Wydawca: Wydawnictwo
2497
Ebook

Dzieci nie płakały. Historia mojego wuja Alfreda Trzebinskiego, lekarza SS

Natalia Budzyńska

Dla nas, mieszkańców Mühlberga, jest niezrozumiałe, jak taki człowiek może być zbrodniarzem napisali jego byli pacjenci do trybunału wojskowego w Hamburgu. Bo to przecież on, ich dobrodziej ludzkości, lekarz, który potrafił spędzić noc przy łóżku chorego, który fundował lekarstwa biednym, wspierał ich finansowo. Lekarz intelektualista, czytający Goethego i Schillera, kochający sztukę, pasjonujący się ezoteryką. Człowiek bez skazy. Doktor Alfred Trzebinski był rasy przeważająco nordyckiej. Przekonany o wyjątkowości krwi niemieckiej w 1932 roku wstąpił do SS, a rok później został członkiem NSDAP, zapominając o polskim pochodzeniu swojego ojca. W 1941 roku został lekarzem w Auschwitz, potem na Majdanku, w końcu w Neuengamme. W 1946 roku skazano go na karę śmierci przez powieszenie. Trybunałem najbardziej wstrząsnął udział Trzebinskiego w egzekucji dwadzieściorga żydowskich dzieci w wieku od 6 do 12 lat. Dzieci mogły przeżyć, ale powieszono je tuż przed wyzwoleniem obozu, by ukryć, że przez ostatnie miesiące poddawano je okrutnym eksperymentom medycznym. Natalia Budzyńska w opowieści o Alfredzie Trzebinskim mierzy się z rodzinną tajemnicą. Czytając pamiętnik wuja esesmana, próbuje też zrozumieć, jak to możliwe, że współczujący lekarz robił karierę w kolejnych obozach koncentracyjnych. Autorka w tej trudnej i emocjonalnej podróży pyta o rolę dobrych ludzi w czasach zła, o wolność wyboru i łatwość, z jaką z niej rezygnujemy. Przede wszystkim jednak przywraca pamięć o zamordowanych dzieciach, niemych, niemal zapomnianych ofiarach.

2498
Ebook

Balią przez Amazonkę

Dorota Sumińska

Najbardziej znana polska doktor weterynarii w podróży po egzotycznej Amazonii. Osobiste wspomnienia z podróży, barwny reportaż czy może niecodzienny przewodnik po Amazonii? Z pewnością każdy z tych elementów znajdziemy w najnowszej książce Doroty Sumińskiej, która odbyła wyprawę w kolejne egzotyczne miejsce, tym razem do Kolumbii, Peru i Brazylii. Razem z autorką zasłuchujemy się w dziwy zachwycającego świata wiecznie żywej dżungli. Często niebezpieczne i zawsze pouczające spotkania ze światem egzotycznych zwierząt dają asumpt do snucia opowieści o przyrodzie, losie zwierząt i wpływie człowieka na środowisko naturalne. W książce znajdujemy bogatą i trafną refleksję na temat ekosystemu, zagrożonych gatunków, ale i przemian w mentalności człowieka wielkiej cywilizacji, który niegdyś podbił dzikie tereny Amazonki, a dziś czyni z nich obiekt nachalnej turystycznej ciekawości. Różowe delfiny, małpy wełniaki, białe nietoperze, tukany, anakondy i jaguary oraz mnóstwo innych rzadkich zwierząt wypełnia niemal każdą stronę książki. Jednak Balią przez Amazonkę to nie tylko relacja z wyprawy miłośniczki zwierząt, ale także zachwycający reportaż o kulturze potomków Indian. Sumińska analizuje wyjątkowo wysoką pozycję kobiety w społeczeństwie kolumbijskim. Przedstawia obraz odważnej, przedsiębiorczej i ambitnej kobiety, która zna własną wartość i nie boi się bycia silną. Sumińska porywa plastycznością opowieści, dreszczykiem emocji, który nierzadko towarzyszy jej i czytelnikowi oczekującemu kolejnego spotkania z nietoperzem-wampirem lub kajmanem. Dodatkowo co rusz zachwyca nas niebywałą wiedzą dotycząca gatunków zwierząt, ich zwyczajów, którą dzieli się z czytelnikiem w sposób anegdotyczny, nienachlany, a przede wszystkim ciekawy.

2499
Ebook

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 20

red. Paweł Grzywna, red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

„Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2018, T. 20 (pod redakcją Jana Iwanka, Pawła Grzywny i Roberta Radka) ukazują się od 2005 roku, w roku bieżącym, przyjmując formułę kwartalnika recenzowanego. Prezentowany tom 20 jest pierwszym, którego jedyną wersją jest wersja elektroniczna publikowana w dostępie otwartym w Central and Eastern European Online Library (www.ceeol.com) oraz w University of Silesia Press (www.journals.us.edu.pl). Formuła kwartalnika sprzyja publikowaniu w nim nader aktualnych opracowań i obliguje do tego zarówno Autorów, jak i Redaktorów naukowych. Teksty prezentowane w tomie 20 pomieszczone zostały w dwóch działach. W dziale Polityki publiczne L. Kwieciński przedstawia strategiczny wymiar programów badawczo-rozwojowych (B+R) jako instrumentów polityki proinnowacyjnej, M. Molendowska omawia zagadnienia Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB), A.M. Świątkowski zestawia unijne strategie zatrudniania z suwerennością państw członkowskich UE, E. Januła ocenia założenia aktualnej polityki społecznej w świetle metodologii szkoły chicagowskiej i Tofflerowskiego „społeczeństwa trzeciej fali”, a K. Chaczko porusza problem reformowania systemu pomocy społecznej w Polsce. W dziale Partie polityczne i systemy partyjne przedstawiono jeden tylko tekst, którego autor, R. Miernik, odnosi się do reform wprowadzanych przez Prawo i Sprawiedliwość.

2500
Ebook

U siebie i na wyjeździe

Karl Ove Knausgrd, Fredrik Ekelund

Fani Knausgrda mogą już zacierać ręce. Verdens Gang Moja walka na wakacyjnym luzie. Dagens Nyheter Poszukiwacz przygód i miłośnik południowoamerykańskiej spontaniczności & nieuleczalny monoman i skrępowany poczuciem wstydu purytanin. Jeden życie afirmuje, drugi odwraca się do niego plecami. Jeden baluje do późnej nocy, drugi zasypia przed telewizorem. Jeden kibicuje Brazylii, drugi Argentynie. Długo będziemy pamiętać to spotkanie. KARL OVE KNAUSGRD (ur. w 1968 r. w Norwegii) jeden z najsławniejszych pisarzy naszych czasów. Rozgłos przyniosła mu powieść Moja walka, która zachwyciła krytyków i czytelników na całym świecie. FREDRIK EKELUND (ur. w 1953 r. w Szwecji) pisarz, tłumacz, poeta. Autor sztuk teatralnych, filmów dokumentalnych oraz książek poświęconych piłce nożnej. Znawca i fan futbolu brazylijskiego. Lato 2014 roku. Fredrik przebywa w Brazylii na mistrzostwach świata w piłce nożnej, a Karl Ove u siebie, w Skandynawii. Wymieniają się listami, w których portretują współczesny świat i opisują zachodzące w nim zmiany od fawel Rio de Janeiro, przez podzielone etnicznie Malmö i uginającą się pod ciężarem historii Warszawę, po miękki i ciepły bezmiar rzepakowych pól Skanii. Najstarsza córka pytała, nad czym właściwie pracuję. Opowiedziałem jej o tej książce że jesteś w Brazylii, a ja tutaj, i że piszemy o mistrzostwach świata w piłce nożnej. A kogo to interesuje? skwitowała. Odparłem, że wielu interesuje się futbolem. Ale przecież nie jesteś na mistrzostwach zauważyła. To o czym możesz pisać? Wyjaśniłem, że oglądam mecze w telewizji. Uderzyła się dłonią w czoło. Kto to będzie czytał! rzuciła. On tam ogląda mecze na stadionie, a ty w telewizji? Tak przyznałem. Piszę też o innych rzeczach. Niby jakich? spytała. O tym, o czym myślę uściśliłem. Tato, nie pisz, o czym myślisz! (fragment książki, czyli z listu K.O. Knausgrda do F. Ekelunda)

2501
Ebook

Urzędnik jako strażnik realizacji ustawowych obowiązków wobec zwierząt

red. Agnieszka Bielska-Brodziak, red. Karolina Gil, red. Tomasz Pietrzykowski, red. Marek Suska

Niniejsza książka jest zbiorem artykułów powstałych na bazie referatów wygłoszonych w 2014 r. podczas konferencji naukowej Urzędnik jako strażnik realizacji ustawowych obowiązków wobec zwierząt. W książce omówione zostały zagadnienia takie jak: zadania własne gminy w zakresie praw zwierząt, programy opieki nad bezdomnymi zwierzętami oraz zapobiegania bezdomności zwierząt, pozycja prawna schronisk dla bezdomnych zwierząt, status hycla, zdarzenia drogowe z udziałem dzikiego zwierzęcia, obowiązki właścicieli zwierząt domowych, decyzje o tymczasowym odebraniu zwierzęcia, interwencje Policji w sprawie zwierząt, pozycja zwierząt na gruncie prawa wykroczeń. Częścią publikacji jest także opinia prawna dr hab. prof. UŚ Tomasza Pietrzykowskiego w przedmiocie dopuszczalności zawierania w programach opieki nad bezdomnymi zwierzętami postanowień dotyczących kastracji (sterylizacji) kotów wolno żyjących i finansowania tych zabiegów ze środków gminy. Publikacja ma na celu analizę problemów prawnych, jakie rodzi stosowanie przepisów dotyczących szeroko pojmowanych praw zwierząt w praktyce administarcyjnej. Książkę kierujemy nie tylko do urzędników, ale również do organizacji, których statutowym celem jest opieka nad zwierzętami. Z tego też powodu zdecydowaliśmy się wprowadzić czytelnika w ten prawniczy świat i przybliżyć mu również podstawowe informacje, m.in. czym są decyzja administarcyjna czy zadania własne gmin.

2502
Ebook

Działania wychowanków schronisk dla nieletnich i zakładów poprawczych. Socjologiczna analiza interakcji grupowych

Piotr Chomczyński

W badaniach prowadzonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich zdecydowałem się na zastosowanie podejścia jakościowego w projektowaniu, gromadzeniu i analizie materiału empirycznego. Innym, zdecydowanie ważniejszym, argumentem na rzecz przyjęcia tej metodologii, jak również związanych z nią technik jakościowych, jest sam temat badawczy, który koncentruje się wokół subtelnej i niełatwej do badania warstwy symbolicznej, związanej z zachodzącymi procesami grupowymi, wśród nich kwestią nabywania statusu, hierarchizacji, warunkującymi relacje między wychowankami, rytuałów degradacji i przejścia oraz wielu innych związanych z relacjami w małych grupach. Ten kierunek poszukiwań w naturalny sposób pozwolił mi oprzeć się także na nurcie interpretatywnym, zwłaszcza zaś na założeniach symbolicznego interakcjonizmu i teoriach naznaczania. Wynikające z tych podejść koncepcje dotyczące natury działań społecznych, wytwarzanych przez aktorów społecznych symboli, w toku zachodzących pomiędzy nimi interakcji, jak również sposobów ich definiowania i interpretowania, są niezwykle przydatne zarówno na etapie eksploracji, jak i wyjaśniania badanych zjawisk. Niniejsza książka kierowana jest, oprócz praktyków, także do przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych, których wiedza na temat badanych tutaj placówek może mieć charakter ogólnopoglądowy.  

2503
Ebook

Fatima. Cała prawda. Historia i tajemnica

Saverio Gaeta

Przepowiednie jeszcze się nie wypełniły Niemal powszechne jest przekonanie, że liczne wydarzenia, o których Matka Boża mówiła dzieciom z Fatimy, już się dokonały, a katolikom pozostaje oczekiwać na zapowiedziany tryumf Maryi i Chrystusa. Tymczasem wybitny katolicki dziennikarz oświadcza: to jeszcze nie koniec!. Saverio Gaeta, autor m.in. książek o cudach św. Jana Pawła II oraz o prawdziwej historii objawień w Medjugorie, wnikliwie analizując fatimskie przesłania Matki Bożej, dostrzega, że cały czas realizują się one na naszych oczach! Ta książka to poruszająca i pasjonująca opowieść o wydarzeniach, które zmieniły świat, ale przede wszystkim życie Kościoła. To historia tajemnic, które przeraziły papieży, dzieje niewielkiej mieściny, która stała się celem milionów pielgrzymów, oraz wyjątkowego życia trójki dzieci, które Matka Boża wybrała, by ostrzec świat przed zagładą. Lektura obowiązkowa dla każdego, kto przy okazji 100-lecia niezwykłych objawień w Fatimie pragnie lepiej zrozumieć i dostrzec sens oraz znaczenie tamtych pełnych cudów wydarzeń. Saverio Gaeta  wybitny dziennikarz i autor licznych książek. Publicysta uznanych tytułów katolickich, jak LOsservatore Romano czy Famiglia Cristiana. Napisał głośne książki o św. Ojcu Pio, cudach św. Jana Pawła II, objawieniach w Medjugorje, a także biografię papieża Franciszka.

2504
Ebook

Ród Prusów w Łęczyckiem, Sieradzkiem i Sandomierskiem do XVI wieku. Rozsiedlenie - majątki - kariery

Łukasz Ćwikła

W książce zaprezentowano działalność polityczną, kościelną i gospodarczą przedstawicieli rodu Prusów na obszarze ziemi łęczyckiej, sieradzkiej i sandomierskiej. Odtworzono stan majątkowy ośmiu rodzin szlacheckich reprezentujących wspomniany ród heraldyczny. Na przykładzie konkretnych familii można dowiedzieć się o ich statusie społecznym oraz polityce matrymonialnej, a w przypadku niektórych z nich nawet o ekspansji na Wschód w XV-XVII wieku. W monografii ukazano również zjawiska protekcji i współpracy, co poszerza dotychczasową wiedzę na temat zasady solidarności współrodowców. Ważnymi elementami publikacji są tablice genealogiczne, część ikonograficzna dotycząca herbu Prus oraz indeks osobowy. Książka dostarcza wielu informacji o społeczeństwie szlacheckim doby średniowiecza, powinna więc zainteresować mediewistów, genealogów, heraldyków i regionalistów. Publikacja mieści się w grupie prac takich uznanych autorów opracowań poświęconych rycerstwu średniowiecznemu, jak: Jan Wroniszewski, Janusz Kurtyka, Błażej Śliwiński, Alicja Szymczak, Jerzy Sperka, Sobiesław Szybkowski. Z recenzji prof. dr. hab. Zdzisława Nogi

2505
Ebook

Kreatywność językowa w komunikacji internetowej

Katarzyna Burska, Bartłomiej Cieśla

Tom jest kontynuacją rozważań podjętych w poprzednich książkach z cyklu poświęconego oryginalności słownej. Autorzy zebranych prac wychodzą z założenia, że internet to swoiste hipermedium - kompilacja tradycyjnych i zupełnie nowych sposobów komunikowania. W publikacji przyjrzano się cechom językowym komunikatów internetowych w aspekcie genologicznym (blogi, wideoblogi, memy, fora internetowe), komunikacyjnym właściwościom portali społecznościowych (Facebook), a także marketingowi w internecie (marki na stronach internetowych i w komunikatach reklamowych).

2506
Ebook

Budowa i działanie statycznego zasilacza bezprzerwowego z zasobnikiem elektromechanicznym i baterią akumulatorów chemicznych

Wiltor Suliga

Publikacja podaje informacje na temat zasilacza bezprzerwowego z zasobnikiem elektromechanicznym i możliwością podłączenia baterii akumulatorów. Jest to rozwiązanie minimalizujące liczbę cykli ładowania/rozładowania akumulatorów i zmniejszające ryzyko ich uszkodzenia.

2507
Ebook

Serce ciemności: spolszczenie Jacek Dukaj

Joseph Conrad

Transfuzja ciemności czyli Joseph Conrad piszący w głowie Jacka Dukaja Heart of Darkness Najważniejszy i najodważniejszy projekt literacki roku! Kiedy czytamy w 2017 roku Serce ciemności, czytamy inną książkę niż Brytyjczycy w roku 1899. Te same zdania otwierają w nas inne przeżycia. Inne słowa klucze pasują bowiem do czytelników coraz odleglejszych od świata i kultury oryginału. Wszystko trzeba zmienić, aby najważniejsze przeżycie zadane przez autora pozostało takie samo. Co robi Marlow na łodzi, płynącej nocą po Tamizie? Wżywa w siebie słuchaczy mocą swojej opowieści tak jak on wżył się w Kurtza. Jaka dziś jest rola literatury transferu przeżyć? Jak dokonać masowej transfuzji Conradowej ciemności do serc współczesnych czytelników? I czy jest to jeszcze w ogóle możliwe poprzez słowa zastępujące wrażenia zmysłowe? Projekt-obsesja, wyzwanie, które prześladowało Jacka Dukaja od kilkunastu lat, a zarazem eksperyment z przekładalności prozy i przeżycia. To nie jest nowe tłumaczenie, to coś znacznie więcej. Albowiem takie zadanie przed sobą postawiłem: słowem pisanym sprawić, byś usłyszał, byś poczuł, a nade wszystko zobaczył. Tyle i nic więcej, tyle gdyż w tym jest wszystko. Joseph Conrad Nie jestem tłumaczem. Jestem autorem Josepha Conrada piszącego Heart of Darkness dla dwudziestopierwszowiecznych polskich czytelników. Jacek Dukaj

2508
Ebook

Polityka wypłat na rzecz akcjonariuszy. Determinanty - reakcja rynku - ocena

Bogna Kaźmierska-Jóźwiak

Wiek XX przyniósł istotne zmiany na rynkach kapitałowych, wywołane przeobrażeniami otoczenia ekonomicznego i prawno-regulacyjnego, w tym odnoszące się do polityki dzielenia się zyskiem z akcjonariuszami. Tendencja, która miała swój początek na rozwiniętych rynkach kapitałowych, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, dotyczyła poszerzania wachlarza rozwiązań z zakresu możliwości finansowych rozliczeń spółki z jej właścicielami. Zaobserwowano przejście jednostronnej dividend policy w wieloskładnikową payout policy. Autorka monografii zaprezentowała próbę kompleksowego podejścia do polityki wypłat na rzecz akcjonariuszy w krajowych niefinansowych spółkach notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach 2004-2016. Przeanalizowała zmiany w obszarze polityki wypłat w badanych spółkach. Podjęła próbę identyfikacji czynników determinujących skłonność tych firm do wypłaty dywidendy lub nabywania akcji własnych. Badaniu poddała również reakcje rynku na upublicznienie wiadomości o zainicjowaniu przez spółki wypłacania dywidendy lub wznowieniu jej wypłacania po co najmniej trzech latach oraz na ujawnienie informacji o planach nabywania akcji własnych.

2509
Ebook

O czym (nie) mówią poeci?

Krystyna Pietrych

Poszukuję tego, co ukryte pod dykcją oficjalną, schowane pod czytelnymi znaczeniami, naruszające sensy nazbyt łatwo uznane za oczywiste i ostateczne. Taki sposób czytania, podważający utrwalone interpretacje i nakazujący podejrzliwie przyglądać się tekstowi, pozwala ujawniać się temu, co sytuuje się na granicy możności wypowiedzenia, co rozszczelnia wierzchnie znaczenia i odtajnia sensy przesłonięte i zagmatwane, nie proponuje jednak w zamian następnego jednoznacznego rozumienia, lecz otwiera proces lekturowych hipotez i niepewności. Tajemnica wiersza, do której staram się dotrzeć (...) sytuuje się na ruchomej i nieostrej granicy pomiędzy tym, co jeszcze daje się wyrazić słowem i tym, co umyka próbom werbalizacji. Dlatego starałam się pochwycić poetyckie sposoby służące do kreowania owego stanu pomiędzy wyrażaniem i niemożnością wyrażenia. Ze Wstępu

2510
Ebook

Kreatywność językowa w przestrzeni medialnej

Bartłomiej Cieśla, Katarzyna Burska

Zbiór jest poświęcony różnym sposobom twórczego wykorzystania języka w mediach masowych, reklamie, marketingu i nazewnictwie, w szczególności kreatywności dziennikarskiej (cz. I), internetowi widzianemu jako przestrzeń kreatywna (cz. II), kreatywności w marketingu, reklamie i nazewnictwie (cz. III) oraz komizmowi językowemu. Na ciekawą nie tylko dla humanistów publikację składają się teksty dotyczące najnowszych zjawisk językowych, analizowanych przez młodych adeptów językoznawstwa, kulturoznawstwa, medioznawstwa, dziennikarstwa i filozofii. Dzielą się oni spostrzeżeniami na temat kreacyjnych możliwości tkwiących zarówno w języku, jak i w jego użytkownikach. Znajdziemy tu m.in.: omówienie języka współczesnych dziennikarzy w sieci; analizę wykorzystania nazw własnych do modyfikacji frazemów w nagłówkach prasy sportowej oraz języka relacji sportowych i kreatywnego stosowania modyfikacji związków frazeologicznych i nawiązań intertekstualnych w nagłówkach prasowych; opis mody językowej na Facebooku (nadużywane wyrazy i tematy); ukazanie relacji między słowem a obrazem; językowych i pozajęzykowych aspektów komunikacji przedstawicieli Pokolenia Y w Internecie na przykładzie serwisu Facebook; memów traktowanych jak współczesne plotki językowe i analizowanych pod kątem kreatywności; ujęcie demotywatorów i memów jako połączenia słowa i obrazu; próbę rozstrzygnięcia, czy istnieje przepis na dobrą nazwę marketingową; analizę nazwa polskich tanich win owocowych lub mechanizmów tworzenia nazw programów publicystycznych; ujęcie argumentacji jako środka perswazji − na przykładzie prasowych tekstów reklamowych; pokazanie stylizacji jako sposobu budowania komizmu językowego, zamierzonej niepoprawność językowej jako źródła komizmu, a także przegląd sposobów budowania komizmu językowego w wybranych filmach Juliusza Machulskiego. Publikacja może zainteresować nie tylko humanistów zajmujących się opisem komunikatów językowych, lecz także te osoby, które chcą rozwijać umiejętności pisarskie i kompetencje językowe.  

2511
Ebook

Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944-1956

Lech Kowalski

Najnowsza książka Lecha Kowalskiego to historia walk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego zwanego niekiedy polskim NKWD i przyrównywanego do SS z formacjami zbrojnymi żołnierzy wyklętych, którzy tuż po wojnie stawili opór Sowietom i rodzimym komunistom, by nie dopuścić do zrusyfikowania kraju. Żadna z polskich formacji zbrojnych w okresie okupacji nie toczyła walk z tyloma przeciwnikami naraz, co żołnierze wyklęci tuż po wojnie. Bywało, że gdy stawali do boju na śmierć i życie, na jednego z nich przypadało niekiedy po trzystu zbirów z formacji wojskowych NKWD, z sowieckiego kontrwywiadu Smiersz, KBW, LWP, MO, UB czy ORMO. Tropili ich dniami i nocami, zawiązując kolejne koalicje i zgrupowania operacyjne, nieustępliwie i metodycznie pacyfikując, mordując skrycie w lochach więziennych i zabijając w nierównej walce. Ciała porzucano w leśnych jamach, przydrożnych rowach, chaszczach i kniejach. Wielu z nich kończyło żywot w bezimiennych dołach cmentarnych z wapnem. A oni trwali w oporze, niczym Spartanie pod Termopilami. Ostatniego z nich wytropiono i zabito na początku lat sześćdziesiątych minionego wieku. Cześć im i chwała na wieki, że byli i trwali w walce. W polskiej świadomości narodowej pozostaną już z nami na stałe. 

2512
Ebook

Jak ćwiczyć prawidłowo i osiągać najlepsze efekty. 73 największe mity i błędy popełniane w sporcie i podczas aktywności fizycznej

Birgit Frohn

Książka przeznaczona dla wszystkich, którzy ćwiczą lub chcą zacząć efektywne uprawianie sportu, tak aby nie popełniac błędów powtarzanych od lat w wielu publikcjach i instruktażach ćwiczeń. Celem jest zarówno zminimalizowanie ryzyka kontuzji, jak i zwiększenie efektywności ćwiczeń.