Historycy a socjalizm. Polska lewica niepodległościowa spod znaku Klio. Wybór tekstów

Marta Sikorska-Kowalska

Niniejsze wydawnictwo w zamyśle autorek ma stanowić tom pierwszy wielotomowej antologii, na którą złożą się materiały i opracowania odnoszące się do różnych epok i nurtów socjalizmu. W oddawanym do rąk czytelnika tomie zebrane zostały wypowiedzi polskich badaczy dziejów sympatyzujących z ruchem socjalistycznym ‒ od momentu powstania pierwszych tego typu organizacji na ziemiach polskich po rok 1918. Wyselekcjonowane wypowiedzi poświęcone życiu społecznemu, politycznemu, funkcjonowaniu kultury i nauki odzwierciedlają wielość sposobów rozumienia doktryny, płynność postaw i idei, bogactwo oraz zróżnicowanie nurtów polskiego socjalizmu. Reprezentanci wybranej grupy zawodowej, prezentujący światopogląd lewicowy (tzw. lewica niepodległościowa) popularyzowali bliskie sobie idee wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Celem autorek było zarówno przypomnienie postaci, jak i próba prezentacji wyznawanego przez nie zespołu wartości. Nie analizowano teorii i przemian dokonujących się w myśli socjalistycznej, nie śledzono też pojawiających się w łonie ugrupowań partyjnych podziałów i wyodrębniających się nurtów. Autorki interesował sposób recypowania idei, jej krytyka, złożoność interpretacji oraz stopień oryginalności poglądów polskich socjalistów spod znaku Klio. Publikacja przekracza ramy tradycyjnej antologii. Poza edycją tekstów, zawiera również partie monograficzne, na które składają się biogramy autorów z fotografiami, zestawienie podstawowej literatury traktującej o ich życiu i działalności, a także rozdział wstępny zarysowujący portret zbiorowy pierwszych pokoleń socjalistów polskich podejmujących refleksję nad dziejami. Całość zamykają indeks, bibliografia i zestawienie źródeł pochodzenia wykorzystanych fotografii. Niniejsze wydawnictwo stawia sobie za zadanie przywrócenie pamięci o postaciach, określonym środowisku ideowym oraz popularyzację wypowiedzi, które być może w jakiejś części zachowały aktualność.  

Towarzystwa oszczędnościowo-pożyczkowe w guberni kaliskiej do 1914 roku

 Kredyt, na szerszą skalę pojawiający się wraz z rozpowszechnieniem pieniądza, jest jedną z miar wzajemności i solidarności, jako nierozerwalnie związany z wszelką wymianą. Istniejące dziś praktycznie w każdym miasteczku na terenie kraju banki spółdzielcze stanowią ważny element w ich życiu ekonomicznym, a także społecznym i kulturalnym. Te popularne w lokalnych ośrodkach instytucje bankowe wywodzą swój początek od powstających na szeroką skalę na przełomie XIX i XX w. na ziemiach polskich towarzystw pożyczkowo-oszczędnościowych. Publikacja dotyczy istotnego rozdziału życia gospodarczego na ziemiach polskich – dziejów taniego kredytu w latach 1867–1914. Autor przedstawia tempo rozwoju towarzystw oszczędnościowo-pożyczkowych, jak również udział różnych grup społecznych w ich tworzeniu, w guberni kaliskiej, niezbyt silnie uprzemysłowionym rejonie Królestwa Polskiego. Działalność omawianych towarzystw autor sytuuje na tle dziejów spółdzielczości kredytowej na ziemiach polskich (np. kasy Stefczyka w Galicji), porównuje je z innymi instytucjami kredytowymi, analizuje proces ich powstawania, proces udzielania pożyczek, oprocentowanie. Czytelnik znajdzie tu również wiele informacji na temat życia społecznego w jednej z guberni Królestwa Polskiego, autor prezentuje bowiem strukturę społeczną władz towarzystw, a także ich działalność społeczną i dobroczynną. Te niezwykle interesujące wątki zostały ponadto zebrane w aneksach do publikacji.

Apetyt na rzeczywistość. Między literaturą a dziennikarstwem - relacje interakcje perspektywy

Agnieszka Kłosińska-Nachin, Ewa Kobyłecka-Piwońska

Publikacja jest zbiorem artykułów eksplorujących relacje między dziennikarstwem a literaturą z różnych perspektyw i w różnych obszarach językowych. Wobec postępującej w ostatnich dziesięcioleciach kontaminacji między dziennikarstwem a literaturą autorzy tekstów pochylają się nad historycznymi związkami między badanymi dziedzinami (począwszy od starożytności do czasów najbardziej współczesnych), stawiają pytania dotyczące kontekstów kulturowych determinujących badaną ekspresję, przyglądają się typowym dla niej środkom wyrazu, wychwytują nieuniknioną hybrydyzację form oraz kreślą sylwetki konkretnych dziennikarzy-pisarzy. Wartością dodaną jest zderzenie perspektyw badawczych w odniesieniu do różnych kręgów kulturowych (hiszpański, latynoamerykański, francuski, bułgarski, polski, amerykański, angielski, germański, klasyczny, włoski). Takie ujęcie prowadzi do wieloaspektowej problematyzacji niezwykle aktualnego wymiaru współczesnej kultury. 

Józef Hłasko. Wspomnienia

Marta Sikorska-Kowalska

W 1930 r. w „Gazecie Warszawskiej" Józef Hłasko opublikował pierwszą część swoich wspomnień Przed pół wiekiem. Następnie na łamach „Gazety" ukazały się kolejne części, które zatytułował Ze wspomnień szkolnych, publikowane w 1931 r. oraz Wspomnienia z pobytu w Petersburgu, które również ukazały się w 1931 r. W roku 1932 Hłasko opublikował ostatnią i najdłuższą część zatytułowaną W redakcji „Głosu”. Podstawą niniejszej edycji stały się zebrane pod wspólnym tytułem Wspomnienia - cztery oddzielne części, w których autor zawarł opowieść dotyczącą lat 1856-1894. Hłasko sięga w swojej opowieści do lat młodzieńczych, okresu spędzonego w domu rodzinnym. Cezurę końcową stanowi udział w tzw. kilińszczyźnie i rozwiązanie tygodnika „Głos”. Chronologia wspomnień została podporządkowana kolejności publikowania na łamach „Gazety Warszawskiej", a nie treści zawartych w odpowiednich fragmentach . Ze Wstępu  

Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów

Elżbieta Umińska-Tytoń

Publikacja ukazuje etykietę językową dziewiętnastowiecznych salonów polskich. Materia językowa usytuowana została na szerszym tle kulturowym epoki, co rozszerza krąg odbiorców o czytelników niejęzykoznawców, a tym samym propaguje wiedzę o języku jako integralnym składniku przestrzeni społecznej określonej epoki. Salon był miejscem, gdzie kształtowano i stosowano wyższe formy zachowania, także językowego. Służyło to poczuciu elitarności, podkreślało dystans dzielący grupę osób bywałych na salonach od reszty społeczeństwa. Wyszukane formy grzeczności były ważnym sposobem tego wyróżnienia. Niemniej istotną rolę pełniło słownictwo. Jak wiadomo, jest to warstwa języka, która najlepiej odzwierciedla strukturę społeczną jego użytkowników. Zatem swoista leksyka charakterystyczna dla komunikacji salonowej, będzie także przedmiotem opisu. Opis polszczyzny salonowej wydaje się potrzebny z kilku powodów: 1. Brak w dotychczasowych badaniach nad językiem XIX w. prac zajmujących się jego ówczesnym zróżnicowaniem społecznym. W ogóle opisowi stylistycznych i socjalnych odmian języka polskiego w XIX w. poświęcono dotąd niewiele miejsca. W polu zainteresowań językoznawców znalazły się jedynie gwary miejskie (warszawska i krakowska) oraz – w różnym zakresie – styl potoczny. Język elit tamtych czasów nie doczekał się dotąd opracowania. 2. Badany typ kontaktu ukazuje bogactwo stylistyczne naszego języka, który dziś coraz silniej ulega naporowi wszechogarniającej potoczności. 3. Zamierzony opis utrwala odchodzący w przeszłość sposób posługiwania się językiem wyszukanym, eleganckim, dbałym o formy. 

Emocje w życiu codziennym. Analiza kulturowych, społecznych i organizacyjnych uwarunkowań ujawniania i kierowania emocjami

Krzysztof T. Konecki, Beata Pawłowska

Całe nasze życie jest wypełnione pracą nad emocjami, wypracowywaniem strategii i taktyk borykania się z nimi. Emocje ubarwiają świat, ale także strukturalizują go, a masowe emocje znoszą racjonalne myślenie i argumentację nie tylko na poziomie indywidualnym. Dla badania problematyki emocji powstała subdyscyplina zwana socjologią emocji. Monografia jest efektem debaty prowadzonej podczas konferencji „Emocje w życiu codziennym. Analiza kulturowych, społecznych i organizacyjnych uwarunkowań ujawniania i kierowania emocjami”. Opisano w niej zagadnienia dotyczące teoretycznych i metodologicznych aspektów afektywnego paradygmatu nauk społecznych, kierowania emocjami w organizacjach formalnych, pracy emocjonalnej, współczucia i empatii w życiu prywatnym, społecznym, zawodowym, a także emocji w procesie komunikacji, w tym ekspresji emocji w życiu społecznym i ich społecznej kontroli, emocji w sztuce, polityce i religii, jak również w codziennym życiu. Można tutaj znaleźć zarówno rozważania teoretyczne, jak i analizy materiału empirycznego. Zróżnicowanie to odzwierciedla kompleksowość i złożoność przedmiotu zainteresowania autorów – roli emocji w życiu społecznym. Dzięki różnorodności prac uzyskujemy wrażenie skupionego oglądania jednego przedmiotu z różnych stron. 

Wielowymiarowa Analiza Zachowań Organizacyjnych (WAZO) w polskich przedsiębiorstwach

Katarzyna Januszkiewicz i zespół

 Złożoność i niejednorodność problematyki zachowań organizacyjnych sprawia, iż badania tego obszaru wymagają podejścia wielowymiarowego. Z jednej strony należy bowiem uwzględnić specyfikę rozwiązań organizacyjnych i warunkowane nimi zachowania, z drugiej zaś, ich zróżnicowane aspekty. Prezentowane w książce wyniki badań oparte zostały na koncepcji WAZO (Wielowymiarowej Analizy Zachowań Organizacyjnych), której założenia teoretyczne zawarto w monografii: K. Januszkiewicz i zespół, Zachowania ludzi w organizacji. Uwarunkowania i kierunki ewolucji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012. W badaniu wykorzystano kwestionariusz WAZO składający się z dwóch części. Część I, Rozwiązania organizacyjne, pozwala na diagnozę rozwiązań organizacyjnych dla organizacji jako całości, jak też dla poszczególnych wymiarów. Część II, Zachowania organizacyjne, umożliwia przedstawienie zachowań organizacyjnych w ujęciu ogólnym dla pracownika oraz na tle poszczególnych wymiarów (K. Januszkiewicz, I. Bednarska-Wnuk, M. Czajkowska, M. Kołodziejczak, M. Michalak, I. Świątek-Barylska, M. Zalewska-Turzyńska, Kwestionariusz WAZO – metodyka i narzędzie badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016]. Książka skierowana jest do osób zainteresowanych tematyką zachowań ludzi w organizacji, a w szczególności wpływem rozwiązań organizacyjnych na zachowania pracowników. Wielowymiarowość podejmowanej analizy sprawia, iż ma ona charakter interdyscyplinarny, zatem jej odbiorcami mogą być zarówno teoretycy, jak i praktycy zarządzania, psychologii pracy, czy socjologii organizacji.

Dialog wiary z nauką i kulturą

Monika Worsowicz, Barbara Bogołębska

 Składające się na tom szkice i rozprawy naukowe zostały wygłoszone w ramach spotkań w Ośrodku Badawczym Myśli Chrześcijańskiej UŁ w latach 2010–2013 przez pracowników m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, a także Uniwersytetu Łódzkiego. Zbiór ma charakter interdyscyplinarny i obejmuje – ujętą z różnych perspektyw badawczych – tematyczną triadę: wiara – teologia – filozofia (antropologia, dialogika, personalizm, teologia moralna, filozofia religii), a ponadto wkracza w socjologię religii, relacje między nauką i religią oraz wiarą i kulturą. Autorzy przypominają dorobek Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, ks. JózefaTischnera (doktora honoris causa UŁ w roku 1995), abpa Józefa Życińskiego i Martina

Dekada ołowiu na ekranie. Polityczny terroryzm lat 70. we włoskim filmie fabularnym

Anna Miller-Klejsa

Filmy o tematyce historycznej uruchamiają specyficzny tryb analizy, którą można by nazwać „analizą faktograficzną”. Polega ona na weryfikacji danych zawartych w tekście filmu w celu sprawdzenia wiarygodności komunikatu. Mimo wszystko film nigdy nie stanie się dokładną repliką tego co się zdarzyło. Przekonanie to wyraża się w prowokacyjnym paradoksie: „Na ekranie historia musi być fikcyjna po to, by była prawdziwa”. Włochy w latach 70. były areną wielu aktów terroru, najczęściej motywowanych lewacką ideologią. Już wtedy kino stało się portrecistą i komentatorem tych wydarzeń, niekiedy krytycznie oceniającym reakcje władz. W niniejszej książce autorka opisuje i analizuje ten wycinek niedawnej historii włoskiego filmu. Oprócz teoretycznych rozważań na temat kina politycznego oraz obszernych omówień fabuł o „dekadzie ołowiu”, książka zawiera dwa rozdziały analityczne, dotyczące śmierci anarchisty Giuseppe Pinellego oraz zabójstwa Alda Moro – lidera chadecji i byłego premiera Włoch. Autorka widzi kino przede wszystkim w perspektywie historycznej i kulturowej, pamiętając, że opisywane wydarzenia miały duże znaczenie dla włoskiej tożsamości i pamięci zbiorowej. „Dekada ołowiu…” jest w związku z tym publikacją nie tylko o kinie Włoch, ale i o ich kulturze i historii. 

Francuski teatr społeczny na przełomie XIX i XX wieku. Antologia przekładów. Twarze i maski kultury mieszczańskiej

Tomasz Kaczmarek

Prezentowana publikacja to antologia przekładów dramatów francuskich z przełomu XIX i XX w., z nurtu tzw. teatru społecznego. Zawiera pierwsze polskie tłumaczenia tych, nieznanych rodzimemu Czytelnikowi, tekstów. Towarzyszy im esej wstępny redaktora tomu prezentujący rzadko podejmowane we współczesnej humanistyce zagadnienie teatru społecznego i przybliżający spolszczone dramaty. Książka stanowi kontynuację wcześniejszych antologii sztuk politycznie zaangażowanych: Anarchia i francuski teatr sprzeciwu społecznego 1880-1914 (2014) oraz Farsy i moralitety Octave’a Mirbeau (2015).

SlovoSlavia. Studia z etnolingwistyki słowiańskiej

Dejan Ajdačić

Publikacja zawiera zbiór szkiców etnolingwistycznych serbskiego slawisty Dejana Ajdačicia, teoretyka i krytyka literatury, folklorysty i etnolingwisty, badacza kontrastywnej kulturologii słowiańskiej, tłumacza i redaktora, łączącego znajomość trzech słowiańskich tradycji kulturowych: południowej, wschodniej i zachodniej. Jako językoznawca o orientacji antropologicznej i literaturoznawca-slawista, autor ze znawstwem odtwarza konteksty kulturowe wyrażeń językowych. Analizuje fakty językowe na tle kulturowym, często odnosząc się do tekstów literackich. W badaniach podejmuje tematy ważne i zarazem aktualne w dyskursie publicznym, takie jak zmiana przynależności narodowej, wyznaniowej, politycznej, analiza leksyki dotyczącej migracji, słownictwa odnoszącego się do honoru i godności czy frazeologizmów ze słowami „dusza” i „krew”.

W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej

Marcin Kafar

 Zaangażowanie antropologa łączy trzy postawy autobiograficzne ‒ świadectwa, wyznania, wyzwania. Osią pracy jest napięcie między konwencjonalną teorią antropologiczną a przeżyciem, zwłaszcza przeżyciem granicznym choroby, śmierci i cierpienia. Autor odrzuca utrwalony sposób pisania o tych kwestiach, sprowadzający się najczęściej do rejestracji i interpretacji „rytuałów” im towarzyszących, społecznych wyobrażeń czy obrazów medialnych. Ze szlachetną premedytacją stawia przed czytelnikiem „nagą” prawdę przeżycia, jej banalność, marginesowość, jej wstyd i efekt poniżenia. Autor wadzi się z naszą mentalnością, z naszym najgłębszym „ja”, dokonując swoją pracą znaczącej transgresji etycznej. Tym, co wyróżnia autora spośród innych, jest wariant antropologii zaangażowanej przedstawiany ostentacyjnie, ma charakter programowego manifestu, zanurzenia zaangażowania w żywiole autobiograficznym. Trzy postawy jego autobiograficznego „ja” wybrzmiewają wspólnie. Antropologiczny lógos odnajduje w postawie świadectwa argumentacyjną siłę opisu zdarzeń i stawia na „wymowę faktów”. Antropologiczny ethos lokuje się w postawie wyznania, by odpowiednio ukształtowany w swej słownej formie badawczy raport mógł stać się ‒ ujawniającą doświadczenia i przeżycia ‒ przekonującą antyfikcją. Antropologiczny pathos przybiera postawę wyzwania, a czyni to, etycznie umocowany, dla poruszenia innych antropologów jako badaczy‒ludzi.

Pasywne zarządzanie portfelem inwestycyjnym - indeksowe fundusze inwestycyjne i fundusze ETF. Ocena efektywności zarządzania na przykładzie akcyjnych funduszy ETF rynków wschodzących

Tomasz Miziołek

Niniejsza monografia jest pierwszym w Polsce całościowym opracowaniem poświęconym problematyce pasywnego zarządzania portfelem inwestycyjnym, rozumianego jako taki sposób konstruowania portfela, który ma na celu jak najdokładniejsze odwzorowywanie stóp zwrotu określonego indeksu rynku finansowego. Pasywne zarządzanie jest realizowane przede wszystkim przez indeksowe fundusze inwestycyjne (index funds) oraz fundusze typu ETF (exchange-traded funds). Autor prezentuje dotychczasowy dorobek z zakresu teorii inwestycji finansowych, odnoszący się do zagadnień będących jej przedmiotem, charakteryzuje instytucje finansowe wykorzystujące go w praktyce i szczegółowo analizuje indeksy replikowane przez te podmioty. Przeprowadza również badanie empiryczne, w ramach którego ocenia efektywność zarządzania portfelami inwestycyjnymi akcyjnych funduszy ETF rynków wschodzących posiadających ekspozycję na jeden kraj. 

Finansowe aspekty rozwoju regionalnej przedsiębiorczości

Małgorzata Jabłońska

Finansowe aspekty przedsiębiorczości regionalnej stanowią niezwykle ciekawe zagadnienie, rzadko poruszane w środowisku naukowym i nieopisane dotąd w literaturze przedmiotu. Zidentyfikowanie oraz określenie związków korelacyjnych między finansowymi determinantami przedsiębiorczości a rozwojem regionu umożliwiło wskazanie kierunku polityki proprzedsiębiorczej prowadzonej przez władzę samorządową. Rozwój przedsiębiorczości regionalnej powinien dokonywać się poprzez konsekwentną politykę prorozwojową, dzięki której młodzi ludzie zaczną wiązać swoją przyszłość z danym regionem, gdzie będą mogli funkcjonować w przyjaznym dla nich otoczeniu. „Przedsiębiorczość jest we współczesnym ujęciu zagadnieniem wieloaspektowym, wymagającym interdyscyplinarnego podejścia, z uwzględnieniem elementów społecznych, kulturowych, organizacyjnych i gospodarczych. Implikuje to konieczność rozważań w wielu wymiarach przedsiębiorczości, zarówno w ujęciu podmiotowym, procesowym, jak i organizacyjnym. Wielość uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości i ich ostateczne efekty sprawiają, że dotyczy ona nie tylko działalności gospodarczej, lecz także sektora publicznego oraz ujęcia regionalnego. Spośród czynników determinujących rozwój przedsiębiorczości wyróżnić należy aspekty finansowe, dominujące w badaniach autorki. Główne wątki rozważań obejmują zarówno aspekty teoretyczne, normatywne, jak i empiryczne. Dokonano próby łączenia elementów poznawczych i aplikacyjnych, z wykorzystaniem dostępnych metod statystycznych. Praca może stanowić interesującą publikację zarówno dla studentów studiów ekonomicznych, praktyków gospodarczych, jak i decydentów wyznaczających kierunki rozwoju regionalnego. Wypełni lukę na rynku wydawniczym w zakresie czynników i kierunków rozwoju przedsiębiorczości regionalnej”. Z recenzji prof. Gabrieli Łukasik

wystarczy tylko otworzyć drzwi... Przedmioty w twórczości Tadeusza Kantora

Dominika Łarionow

Kantor – scenograf, Kantor – autor przedstawień, performansów, cricotagów i ambalaży domaga się wielorakiego oglądu, Kantor – teatr autorski, w którym od pewnego momentu Kantor wszystko robił osobiście; był jego demiurgiem, sprawcą, kreatorem. „Scenografia”, stanowiące ją przedmioty, nie są dla autorki dziełami plastycznymi, obiektami sztuki, lecz przede wszystkim dekoracją przedstawienia, teatralnymi rekwizytami, mającymi swoją funkcję w spektaklu. Zajmuje się „przedmiotami” Kantora, dzieli je na nieantropomorficzne (to, co istnieje również jako zwykły przedmiot w realności, np. krzesło, parasol) i antropomorficzne (ludzkopodobne kukły, manekiny – specyficzne dla Kantora). Opisuje „działania” Kantora (słynne wydarzenia na Foksal), prowokacje, zaskakujące pomysły (np. „multipart” – rozesłanie dzieł wraz z warunkami użyczenia i późniejsze żądanie ich zwrotu). Ukazuje je w szerokim kontekście kulturowym, pokazuje ich rodowód i pokrewieństwa, dowodząc znajomości literatury przedmiotu (szeroko pojmowanej) i umiejętności wykorzystania źródeł. Dla kantorowskich „rzeczy” szuka pokrewieństw w sztuce światowej i polskiej, w filmie, rodowodów w myśli filozoficznej, estetycznej XX w. Z książki dowiemy się nie tylko, kto inspirował Kantora (Stanisław Wyspiański, Stanisław Ignacy Witkiewicz, E. G. Craig), ale również, kto się twórczo Kantorem inspirował (Bob Wilson, Teatr Ciemna, Tadeusz Słobodzianek), jak jego twórczość została odebrana, zinterpretowana i przetworzona. 

Zróżnicowanie dostępności transportowej miast w województwie łódzkim

Szymon Wiśniewski

 W książce opisano dostępność transportową miast w województwie łódzkim, którą należy postrzegać jako miarę poziomu trudności osiągania danych miejsc za pośrednictwem środków transportu. Celem opracowania jest zbadanie zróżnicowania dostępności transportowej miast województwa łódzkiego, którego realizacja wymagała osiągnięcia trzech celów dodatkowych: 1) określenia dostępności potencjalnej poprzez inwentaryzację i analizę wyposażenia w infrastrukturę transportową – drogową, kolejową i tramwajową województwa łódzkiego; 2) zbadania dostępności w zakresie transportu zbiorowego dzięki analizie funkcjonowania przewoźników realizujących połączenia pomiędzy miastami województwa łódzkiego. Aby to osiągnąć odwołano się do wszechstronnej analizy danych o kursowaniu poszczególnych środków transportu, pozyskanych od samych przewoźników, serwisów internetowych oraz tabliczek przystankowych; 3) przeanalizowania dostępności w zakresie samochodowego transportu indywidualnego na podstawie określenia czasu i kosztu dojazdów do miast województwa łódzkiego, które wykonano w odniesieniu do analiz teoretycznych, modelowych oraz danych o ruchu przekazywanych w czasie rzeczywistym. W książce zawarto aktualne dane i innowacje stosowanych metod badawczych, które mogą być danymi diagnostycznymi do dalszych badań, natomiast metody umożliwić prowadzenie badań autorskich zgodnie z funkcjonującym obecnie