poważnej szkody sprawiedliwości.

Damnatio ad bestias i inne kary wykonywane na arenie w antycznym Rzymie

Kubiak Przemysław

W literaturze z zakresu rzymskiego prawa karnego, które od kilkudziesięciu już lat przeżywa (także w Polsce) prawdziwy rozkwit, brakowało monografii o profilu historycznoprawnym na temat kar stosowanych przy okazji organizacji igrzysk. Problematyka igrzysk, walk gladiatorskich czy też martyrologii wczesnych chrześcijan umierających na arenie od zawsze spotykała się z wyjątkowo dużym zainteresowaniem, nie tylko ze strony historyków starożytności, ale i szerszej publiczności. Książka Przemysława Kubiaka znajdzie czytelników nie tylko w kręgu wąskiego grona specjalistów zajmujących się w Polsce prawem rzymskim.  

Darowizna remuneratoryjna w rzymskim prawie pandektowym i XIX-wiecznym ustawodawstwie niemieckim

Dagmara Skrzywanek-Jaworska

Prezentowana monografia naukowa jest poświęcona darowiźnie remuneratoryjnej (wynagradzającej, odwdzięczającej) rozumianej jako przysporzenie dokonane z wdzięczności za wyświadczone darczyńcy dobrodziejstwo lub wykonaną na jego rzecz przysługę. Prawna konstrukcja tej darowizny ma długą i skomplikowaną historię, której efektem jest powstałe w średniowieczu, obecne w procesie recepcji prawa rzymskiego oraz aktualne do dziś przekonanie o jej kontrowersyjnej, podwójnej - lukratywno-obciążliwej - naturze. Istotne znaczenie w historyczno-prawnej dyskusji na ten temat odegrała interpretacja źródeł prawa rzymskiego, w szczególności rozstrzygnięć Papiniana, Paulusa i Ulpiana. Przedmiotem publikacji jest analiza koncepcji dotyczących natury donatio remuneratoria, obecnych w dyskursie prowadzonym w dziewiętnastowiecznej niemieckiej nauce prawa, głównie wśród przedstawicieli szkoły historycznej i pandektystów. Dokonana w książce wykładnia historyczna Paragraf 534 BGB i art. 902 k.c. może zainteresować nie tylko romanistów oraz historyków prawa, lecz także dogmatyków prawa cywilnego.

Dowody zbrodni. Początki kryminalistyki

Natalia Pochroń

Nie ma zbrodni idealnej. Są tylko niedoskonałe metody śledcze. Kiedy na początku XIX wieku organom ścigania odebrano możliwość stosowania tortur, wymiar sprawiedliwości pogrążył się w głębokim kryzysie. Coraz liczniejsi przestępcy zdawali się pozostawać bezkarni. Wobec tych okoliczności proces zwalczania przestępczości trzeba było wymyślić na nowo.  Jak odnaleźć sprawcę zbrodni i udowodnić mu bez cienia wątpliwości jego winę? Aby sprostać wyzwaniom nowych realiów, sięgnięto po przełomowe osiągnięcia nauki. Tak właśnie zrodziła się kryminalistyka. Ironią losu pozostaje, że pierwszego przełomu w kwestii ścigania przestępców dokonał jeden z nich – recydywista Eugène François Vidocq, który chciał uwolnić się od swoich demonów przeszłości.  Natalia Pochroń zabiera czytelnika w podróż po wyboistej historii kryminalistyki. Kryzysy i bezsilność wobec piętrzących się trudności, spektakularne pomyłki podczas dochodzeń, nierozwiązane sprawy, istnienia których nie udało się uratować – oto cena, jaką ludzkość płaciła za mozolne postępy w dziedzinie ścigania zbrodni.  Jaka jest szansa, że dwóch przestępców będzie miało rękę, nogę i ucho tej samej długości? Czy istnieją cechy fizyczne, które wskazują na zbrodniczą naturę człowieka? Dlaczego pierwsi toksykolodzy sprawdzali smak wywaru z organów nieboszczyka? Jak bardzo może pomylić się lekarz bez specjalizacji w orzeczeniu sądowym? To tylko kilka z wielu intrygujących pytań, na które odpowiada autorka.  Poznaj historię współczesnych metod śledczych. Kup książkę „Dowody zbrodni. Początki kryminalistyki”!  Natalia Pochroń — Absolwentka bezpieczeństwa narodowego na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Odbyła staż w mediach polonijnych w Paryżu, obecnie zajmuje się tworzeniem treści dla agencji marketingowych, jest również redaktorką portalu Histmag.org. Rekonstruktorka, od wielu lat niezmiennie zafascynowana historią Polski, w szczególności okresem dwudziestolecia międzywojennego. Oprócz tego zainteresowana historią XX-wiecznej Azji, tematyką geopolityki i stosunków międzynarodowych. Prywatnie miłośniczka książek i starego, dobrego rocka. 

Dzieje polskiej placówki dyplomatycznej w Bukareszcie (1919-1940)

Andrzej Dubicki

 Po upadku Austro-Węgier Rumunia stała się potencjalnym sprzymierzeńcem Polski w kontekście polityki wschodniej. W tym czasie stosunek obu krajów do Rosji mógł stanowić wspólny mianownik ewentualnego porozumienia. Rumuni obawiali się o przyszłość Besarabii, Polska mogła się z kolei obawiać kontestowania przez Rosję ambicji do objęcia w posiadanie dużej części kresów wschodnich. W związku z tym poszukiwanie wzajemnego porozumienia było zjawiskiem naturalnym. Dodatkowym elementem wzmacniającym współpracę był brak wzajemnych pretensji terytorialnych, co było pewnego rodzaju ewenementem w odniesieniu do innych sąsiadów odradzającej się Rzeczypospolitej. W 1938 r. Poselstwo w Bukareszcie zostało podniesione do rangi ambasady. Zasadnicze ramy czasowe książki zamykają się w latach 1918–1940, czyli od pierwszych prób utworzenia placówki do momentu likwidacji Ambasady pod naciskiem rumuńskim w listopadzie 1940 r. Rozprawa w dużej mierze opiera się na materiale źródłowym: archiwaliach oraz źródłach drukowanych. Przede wszystkim zostały uwzględnione materiały znajdujące się w Archiwum Akt Nowych oraz w jego rumuńskim odpowiedniku, czyli Arhive Istorice Centrale Bucureşti. Zgromadzone tam materiały pozwoliły na odtworzenie działalności polskich dyplomatów w Bukareszcie. Odtworzenie dziejów politycznych było możliwe dzięki wykorzystaniu mikrofilmów znajdujących się w posiadaniu strony rumuńskiej, a będących syntezą materiałów znajdujących się w polskich archiwach.

Edukacja dorosłych na Górnym Śląsku od Wiosny Ludów do wybuchu I wojny światowej

Beata Matusek

Książka składa się z 4 rozdziałów. Rozdział pierwszy ukazuje wpływ sytuacji polityczno-społecznej Górnego Śląska na rozwój edukacji dorosłych. Rozdział drugi zawiera teoretyczne podstawy rozwoju edukacji dorosłych na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX wieku. Rozdział trzeci prezentuje początki pracy oświatowej z człowiekiem dorosłym oraz przybliża sylwetki jej inicjatorów. Rozdział czwarty natomiast to spojrzenie na edukację dorosłych od strony popularyzowanych na przełomie XIX i XX wieku treści edukacyjnych. Treść rozważań stanowią trzy kierunki: edukacja ogólnokształcąca, społeczno-moralna (w tym religijna) oraz promocja zdrowego stylu życia i upowszechnianie treści zdrowotnych.

Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historycznoprawne

Anna Stawarska-Rippel

Niniejsza praca jest historycznoprawnym studium, które po raz pierwszy w literaturze prawniczej przedstawia obraz zmagań kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej i ich uwarunkowań w Drugiej Rzeczypospolitej i Polsce Ludowej. Monografia traktuje o dziejach kodyfikowania polskiego procesu cywilnego na tle ewolucji tej gałęzi prawa w Europie i w świetle „rewolucji” w Polsce po drugiej wojnie światowej. Rozważania prowadzone są w kontekście zagadnienia elementów prywatnych i publicznych w procesie cywilnym, mających fundamentalne znaczenie dla kształtu i treści ustawy procesowej. Przedstawiono zarówno przebieg dwukrotnie podejmowanych w Polsce prac kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej, jak i dyskusję nad modelem ustawy procesowej w aspekcie wyznaczenia relacji pomiędzy jednostką a państwem. Monografia składa się z dwóch części: elementy prywatne i publiczne w postępowaniu spornym przed sądem pierwszej instancji oraz elementy prywatne i publiczne w systemie środków odwoławczych, które zostały poprzedzone obszernymi wprowadzeniami, zakreślającymi historyczno-polityczne, prawnoporównawcze i teoretyczne tło zasadniczych rozważań. Omówiono w nich ewolucję procesu cywilnego w XIX i XX w. w zachodniej Europie, a także odznaczający się wyraźną specyfiką socjalistyczny proces cywilny, jak też zagadnienie środków odwoławczych w nowożytnym procesie cywilnym w kontekście interesów państwa i jednostki. Studium zawiera elementy porównawcze. W odniesieniu do konstrukcji projektowanych w Polsce Odrodzonej wykraczają one poza dzielnicowe ustawy procesowe. Rozważania dotyczące dekodyfikacji i rekodyfikacji postępowania cywilnego w Polsce po drugiej wojnie światowej prowadzono z uwzględnieniem zmian zachodzących w prawie pozostałych państw demokracji ludowej w Europie oraz ich zasadniczego wzorca – radzieckiego postępowania cywilnego.

Ewolucja immunitetów mających swoje źródło w prawie międzynarodowym

Izabela Skomerska-Muchowska

Problematyka immunitetów mających swoje źródło w prawie międzynarodowym jest zagadnieniem doniosłym zarówno dla teorii, jak i praktyki prawa międzynarodowego. Instytucja immunitetów, w szczególności immunitetu państwa, znajduje swoje uzasadnienie w podstawowych zasadach systemu prawa międzynarodowego. Jednocześnie immunitety wyznaczają ramy wzajemnych relacji między państwami w zakresie wykonywania jurysdykcji. Zachodzące współcześnie zmiany, takie jak wzmocnienie pozycji jednostki, w szczególności ochrony jej praw podstawowych, czy coraz częstsze wchodzenie państwa w stosunki prywatnoprawne, powodują, że przedmiot niniejszego opracowania jest jednym z najszerzej dyskutowanych zagadnień w doktrynie zarówno prawa międzynarodowego, jak i poszczególnych dziedzin prawa krajowego, w ramach których immunitety te są realizowane. Nie ulega wątpliwości, że różne postaci immunitetów (w szczególności immunitet państwa, funkcjonariuszy państwa, immunitety dyplomatyczne oraz immunitet organizacji międzynarodowych) podlegają obecnie przemianom, co do ich zakresu i możliwych włączeń. Powstaje zatem pytanie, w jakim stopniu i zakresie immunitety muszą pozostać niewzruszalne w interesie utrzymania porządku międzynarodowego i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa lub organizacji międzynarodowej w stosunkach międzynarodowych, w jakim zaś powinny być ograniczone, np. w interesie ochrony jednostki. Niniejsza publikacja jest próbą rozstrzygnięcia tej niezwykle istotnej dla praktyki kwestii. 

Fiscus non erubescit. O niektórych italskich podatkach rzymskiego pryncypatu

Anna Pikulska-Radomska

Książka jest pierwszą w polskiej literaturze monografią dotyczącą rzymskich podatków. To o tyle ważne, że w zakresie wiedzy o daninach publicznych rzymskiego cesarstwa panuje spore zamieszanie, nie tylko terminologiczne. Jest to w znacznej mierze spowodowane charakterem dostępnych dziś źródeł, niemal wyłącznie literackich. Skromną bazę źródłową Autorka wykorzystała w pełni, analizę prowadzi precyzyjnie, nie decyduje się na pochopne wyciąganie wniosków, a te, które formułuje, przedstawia w sposób prosty i uporządkowany. 

Infamia. Studium prawno-społeczne

Bronisław Łoziński

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Infamia albo bezecność. Każdy miał prawo do czci, ale kto dopuścił się czynu zagrożonego utratą honoru, tracił ją i nazywany był bezecnym, inaczej infamisem. Infamja pociągała za sobą ograniczenie w używaniu praw cywilnych i wywołanie z kraju (banicja). Tak prawo ziemskie polskie, jak prawo miejskie z Niemiec przyjęte, wyliczało kategorie rozmaitych czynów, które pociągały za sobą bezecność. Do czynów tych należało nieposłuszeństwo względem wyroków sądowych, przechowywanie złodziei, oszczerstwo po raz 4-y zapozwane itd. W pojęciach dzisiejszych wywołuje oburzenie, że do czynów bezecnych zaliczano, gdy szlachcic, osiadłszy w mieście, handlem i szynkarstwem się bawił. Oburzenie to pochodzi z prostej nieznajomości dawnych praw, urządzeń i stosunków społecznych. Szlachcic każdy z prawa i obowiązku należał do zakonu rycerskiego, na którego gotowości do obrony kraju i sprawności rycerskiej byt narodu i bezpieczeństwo Rzplita zasadzała. Stan szlachecki, jako zakon rycerski, zastępował wojsko i armię, których nie było, więc porzucenie jego szeregów miało znaczenie dzisiejszej dezercji z wojska. Już na sejmie korczyńskim za Władysława Warneńczyka naród wypowiedział, że kto by nie stawał do boju lub z innych względów od ogółu się oddzielał, takiego wszyscy mają na życiu i dobrach karać, a ma być uważany, jakoby się sam zrzekł dobrej czci i wiary. Szlachcic, który z rycerza stawał się w mieście szynkarzem lub kramarzem, uważanym być musiał przez stan rycerski za dezertera. Szynkarze np. obowiązani byli tylko do stawiania szubienic w obozach. Gdy w XVIII w. zmieniły się stosunki polityczno-społeczne, ta sama szlachta na sejmie w r. 1775 postanowiła prawo, że odtąd zajmowanie się handlem nie będzie uwłaczało czci szlacheckiej. (za: Encyklopedia staropolska Zygmunta Glogera). Niniejsza książka zawiera rozdziały: Moralne czynniki rozwoju prawa. Cenzura rzymska. Infamia. Cześć w prawie dzisiejszym. Cenzura społeczna.

Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych. Cz. 1 Jurysprudencja 2

Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht, Bartosz Wojciechowski

Oddajemy do rąk Czytelników tom opisujący jedno z najistotniejszych zagadnień prawoznawstwa – integrację nauk prawnych. Integracja ta dotyczy zarówno dziedzin, które tradycyjnie stanowią korpus wiedzy o prawie, jak i nauk powszechnie umieszczanych zdecydowanie poza horyzontem wyznaczającym obszar prawoznawstwa. Zgodnie z przyjętym zamysłem publikacja ma charakter dwudzielny. Zewnętrzne spojrzenie na zagadnienia obecne w problematyce prawa ujęto w trzech blokach problemowych: Polityka, Etyka – krytyka – literatura, Kognitywistyka – cybernetyka. Natomiast wzajemne przenikanie się wiedzy o prawie w ramach dogmatyk prawniczych, nauk historycznych oraz teorii i filozofii prawa znalazło wyraz w tekstach opatrzonych nadrzędnym tytułem: Interpretacja – język. Integracja wewnętrzna i zewnętrzna prawoznawstwa ma istotne konsekwencje dla dwóch ogromnych dyskursów społecznych – tworzenia i stosowania prawa. Wiele interesujących zagadnień stało się przedmiotem analizy w prezentowanym tomie.  

Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce (stan prawny na 15 lipca 2015 r.)

Anna Rakowska-Trela

Kampania wyborcza jest obecnie zjawiskiem o niezwykle istotnej wadze, a jednocześnie jednym z tych etapów procedury wyborczej, które mają duże znaczenie dla funkcjonowania współczesnych społeczeństw demokratycznych. Problematyka ta nie była dotychczas w sposób całościowy przedstawiona w opracowaniu o prawniczym charakterze. Przeprowadzenie analizy prawnej problematyki kampanii wyborczej jest natomiast pożądane, jako że praktyka ustrojowa w tym zakresie uwypukla liczne problemy, które pojawiają się w jej toku. Autorka przeprowadza dogłębną analizę regulacji kampanii wyborczej, zawartej w kodeksie wyborczym na tle regulacji przyjmowanej w poprzedzających kodeks ordynacjach oraz rozwiązań w innych państwach, formułując wnioski zarówno co do sposobu interpretacji przepisów, jak i postulatów de lege ferenda. Dlatego też niniejsza książka stanowi istotną pozycję w sferze prawa wyborczego, która może wzbudzić zainteresowanie nie tylko przedstawicieli nauki prawa, lecz także politologów, socjologów, a nadto polityków oraz publicystów. 

Kochani krwiopijce. Własność literacka i prawo autorskie w XIX-wiecznej Polsce

Teresa Święćkowska

Książka Kochani krwiopijce! Własność literacka i prawo autorskie w XIX-wiecznej Polsce jest pierwszą pracą całościowo przedstawiającą problematykę własności literackiej i praw autorów na ziemiach polskich w XIX w. Autorka traktuje temat wielowymiarowo, wychodząc daleko poza kwestie czysto prawne. Na podstawie szerokiego materiału źródłowego rekonstruuje poglądy i stanowiska wydawców, autorów, prawników i analizuje je w kontekście praktyk literackich i wydawniczych oraz procesów komercjalizacji literatury. Uwzględnia m.in. powszechne w tym okresie zjawisko publikacji w odcinkach prasowych. Stanowiska polskich autorów i wydawców okazują się szczególnie interesujące w odniesieniu do umiędzynarodowienia prawa autorskiego. Teoretycznie przyjęcie konwencji berneńskiej powinno być korzystne dla wydawców działających na podzielonym polskim rynku, na którym obowiązywały trzy różne ustawy. Wydawcy polscy zachowywali jednak dystans albo byli wprost przeciwni konwencji międzynarodowej, zwłaszcza zaś postulowanej przez nią ochronie tłumaczeń. Więcej korzyści wiązali z wolnością tłumaczeń utworów zagranicznych niż z ochroną przed przedrukami, o którą sami potrafili dość dobrze zadbać, tworząc wewnętrzne prawa zwyczajowe, funkcjonujące ponad kordonami. Książka ukazuje sprzeczności koncepcji uniwersalnego prawa autorskiego oraz konflikty interesów w polu wydawniczym i literackim. Dekonstruuje też ideał autora romantycznego. Pokazuje, że produkcja literacka ufundowana jest na pragnieniu rozciągającym się pomiędzy dwoma dążeniami, do oryginalności twórczej i ekonomicznego sukcesu. Wymiary te nigdy się nie schodzą, ale sprzeczne w sobie marzenie o jednoczesnym ich osiągnięciu nakręca wydawniczy biznes, zabezpieczany prawem autorskim.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 roku. W setną rocznicę uchwalenia

Aldona Domańska, Anna Michalak

W 2018 roku minęła setna rocznica odzyskania przez państwo polskie, po 123 latach zaborów, niepodległości. Waga tego wydarzenia, a także jego wymiar symboliczny, jest nie do przecenienia. Był to czas radości i odrodzenia narodowej dumy, ale zarówno dla tworzącego się dopiero ośrodka władzy, jak i całego narodu - czas wyzwań. Trudności, z jakimi musieli zmierzyć się reformatorzy, uwidaczniały się na każdym kroku, we wszystkich dziedzinach życia. Choć państwo polskie powstawało z trzech odmiennych tworów państwowych o diametralnie różnej rzeczywistości gospodarczej, politycznej i prawnej, z których trzeba było utworzyć jedną, to elementem spajającym te części była tożsamość narodowa, wspólna kultura i historia. Odzyskana przez Polskę w 1918 roku suwerenność państwowa dała początek długiej i krętej drodze reform, jaką musieli przebyć Polacy przez kolejne 20 lat. Ich założeniem było odzyskanie wewnętrznej spójności Rzeczypospolitej na wszystkich płaszczyznach, a także zaistnienie na arenie międzynarodowej jako suwerenne państwo. Towarzyszyły tym działaniom z jednej strony brak doświadczenia, a nawet niezbędnej wiedzy, z drugiej - ostra walka polityczna, która niekiedy wpływała na kierunek reform, ich pośpiech, który powodował, że zmiany przebiegały w niewyobrażalnym, na dzisiejsze czasy, tempie. Niemniej, w ciągu zaledwie dwóch dekad, Rzeczpospolita nie tylko odrodziła się jako państwo, lecz także wykonała ogromny skok cywilizacyjny. Oddajemy do Państwa rąk publikację, w której chcieliśmy pokazać, z jak wieloma problemami musieli się zmierzyć się ówcześni reprezentanci organów władzy, podejmując działania mające na celu stworzenie jednolitych struktur organizacyjnych i wspólnego systemu prawnego dla odzyskanego bytu państwowego.

Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego

Marek Suska

Interpretatorzy prawa zakładają m.in., że prawodawca konsekwentnie stosuje pojęcia na przestrzeni całego aktu prawnego (zakaz wykładni synonimicznej/homonimicznej) czy że nie wprowadza do tekstu żadnych zbędnych fragmentów (zakaz wykładni per non est). Czy tego rodzaju założenia interpretatorów trafnie odzwierciedlają sposób pracy prawodawcy? I czy osoby obsługujące proces legislacyjny uwzględniają w swojej pracy narzędzia, za pomocą których prawo to następnie będzie odczytywane? Aby odnaleźć odpowiedź na to pytanie, autor przeprowadził analizę obowiązującego prawodawstwa i podjął badania o charakterze socjologicznoprawnym, z wykorzystaniem metod analizy tekstu, obserwacji uczestniczącej oraz wywiadów pogłębionych z legislatorami pracującymi w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu RP. Wyniki badań oraz płynące z nich wnioski zaprezentował w monografii Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego.

Kryminalne Wilno

Mariusz Gadomski

W naszych głowach tkwi romantyczny obraz Wilna Mickiewicza i Miłosza. Tymczasem w cieniu Ostrej Bramy, na ulicach tętniących gwarem przekupek i odgłosami przejeżdżających dorożek dokonano wstrząsających zbrodni, o których po II wojnie światowej zapomniano… aż do teraz! Czy chcielibyście zobaczyć zapomniane, a może całkiem nieznane Wilno Waszych dziadków i pradziadków? Sięgnijcie po najnowszy e-book Mariusza Gadomskiego Kryminalne Wilno! Zapomnijcie o pisarzach i poetach. Zapraszamy Was do przedwojennego miasta złodziei, zazdrośników i awanturników, gdzie za kilkanaście godzin pracy dziennie robotnik dostawał miesięcznie niecałe 20 rubli. Tu diabeł nie mówi „Dobranoc”, a „Rozgość się i zdejmij płaszcz!”. Po ciemnych ulicach krążą ludzie wileńskiej cosa nostry, uczniowie rzucają granatami w nauczycieli, a całą rodzinę można zarąbać siekierą. To dopiero początek! Kupcie e-book Kryminalne Wilno i poznajcie prawdziwe najgłośniejsze przestępstwa, którymi żyły przedwojenne wileńskie ulice. Mariusz Gadomski (ur. 1961) – absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. Autor zbioru reportaży o dawnym kryminalnym Lublinie pt. Z Lublina donoszą. Ohydny mord, współpracownik m.in. „Tygodnika Zamojskiego” i „Kuriera Lubelskiego”. Interesuje się historią Lublina i dawnych Kresów. Miłośnik turystyki rowerowej, mocnych thrillerów i równie mocnej kawy.

MIĘDZY "BIAŁYM" A "CZERWONYM" IMPERIUM RZECZ O NARODACH W ROSJI 1917-1922

ADAM LITYŃSKI

Ponad sto lat minęło od czasu, gdy dwie rewolucje – lutowa (w marcu) i październikowa (w listopadzie) 1917 r. zmieniły bieg dziejów świata. Narody upadłego Imperium Rosyjskiego usiłowały wykorzystać chwilę dziejową, by wybić się na niepodległość. Nie­którym się to udało, jak na przykład Polakom i narodom krajów bałtyckich, innym nie, i mimo ich heroicznych nieraz wysiłków za­garnęło je imperium czerwone, powstające w miejsce białego. Ludy niemające jeszcze wyrobionego głębokiego poczucia narodowego, nie podejmowały prób stworzenia własnej państwowości. Należy im się pamięć, gdyż również przeszły przez gehennę wojny na ob­szarach byłego imperium carów. Polacy, którzy sto lat temu odegra­li rolę najbardziej pierwszorzędną dla dziejów świata, zatrzymując imperialny marsz „czerwonej” Rosji ku zrewoltowanym Niemcom, ukazani są w książce zaledwie incydentalnie, na styku z innymi na­rodami. Polska, ówcześni Polacy i ich dzieło zasługują bowiem na coś znacznie więcej niż około dwudziestostronicowe informacje, co ma odbicie w istniejącej literaturze naukowej. O tym jest ten szkic. Jego celem było skonceptualizowanie te­matów i problemów już podejmowanych, ale nadal otwartych na historyczne interpretacje. Mógłbym powtórzyć za Johnem Lewi­sem Gaddisem, znanym profesorem Yale University: „Historycy […] z łatwością rozpoznają większość poruszanych przeze mnie kwestii, po części dlatego, że w dużej mierze skorzystałem z ich pracy, a po części dlatego, że powtarzam pewne rzeczy, które sam powiedziałem wcześniej”. Nie jest to praca o rewolucji w Rosji. Li­teratura naukowa na temat samej rewolucji oraz wojny domowej w Rosji jest ogromna, ale tylko niewielka jej część poświęcona jest narodom w Rosji owych czasów. Ogrom literatury w języku pol­skim oraz w wielu innych językach zmusza każdego autora do jej selekcji i w szczególności wymusza pozostawienie na uboczu tek­stów nietraktujących o narodach.

Niezbędnik studenta I roku. Repetytorium egzaminacyjne do ćwiczeń i egzaminu z historii państwa i prawa polskiego

Dorota Wiśniewska-Jóźwiak, Justyna Bieda

 Skrypt opracowany z myślą o studentach I roku Wydziału Prawa i Administracji UŁ. Zawiera materiał z dziesięciu dziedzin prawa, w tym: prawa osobowego, małżeńskiego, rodzinnego, opiekuńczego, spadkowego, rzeczowego, zobowiązań, pracy, karnego i procesowego. Każda z owych dziedzin została przedstawiona w osobnym rozdziale, przy zastosowaniu układu problemowego. Przeznaczenie opracowania do celów dydaktycznych skłoniło autorów poszczególnych części do poruszenia tylko pewnych wybranych zagadnień, które umożliwią młodym adeptom prawa zapoznanie się z podstawowymi instytucjami prawa prywatnego i publicznego oraz nabycie umiejętności sprawnego i świadomego posługiwania się podstawowymi pojęciami prawnymi. Głównym zadaniem skryptu jest przedstawienie prawa feudalnego w opozycji do prawa nowożytnego. Wraz z notatkami z ćwiczeń i wykładów ma ułatwić studentom przygotowanie się do egzaminu.

Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu

Marcin Głuszak, Dorota Wiśniewska-Jóźwiak

Jacek S. Matuszewski to osobowość zawsze pełna pasji twórczej, polemicznej, nauczycielskiej bądź pozaakademickiej, ujawniającej się w działaniach obywatelskich i wspólnotowych. Dorobek naukowy Jubilata to ponad sto różnorodnych publikacji, zapewnia Mu on znaczące oraz trwałe miejsce w historii polskiej nauki prawa, jak też w historii tout court. Dzięki bogactwu treści Jego prac, a także celnej formie wypowiedzi, starannie i jasno dobranym słowom, ciętym, ale i błyskotliwym sformułowaniom Jego wpływ na współczesną kulturę prawną, nie tylko naszego środowiska, jest niebagatelny. Nie wszystkie planowane prace udało Mu się do tej pory zakończyć. Możemy oczekiwać dalszych studiów nad testamentem Bolesława Krzywoustego idących w kierunku rewizji poglądów dotychczasowej historiografii nadających mu tak ważne znaczenie ustrojowe. W sferze zainteresowań J. S. Matuszewskiego znajdują się również badania nad dziejami polskiego podpisu, także problemu znaczącego nie tylko w sferze stosunków prawnych. Profesor prezentuje wyraźną skłonność naukową wynikającą z przekonania, że znacznie efektywniejsze są wyniki badań prowadzone przez więcej niż jedną osobę. Zapewnia to bowiem wielostronne, niemożliwe do uzyskania przez jedną osobę spojrzenie na opracowywane materiały, jak też pomaga uchronić przed pochopnymi wnioskami. 

Obrót prawny nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu

Zygfryd Rymaszewski

Autor przedstawia instrumentarium prawne obrotu nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu. Za podstawę źródłową posłużyły księgi sądów obu miast - w istocie jedyne świadectwo tego obrotu. Temat okazał się trudny do naukowego opracowania, ponieważ w księgach brak tekstów umów. Z tego powodu dotychczas go nie poruszano. W miarę obfite informacje pośrednie pozwalają jednak na podjęcie wysiłku jego zbadania. Nieruchomości, zwłaszcza budynki miejskie, bardzo często przechodziły z rąk do rąk, głównie poprzez umowy kupna-sprzedaży. Odnotowywano to w księgach w postaci wzdania, czyli zrzekania się przez zbywcę prawa własności na rzecz nabywcy. Nieruchomości miejskie często bywały też zabezpieczeniem wierzytelności. Pozostałe formy obrotu prawnego, takie jak zamiana, darowizna, dzierżawa czy najem, występowały znacznie rzadziej. Miasto sprawowało kontrolę nad obrotem nieruchomościami miejskimi poprzez nakaz wpisu do ksiąg ławniczych i niechętny stosunek do nabywania ich przez osoby nieposiadające praw miejskich. Udział monarchy był niewielki. Na uwagę zasługuje aktywność kobiet jako stron kontraktu. W księgach rzadko opisywano spory związane z obrotem nieruchomościami, natomiast często odnotowywano przypadki ugodowego ich rozstrzygania. Prawa bliskich są w księgach obecne, jednak nie działały hamująco na obrót prawny nieruchomościami. Publikacja została wyposażona w tabele, które służą źródłowej podbudowie tez autora.