Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów. Studium podstawy normatywnej regionalnego systemu ochrony praw człowieka

Marek Jan Wasiński

Afrykański system ochrony praw człowieka był dotąd w sferze nauki polskiej obszarem intuicyjnych ocen, stereotypowych poglądów i uogólneń. Unikatowa książka dr. Marka Jana Wasińskiego wypełnia tę lukę. Postawione w niej tezy są oryginalne, często także na tle nauki europejskiej i światowej. Logiczne, przekonujące, a ponadto jasno zaprezentowane i łatwe do zrozumienia wnioski zostały sformułowane na podstawie solidnie przeprowadzonych badań. Ze względu na zakres i charakter podjętych analiz publikacja jest bezkonkurencyjna. Na podstawie recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Jasudowicza

Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej

Zygfryd Rymaszewski

Przeglądając księgi sądów miejskich w poszukiwaniu informacji o woźnych sądowych, nie uzyskaliśmy spodziewanych rezultatów. Rzucały się natomiast w oczy liczne wzmianki o areszcie, głównie kładzionym przez wierzycieli na majątku dłużników. Postanowiliśmy się temu zjawisku bliżej przyjrzeć, zwłaszcza że niewiele informacji o nim można znaleźć w literaturze. Tematyczny areszt, już choćby dlatego, że był zabezpieczeniem interesów wierzyciela, miał wiele wspólnego z zastawem, zwłaszcza z powszechnie w miastach stosowanym zastawem ruchomości. I tu również poza zasygnalizowanie problemu wyjść nie można. Brakuje nam zatem odpowiednika dla stosunków miejskich – zastawu w prawie ziemskim. Uzyskany przez nas obraz aresztu – zabezpieczenia w prawie miast polskiego średniowiecza pozostawia wrażenie niedosytu. Zbyt często, wobec milczenia źródeł, badacz skazany jest na hipotezy czy znaki zapytania. Mimo wszystko sądzimy, że warto czytelnikowi przedstawić ciekawą instytucję prawną, w której jak w zwierciadle odbija się, choć w zamglonym tle, żywo pulsujące życie mieszkańców polskich miast epoki średniowiecznej. 

Areszty detencyjne w Królestwie Polskim 1815-1868. Z badań nad powstawaniem nowożytnej administracji na ziemiach polskich

Justyna Bieda

Myśl oświecenia, uznająca wolność za jedno z podstawowych praw jednostki, zwróciła uwagę na kwestię uwięzienia człowieka przed wyrokiem, a także przyniosła pierwsze idee dotyczące zasad tymczasowego aresztowania, których praktyczne urzeczywistnienie nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku. Jednym z głównych postulatów było przyjęcie reguły oddzielania osób zatrzymanych przed wyrokiem od już skazanych. Stopniowo wprowadzano ośrodki penitencjarne przeznaczone tylko dla osób tymczasowo aresztowanych, a w europejskich procedurach karnych zaczęły pojawiać się przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania tych jednostek. W Księstwie Warszawskim od samego początku zaczęto apelować o utworzenie bardziej rozbudowanego systemu ośrodków pozbawienia wolności, w tym rozdzielanie miejsc służących do przetrzymywania osób, względem których nie zapadł jeszcze wyrok w zależności od etapu postępowania przygotowawczego. Wówczas nie udało się jednak wprowadzić w życie reformy więziennictwa. Dopiero czasy Królestwa Polskiego przyniosły realne działania centralnych organów rządowych. Nie było to natomiast łatwe zadanie, gdyż brakowało regulacji dotyczących organizacji i funkcjonowania jednostek penitencjarnych. Na przykładzie rozwoju instytucji aresztów detencyjnych w publikacji ukazano problemy, z jakimi mierzyły się centralne organy administracji rządowej w trakcie tworzenia zmierzającego ku nowoczesności więziennictwa w Królestwie Polskim, w tym struktur administracyjnych. Przedstawiono próby wdrażania rodzących się humanitarnych idei penitencjarnych pomimo ograniczeń wynikających z sytuacji społeczno-gospodarczej państwa.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Teoria i praktyka

Waldemar Kitler

Najnowsza książka profesora Waldemara Kitlera to z pewnością jego opus vitae. Być może spośród wielu znakomitych monografii naukowych, które napisał, podsumowuje jego wielki dorobek naukowy w zakresie polskiej myśli o bezpieczeństwie. Struktura monografii odzwierciedla bardzo zorganizowany charakter systemowego myślenia Autora o bezpieczeństwie. U szczytu kariery naukowej uwaga Waldemara Kitlera skierowana została na środowisko akademickie i studia nad bezpieczeństwem w dobie wielkich przemian w Polsce. Wyjście z Układu Warszawskiego i przystąpienie do NATO to czas, w którym na nowo ukształtowała się sama koncepcja bezpieczeństwa narodowego. Waldemar Kitler był częścią tej zmiany i całą swoją karierę akademicką poświęcił studiowaniu teorii i praktyki bezpieczeństwa narodowego. Przez cały ten czas nauczał, wpływał i inspirował wielu studentów, myślicieli, przywódców i twórców bezpieczeństwa narodowego. Była to tytaniczna praca ponad ćwierć wieku, a ta książka jest owocem tego ogromnego wysiłku i ciężkiej pracy. Tym wspaniałym tomem Waldemar Kitler wieńczy swoje osiągnięcia w dziedzinie polskich studiów nad bezpieczeństwem. Gdyby nie jego stosunkowo młody wiek, moglibyśmy nazwać Autora nestorem polskiego myślenia w dziedzinie nauk o bezpieczeństwie. Miejmy nadzieję, że może to tylko oznaczać, że w nadchodzących latach możemy oczekiwać od niego więcej! Prof. dr hab. inż. Maciej Marszałek Akademia Sztuki Wojennej Profesor Waldemar Kitler to jeden z najwybitniejszych polskich naukowców, który od wielu lat zajmuje się problematyką bezpieczeństwa narodowego, w tym państwa. Niniejsza publikacja jest efektem wieloletnich badań i syntezy jego dotychczasowych osiągnięć dotyczących systemowych zagadnień organizacji państwa w zakresie bezpieczeństwa narodowego. Autor usystematyzował wiedzę o koncepcji i organizacji bezpieczeństwa narodowego, wyznaczył kierunki jego rozwoju oraz przedstawił model, który spełnia współczesne uwarunkowania bezpieczeństwa w jego kluczowych obszarach. Model ten został opracowany w oparciu o polskie poglądy teoretyczne i polskie rozwiązania organizacyjne. Przy tworzeniu modelu wykorzystano także doświadczenia innych krajów. To wyjątkowo ważny utwór. Polecam ją szczególnie naukowcom z krajów wschodnich i jako polski wkład w rozwój europejskich studiów nad bezpieczeństwem. Prof. dr hab. Bogusław Pacek Uniwersytet Jagielloński

Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego

Witold Kulesza

Crimen laesae iustitiae – zbrodnia obrazy sprawiedliwości – to czyn sędziego, który wbrew swemu powołaniu do sprawiedliwego rozstrzygania w sprawie sądowej, wypacza prawo, przez co jego orzeczenie uwłacza swą treścią idei leżącej u podstaw każdego społeczeństwa. Pojęcie sprawiedliwości jest tak stare jak prawo stanowione po to, by dać jej wyraz, i równie stare jak rola sędziego urzeczywistniającego sprawiedliwość w wydawanych wyrokach. Zagadnienia przedstawione w tej książce mieszczą się w trójkącie pojęć: sprawiedliwość /                \ sędzia    ―    prawo Jeżeli ustanowione prawo jest w swej treści tak bardzo niesprawiedliwe, że zaprzecza podstawom człowieczeństwa, sędzia, który karze na jego podstawie i w zgodzie z nim, wypacza prawo naturalne, bez którego respektowania przez ustawodawcę prawo stanowione staje się ustawowym bezprawiem. Wypaczeniem prawa jest także naginanie przepisów ustawy przez sędziego w taki sposób, że prawo zbacza z drogi sądowego wymiaru spra­wiedliwości, stając się narzędziem do popełnienia zbrodni sądowej. Prokurator dokonuje aktu obrazy sprawiedliwości, jeżeli wypaczając prawo, kieruje swe oskarżenie przeciwko człowiekowi, który nie popełnił przestępstwa. Juryści systemów totalitarnych, którym stawiano zarzut popełnienia zbrodni sądowych, odpowiadali niezmiennie, że stosowali wówczas obowiązujące prawo. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy sędzia i prokurator ponoszą odpowiedzialność karną za zbrodnię obrazy sprawiedliwości i na jakiej podstawie prawnej, prowadzi do sformułowania postulatu wprowadzenia do polskiego kodeksu karnego przepisu o czynie zabronionym wypaczenia prawa i wyrządzeniu przez to poważnej szkody sprawiedliwości.

Cui bono? Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Annie Pikulskiej-Radomskiej

Łukasz Jan Korporowicz, Dagmara Skrzywanek-Jaworska

Profesor Anna Pikulska-Radomska jest znakomitą znawczynią prawa rzymskiego, autorką licznych opracowań naukowych, wysoko cenioną wykładowczynią akademicką, mistrzynią i wychowawczynią młodego pokolenia prawników. To serdeczny, ciepły człowiek oraz sprawdzony, nieoceniony przyjaciel. Dedykowana Jej księga jubileuszowa stanowi wyraz wdzięczności autorów za lata nauki, wspólnej pracy i bliskich relacji. Tytuł księgi – Cui bono? – wyraża potrzebę poszukiwania przyczyn i celów zdarzeń we wszystkich otaczających nas przestrzeniach życia. Ta myśl nieustannie towarzyszy Profesor Annie Pikulskiej-Radomskiej w podejmowanych działaniach oraz inspiruje otoczenie do refleksji nie tylko nad kształtem, lecz przede wszystkim nad istotą i sensem instytucji prawa.

Damnatio ad bestias i inne kary wykonywane na arenie w antycznym Rzymie

Kubiak Przemysław

W literaturze z zakresu rzymskiego prawa karnego, które od kilkudziesięciu już lat przeżywa (także w Polsce) prawdziwy rozkwit, brakowało monografii o profilu historycznoprawnym na temat kar stosowanych przy okazji organizacji igrzysk. Problematyka igrzysk, walk gladiatorskich czy też martyrologii wczesnych chrześcijan umierających na arenie od zawsze spotykała się z wyjątkowo dużym zainteresowaniem, nie tylko ze strony historyków starożytności, ale i szerszej publiczności. Książka Przemysława Kubiaka znajdzie czytelników nie tylko w kręgu wąskiego grona specjalistów zajmujących się w Polsce prawem rzymskim.  

Dowody zbrodni. Początki kryminalistyki

Natalia Pochroń

Nie ma zbrodni idealnej. Są tylko niedoskonałe metody śledcze. Kiedy na początku XIX wieku organom ścigania odebrano możliwość stosowania tortur, wymiar sprawiedliwości pogrążył się w głębokim kryzysie. Coraz liczniejsi przestępcy zdawali się pozostawać bezkarni. Wobec tych okoliczności proces zwalczania przestępczości trzeba było wymyślić na nowo.  Jak odnaleźć sprawcę zbrodni i udowodnić mu bez cienia wątpliwości jego winę? Aby sprostać wyzwaniom nowych realiów, sięgnięto po przełomowe osiągnięcia nauki. Tak właśnie zrodziła się kryminalistyka. Ironią losu pozostaje, że pierwszego przełomu w kwestii ścigania przestępców dokonał jeden z nich – recydywista Eugène François Vidocq, który chciał uwolnić się od swoich demonów przeszłości.  Natalia Pochroń zabiera czytelnika w podróż po wyboistej historii kryminalistyki. Kryzysy i bezsilność wobec piętrzących się trudności, spektakularne pomyłki podczas dochodzeń, nierozwiązane sprawy, istnienia których nie udało się uratować – oto cena, jaką ludzkość płaciła za mozolne postępy w dziedzinie ścigania zbrodni.  Jaka jest szansa, że dwóch przestępców będzie miało rękę, nogę i ucho tej samej długości? Czy istnieją cechy fizyczne, które wskazują na zbrodniczą naturę człowieka? Dlaczego pierwsi toksykolodzy sprawdzali smak wywaru z organów nieboszczyka? Jak bardzo może pomylić się lekarz bez specjalizacji w orzeczeniu sądowym? To tylko kilka z wielu intrygujących pytań, na które odpowiada autorka.  Poznaj historię współczesnych metod śledczych. Kup książkę „Dowody zbrodni. Początki kryminalistyki”!  Natalia Pochroń — Absolwentka bezpieczeństwa narodowego na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Odbyła staż w mediach polonijnych w Paryżu, obecnie zajmuje się tworzeniem treści dla agencji marketingowych, jest również redaktorką portalu Histmag.org. Rekonstruktorka, od wielu lat niezmiennie zafascynowana historią Polski, w szczególności okresem dwudziestolecia międzywojennego. Oprócz tego zainteresowana historią XX-wiecznej Azji, tematyką geopolityki i stosunków międzynarodowych. Prywatnie miłośniczka książek i starego, dobrego rocka.