Francuski teatr kontestacji społecznej na przełomie XIX i XX wieku. Bunt kobiet (Louise Michel, Véra Starkoff, Nelly Roussel)

Tomasz Kaczmarek

Francuski teatr kobiet z przełomu XIX i XX wieku można by określić jako feministyczny, choć nie stworzył on jakiejś jednej i koherentnej poetyki, co nie powinno zresztą dziwić, ponieważ przedstawiane w tym tomie pisarki sprzyjały ideałom anarchistycznym, a te odrzucały wszelakiej maści dogmaty, jednotorowość myśli; broniły natomiast wielogłosu w dyskusji na ważkie tematy. W tym kontekście każda z dramatopisarek reprezentowała swój oryginalny i rozpoznawalny styl, którego wspólnym celem była troska o polepszenie sytuacji kobiet w systemie społecznym zdominowanym przez tzw. silną płeć. Nie pragnęły bynajmniej jakiejś uprzywilejowanej pozycji dla siebie, sprzeciwiały się po prostu wszelkim przejawom nierówności społecznej, nie faworyzując jednej grupy względem innej. Wiedziały bowiem, iż prawdziwie demokratyczne społeczeństwo może składać się jedynie z wolnych jednostek. Vera Starkoff domaga się w swoich tekstach równości kobiet i mężczyzn, pokazując na przykładzie swych bohaterek, że są one pełnowartościowymi obywatelkami, które mają prawo decydować o sobie, nie bacząc na tyleż przestarzałe, co opresyjne nakazy często o wątpliwie moralnej proweniencji. Nelly Roussel jest o wiele bardziej nieprzejednana od swojej poprzedniczki w krytyce kapitalistycznego ustroju państwowego. Nie przebiera w słowach, zarzucając zniewolenie kobiet Kościołowi katolickiemu, którego religijne podstawy doktrynalne przyczyniły się do stworzenia i utrwalenia przez tysiąclecia niesprawiedliwego społeczeństwa podzielonego na uprzywilejowanych mężczyzn i wyrzucone na margines społeczny niewiasty. Podobnie jak Starkoff i Roussel, także Louise Michel pragnęła ukazać w teatrze patriarchalny paradygmat, który poprzez edukację (fallokratyczną tresurę) produkuje spolegliwych obrońców systemu, gotowych do wychowywania kolejnych pokoleń niewolników. Tomasz Kaczmarek

Germanica des 16. Jahrhunderts in der Universitätsbibliothek Łódź. Katalog der Bestände. Band 1

Jakub Gortat, Heinrich Hofmann, Tomasz Ososiński

In der Zeit zunehmender Digitalisierung von Bibliotheksbeständen rückt das alte Buch als materielles Zeugnis einer Jahrhunderte überdauernden Lesekultur und als Zeuge wechselnder historischer Gegebenheiten neu in den Fokus der Betrachtung. Bücher können Geschichten erzählen, die weit über die in ihnen enthaltenen Texte hinausgehen. Sie tragen Spuren ihrer früheren Besitzer und der sich wechselnden Interessen an Texten und an Buchbesitz. In besonderer Weise gilt dies für Bücher, die im Kontext von konfessionellen, politischen und wirtschaftlichen Veränderungen, durch Säkularisierungswellen oder Kriege aus Sammlungen herausgerissen und in neue Sammlungen gestellt worden sind. Ein faszinierendes Beispiel einer solchen ‚neuen’ Sammlung sind die Germanica, d.h. die deutschsprachigen Frühdrucke des 16. Jahrhunderts in der Universitätsbibliothek Łódź. Der vorliegende Katalog bietet eine ausführliche Exemplarbeschreibung dieser Bestände mit dem Ziel, weitergehende interdisziplinäre Forschung anzuregen und zu ermöglichen.

Rekrutacja i selekcja artystów w kontekście twórczości organizacyjnej

Patrycja Mizera-Pęczek

Przedmiotem refleksji teoretycznej i badań empirycznych w monografii są procesy rekrutacji i selekcji artystów z uwzględnieniem aspektów twórczości organizacyjnej. Podjęto próbę zidentyfikowania, kim są osoby odpowiedzialne za tworzenie obsad widowisk artystycznych oraz jakimi metodami i instrumentami posługują się w pracy zawodowej. Rozpoznano źródła pomysłów i inspiracji do przeprowadzenia procesów rekrutacji i selekcji, a także opisano przebieg tych procesów. Choć niemożliwy jest transfer specyficznych - często niekonwencjonalnych - technik rekrutacji i selekcji ze sfery sztuki do sfery biznesu, to pewne atrybuty twórczości organizacyjnej procesów rekrutacji i selekcji stanowią uniwersalny kanon. Monografia może więc być zarówno źródłem cennych wskazówek dla pracowników sektora kultury, jak i ciekawą egzemplifikacją dla menedżerów innego typu organizacji.

Łódzki remake poematu Aleksandra Puszkina "Eugeniusz Oniegin"

Anna Warda

Monografia jest interesującym […] osiągnięciem badawczym, które […] wzbogaca wiedzę o gatunku remake’u oraz specyfice przekodowania klasycznego arcydzieła romantycznej literatury rosyjskiej […] na potrzeby ukazania odmiennej kulturowo, industrialnej przestrzeni łódzkiej i mentalności jej mieszkańców. Gorąco polecam publikację […] z uwagi na wszechstronność analizy tekstów i walory warsztatu Autorki, umiejętnie różnicującej postępowanie badawcze i interpretacyjne w odniesieniu do stosowanych praktyk imitacyjnych w ich zróżnicowanych uwarunkowaniach kontekstualnych oraz trafność wyboru narzędzi badawczych. Unikatowa w odniesieniu do polskich badań nad przekodowaniem klasycznego tekstu literackiego na język odmiennej kulturowo przestrzeni i epoki monografia wpisuje się we współczesne badania nad gatunkiem remake’u oraz wielorakimi przeróbkami poematu Puszkina Eugeniusz Oniegin. Poczynione ustalenia dopełniają […] wiedzę o recepcji twórczości Puszkina w środowisku rosyjskojęzycznym poza granicami Rosji i o specyfice artystycznej regionalnych przeróbek Eugeniusza Oniegina. Obrazują proces kształtowania się tzw. łódzkiego tekstu oraz wskazują istotne komponenty jego poetyki. Z recenzji prof. Aliny Orłowskiej (UMCS) Publikacja jest oryginalnym spojrzeniem na recepcję dzieł Aleksandra Puszkina w jej regionalnym wydaniu. […] Uzupełnia lukę w mocno zaniedbanym zagadnieniu, jakim jest obraz Łodzi w rosyjskojęzycznej prasie epoki, a także w obrębie treści, postaw moralnych oraz przejawów kultury promowanej na łamach tego źródła. Zarówno pomysł na książkę, jak i jego realizację oceniam jak najwyżej. Praca jest innowacyjna - porusza ważny i prawie nieruszony w polskiej historiografii problem remake’u dzieł Puszkina, ze szczególnym uwzględnieniem poematu Eugeniusz Oniegin. Ze względu na znaczenie Oniegina w literaturze światowej jego recepcja na ziemiach polskich, w tym remake w prasie rosyjskojęzycznej Łodzi, pokazuje powiązania intelektualne Królestwa Polskiego z metropolią. udane próby budowania przestrzeni porozumienia mentalnego i odwoływania się do wspólnych lektur, które nie tylko służyły rusyfikacji, ale były częścią korpusu poznawczego ówczesnych elit […]. Książka wskazuje na rolę Rosjan w kreowaniu przestrzeni rosyjskojęzycznej Łodzi – przedstawia ich nie tylko jako ludzi handlu, gospodarki i rusyfikatorów, lecz także tych, którym zależało na szukaniu intelektualnych dróg porozumienia z odbiorcą w Królestwie. Z recenzji prof. Tomasza Pudłockiego (UJ)

Plenerowa rekreacja twórcza. Przykład Łodzi

Aleksandra Mroczek-Żulicka

Autorka publikacji poszukuje odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób organizować przestrzeń rekreacyjną miasta na potrzeby rozwoju plenerowej rekreacji twórczej. Przeanalizowała zaaranżowane przez różnorodne podmioty aktywności w czasie wolnym, o charakterze twórczym, w otwartej przestrzeni Łodzi, a także rolą organizacji łódzkiej przestrzeni rekreacyjnej dla rozwoju wskazanych aktywności. Zaprezentowane badania stanowią inspirujący wkład w planowanie zagospodarowania miejskiej przestrzeni rekreacyjnej. Książka może stać sią przyczynkiem do dyskusji na szczeblu lokalnym dotyczących wykorzystania plenerowej rekreacji twórczej jako wartościowej alternatywy dla proponowanych w mieście form spędzania wolnego czasu.

Inwestycje i nieruchomości. Wyzwania klimatyczne i technologiczne

Beata Wieteska-Rosiak, Katarzyna Śmietana, Michał Sobczak, Mateusz Chmielewski, ...

Autorzy przedstawili zagadnienia związane z przekształceniami przestrzeni - w tym zabudowanej - oraz przemianami środowiska przyrodniczego. Omówili też nowe instytucje, technologie i regulacje prawne powstające w odpowiedzi na współczesne wyzwania. Celem publikacji było zidentyfikowanie obserwowanych zjawisk klimatycznych, ich wpływu na środowisko zurbanizowane, a także możliwości wykorzystania rozwiązań technologicznych i narzędzi raportowania wspierających podejmowanie decyzji inwestycyjnych oraz gospodarowanie nieruchomościami. * Nie znam monografii, które obejmowałyby podobny zakres tematyczny w Polsce. Moim zdaniem pozycja wypełnia lukę w literaturze poświęconej gospodarowaniu nieruchomościami i rozwojowi miast. Może więc zainicjować dyskusję naukową dotyczącą konsekwencji ekonomicznych zmian technologicznych i klimatycznych - zwłaszcza w sferze rynku nieruchomości oraz zarządzania nieruchomościami. Z recenzji dr. hab. Michała Głuszaka

Współczesne problemy kultury fizycznej i zdrowotnej

Jolanta E. Kowalska, Anna Makarczuk, Anna Maszorek-Szymala, Arkadiusz Kaźmierczak

Oddajemy w ręce Czytelnika monografię zawierającą teksty, które swoimi treściami wpisują się w obszar problemów społecznej teorii i praktyki wychowania fizycznego oraz rekreacji i sportu. Traktują tym samym aktywność fizyczną wraz z promocją zdrowia realizowaną m.in. w szkolnym wychowaniu fizycznym, na zajęciach pozaszkolnych, a także w ramach dodatkowej działalności człowieka jako istotny czynnik jego holistycznego, wielowymiarowego rozwoju w różnych uwarunkowaniach. Kilku autorów zwraca szczególną uwagę na ten aspekt w sytuacji trwającej pandemiiCOVID-19. Przedstawione wyniki badań diagnozują pedagogiczną rzeczywistość wychowania fizycznego, sportowego i zdrowotnego, wskazując możliwe kierunki ich zmian.

Umysł uzewnętrzniony w komunikacji. Analiza produktów werbalizacji

Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska

Publikacja ma charakter stricte naukowy, niemniej jednak jest dość oryginalna na tle innych pozycji. Może być bowiem ciekawa również dla osób, które w ogóle nie interesują się językoznawstwem, naukowym wymiarem komunikacji międzyludzkiej, teorią umysłu i świadomości czy filozofią. Dla tych drugich zajmujące mogą być przede wszystkim cytowane wypowiedzi młodych ludzi, studentek i studentów dziennikarstwa oraz komunikacji społecznej na poziomie licencjackim. Ale nie tylko dla nich - dla mnie też, a podchodzę do tej książki z pozycji profesjonalisty. Zamieszczone przykłady mają służyć, jak mi się wydaje, wskazaniu na praktyczną moc eksplanacyjną gramatyki komunikacyjnej, a jednocześnie jej przybliżeniu w atrakcyjnej i nieoczywistej formie. Cytaty opatrzone są więc komentarzami Autorów, z reguły dość krótkimi - bardziej zainteresowani teorią Czytelnicy mogą sięgnąć do części pierwszej Umysłu uzewnętrznionego w komunikacji. Rozszerzone komentarze znajdujemy dopiero w podrozdziale 2.5, który można traktować jako swoistego rodzaju zakończenie, choć zawiera on także nowe, bardzo istotne treści. Autorzy poruszają się w ramach własnej, oryginalnej koncepcji teoretycznej, a inspiracje, z których czerpią, znane są z ich innych publikacji. W prezentowanej książce są tylko sygnalizowane, a nie eksponowane - i bardzo dobrze, bo nadmiar wyjaśnień tylko by zaciemnił przekaz, a nade wszystko nadał tekstowi inny charakter. Prof. dr hab. Jan Pleszczyński

Brzmienie Holocaustu. O reprezentacjach Zagłady w sztuce radiowej

Joanna Bachura-Wojtasik, Eliza Matusiak

Jak pisze Jacek Leociak: "reprezentować" - to czynić na powrót obecnym. Twórcy sztuki audialnej podejmują próby uobecniania ocalałych i ofiar Szoa, a artystyczne formy dźwiękowe stanowią przestrzeń reprezentacji. Audialne opowieści podejmujące tematykę Zagłady, choć skupione wokół cierpienia i śmierci jednostek oraz całych grup, nierzadko w swej istocie są historią o ocaleniu, stawiają bowiem w swym centrum wspomnienia tych, którzy przetrwali. Specyfika wspomnień Zagłady i z Zagłady, ich fragmentaryczność - sprawiają, że praca twórców artystycznych form dźwiękowych skoncentrowana jest niejednokrotnie na rekonstruowaniu losów jednostek i ich rodzin oraz utkaniu opowieści z dostępnych i odnalezionych wspomnień, śladów, dokumentów. Dyskurs holocaustowy zapośredniczony przez medium audialne nie jest jednorodny, ale rozprzestrzeniony wskutek dyspersji zagarniającej coraz to nowe obszary budowania opowieści o Szoa. Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja wzbogaci wiedzę o Zagładzie, a także wiedzę radioznawczą, wypełniając lukę w literaturze przedmiotu, w której ta tematyka nie była dotąd podejmowana. Autorki Praca pionierska w odniesieniu do zamysłu fuzji tematu traumy z techniką medium radiowego. W polskich badaniach pierwsza, choć oczywiście zainteresowanie szeroko pojmowaną literaturą w radiu nie jest nowe. Ze wszech miar warta publikacji, także dla poszerzenia dyskusji o zasadności badania aspektu artystycznego w odniesieniu do szczególnie wrażliwego dokumentu życia, jakim jest sytuacja graniczna - tu Zagłada. Z recenzji prof. dr hab. Violetty Wejs-Milewskiej

Efektywność i ryzyko polskiego rynku funduszy inwestycyjnych w świetle zmian warunków funkcjonowania funduszy emerytalnych

Krzysztof Kompa, Dorota Witkowska

Istotny wzrost długości życia i spadek dzietności spowodowały odwrócenie piramidy demograficznej w wielu krajach, w tym również w Polsce. Systemy emerytalne nie są zatem w stanie zagwarantować odpowiedniego poziomu życia w okresie po zakończeniu aktywności zawodowej. Emerytury będą w przyszłości coraz niższe, a utrzymanie poziomu konsumpcji będzie wymagać coraz więcej dodatkowych środków. Konieczne jest więc indywidualne gromadzenie oszczędności na starość. Uświadomienie tego faktu w środowiskach wszystkich interesariuszy ma zasadnicze znaczenie dla bezpiecznej przyszłości starzejącego się społeczeństwa. Około 80% Polaków nie odkłada żadnych środków z przeznaczeniem na uzupełnienie emerytur, zaś dążenia państwa do zmiany tego stanu są daleko niewystarczające. Kluczową rolę w indywidualnym oszczędzaniu długookresowym odgrywają instytucje zbiorowego inwestowania - fundusze inwestycyjne i emerytalne. Naturalne jest pytanie o wydajność zarządzania nimi i o ich efektywność inwestycyjną. Badaniami objęto otwarte fundusze emerytalne i szereg inwestycyjnych, implementujących zróżnicowane kompozycje portfeli, w ich działalności w latach 2009-2015. Postawiono pytania, czy zmiany zasad funkcjonowania otwartych funduszy emerytalnych miały wpływ na rynek funduszy inwestycyjnych w Polsce i czy deklarowane przez TFI polityki funduszy znajdują odzwierciedlenie w ich wynikach inwestycyjnych. Przeanalizowano także, czy otwarte fundusze emerytalne były dobrze zarządzane. Porównano efektywność inwestycyjną OFE i funduszy prowadzących podobną politykę lokaty kapitału i zarządzanych przez te same Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych i Emerytalnych. Ukazano również, jaka kompozycja portfeli instytucji zbiorowego inwestowania gwarantowała bezpieczeństwo oszczędności długookresowych. Rozdział pierwszy stanowi wprowadzenie do ogólnych zagadnień omawianych w publikacji. W pozostałych trzech zamieszczono raporty z analiz empirycznych. Każdy zawiera prezentację metod wykorzystanych w badaniach. Istotną częścią książki są aneksy z wynikami obliczeń, będące podstawą analiz raportowanych w rozdziałach. Monografia powstała m.in. w wyniku realizacji badań finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki w ramach projektu NCN 2013/09/B/HS4/00493 pt. "Analiza rynku otwartych funduszy emerytalnych na tle rynku otwartych funduszy inwestycyjnych funkcjonujących w Polsce".

Prawnokarna ochrona wierzycieli. Zagadnienia teorii i praktyki

Krystyna Patora

Autorka monografii koncentruje się na problematyce kompletności ochrony wierzycieli przed działaniami zagrożonych niewypłacalnością dłużników. Przedstawia rozwój instytucji ochrony wierzycieli od czasów starożytnych do współczesnych. Książka zawiera z jednej strony wykładnię znamion czynów zabronionych, które popełniane są przez dłużników na szkodę wierzycieli, oraz odpowiedź na pytanie o możliwość więzienia za długi. Z drugiej strony przedmiotem analizy są okoliczności uwalniające dłużnika od odpowiedzialności karnej. W publikacji zostały zaprezentowane regulacje prawa międzynarodowego i europejskiego, które mają chronić wierzycieli w obrocie handlowym. Monografia obejmuje także analizę przepisów karnych dotyczących wierzycieli w wybranych krajach systemu kontynentalnego oraz common law.

W poszukiwaniu zielonego ładu

Małgorzata Burchard-Dziubińska

Powstała w ramach inicjatywy EKOEkSoc książka W poszukiwaniu zielonego ładu jest efektem pracy autorów związanych zawodowo z Wydziałem Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego, którzy w swej aktywności badawczej i dydaktycznej podejmują zagadnienia związane z problemami wyrastającymi na styku systemów społeczno-gospodarczych i środowiska przyrodniczego. Jak zazieleniać zarządzanie zasobami czynników produkcji? Jak koegzystować z innymi gatunkami? Dlaczego warto poznawać ekologiczne uwarunkowania funkcjonowania miast, sektorów gospodarczych, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych? Do czego mogą się przydać zielone podatki? Jak policzyć ślad węglowy i finansować proekologiczne rozwiązania? Czy wzrost PKB zawsze jest miarą sukcesu, a zwrot w kierunku zielonej gospodarki będzie inkluzywny? To przykładowe pytania, które postawiliśmy w publikacji. Znalezienie odpowiedzi wymagało wyjścia poza utarte schematy myślenia, o których już wiemy, że zbyt często prowadzą do praktyk destrukcyjnych nie tylko wobec przyrody, lecz także nas samych. Zapraszamy do lektury i aktywnego poszukiwania sposobów bar­ dziej harmonijnego układania relacji z naturą. * Znaczenie i aktualność poruszanej w książce tematyki, szczególnie w obecnej sytuacji związanej z działaniami na rzecz ochrony klimatu oraz procesem dotyczącym transformacji energetycznej, można uznać za bezdyskusyjne. Dr hab. inż. Izabela Sówka, prof. Politechniki Wrocławskiej Ta wielowątkowa i interdyscyplinarna książka stanowi inspirację do działania oraz dalszych poszukiwań rozwiązań służących polepszeniu naszych relacji ze środowiskiem przyrodniczym. Dr hab. Karol Mrozik, prof. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Miasto pracujących kobiet

Izabela Desperak, Martyna Krogulec

Książka jest rezultatem niezależnego interdyscyplinarnego projektu poświęconego historii, a właściwie herstorii, pracy kobiet w Łodzi, w mieście faktycznie i symbolicznie zbudowanym na fenomenie pracy kobiet - włókniarek, naukowczyń, współtwórczyń pierwszych uczelni czy działaczek robiących kariery polityczne w okresie PRL. Przypomniano w niej, że Łódź była ośrodkiem badań nad pracą kobiet, a na dorobku zapomnianych dziś naukowców i naukowczyń nowe pokolenie badaczek i badaczy nadbudowuje kolejne rezultaty badań. Choć w monografii wiele mówi się o naukowej herstorii, to nie jest ona adresowana tylko do społeczności akademickiej. Publikacja zawiera bowiem dodatek poświęcony szlakowi naukowczyń, inspirowany spacerami, które gromadzą coraz szerszą publiczność zainteresowaną łódzką herstorią, a także teksty dotyczące kobiet pracujących w branży filmowej.

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych

Wojciech Woźniak

Praca wypełnia lukę w wiedzy o polityce Finlandii. Autor przedstawia słabo znane i często zaskakujące fakty, które składają się na wyjaśnienie współczesnego sukcesu polityki publicznej tego kraju. Dzięki prezentowanej monografii można zrozumieć, jak kompleksowe zewnętrzne czynniki, w tym położenie geograficzne, uzależnienie od Związku Radzieckiego i powojenna pozycja na arenie międzynarodowej stworzyły kontekst dla podejmowania w Finlandii działań wewnątrzkrajowych. […] Książka jest fascynującą, bogatą faktograficznie opowieścią, z której dowiemy się na przykład, co dla szefów Nokii było wskaźnikiem, że przegrali z firmą Apple konkurencję na rynku telefonii komórkowej, co kometa nad Doliną Muminków ma wspólnego z podstawowym dochodem gwarantowanym i co w Finlandii robi ojciec, który nie radzi sobie z wychowywaniem dzieci. dr hab. Maria Theiss Świetny dobór studiów przypadku w zakresie polityk/subpolityk publicznych, takich jak edukacja, rozwój, polityka społeczna, polityka wobec samobójstw, pandemii. […] To książka, którą powinien przeczytać każdy polityk, samorządowiec czy kandydaci do tych ról. Autor pokazuje na przykład, jak Finowie podchodzą do analizy problemów publicznych, które chcą rozwiązać. Kierują się silnym imperatywem racjonalnej analizy, w tym potrzebą dialogu i deliberacji. Inicjują działania, gdy zyskują pewność, że rozumieją kluczowe wymiary danego problemu. dr hab. Andrzej Zybała, prof. SGH

Elastyczność mikro i małych przedsiębiorstw w kontekście finansowania zewnętrznego

Edward Stawasz, Tomasz Miszczak

Tematem przewodnim monografii jest elastyczność mikro i małych polskich przedsiębiorstw opisana z punktu widzenia jej relacji z finansowaniem zewnętrznym z udziałem środków publicznych. Rozważania koncentrują się na kwestii identyfikacji, czynnikach, analizie oraz ocenie wpływu finansowania zewnętrznego na elastyczność firm. Przyjęto założenie, iż finansowanie zewnętrzne z udziałem środków publicznych, przez swój sformalizowany charakter oraz rygorystyczny harmonogram prac, wpływa na elastyczność mikro i małych przedsiębiorstw. W publikacji została podjęta próba całościowego spojrzenia na ważną dla współczesnego zarządzania mikro i małymi przedsiębiorstwami kwestię elastyczności działania rozpatrywaną w kontekście przedsiębiorczości i zarządzania okazjami oraz cech posiadanych zasobów, w tym finansowych. Dostęp i pełne wykorzystanie zasobów finansowych, większa dyspozycja i kontrolowanie w wysokim stopniu mogą przyczynić się do wzrostu elastyczności przedsiębiorstwa i w efekcie pełniejszego wykorzystania okazji rynkowych. Monografia może stanowić użyteczną pomoc naukową, metodologiczną i dydaktyczną dla studentów przedmiotów z zakresu zarządzania i przedsiębiorczości, dla środowiska biznesowego, a także dla osób zajmujących się tematyką funkcjonowania mikro i małych przedsiębiorstw.

Wpływ polityki gospodarczej Sankt-Petersburga na rozwój górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1859-1914

Rafał Wiktor Kowalczyk

To pierwsza w polskiej historiografii gospodarczej monografia ukazująca wpływ polityki gospodarczej Sankt-Petersburga na rozwój – strategicznego dla całej gospodarki Królestwa Polskiego – górnictwa węgla kamiennego z Zagłębia Dąbrowskiego. Autor prezentuje ewolucję tej polityki, począwszy od nieefektywnego i destrukcyjnego etatyzmu, wprowadzającego górnictwo węgla kamiennego na tym obszarze w stan długoletniej stagnacji, aż po okres dynamicznego rozwoju po wdrożeniu „złotych ceł” i nastaniu ery protekcyjno-prohibicyjnej. Momentem przełomowym była wojna krymska, z której Rosja wyszła upokorzona. Zmusiło to Aleksandra II do wprowadzenia w państwie przeobrażeń kapitalistycznych. Gospodarka rosyjska została otwarta na przepływy kapitałowe, towarowe, wymianę handlową, procesy integracyjne i znalazła się w obrębie wpływów globalizacyjnych. Sankt-Petersburg rozwijał jednak w Rosji kapitalizm dynastii Romanowów, nie zaś opierający się na prawidłach rynkowych. Dążył do budowy ośrodka przemysłu ciężkiego z pełnym cyklem produkcyjnym, który miał być ekonomiczną podstawą polityki imperialnej, dlatego uprzywilejował węgiel i koks z okręgu donieckiego kosztem Zagłębia Dąbrowskiego. Autor książki dowodzi, że górnictwo węgla kamiennego z Zagłębia Dąbrowskiego, pomimo niekorzystnej polityki gospodarczej Sankt-Petersburga, rozwijało się prężnie. Stało się krwioobiegiem energetycznym dla całej gospodarki Królestwa Polskiego i zdobyło główne rynki Ukrainy – Kijów i Odessę.