Jurysprudencja 7/2016. Spór o poprawną interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Od pasywizmu do aktywizmu sądowego

Anna Tomza

Zagadnienie poprawnej interpretacji Konstytucji Stanów Zjednoczonych nie tylko było zawsze przedmiotem sporu amerykańskiej i europejskiej nauki prawa, lecz także angażowało szeroko pojętą opinię publiczną. W książce przedstawiono najbardziej znaczące i powszechnie akceptowane poglądy teoretyków i praktyków amerykańskiej jurysprudencji, które prowadzą czytelników "od pasywizmu do aktywizmu sądowego". Uwzględniono tekstualizm, wywodzący się z koncepcji powszechnego znaczenia (plain meaning), sformułowanej przez Oliviera W. Holmesa i oryginalizm, który skupia się - jak podkreśla Antoni G. Scalia - na poszukiwaniu koncepcji znaczenia ,,znaczenia" (meaning of meaning), a w szczególności oryginalnego znaczenia (original meaning). Specjalne miejsce zajmuje trójelementowa teoria interpretacji Konstytucji, zwana oryginalizmem semantycznym, promowana przez Lawrence'a Soluma. Licznych zwolenników ma też intencjonalizm, zbudowany na kanwie tez Stanleya Fisha, w myśl których idealnym rozstrzygnięciem sporu o interpretację jest koncepcja intencyjnego znaczenia (intention meaning). Całość zamykają ustalenia pojęciowe związane z enigmatycznym terminem, jakim jest aktywizm sądowy (judicial activism).

Jurysprudencja 8. The principle of equality as a fundamental norm in law and political philosophy

Bartosz Wojciechowski, Tomasz Bekrycht, Karolina M. Cern

Equality has been discussed for thousands years in the fields of philosophy and law and most recently in the social sciences and humanities. This discussion has raised most of the philosophical, moral, legal and political questions that are connected with the issues of justice and freedom. However, little discussion has focused on whether citizenship makes people equal or whether those who are equal are recognised as fellow citizens; whether freedom renders all people equal; whether we are equally free to differentiate ourselves from one another. Moreover, the extent to which the principle of equality should include the respect for human diversity still remains an open question.

Kampania wyborcza w regulacji prawnej i w praktyce (stan prawny na 15 lipca 2015 r.)

Anna Rakowska-Trela

Kampania wyborcza jest obecnie zjawiskiem o niezwykle istotnej wadze, a jednocześnie jednym z tych etapów procedury wyborczej, które mają duże znaczenie dla funkcjonowania współczesnych społeczeństw demokratycznych. Problematyka ta nie była dotychczas w sposób całościowy przedstawiona w opracowaniu o prawniczym charakterze. Przeprowadzenie analizy prawnej problematyki kampanii wyborczej jest natomiast pożądane, jako że praktyka ustrojowa w tym zakresie uwypukla liczne problemy, które pojawiają się w jej toku. Autorka przeprowadza dogłębną analizę regulacji kampanii wyborczej, zawartej w kodeksie wyborczym na tle regulacji przyjmowanej w poprzedzających kodeks ordynacjach oraz rozwiązań w innych państwach, formułując wnioski zarówno co do sposobu interpretacji przepisów, jak i postulatów de lege ferenda. Dlatego też niniejsza książka stanowi istotną pozycję w sferze prawa wyborczego, która może wzbudzić zainteresowanie nie tylko przedstawicieli nauki prawa, lecz także politologów, socjologów, a nadto polityków oraz publicystów. 

Kodeks cywilny. Część ogólna. Skrypt z tekstu ustawy

Michał Wysocki

Kodeks cywilny. Część ogólna - Skrypt z tekstu ustawy (stan prawny: 10 lutego 2022 r.) to kompleksowe wydawnictwo, które przyda się każdemu studentowi, aplikantowi i prawnikowi chcącemu uczyć się tej tematyki. Opracowanie uwzględnia całość księgi pierwszej i zostało przygotowane zgodnie z jej systematyką. Autorska metoda stosowania wyliczeń i pogrubiania ważniejszych fragmentów tekstu zapewnia szybką i satysfakcjonującą naukę.

Kodeks wyborczy

Agnieszka Kaszok

Kodeks Wyborczy jest fundamentalnym zbiorze zasad regulujących demokratyczny proces wyborczy. Ten dokument stanowi podstawę dla uczciwych, przejrzystych i sprawiedliwych wyborów, które są fundamentem każdego zdrowego społeczeństwa demokratycznego. Kodeks Wyborczy gwarantuje równość głosu, zapewnia ochronę praw wyborczych obywateli oraz określa procedury, które mają na celu zapewnienie uczciwości całego procesu wyborczego. Jego celem jest promowanie zaufania do demokratycznych instytucji oraz umożliwienie obywatelom aktywnego udziału w życiu publicznym poprzez wybór swoich przedstawicieli.

Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w międzynarodowym prawie karnym

Michał Jan Filipek

Publikacja z serii „Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna Instytutu Nauk Prawnych PAN. Niniejsza praca służy trzem celom badawczym: Celem ogólnym jest określenie podstawy kryminalizacji zbrodni przeciwko ludzkości. Jego realizacji posłużyła analiza wszystkich ważniejszych międzynarodowych definicji bezprawności zbrodni przeciwko ludzkości, co wiązało się z wyróżnieniem i zbadaniem wszystkich elementów konstytutywnych tej kategorii zbrodni. Pierwszym szczegółowym celem badawczym było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy aktorzy niepaństwowi, czyli podmioty o charakterze pozapaństwowym (tzw. non-state actors), mogą zostać uznani za organizację w rozumieniu art. 7 ust. 2 lit. a StMTK. Drugim  celem była  próba udzielenia od powiedzi na pytanie, czy państwa-strony Statutu Rzymskiego są zobowiązane do inkorporowania definicji zbrodni międzynarodowych do swoich wewnętrznych systemów prawa karnego. Przyjęte w pracy rozwiązania terminologiczne są powszechnie stosowane przez zagraniczną doktrynę międzynarodowego prawa karnego. W opracowaniu wykorzystano trzy metody badawcze powszechnie stosowane w badaniach z zakresu nauk prawnych. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w pracy jest metoda formalno-dogmatyczna. Analizie poddano regulacje zbrodni przeciwko ludzkości zawarte w szeregu instrumentów międzynarodo- woprawnych. Materiał badawczy stanowiło również orzecznictwo międzynaro- dowych trybunałów karnych oraz wybranych sądów krajowych. Ponadto wykorzystano metodę prawnohistoryczną oraz prawnoporównawczą. Metoda prawnohistoryczna zastosowana została w celu przedstawienia procesu kształtowania się podstaw prawnych penalizacji zbrodni przeciwko ludzkości oraz ewolucji koncepcji tej zbrodni w międzynarodowym prawie karnym. Metoda prawnoporównawcza umożliwiła zaś porównanie rozwiązań i koncepcji prawnych wywodzących się z prawa krajowego i międzynarodowego. Książka jest uzupełnioną wersję rozprawy doktorskiej pt. Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w w świetle Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego obronionej w czerwcu 2018 r. w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.

Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka

red. Radosław Koper

Praca zawiera przegląd rozmaitych zagadnień dotyczących ochrony praw człowieka w relacji do norm konstytucyjnych. Stopień poszanowania praw człowieka niezmiennie stanowi istotne kryterium oceny zakresu ugruntowania struktur demokratycznych. Wskazana tematyka jest więc niezwykle ważna i aktualna w kontekście interesu społecznego i interesu indywidualnego jednostki. Autorzy poszczególnych opracowań skoncentrowali uwagę zarówno na problemach z zakresu prawa publicznego (konstytucyjnego, karnego, gospodarczego, finansowego) jak i prawa prywatnego (cywilnego), omawiając konkretne regulacje normatywne, a także przedstawiając rozważania o charakterze ogólnym i systemowym. Zeszyt naukowy jest skierowany do pracowników naukowych, studentów prawa i administracji, prawników praktyków: adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów, notariusz.

KONWENCJA HASKA DOTYCZĄCA CYWILNYCH ASPEKTÓW UPROWADZENIA DZIECKA ZA GRANICĘ. ZAGADNIENIA WYBRANE W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ AKTOWYCH SPRAW ROZPATRYWANYCH W POLSCE W LATACH 2008-2013

Anna Natalia Schulz

Naruszenia wzajemnych uprawnień przysługujących dorosłym i małoletnim potencjalnie mogą mieć i często mają różnego rodzaju krótko- i długoterminowe skutki w sferze psychiki, zdrowia, sytuacji prawnej, ekonomicznej czy wychowawczej poszczególnych osób, których dotyczą. Sytuacja może komplikować się dodatkowo, gdy w relacjach rodzinnych występuje element narodowościowy, etniczny lub transgraniczny. Rosnąca liczba rozpadających się rodzin oraz ułatwione przez liberalizację zasad podróżowania bezprawne zatrzymania dzieci za granicą od dawna naznaczają egzystencję wielu małoletnich i ich rodzin. To samo dotyczy sytuacji, gdy wywóz małoletniego do innego państwa nastąpił z naruszeniem uprawnień osoby / osób / instytucji pozostających w państwie, w którym dotychczas znajdowało się centrum życiowe dziecka. Wpływ takiego wydarzenia na sytuację prawną zainteresowanych osób, na rozwój dziecka, jak i na całokształt relacji rodzinnych jest zazwyczaj olbrzymi.  

Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego

Marek Suska

Interpretatorzy prawa zakładają m.in., że prawodawca konsekwentnie stosuje pojęcia na przestrzeni całego aktu prawnego (zakaz wykładni synonimicznej/homonimicznej) czy że nie wprowadza do tekstu żadnych zbędnych fragmentów (zakaz wykładni per non est). Czy tego rodzaju założenia interpretatorów trafnie odzwierciedlają sposób pracy prawodawcy? I czy osoby obsługujące proces legislacyjny uwzględniają w swojej pracy narzędzia, za pomocą których prawo to następnie będzie odczytywane? Aby odnaleźć odpowiedź na to pytanie, autor przeprowadził analizę obowiązującego prawodawstwa i podjął badania o charakterze socjologicznoprawnym, z wykorzystaniem metod analizy tekstu, obserwacji uczestniczącej oraz wywiadów pogłębionych z legislatorami pracującymi w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu RP. Wyniki badań oraz płynące z nich wnioski zaprezentował w monografii Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego.

Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze

Robert Siwik

Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze   Nakładem Wydawnictwa INP PAN ukazała się monografia dr Roberta Siwika pt. Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze. Monografia stanowi zaktualizowaną wersję rozprawy doktorskiej.   Umowa faktoringu, jako przykład empirycznego kształtowania się stosunków obligacyjnych, nie poddaje się jednoznacznej klasyfikacji na gruncie polskiego prawa cywilnego jak i większości obcych systemów prawnych. W polskiej doktrynie dominują poglądy, że należy uznać ją za umowę nienazwaną o cechach umowy mieszanej lub też umowę mieszaną. Często faktoring uznaje się też za zespół umów (umowy sprzedaży, pożyczki), powiązanych ze sobą funkcjonalnie, ale niezależnych prawnie, w skład którego wchodzą umowa przelewu oraz inne nazwane lub nienazwane umowy, regulujące pozostałe usługi faktora na rzecz faktoranta (np. umowa zlecenia). Wreszcie umowę faktoringu kwalifikuje się jako samodzielną umowę nazwaną (np. umowę sprzedaży, pożyczki, zlecenia). Zagadnienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu nie zostało nigdy w rodzimej literaturze szczegółowo zaprezentowane, a nieliczne wypowiedzi doktryny czy orzecznictwa są na ogół mało pogłębione i niejednolite. Dlatego przedstawienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu w prawie polskim stanowi podstawowy cel niniejszej pracy. Zadanie badawcze, jakie przyświecało Autorowi, to przede wszystkim dokonanie dogmatycznej analizy konstrukcji prawnej umowy faktoringu w ujęciu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, która jednak z uwagi na konieczny szerszy kontekst poznawczy musiała być wsparta argumentami prawnoporównawczymi. Daleko idące wątpliwości w zakresie kwalifikacji cywilnoprawnej umowy faktoringu mogą godzić również w zasadę pewności prawa i bezpieczeństwa obrotu. Dlatego też dokonanie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu ma doniosłe znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, ponieważ rozwiązuje problem ustalenia właściwego dla faktoringu reżimu prawnego. Odpowiedź na pytanie, czy umowę faktoringu należy uznać za całkowicie oryginalną konstrukcję prawną, czy też jest ona tylko szczególną postacią którejś z umów nazwanych (tj. szczególnej postaci umowy sprzedaży z nietypowymi obowiązkami ubocznymi po stronie faktora), wpłynie niewątpliwie na tok rozumowania przy wskazywaniu i ocenie możliwych rozwiązań prawnych oraz przepisów znajdujących zastosowanie np. przy przenoszeniu wierzytelności w ramach transakcji faktoringowych.     Autor: Robert Siwik Recenzje: dr hab. Barbara Bajor Seria wydawnicza: Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna INP PAN e-ISBN: 978-83-66300-50-7 (ebook: pdf) DOI: 10.5281/zenodo.5792272 Ilość stron: 214

Licencja przymusowa w prawie patentowym - cel i funkcje w ujęciu historycznym

Helena Żakowska-Henzler

Od kilku już dekad utrzymują się kontrowersje wokół wpływu obecnie dominującego modelu ochrony patentowej na postęp techniczny i rozwój gospodarczy, a także wokół jego zgodności z aksjologicznymi fundamentami współczesnych systemów prawnych i społecznych w pań- stwach prawa. Przedmiotem sporu jest zarówno trafność oraz aktualność w współczesnych uwarunkowaniach technicznych, ekonomicznych i społecznych założeń, jakie legły u podstaw ustanowienia ochrony patentowej w ogóle, jak też zagadnienia szczegółowe, jak np.: katalog rozwiązań, jakich patentowalność winna być dopuszczalna i przesłanek zdolności patentowej, kryteria oceny rozwiązań pod względem zgodności z ustalonymi przesłankami, zakres ochrony patentowej – jej granice i ograniczenia, a także przesłanki, tryb i zakres wkraczania przez osoby trzecie w wyłączność wynikającą z patentu. Do tych spornych zagadnień należy też instytucja licencji niedobrowolnych – ich przydatność,zakres i przesłankistosowania,funkcje jakie pełnią i pełnić powinny, a także zgodność dominującego we współczesnych porządkach prawnych ich unormowania z celem, jakiemu mają służyć.  

Nowe instytucje procesowe w postępowaniu administracyjnym w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2017 roku

red. Anna Gronkiewicz, red. Agnieszka Ziółkowska

„Kodeks postępowania administracyjnego stanowi swoisty „drogowskaz” dla działań administracji podejmowanych wobec obywateli i jednocześnie jest gwarantem praw jednostki w sferze prawa administracyjnego. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego, wynikająca z ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, ma na celu przyspieszenie postępowania administracyjnego oraz jego uproszczenie, a także uporządkowanie sposobu oraz zasad nakładania kar administracyjnych. Niniejsza publikacja odnosi się do założeń nowelizacji, przedstawiając zmiany przepisów, które w jej wyniku nastąpiły. Monografia składa się z czterech części. Autorzy pierwszej z nich skoncentrowali się na zagadnieniach związanych z zasadami procedury administracyjnej, które do tej pory nie zostały expressis verbis wyrażone w przepisach, niemniej były w praktyce stosowane przez organy administracji publicznej. W części drugiej zaprezentowano wybrane nowe instytucje procesowe regulowane w Kodeksie postępowania administracyjnego, takie jak: ponaglenie, mediacja, posiedzenie w trybie współdziałania, milczące załatwienie sprawy czy postępowanie uproszczone. Część trzecia dotyczy zmian w zakresie postępowania odwoławczego. Odniesiono się w niej do: zasady dwuinstancyjności, postępowania dowodowego prowadzonego przez organ drugoinstancyjny, decyzji kasacyjnej oraz omówiono nowe instytucje, tj. instytucję zrzeczenia się prawa do odwołania oraz sprzeciw od decyzji kasacyjnej. Czwarta część publikacji traktuje o karach administracyjnych oraz europejskiej współpracy administracyjnej. Należy zauważyć, że mimo tak dużego zakresu nowelizacji procedury administracyjnej regulowanej w Kodeksie postępowania administracyjnego, nie jest ona kompleksowa, czego wyrazem są dalsze prace nad tym aktem normatywnym, wynikające z Druku nr 1499 Sejmu VIII kadencji w zakresie umorzenia zawieszonego postępowania administracyjnego (dodanie w art. 105 § 3 k.p.a.). Niniejsza monografia stanowi próbę przedstawienia problematyki wybranych instytucji procesowych w znowelizowanym Kodeksie postępowania administracyjnego. Poglądy i tezy prezentowane w pracy wyrażają stanowisko poszczególnych autorów.” (Przedmowa)

O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości

red. Agnieszka Bielska-Brodziak

Publikacja wielopłaszczyznowo charakteryzuje problematykę podmiotowości, prezentując ją jednocześnie z wielu punktów widzenia. Dzięki temu książka może okazać się pomocna w rozważaniach nie tylko teoretyków prawa, ale też przedstawicieli poszczególnych nauk prawnych, jak też praktyków i studentów prawa. Ze względu na rozbudowane ujęcie tytułowej tematyki, przy uwzględnieniu jej aspektów filozoficznych, dogmatycznych,  socjologicznych, filologicznych, międzynarodowych etc., nie ma przeszkód, by odbiorcami książki byli również studenci i przedstawiciele nauk innych niż prawne. Publikacja wpisuje się w ciągle rozważany ogólny problem przełożenia natury ludzkiej na sferę prawa. Niespotykany dotychczas rozwój nauk przyrodniczych sprawia, że kategoria podmiotowości osoby fizycznej z nową siłą zostaje poddana wyzwaniom tak w obszarze początku życia, jak i w obszarze identyfikacji płciowej. To także wyzwania, jakie przed prawem stawia eksperymentalna możliwość tworzenia hybryd, chimer ludzko-zwierzęcych, zmuszająca do rewizji myślenia. Stąd już tylko mały krok do innego zagadnienia, które wraz z rozwojem współczesnych technologii staje się sprawdzianem dla dyskursu prawnego – problematyki podmiotowości prawnej sztucznej inteligencji. Zauważalne jest też, że z coraz większym trudem udaje się utrzymać całkowicie niejasny status prawny zwierząt. Rozwój cywilizacyjny stawia również nowe wyzwania przed drugą formą podmiotowości – osobami prawnymi. Ich złożoność, dynamika rozwoju oraz wymuszone globalizacją i informatyzacją świata przeobrażenia, wymagają od prawników dostarczania efektywnych propozycji normatywnych, opartych na szerokim, dynamicznym widzeniu świata. Książka jest wyrazem integracji teorii prawa z dogmatykami prawniczymi, jak również uzewnętrznieniem wymykających się schematom sposobów myślenia o podmiotowości. Tak szerokie, niestandardowe spojrzenie na tę tematykę stało się możliwe dzięki temu, że tytuł jest zbiorem tekstów przedstawiających różne perspektywy naukowe, a zaprezentowane punkty widzenia – choć odnoszą się do tego samego terminu – pochodzą z odległych sobie dyscyplin prawnych.

Obstrukcja w procesie karnym

Joanna Grygiel

Monografia stanowi pierwsze obszerne opracowanie dotyczące problematyki występowania zjawiska obstrukcji w procesie karnym. W opracowaniu dokonano ogólnej charakterystyki pojęcia obstrukcji na podstawie dostępnych źródeł. Następnie autorka przedstawia katalog potencjalnych zachowań obstrukcyjnych, na podstawie którego dokonuje teoretycznoprawnych rozważań związanych z występowaniem obstrukcji w kontekście granic legalności korzystania z prawa oraz nadużycia prawa. W opracowaniu przedstawiono również sposoby zwalczania obstrukcji wraz z ich oceną. Przeprowadzona analiza prowadzi autorkę do wniosku, że aby skutecznie przeciwdziałać obstrukcji w procesie karnym, należy również odpowiedzieć na pytanie, co skłania uczestników postępowania do zakłócania właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. W monografii przedstawiono rozważania na temat tego, jak powinien zostać ukształtowany model procesu, aby miał pozytywny wpływ na zachowania jego uczestników. Ponadto autorka zwraca uwagę na rozwiązania, które mogą pomóc zmienić opinię publiczną na temat wymiaru sprawiedliwości, w tym na niezbędne zmiany legislacyjne oraz środki o charakterze pozaprawnym. W opracowaniu uwzględniono również aspekty zachowań obstrukcyjnych z wykorzystaniem sytuacji wywołanej pandemią COVID-19.  

Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej w świetle polskiego prawa karnego

Celina Nowak

Ochrona interesów finansowych UE jest ważnym praktycznym i politycznym wyzwaniem, przed którym stoją zarówno wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, jak i sama Unia. Znaczenie tej kwestii jest nie do przecenienia, bowiem bez środków finansowych niemożliwe byłoby funkcjonowanie UE. I choć całość budżetu Unii stanowi tylko ok. 1% dochodu narodowego brutto wszystkich państw członkowskich UE łącznie, obejmuje on znaczące kwoty, podobnie jak i nieprawidłowości odnoszące się do środków unijnych. Praca wypełnia istotną lukę w polskim piśmiennictwie prawniczym. Choć bowiem przedmiotowe zagadnienie ochrony interesów finansowych UE od dawna interesowało polskich autorów, brakuje aktualnego, kompleksowego opracowania na ten temat z perspektywy prawnokarnej. Celem rozważań jest zbadanie, na ile skutecznie w Polsce chronione są obecnie interesy finansowe UE za pomocą instrumentów z zakresu prawa karnego oraz przepisów odnoszących się do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę majątkową w procesie karnym

dr Mateusz Szurman

Prezentowana praca to pierwsze monograficzne opracowanie obowiązku naprawienia szkody po istotnej nowelizacji Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 lipca 2015 r. i do dziś kształtuje system polskiego prawa karnego. Autor kompleksowo analizuje obowiązek naprawienia szkody w procesie karnym, zwracając uwagę na istotę, cele i przesłanki zastosowania tej formy reakcji na popełniony czyn zabroniony. Wielość spraw, w których orzekany jest obowiązek naprawienia szkody powoduje, że prezentowane rozwiązania mają znaczący walor praktyczny i ułatwiają stosowanie obowiązujących przepisów. Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla praktyków prawa karnego: sędziów, prokuratorów, pełnomocników pokrzywdzonych i obrońców. Będzie także interesującą lekturą dla teoretyków prawa i to nie jedynie badaczy prawa karnego, ale także znawców prawa cywilnego zajmujących się roszczeniami odszkodowawczymi oraz specjalizujących się w metodach aplikacji instytucji cywilnoprawnych w różnych dziedzinach prawa. Mateusz Szurman adwokat, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor ponad 20 artykułów naukowych i publicystycznych poświęconych prawu karnemu, zdobywca nagrody dla najlepszego mówcy turnieju oratorskiego organizowanego przez Naczelną Radę Adwokacką przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Uczestnik turniejów sądowych w Wiedniu, Hanowerze i Budapeszcie. Prowadził zajęcia z prawa karnego dla studentów UJ (2019/2020). Zawodowo zajmuje się przestępczością tzw. białych kołnierzyków.

Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody klimatyczne z perspektywy prawa Unii Europejskiej

Monika Adamczak-Retecka

Zjawisko zmian klimatycznych stało się w ostatnim czasie przedmiotem zainteresowania nie tylko klimatologów, ale także polityków, prawników i społeczeństw na całym świecie. Zainteresowanie to wynika z rosnącej świadomości wpływu działalności człowieka na klimat i zagrożeń dla bezpieczeństwa zarówno w wymiarze globalnym, jak i lokalnym. W niniejszej monografii Autorka podjęła próbę obiektywnego omówienia obowiązujących regulacji prawnych oraz możliwych kierunków rozwoju prawa klimatycznego w zakresie odpowiedzialności za szkody klimatyczne. Powództwa odszkodowawcze w tzw. sprawach klimatycznych stanowią wyzwanie nie tylko dla praktyków, ale także dla teoretyków prawa. Z tego względu podjęte przez Autorkę rozważania są niezwykle aktualne.   „Recenzowana książka stanowi pierwsze w polskiej literaturze prawniczej całościowe, monograficzne przedstawienie kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody klimatyczne w prawie Unii Europejskiej. Już z tego powodu stanowi ona ciekawe i nowatorskie przedsięwzięcie. Tematyka pracy łączy przy tym zagadnienia prawa publicznego z zagadnieniem prawa prywatnego. Praca porusza także kwestie istotne dla tematu pracy spoza zakresu prawa unijnego, a więc odpowiedzialność za szkody w środowisku w prawie międzynarodowym czy odpowiedzialność odszkodowawczą wynikającą ze szkód w środowisku w prawie krajowym. Tak szeroka analiza wymagała od Autorki świetnej znajomości zarówno zagadnień prawa ochrony środowiska, jak i kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej władz publicznych i jednostek w prawie UE. Szerokie tło analizy, a zarazem jej szczegółowość oraz sformułowanie wielu nowych konkluzji powoduje, że jest to dzieło wartościowe, które zainteresuje przedstawicieli nauk prawnych i praktyków.”   prof. Nina Półtorak

Organy ochrony środowiska w Polsce i Unii Europejskiej

Diana Trzcińska

Książka jest pierwszą tego typu monografią na rynku. Porządkuje, opisuje i wyjaśnia problematykę ochrony środowiska, będąc cennym źródłem informacji nie tylko dla „profesjonalnych” prawników – adwokatów, radców prawnych, sędziów, ale także licznej rzeszy pracowników administracji publicznej – rządowej i samorządowej, którzy poszukują rozwiązań prawnych ze sfery ochrony środowiska. Szerokie ujęcie tematu proponowane przez autorów sprawia, że książkę można skierować też do adeptów prawa – studentów studiów, na których ochrona środowiska lub ochrona przyrody są wykładane, a także do przedsiębiorców poszukujących źródeł informacji o prawie ochrony środowiska.

Philosophy of Law

Jerzy Zajadło, Kamil Zeidler

University studies mean the critical reading of texts, and also reflection. The latter should be stimulated by lectures and tutorials, and by discussion. In an attempt to meet the needs of students, we offer here a handbook (in English) for the study of the philosophy of law. An innovative idea underlies this handbook – teaching an aspect of law through questions and answers. It is based on a philosophical approach to the study of law. In preparing this handbook, the authors have drawn on English-language models – in the first instance, on the Routletge Questions & Answers Series: Jurisprudence 2013–2014 by David Brooke (New York 2013). We have proceeded from a position that the subject of philosophy of law may be dealt with in five sections. These are: (I) methodology; (II) people; (III) approaches; (IV) concepts; and (V)  hard cases. The contents of our book reflects this division into parts. At the outset, however, we must mention some reservations. First, this handbook considers problems of contemporary philosophy of law, but it is by no means a handbook of the history of philosophy of law. Second, this handbook has a module-based organization. In the future, it will be possible to change these modules as required. Thus, it is an open-ended offering, which will certainly – and this was part of the project from the start - be subject to further changes, supplements, and modifications in subsequent editions.

Po co nam kryminologia? Księga Jubileuszowa Profesor Ireny Rzeplińskiej

Witold Klaus (red. nauk.), Dagmara Woźniakowska-Fajst (red. nauk.), Paulina Wiktorska (red. nauk.), Konrad Buczkowski (red. nauk.)

Książka zawiera teksty kilkudziesięciu kryminologów z Polski i Europy, dedykowanych Profesor Irenie Rzeplińskiej z okazji jej jubileuszu. Pytanie o sens i istotę badań kryminologicznych nieustająco towarzyszy Profesor Irenie Rzeplińskiej oraz jej uczniom, współpracownikom i przyjaciołom w ich pracy naukowo-badawczej i edukacyjnej. Próba odpowiedzi na to pytanie zmusza do zastanowienia się, jaki jest cel prowadzonych badań empirycznych czy rozważań teoretycznych i do czego mogą przydać się wyniki tych badań. Wiedza, jakiej dostarczają badania kryminologiczne, jest niewątpliwie potrzebna w sytuacji, gdy poczucie zagrożenia przestępczością jest jednym z podstawowych lęków współczesnych społeczeństw. Dzięki niej można pomóc w tworzeniu skutecznych strategii zapobiegania przestępczości, w kreowaniu optymalnej polityki karnej oraz w realizowaniu programów rozwiązywania problemów społecznych współczesnych społeczeństw. Książka pomoże czytelnikom otworzyć nowe horyzonty myślenia o przestępczości, jej zapobieganiu i kontrolowaniu, a także dostarczy interesujących odpowiedzi na pozornie proste pytanie: po co nam kryminologia?

PODSTAWY PRAWOZNAWSTWA, TEORII I FILOZOFII PRAWA. REINTERPRETACJA KRYTYCZNA

ROMAN ANDRZEJ TOKARCZYK

„[…] jestem pełen podziwu dla prof. Tokarczyka, wybitnego uczonego, wielkiego autorytetu w sferze filozofii prawa, iż podjął się takiego przedsięwzięcia, a mianowicie zamieszczenia w jednej monografii części poświęconych: podstawom prawoznawstwa, podstawom teorii prawa oraz podstawom filozofii prawa. Zamysł ten uważam za bardzo ciekawy, wziąwszy pod uwagę, że wszystkie trzy części, chociaż stanowią dzisiaj odrębne dyscypliny badawcze, a przede wszystkim odrębne dyscypliny dydaktyczne – wychodzą z tego samego pierwotnego nurtu badawczego dotyczącego refleksji nad prawem i jego istotą, jego strukturą, stosowaniem i jego skutkami, jego funkcjami społecznymi. Także dzisiaj można powiedzieć, że podziały między tymi trzema częściami wyodrębnionymi w pracy wynikają w gruncie rzeczy bądź z przesłanek (funkcji) dydaktycznych, bądź z przesłanek metodologicznych, które często wiążą się z przyjęciem określonych założeń. Wyrażałem […] swoje pochwały dla części dotyczącej filozofii prawa. Dodam […] że bardzo dobrze, iż znalazł się tutaj rozdział poświęcony biojurysprudencji, w sferze której prof. Tokarczyk jest wybitnym autorytetem. Recenzowana praca warta jest publikacji i uwagi w środowisku prawniczym”. Fragment recenzji prof. zw. dr. hab. Adama Jamroza

Polish Commercial Law in a Nutshell

Bartosz Kucharski

The aim of the present book is to give an outline of Polish Commercial Law in English language. The book follows the usual sequence of lectures on Commercial Law in Poland dividing the content in two parts. First part is on entrepreneurs mainly partnerships and companies as the most important forms of organization of business and second part is on commercial acts especially contract. The latter part includes also chapters on securities as wall as on prevention of unfair competition and on trademarks. I will be happy if the book serves all those students who learn Polish law in English as well as students who set off to study abroad in English and seek books that could acquaint them with English legal terminology. Hopefully the work can also be of help to foreigners, especially foreign entrepreneurs who want to engage in business activity in Poland and need basic knowledge of Polish Commercial Law, as well as to legal practitioners who have to explain the institutions of Polish Law to their foreign clients. 

Prawne i aksjologiczne aspekty obsady sądu w polskim porządku normatywnym

Jan Kil, Aleksander Kwaśniak

Bez wątpienia prawo do sądu stanowi w swej istocie konglomerat praw o rozmaitym charakterze. Trafnie podniesiono w piśmiennictwie, że prawo to opiera się na konstrukcji prawnej, która złożona jest z wielu wartości. Mając na względzie złożoność problematyki związanej z prawem do sądu, autorzy zogniskują przeprowadzone rozważania na jednym jego aspekcie, a mianowicie na prawie do rozpoznania sprawy przez sąd właściwie obsadzony. (...) Autorzy niniejszego opracowania podjęli problem, z jednej strony, jak się wydaje, stosunkowo rzadko podejmowany w literaturze naukowej, z drugiej zaś strony, przez wzgląd na toczący się dyskurs prawniczy i polityczny, problem aktualny i niełatwy. Publikacje poruszające zagadnienie należytej obsady sądu opierają się, co do zasady, na odwołaniu do obowiązujących regulacji procesowych, przewidujących ściśle określone ilościowo komplety orzekające w poszczególnych rodzajach spraw, z jednoczesnym przyjęciem tychże składów w postaci ukonstytuowanej przez ustawodawcę. Autorzy niniejszego opracowania pokuszą się natomiast o krytyczną analizę zastanych norm prawa procesowego i ustrojowego, regulujących kwestię obsady sądu. Jednym z celów niniejszego opracowania jest bowiem próba odpowiedzi na pytanie o to, jaki model obsady sądów należy uznać za pożądany zarówno z aksjologicznego, jak i prakseologicznego punktu widzenia.

"Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska" 2018, nr 1-2

red. Grzegorz Dobrowolski, Małgorzata Piekarska

Tematyka tego numeru obejmuje dość zróżnicowaną problematykę, która przynajmniej po części dotyczy geologii i górnictwa. Jeden z artykułów dotyczy wydobywania kopalin z wód powierzchniowych. Autor wskazuje tu na niekorzystne rozwiązania w tym zakresie, związane z tym, że wydobywający kopaliny z wód powierzchniowych powinien uzyskać zarówno pozwolenie wodnoprawne, jak i koncesję. Kolejny „górniczy” tekst dotyczy ocen oddziaływania przedsięwzięć geologicznych i górniczych na obszary Natura 2000. Warto polecić również tekst o odpowiedzialności za szkody wyrządzone robotami geologicznym niewymagającymi koncesji. Tu Autor ukazuje problemy związane z jej poniesieniem na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, występujące wskutek tego, że w przypadku takich robót nie zawsze zespół urządzeń posiada status zakładu górniczego, a podejmowane działania nie są rozumiane jako jego ruch prowadzony przez przedsiębiorcę. Z zakresu szeroko rozumianej ochrony przyrody warto wskazać na trzy artykuły. Pierwszy z nich dotyczy ochrony rezerwatowej w lasach. Ciekawie przedstawia się również tekst poświęcony ewolucji powszechnej ochrony drzew i krzewów spowodowanej radosną twórczością ustawodawcy określaną mianem „Lex Szyszko”. Wreszcie trzeci z artykułów przybliża kwestie związane z kontrolą przestrzegania przepisów na terenie dwóch obszarowych form ochronnych, tj. parku narodowego i rezerwatu przyrody. Przygotowano również sprawozdanie z konferencji pt. „Prawne instrumenty ochrony powietrza”, która odbyła się 20 kwietnia 2018 r., na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Z opracowań ogólnych warto zwrócić uwagę na recenzję monografii zatytułowanej Rozważania o... (Katowice 2018). Tradycyjnie Czytelnik znajdzie w czasopiśmie kolejną część komentarza do ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Tym razem do art. 13–17 tego aktu.