Aktywizacja - innowacja - akulturacja. (Glotto)dydaktyka a kryzys migracyjny

Paulina Kaźmierczak, Martyna Marszał, Agnieszka Dobrowolska

Tom jest rezultatem konferencji studencko-doktoranckiej zatytułowanej "Aktywizacja - innowacja - akulturacja. (Glotto)dydaktyka a kryzys migracyjny", która zgromadziła młodych badaczy z całego kraju pragnących podzielić się doświadczeniami związanymi z nauczaniem języka polskiego jako obcego. Zagadnienia w nim poruszane są odpowiedzią na dynamicznie zmieniające się potrzeby adeptów polszczyzny, którzy podczas nauki chcą być pobudzani do działania (aktywizowani), najlepiej z wykorzystaniem unowocześnionych (innowacyjnych) metod dydaktycznych. W całym procesie nauczania nie może też zabraknąć miejsca na poszerzanie świadomości kulturowej (akulturacji), ponieważ jest to nieodłączne ogniwo współczesnej rzeczywistości. Te właśnie kwestie stanowią temat rozważań zawartych w publikacji.

Aleksander Wat - (re)lektury. Nowe konteksty, inne perspektywy

Krystyna Pietrych

Na książkę składa się z osiem części. Trzy pierwsze ukazują w innym świetle początki twórczej drogi Wata, poczynając poematu Ja z jednej i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka, poprzez nowe odczytania manifestów w perspektywie intermedialnej, po rozdział określający Wata jako twórcę nie futurystycznego, lecz dadaistycznego. Kolejne trzy teksty przynoszą rewizjonistyczne sposoby odczytania związków z tradycją. Po pierwsze, śródziemnomorską, interesuje mnie nie tyle podejmowanie przez Wata zdeponowanych w kulturze kodów, lecz, jak można by powiedzieć, Śródziemnomorze "ucieleśnione" w osobistym doświadczeniu. Drugi niezwykle ważny obszar tradycji stanowi dla mnie romantyzm. Najpierw rozpoznaję Watowską podmiotowość jako (po)romantyczną. Wyszedłszy od kwestii dotyczących ukształtowania "ja", przechodzę do najważniejszej dykcji tak modelowanego podmiotu - do elegijności i rozpatruję ją jako specyficzną jakość Watowskiej wrażliwości i sposobu odczuwania świata. Oba "romantyczne" rozdziały prowadzą w efekcie do propozycji przesunięcia granic literatury modernistycznej. Zgodnie z moimi rozpoznaniami należałoby bowiem postrzegać formację romantyczno-modernistyczną jako nieprzerwane continuum, jako jeden obszar nowoczesności. W części ostatniej zajmuję się Notatnikami Wata. Czytam je zgodnie z postulatami krytyki genetycznej, która nie tyle zwraca uwagę na rezultat końcowy pisania, co na sam proces. Wydobyte z archiwum rękopisy Wata są czystym procesem nieustannego pisania, cechującym się nieukierunkowaną potencjalnością i ciągle odraczaną finalnością. Usytuowanie twórczości Wata w nowych kontekstach pozwala w efekcie odkryć ukryte dotąd aspekty i znaczenia jego twórczości.

Aleksander Wat: forma życia. Studium o pisaniu, doświadczeniu, obecności

Paweł Paszek

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (1), ISSN 2720-1104   Autor książki Aleksander Wat: forma życia. Studia o pisaniu, doświadczeniu, obecności koncentruje się na zagadnieniach szczególnego doświadczenia pisania twórczego, które polega na nietypowej wspólnocie i zestroju egzystencjalnych i tekstowych struktur. Literatura jest tu rozumiana przede wszystkim jako formacja i forma życia. Pierwsza część książki opisuje kategorię doświadczenia w nowoczesności ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia pisania jako praktyki kształtowania obecności i podmiotowości. Dwie następne części prezentują skrupulatną lekturę oraz interpretacje dwóch ważnych dzieł Aleksandra Wata (JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka oraz Pieśni wędrowca). Ostatnia część książki zawiera rekapitulację i konkluzje rozważań.

Algorytmy słowotwórczego parafrazowania

Anna Obrębska

Prezentowana publikacja została podporządkowana kilku celom badawczym. Pierwszy z nich to zbadanie komunikacyjnej akceptowalności poszczególnych typów słowotwórczych parafraz w języku polskim. Drugim z celów było ukazanie przemian, jakie dokonują się w układach predykatowo-argumentowych w procesie derywacji i wzajemnych zależności, jakie występują pomiędzy elementami predykatowo-argumentowej struktury komunikatu w derywacie, jak i też w jego słowotwórczej parafrazie. Kolejnym celem było odnalezienie algorytmów automatycznego parafrazowania tekstu przy użyciu morfemów słowotwórczych. Każdy rodzaj komunikacyjnie akceptowalnej parafrazy słowotwórczej został opatrzony mechanizmem parafrazowania, który jednocześnie stanowi schematyczny algorytm automatycznego parafrazowania tekstu. Książka ma za zadanie ukazywać możliwości i ograniczenia w zakresie komputerowego parafrazowania tekstów języka naturalnego. Ze względu na istnienie bardzo dużej ilości sposobów tworzenia parafraz przedmiotem zainteresowania stały się w tej pracy jedynie mechanizmy parafrazowania słowotwórczego. Monografia jest osadzona w metodologii gramatyki komunikacyjnej, której zasadnicze założenia zostały przedstawione w początkowej części publikacji.

Anna Kamieńska. Wiara

Wojciech Kruszewski

Wierzę, ale nic nie wiem. Anna Kamieńska, Notatnik Przystępuję do tej pracy z wyraźną świadomością, że wielość wpisanych w tę twórczość odniesień do Biblii, duchowych lektur, rozmów o Bogu, ale też osobistych rozważań - to wszystko są tylko tropy prowadzące do głębszej tajemnicy wpisanej w te wiersze, tajemnicy wiary. Uważam, że odsłonięcie wiary w poezji jest możliwe. Zawsze tam, gdzie podmiot utworu będzie mówiło relacji do Boga w przekonujący sposób, naznaczony wyraźnym piętnem osobistej wrażliwości i miłości do Niego - tam mamy do czynienia z ewokacją doświadczenia wiary. Skoro możliwe jest odczucie intymności spotkania, tkliwości między dwiema osobami czy miękkości szat, patrząc na postaci wykute w kamieniu, to niemniej możliwe jest odczucie miłości w wierszu. Rzecz przecież nie w materiale, z którego wykonane zostało dzieło, ale w celu i biegłości twórcy. Będę się starał odsłonić to w niniejszej książce. Z rozdziału Od autora W tej eseistycznej opowieści autor wprowadza czytelników w świat twórczości Anny Kamieńskiej, by pokazać go z perspektywy wiary pojmowanej - w duchu pascalowskim - jako osobiste, żywe przylgnięcie do Boga. Wątek wiary odnajdywanej zarówno w egzystencji, jak i w dorobku poetki uwidacznia charakterystyczny splot jej życia i twórczości - droga do wierzenia została przedstawiona przez fakty biograficzne rozpoznawane w tekstach literackich. Autor, edytor wydanej niedawno spuścizny Kamieńskiej, po raz pierwszy prezentuje opartą na szerokiej dokumentacji interpretację drogi poetki: od młodości w Lublinie i początków twórczości w powojennej Polsce po religijne poszukiwania poparte nauką hebrajskiego i tłumaczeniami Biblii. Rekonstruuje w ten sposób duchową podróż bohaterki w poszukiwaniu mądrości: od poezji świeckiej po tropy religijne. "Zawierzając poezji - podsumowuje - doszła do wiary zatopionej w milczeniu".

Anty-teoria literatury

Anna Burzyńska

Jak właściwie myśleć dzisiaj o teorii literatury? Jak ją uprawiać? Czy teoria jest potrzebna literaturze? Czy może tylko literaturoznawcom? Pytania te stawiano sobie przez cały XX wiek, ale od końca lat 60., wraz z tzw. Kryzysem teorii w wiedzy o literaturze okazały się one szczególnie ważne. Książka Anny Burzyńskiej opowiada o sytuacji teorii po strukturalizmie, kiedy to dla wielu badaczy literatury (zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych i we Francji) stało się jasne, że tworzenie naukowej, ogólnej, systemowej teorii próbującej objąć całość zjawisk literackich jest tyleż niemożliwe, co ostatecznie nieprzydatne. Poststrukturalizm – nurt nastawiony na krytykę tradycyjnego modelu myśli teoretycznej został tu przedstawiony poprzez różnorodne zjawiska nadające mu dynamiczny i niemal „rewolucyjny” charakter: dekonstrukcję teorii nowoczesnej, rozbijanie schematyzmu doktryn teoretycznych za pomocą rozmaitych kłopotliwych kategorii (jak np. „narracja”, „komunikacja”, „lektura”), wreszcie – erotyzacja języka teoretycznego (wprowadzanie do dyskursu teorii podmiotu i teorii interpretacji takich, nieobecnych w nim dotąd jakości jak, „cielesność”, „zmysłowość” czy „przyjemność”). Książka podejmuje także temat konsekwencji postrukturalizmu i jego udziału w tworzeniu kształtu najnowszej teorii literatury – świadomie rezygnującej z fundamentalistycznych i esencjalistycznych skłonności, otwartej na inność i zróżnicowane konteksty kulturowe, a dzięki temu – twórczo interpretującej literaturę.

Architektura słowa i inne szkice o Norwidzie

Henryk Siewierski

„Najpierw chyba było odkrycie, że poeta trudny wcale nie jest niezrozumiały. Zrozumienie wymagało trudu uważnej, dociekliwej lektury, rozwiązywania czasem filologicznych i kulturowych zagadek. Ale trud się po stokroć opłacał, bo prowadził do odkrycia niespodziewanych znaczeń i możliwości słowa, wolnego słowa sztuki, które jednak w swej wolności służyło też niezależnej i stawiającej sobie wysokie wymagania poznawcze myśli. A jeśli były niedomówie-nia, jeśli nie wszystko dało się jednoznacznie zrozumieć, to sam Norwid podpowiadał, że może tak zostać, bo kto zanadto chce coś odkryć, może gdzieś zasłonić, bo w tej rzeczywistości, o której mówi jego poezja, nie brak rzeczy mistycznych i nieodgadnionych” (ze Wstępu).   Henryk Siewierski, profesor w Departamencie Teorii Literatury i Literatur Universidade de Brasília. Był adiunktem w Instytucie Filologii Polskiej UJ, a w latach 1981-1985 wykładowcą języka i literatury polskiej na Uniwersytecie Lizbońskim. Opublikował m.in. Spotkanie narodów (1984), Jak dostałem Brazylię w prezencie (1998), História da literatura polonesa (2000), Raj nie do utracenia. Amazońskie silva rerum (2006). Przełożył na język portugalski m.in. dzieła Brunona Schulza, a na język polski wiersze Fernanda Pessoi.   SPIS TREŚCI

Argumentacja, myślenie, działanie. Bibliotheca Philosophica 1(2016)

Janusz Maciaszek, Ryszard Kleszcz

Argumentacja, myślenie, działanie jest pierwszym tomem nowej serii wydawniczej "Bibliotheca Philosophica", która nawiązuje do tradycji wydawanego przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego czasopisma "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica". W publikacji znajduje się siedem esejów poświęconych szeroko rozumianej teorii argumentacji. Czytelnik znajdzie wśród nich pogłębioną analizę argumentów oraz kontrargumentów (eseje 1-3), omówienie zagadnienia wykorzystania retoryki w nauce (esej 4), rozważania dotyczące perswazyjnej roli metafory w argumentacji (esej 5), wpływu manipulacji na myślenie (esej 6), a także manipulacji jako działania (esej 7). Autorzy tekstów są związani z Instytutem Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego. Książka może być przydatna dla osób interesujących się argumentacją, perswazją i manipulacją zarówno z punktu widzenia teorii, jak i praktyki.