Uwarunkowania czynów karalnych młodzieży w świetle teorii napięcia Roberta Agnew. Studium empiryczne z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej

Marcin Jurczyk

Przedmiotem rozważań teoretycznych oraz analizy empirycznej niniejszej dysertacji uczyniono czynniki środowiskowe i podmiotowe mające udział w podejmowaniu zachowań naruszających normy prawne i społeczne przez młodzież w okresie adolescencji. Ujawniona skłonność do zachowań agresywnych pełni kluczową rolę w diagnozowaniu zależności między odczuwanym napięciem, reprezentowanym poziomem lęku i agresji a zachowaniem przestępczym. Jako podstawę teoretyczną podjętych badań przyjęto założenia ogólnej teorii napięcia Roberta Agnew (1992). Głównym celem pracy jest zbadanie istniejącego związku między zmiennymi z zakresu poczucia napięcia (jego rodzajów), czynników ograniczających (kontroli społecznej, kontaktów w środowisku przestępczym) oraz zmiennych podmiotowych (agresywność i lęk) a podejmowaniem zachowań naruszających normy prawne i społeczne przez badaną młodzież z zakładów resocjalizacyjnych oraz zachowań naruszających normy społeczne wśród uczniów ze szkół ogólnokształcących.

W kręgu kultury czytelniczej dzieci i młodzieży

Agata Walczak-Niewiadomska, Mariola Antczak

Książka składa się z czterech części zatytułowanych: 1. Dzieci i młodzież w świecie cyfrowym, 2. Dzieci i młodzież w świecie czasopism, 3. Działalność instytucjonalna na rzecz kultury czytelniczej dzieci i młodzieży oraz 4. Kultura czytelnicza dzieci i młodzieży w ujęciu międzynarodowym. Dowiemy się z niej m.in. na tematy różnorodnym funkcji nowoczesnych bibliotek oraz techniki (przede wszystkim technologii cyfrowych), która okazuje się w tym wypadku nie tyle alternatywą dla konwencjonalnej formy książki, ile nierzadko jedynym sposobem na kontakt z literaturą. Tym istotniejsze staje się podjęcie dyskusji społecznej nad możliwościami, ale i ograniczeniami cyfryzacji kultury, aby osoby dotychczas pozostające na marginesie zainteresowań badaczy czytelnictwa zostały docenione jako potencjalni odbiorcy sztuki słowa. Dzięki spojrzeniu z zewnątrz czytelnik może skonfrontować obraz kultury czytelniczej Zachodu (casus Francji) i charakterystycznej dla Europy Środkowo-Wschodniej na przykładzie Bułgarii. Książka będzie ciekawą lekturą dla: bibliologów, socjologów, psychologów, pedagogów, kulturoznawców, bibliotekarzy, nauczycieli, studentów, nauczycieli, rodziców, pracowników fundacji i programów rządowych związanych z czytelnictwem oraz wszystkich tych, których zainteresowania oscylują wokół kultury czytelniczej dzieci i młodzieży oraz podmiotów na nią wpływających. 

W kręgu problemów edukacji i dydaktyki polonistycznej na łamach czasopisma

Dominika Dworakowska

Miesięcznik „Nowe Tory” przyczynił się do rozkwitu polskiej myśli pedagogicznej w Królestwie Polskim oraz dynamicznego rozwoju nauczania literatury ojczystej i języka narodowego w zaborze rosyjskim. Periodyk skupiał czołowych polskich pedagogów i działaczy oświatowych, którzy celowali w recenzenckich omówieniach nowych podręczników szkolnych, krytycznej i objaśniającej ocenie książek dziecięco-młodzieżowych. W prezentowanej monografii autorka opisuje dzieje warszawskiego czasopisma, określa jego literacką, artystyczną i ideową zawartość treściową, a także ukazuje niepowtarzalne współbrzmienie na jego łamach edukacji polonistycznej i wiedzy z różnych dziedzin. Udowadnia, że periodyk żywo zareagował na przeobrażenia dydaktyki polonistycznej na początku XX wieku. Jednym z filarów jego programu stała się zreformowana edukacja polonistyczna, która obejmowała m.in. nowoczesne metody nauczania, ćwiczenia stylistyczne, wypracowania domowe, a także kwestię smaku estetycznego. Publikację docenią zwłaszcza nauczyciele, studenci polonistyki oraz specjaliści w zakresie edukacji aksjologicznej i psychologii wychowawczej.  

W stronę antropologii inkluzywnej: głęboka niepełnosprawność intelektualna a człowieczeństwo. Studium z zakresu katolickiej teologii niepełnosprawności

Anna Maliszewska

Czy osoby upośledzone intelektualnie w stopniu głębokim, a więc jednostki pozbawione umiejętności werbalnej komunikacji ze światem, nie potrafiące zadbać o swoje podstawowe potrzeby egzystencjalne, zupełnie bezradne i – jak się zwykle uważa – bezrefleksyjne są osobami ludzkimi? A jeśli tak, to czy są osobami ludzkimi dokładnie tak samo, jak wszyscy inni przedstawiciele gatunku zwanego homo sapiens? Czy możemy skonstruować taką „definicję” człowieczeństwa, która swym zasięgiem obejmie wszystkie istoty ludzkie? I kto ostatecznie do owych istot ludzkich powinien być zaliczony? Próba odpowiedzi na powyższe pytania podejmowana jest w niniejszej pracy z perspektywy katolickiej, co jak się okazuje ułatwia zadanie tylko w pewnym zakresie. Z jednej strony bowiem Kościół stoi twardo na stanowisku broniącym prawa do życia osób z upośledzeniem umysłowym szczególnie w kontekście toczących się nieustannie debat na temat dopuszczalności aborcji eugenicznej, jak i eutanazji. Działanie takie wydaje się równoznaczne z obroną ich w pełni ludzkiej kondycji i godności. Z drugiej strony kościelna narracja przepełniona jest wątkami mówiącymi o człowieku jako podmiocie rozumnym i wolnym, równocześnie posługując się kategorią osób pozbawionych „używania rozumu”, do której zalicza małe dzieci i osoby niepełnosprawne intelektualnie.

W stronę interpretacji. Dwie odmienne propozycje dydaktyczne dla nauczycieli młodzieży szkolnej i akademickiej

Maciej Szargot, Małgorzata Kaczmarek

Jednym z najważniejszych zadań, jakie stoją przed nauczycielem języka polskiego na każdym poziomie nauczania, a także przed nauczycielem przedmiotów literaturoznawczych w szkole wyższej, jest przygotowanie ucznia lub studenta do samodzielnego, kompetentnego i wiarygodnego interpretowania tekstów literackich. Tymczasem współczesna szkoła ma wciąż na sumieniu rozmaite grzechy uniemożliwiające realizację tego celu. Jest wśród nich między innymi wciąż pokutujące, choć tyle razy wyśmiewane założenie, że uczeń powinien odgadnąć, "co autor miał na myśli". Nowszym grzechem jest ukierunkowanie lekcji języka polskiego na nauczanie przede wszystkim wypełniania testów zamiast czytania tekstów. Zdajemy sobie sprawę, że wynika to ze szczególnego, "testowego" zorientowania procesu edukacji, ale nie można usprawiedliwiać wymuszonych w ten sposób działań do tego stopnia, by przestać uczyć rozumienia tekstu. Ze Wstępu Małgorzata Kaczmarek wyrywa szkolny utwór z marazmu powtarzalnych odczytań. Przedstawia bardzo ciekawą propozycję metodyczną skierowaną nie tylko do świata akademickiego, kształtującego kadry, lecz także do praktykujących nauczycieli. Znajdziemy tu bowiem interesujące propozycje lektur komparatystycznych i nieszablonowe nawiązania ikonografie, które mogą zainspirować doświadczonych nauczycieli. Co warte podkreślenia, autorka pokazuje przebieg procesu tworzenia interpretacji. [...] Maciej Szargot odnosi się wpierw do samej metody, wyjaśniając zasady postępowania, a następnie pokazuje na kilku wybranych przykładach jej użycie. Jako specjalista od literatury romantycznej buduje eksplikacje w sposób interesujący, błyskotliwy, pełny. Czyta się je z niezwykłą satysfakcją. Z recenzji prof. dr. hab. Adama Regiewicza

W stronę samorealizacji. Re-decyzje życiowe kobiet

Aleksandra Chmielińska, Monika Modrzejewska-Świgulska

Ideą przewodnią książki jest założenie, że jedną z dróg prowadzących do samorealizacji kobiety jest wprowadzenie zmiany redefiniującej jej dotychczasowe życie, co określiłyśmy mianem re-decyzji życiowej. Publikacja jest efektem badań – wywiadów z kobietami, które dokonały takiej wieloaspektowej zmiany w poszukiwaniu autentyczności. Koncentrujemy się na zagadnieniach stawania się bardziej sobą, docierania do własnego głosu oraz na tym, kim naprawdę chce się być i jak chce się żyć. Mamy nadzieję, że książka będzie inspirująca zarówno poznawczo, jak i życiowo, a w zaproponowanych treściach – modelu re-decyzji życiowych i trzech porządkach biograficznych – Czytelniczki odnajdą własne doświadczenia lub kierunek rozwoju osobistego. Publikacja powstała w atmosferze naszej wieloletniej przyjaźni. Jest o kobietach i dla kobiet. Autorki Książka autorstwa Aleksandry Chmielińskiej i Moniki Modrzejewskiej-Świgulskiej stanowiła dla mnie poznawczą i intelektualną przyjemność. Przedmiot zainteresowania Autorek stanowią tzw. re-decyzje w kontekście działań podmiotowych kobiet. Sposób ujęcia i przedstawienia problematyki, jak również podejście metodologiczne to przykład dojrzałej, refleksyjnej postawy badawczej. Monografia ma charakter empiryczno-analityczny, pod wieloma względami nowatorski i wyróżniający się na tle innych publikacji polskich. Tym, co ją szczególnie wyróżnia, jest próba kompleksowego wyjaśnienia opisywanej rzeczywistości poprzez wprowadzenie autorskiego modelu koncepcyjno-analitycznego. Z recenzji dr hab. Anety Ostaszewskiej

W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej

Marcin Kafar

 Zaangażowanie antropologa łączy trzy postawy autobiograficzne ‒ świadectwa, wyznania, wyzwania. Osią pracy jest napięcie między konwencjonalną teorią antropologiczną a przeżyciem, zwłaszcza przeżyciem granicznym choroby, śmierci i cierpienia. Autor odrzuca utrwalony sposób pisania o tych kwestiach, sprowadzający się najczęściej do rejestracji i interpretacji „rytuałów” im towarzyszących, społecznych wyobrażeń czy obrazów medialnych. Ze szlachetną premedytacją stawia przed czytelnikiem „nagą” prawdę przeżycia, jej banalność, marginesowość, jej wstyd i efekt poniżenia. Autor wadzi się z naszą mentalnością, z naszym najgłębszym „ja”, dokonując swoją pracą znaczącej transgresji etycznej. Tym, co wyróżnia autora spośród innych, jest wariant antropologii zaangażowanej przedstawiany ostentacyjnie, ma charakter programowego manifestu, zanurzenia zaangażowania w żywiole autobiograficznym. Trzy postawy jego autobiograficznego „ja” wybrzmiewają wspólnie. Antropologiczny lógos odnajduje w postawie świadectwa argumentacyjną siłę opisu zdarzeń i stawia na „wymowę faktów”. Antropologiczny ethos lokuje się w postawie wyznania, by odpowiednio ukształtowany w swej słownej formie badawczy raport mógł stać się ‒ ujawniającą doświadczenia i przeżycia ‒ przekonującą antyfikcją. Antropologiczny pathos przybiera postawę wyzwania, a czyni to, etycznie umocowany, dla poruszenia innych antropologów jako badaczy‒ludzi.

Wdrażanie scoutingu wiedzy w polskiej uczelni wyższej. Aspekty praktyczne

Magdalena Wiśniewska, Paweł Głodek, Dariusz Trzmielak

 Tematyką niniejszej książki jest wdrażanie i funkcjonowanie systemu scoutingu wiedzy w ramach uczelni wyższej. Zawiera ona szereg modeli wdrażania zmian oraz praktycznych wskazówek, odnoszących się m.in. do zasad działania scoutingu wiedzy, pozyskiwania zasobów niezbędnych dla jego uruchomienia oraz innych wyzwań, którym trzeba sprostać, by osiągnąć jego efektywność. Uczelniany scouting wiedzy to rozwiązanie nowe w warunkach polskich. Stanowi ono ważne uzupełnienie istniejących na uczelniach struktur i działań dotyczących komercjalizacji wiedzy. Jego celem jest systematyczny i aktywny monitoring, a następnie wstępna ocena efektów prac badawczych i innych składników wiedzy. Polega on na wprowadzeniu do struktur organizacyjnych uczelni tzw. scoutów technologicznych. Nie zastępują oni działalności istniejących centrów transferu technologii, ale poprzez swoją pracę wspierają je i podnoszą efektywność ich działań. Scouting wiedzy stosowany jest w wiodących europejskich uczelniach i instytucjach badawczych, m.in. na Uniwersytecie w Oxfordzie, Politechnice w Turynie, Politechnice w Eindhoven czy Biomedicum w Helsinkach. Wśród uczelni wyższych w Polsce pionierem wdrażania uczelnianego scoutingu wiedzy jest Uniwersytet Łódzki. Opracowanie niniejsze stanowi podsumowanie doświadczeń Uniwersytetu Łódzkiego w tym zakresie. Posiada zarówno walory teoretyczne, jak i praktyczne, poszerzając dotychczasową wiedzę związaną z zarządzaniem kapitałem intelektualnym uczelni wyższych.