Bezbronne myśli. Eseje i inne pisma o Górnym Śląsku

Zbigniew Kadłubek

Prezentowana książka to zbiór esejów, szkiców i wspomnień. Zawiera też mowę sejmową oraz próby poetyckie. Niektóre w innych wersjach, pod innymi zazwyczaj tytułami były publikowane w czasopismach „Śląsk”, „Przegląd Polityczny”, „Fabryka Silesia” oraz „Borussia”. Wszystkie jednak – jako teksty literackie – poświęcone są różnym aspektom tożsamości górnośląskiej. Są to próby zdiagnozowania, czym jest współczesny regionalizm, czym jest Górny Śląsk na początku XXI wieku, czym jest tzw. przebudzenie górnośląskie, jakie są perspektywy śląszczyzny jako języka regionalnego etc. Pewna grupa tekstów to próby sportretowania ważnych dla Autora nieżyjących już postaci górnośląskiego życia kulturalnego (Stefan Szymutko, Michał Smolorz, Jan F. Lewandowski, Feliks Netz). Niektóre eseje mają charakter teoretyczny – chodzi o poszukiwanie metody badawczej, w  której uwzględniona zostałaby zarówno dzisiejsza egzystencja ludzi identyfikujących się z Górnym Śląskiem, jak i wolna od propagandy i przekłamań perspektywa historyczna. Książkę zamyka autentyczna mowa sejmowa wygłoszona w Sejmie RP 9 października 2014 roku, ukazująca prawdziwą bezbronność śląskich myśli i jednocześnie uzasadnia tytuł całego zbioru. Swoimi refleksjami po lekturze owych „bezbronnych myśli” podzielił się z czytelnikami  w Posłowiu Ingmar Villqist.

Kultura książki i informacji. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Gondek

red. Arkadiusz Pulikowski

Tom przygotowany został z okazji jubileuszu pracy naukowej i dydaktycznej Profesor Elżbiety Gondek – wieloletniego Dyrektora Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego. 27 tekstów, ofiarowanych przez przyjaciół, współpracowników i uczniów Jubilatki, zgrupowano w trzech rozdziałach: I. Kultura książki, II. Ludzie książki, III. Kultura informacji. Różnorodność tematyczna i metodologiczna podejmowanej przez autorów problematyki stanowi o wartości Księgi. Praca adresowana jest do szerokiego grona odbiorców – pracowników naukowych, bibliotekarzy, studentów, zainteresowanych badaniami z zakresu bibliologii i informatologii. Publikacja stanowi ważną pozycję w literaturze naukowej tego obszaru.

Identity Narratives. Interdisciplinary Perspectives

red. Marek S. Szczepański, Wioletta Tomala-Kania, Zbigniew Zagała

Kim jestem? Kim jesteśmy? I dlaczego? To kilka z wielu pytań, z którymi usiłują się zmierzyć autorzy książki „Narracje tożsamościowe. Perspektywy interdyscyplinarne”. Wypowiadają się z różnych perspektyw, podejmują wielość zróżnicowanych wątków. Dopiero taki wielowymiarowy obraz daje szansę zmierzenia się z postawionymi przed sobą pytaniami (zadaniami), a wśród nich: multikulturalizm, tożsamość (społeczna, polityczna), pamięć zbiorowa, miasto i jego uwikłania, socjologia jako dyscyplina, świadomość etyczna. W opinii autorów książka może znaleźć odbiorców zarówno wśród studentów nauk humanistyczno-społecznych, jak i czytelników nie parających się nimi zawodowo, ale zainteresowanych problematyką tożsamości i różnicy.

Sześcian zaklęty w kuli

Ewa Dąbek-Derda

  Sześcian zaklęty w kuli to analiza twórczości Jerzego Juka Kowarskiego – jednego z najwybitniejszych polskich scenografów – pod kątem rozumienia i kształtowania przestrzeni teatralnej. Punkt wyjścia rozważań stanowi Etienne’a Souriau koncepcja sześcianu i kuli jako dwóch podstawowych modeli sztuki scenicznej, a w sprzeczności kubicznej i sferycznej zasady organizacji przestrzeni jawi się istota teatru. Teatralne przestrzenie podporządkowane liczbie oraz kształtom figur geometrycznych (kwadratom, okręgom, punktom, trójkątom, a zwłaszcza bryłom idealnym: sześcianowi i kuli) ujawniły potencjał: sferyczny tkwiący w zamknięciu scenicznego sześcianu, oraz kubiczny – w otwartości teatralnych kul. Scenografie Kowarskiego prócz napięcia budowanego pomiędzy sferyczną i kubiczną potencją przestrzeni wyróżniają się również wpisywaniem w teatralną rzeczywistość tajemnych znaków, obecność zakodowanej w nich tajemnicy. W poszukiwaniu właściwych form scenografii, Juk Kowarski tworzy przestrzenie o takiej potencji, które zasługują na miano mobilu – swoistej machiny do grania, kumulującej w sobie wszystkie energie i sensy inscenizacji.

"International Journal of Research in E-learning" 2015. Vol. 1 (1)

red. Antonio dos Reis, Josef Malach, Nataliia Morze, Tatiana Noskova, ...

Tematyka czasopisma naukowego International Journal of Research in E-learning odzwierciedla koncepcyjne zasady leżące u podstaw modernizacji edukacji i reformy systemów edukacyjnych w krajach europejskich, jak i krajowych strategii rozwoju na miarę XXI wieku. Jednym z kluczowych celów edukacyjnych Unii Europejskiej jest zapewnienie równego dostępu do nauki i wiedzy, niezależnie od płci, zdolności finansowej i fizycznej oraz miejsca zamieszkania.

"Żywoty świętych ten Apollo pieje". Studia nad tradycją mitologiczną w literaturze staropolskiej

Marzena Walińska

Książka jest zbiorem artykułów podejmujących problematykę recepcji mitologii klasycznej w literaturze staropolskiej (XVI-XVII w.). Zawiera zarówno teksty wcześniej drukowane, dokumentujące wieloletnie studia autorki nad zagadnieniem, jak i prace nowe. Tytułowy cytat wskazuje na część II wydawnictwa poświęconą mitologizmom w wybranych obszarach barokowej literatury religijnej. Na materiale m. in. pastorałek dramatycznych i kaznodziejstwa autorka pokazuje, jak elementy tradycji antycznej funkcjonują w literaturze szkolnej, popularnej oraz użytkowej, a przede wszystkim zupełnie odmiennej pod względem ideowym. Na pozostałe części książki składają się studia określające rolę mitologii oraz formy jej wykorzystania w twórczości autorów renesansowych: Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego (część I) oraz ukazujące problematykę z perspektywy kształtowania języka poetyckiego: motywy mitologiczne w strukturze toposów, ich rola w poetyckim „kodowaniu” oraz w dyskursie miłosnym (część III).

VNDIQVE VICTORES. Wizja rzymskiego władztwa nad światem w mennictwie złotego wieku Antoninów i doby kryzysu III wieku - studium porównawcze

Agata Aleksandra Kluczek

Książka opowiada o odzwierciedleniu rzymskiej idei panowania nad światem w mennictwie władców rzymskich „złotego wieku Antoninów” (96–192) oraz „kryzysu III wieku” (235–284). Zgodnie z przyjętymi założeniami badawczymi kluczem do poznania owej idei imperialnej stają się ikonografia i legendy namonetne. Te środki przekazu informacji, samodzielnie albo łącznie, dostarczają do analizy rozmaitych odsłon tytułowego zagadnienia w jego oficjalnej interpretacji. Składają się na nie następujące wątki: granice i budowa świata rzymskiego, struktura świata barbarzyńskiego, relacje Imperium – sąsiedzi, a porządkuje je umieszczenie ich w pryzmacie działań i roszczeń cesarza rzymskiego. Temat władztwa nad światem – kategorii bądź symbolicznej, bądź praktycznej – odczytywany jest w jego podstawowym, czyli przestrzennym, sensie. Dlatego w książce dominuje problematyka „militarna” i „tryumfalna”. Z wyobrażeń i napisów zamieszczanych w mennictwie cesarskim odczytać można przesłanie, że to wojna porządkuje świat i to właśnie wojna zwycięska czyni Rzymian panami świata. Będąc zwycięzcami nad wrogami „z zewsząd”, Rzymianie zwać się mogą: undique victores. Analiza poszczególnych typów i wariantów monet cesarskich oraz medalionów, a także ich systematyzacja pozwoliły na skonstruowanie globalnej wizji rzymskiego władztwa nad światem w dwóch epokach. Dostrzec w nich można spójne interpretacje tematu rzymskiej dominacji w świecie. W ramach przyjętej w badaniach strategii porównawczej odnaleźć można w ich mennictwie wspólne rozwiązania wątków składających się na omawianą ideę, ale też wskazać można w każdej z nich różne motywy namonetne, będące efektem oddziaływania odmiennej rzeczywistości w owych epokach.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 4

red. Andrzej Górny, red. Justyna Kijonka, red. Agata Zygmunt

Tematyka czwartego tomu "Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa" nawiązuje do zagadnień poruszanych w "Górnośląskich Studiach Socjologicznych", wydawanych niegdyś przez nieistniejący już Śląski Instytut Naukowy. W tomie zaprezentowane zostały między innymi wyniki badań i naukowe dociekania "młodych naukowców" – doktorantów i doktorów, dotyczące wciąż obecnych i wzbudzających wiele dyskusji problemów kształtowania się tożsamości mieszkańców Górnego Śląska. Tożsamość ujmowana zarówno w perspektywie kulturowej, charakterystycznej dla zbiorowości narodowych, regionalnych, religijnych czy innych, jak i w perspektywie osobowości jednostkowej należy współcześnie do najczęściej podejmowanych tematów badawczych socjologii. Jest jednym z modnych tematów badań, wskazujących, że w świecie globalizacji i aksjologicznej wichrowatości kultury nie zniknęły pytania o doświadczenie ciągłości i trwania pamięci zbiorowej, społecznej odpowiedzialności za dziedzictwo przeszłych pokoleń, emocjonalnych zobowiązań wobec ojczyzny prywatnej czy ideologicznej, o kształty przyszłości niewyobcowanej z bogactwa kulturowej tradycji.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, technologie informacyjne i media" 2016, nr 1 (20): Międzynarodowe aspekty bibliotekarstwa

red. Anna Seweryn

Recenzowany kwartalnik naukowy „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”, publikowany przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera artykuły, komunikaty, materiały, sprawozdania oraz recenzje i omówienia publikacji z zakresu szeroko pojętej bibliologii i informatologii. Od 2013 roku periodyk uwzględniany jest w części B wykazu czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – za publikację przyznawane są 4 punkty. Każdy z tomów czasopisma ma charakter monograficzny.   Prezentowany numer 1/2016, pod redakcją Anny Seweryn, opatrzony jest tytułem „Międzynarodowe aspekty bibliotekarstwa”. Teksty opublikowane w tym tomie można przyporządkować zasadniczo do dwóch grup tematycznych. Pierwszą stanowią artykuły, w których poruszane są wybrane zagadnienia związane ze współpracą bibliotek na płaszczyźnie międzynarodowej. Do tej kategorii można zaliczyć artykuł Anny Matysek, poświęcony działalności międzynarodowych organizacji standaryzacyjnych i normalizacyjnych w zakresie bibliotekarstwa (w ujęciu historycznym i współcześnie); pracę Katarzyny Janczulewicz, dotyczącą transgranicznej współpracy bibliotek i innych instytucji kultury, realizowanej w ramach euroregionów (na przykładzie projektów podjętych przez placówki z województwa śląskiego); oraz tekst Ewy Pali, prezentujący doświadczenia polskich bibliotekarzy, którzy – jako beneficjenci Programu Rozwoju Bibliotek – uczestniczyli w Międzynarodowej Akademii Młodych Bibliotekarzy (International Young Librarians Academy), zorganizowanej w 2012 roku na Łotwie. Odmienny charakter mają teksty Sergiusza Czarzastego i Natalii Wilczek – autorzy ci podjęli problematykę specyfiki działalności bibliotecznej w kontekście międzynarodowych konfliktów zbrojnych, skupiając się na doświadczeniach związanych z odbudową książnic zniszczonych w wyniku działań wojennych w Afganistanie i w Kosowie.

Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych. Przewodnik uzupełniający do laboratoriów z podstaw kartografii + Płyta CD

Joanna Ewa Szafraniec

Przewodnik „Moja mapa. Tworzenie map w technologiach geoinformacyjnych” jest pomocą dydaktyczną do realizacji zagadnień kartograficznych przy wykorzystaniu otwartego oprogramowania geoinformacyjnego, jak QGIS, SAGA GIS czy GRASS GIS. Jego celem jest – na podstawie prostych ćwiczeń – przygotowanie studentów i innych osób zainteresowanych do utworzenia samodzielnego opracowania kartograficznego, czyli mapy. Przewodnik jest tak zaprojektowany, by wprowadzić najpierw w zagadnienia teoretyczne, terminologię. Są to cztery rozdziały poświęcone matematycznym podstawom kreślenia map, informacjom ogólnym o mapach i źródłach danych, kartograficznym metodom prezentacji danych przestrzennych oraz rzeźbie na mapie. Poprzez gotowe scenariusze zajęć w formie laboratoryjnej i instrukcje publikacja umożliwia wykorzystanie nabytej wiedzy w praktycznych czynnościach, czyli etapach konstrukcji mapy. Przewodnik zawiera również spis literatury, indeks pojęć oraz załącznik z odnośnikami do różnych informacji i danych, jak też zbiory danych do ćwiczeń dla tych, którzy nie dysponują własnymi przykładami. Tego typu opracowanie zapełnia lukę na rynku polskiej literatury dydaktycznej, łącząc dwie ważne dziedziny: kartografię i Systemy Informacji Geograficznej. Jego niewątpliwą zaletą jest umożliwienie realizacji ćwiczeń samodzielnie, dzięki dostępnym danym (na płycie CD i w Internecie), otwartemu oprogramowaniu geoinformacyjnemu oraz szczegółowym instrukcjom. Ponadto załączona płyta CD oraz spis bibliograficzny pozwalają na poszerzanie i uzupełnianie wiedzy i umiejętności.

"Studia Etnologiczne i Antropologiczne" 2017. T. 17

red. Maciej Kurcz, Magdalena Szalbot

Tom rozpoczynają artykuły z zakresu szeroko rozumianej ekologii kulturowej. To nie przypadek. Cieszyński ośrodek etnologii i antropologii kulturowej zajmuje się tą problematyką od wielu lat, a w ostatnim czasie, na tej podstawie, utworzono na studiach II stopnia nową specjalność. Ekologia to jednak nie wszystko. W tomie są także artykuły, które – co nas szczególnie cieszy – ukierunkowane są na Afrykę. To kontynent, który za sprawą zarówno wyjątkowości, jak i uniwersalności swych problemów skupia na sobie coraz większą uwagę badaczy. Widać to także w naszym czasopiśmie. W części Spojrzenie na Afrykę znajdziecie Państwo, między innymi, informacje o bolączkach edukacji wśród społeczności postpasterskich, konsekwencjach i specyfice globalizacji i konsumeryzmu afrykańskiego, dyskursie kolonialnym i jego współczesnych reminiscencjach czy percepcji czasu. Wszystko to zostało ukazane w oryginalnych pracach badawczych. Numer zamykają teksty, których spinającą klamrą jest typowo antropologiczne spojrzenie (lub, jak kto woli, Antropologiczne konteksty kultury).   /fragment – od redakcji, M. Kurcz, M. Szalbot/

Korespondencja i literatura okolicznościowa w kręgu magnaterii Wielkiego Księstwa Litewskiego

Mariola Jarczykowa

Książka poświęcona jest listom i utworom okolicznościowym z XVII wieku,  które powstały w rodzinnym kręgu magnatów litewskich – głównie Radziwiłłów i Sapiehów. Omawiane, nieznane teksty rękopiśmienne i drukowane zostały wydobyte z polskich i zagranicznych bibliotek i archiwów.  W poszczególnych rozdziałach ukazano nie tylko prywatne piśmiennictwo związane z wydarzeniami rodzinnymi (narodziny, śluby, pogrzeby), ale także przybliżono sporne kwestie różniące rywalizujących ze sobą magnatów. Dzięki listom sługi księcia Krzysztofa  – Piotra Kochlewskiego można poznać różne aspekty funkcjonowania Kiejdan, prywatnego miasta Radziwiłłów, natomiast wymiana epistolografii między sławnym poetą, jezuitą Maciejem Kazimierzem Sarbiewskim a synem przywódcy różnowierców na Litwie – Januszem Radziwiłłem ukazuje w ciekawym świetle zagadnienia tolerancji religijnej. Wiersze okolicznościowe omówione w drugiej części pracy wskazują na emocjonalny stosunek ówczesnych autorów do głównych bohaterów  książki – w panegirykach wychwalano ich zasługi, wyrażano radość z powodu powiększenia się rodzin i zwycięstw na bitewnych polach, a także smutek związany ze śmiercią hetmana wielkiego litewskiego. W paszkwilach piętnowano  natomiast uczestników tumultu wileńskiego oraz  opowiadającego się za Szwedami księcia Janusza Radziwiłła. Omówienia listów i utworów okolicznościowych uzupełniono o zagadnienia związane z edytorstwem tych form piśmienniczych.

Konstanty Gaszyński. Poezje

oprac. Jacek Lyszczyna

Książka jest pierwszą od czasu pierwodruków niemal pełną edycją poezji Konstantego Gaszyńskiego, wybitnego twórcy romantycznego. Adresowana jest przede wszystkim do studentów polonistyki i wszystkich miłośników dobrej poezji.

Literatura i chaos. Szkice o literaturze XX i XXI wieku

red. Barbara Gutkowska, Agnieszka Nęcka

Chaos – choć obecny w mówieniu i myśleniu ludzi o świecie od czasów starożytności – stał się istotnym źródłem i składnikiem nowoczesnego artyzmu. Świadczy o tym także fakt, że od końca lat osiemdziesiątych XX wieku związki pomiędzy chaosem, teorią chaosu a literaturą są przedmiotem różnorodnych badań podejmowanych przez literaturoznawców, językoznawców i kulturoznawców. W tomie Literatura i chaos. Szkice o literaturze XX i XXI wieku chaos traktowany jest przede wszystkim jako wielka metafora kulturowa, mająca często przełożenie na poetykę omawianego dzieła literackiego. W konsekwencji tego będąc różnie definiowany (m.in. jako egzystencjalny, konstrukcyjny, epistemologiczny, historyczny, mentalny, biologiczny, popkulturowy, urbanistyczny) i różnie waloryzowany (raz jako życiodajny, aktywizujący podmiotowość, raz jako destrukcyjny i niszczący), chaos stał się kluczowym motywem w opisie sytuacji i kondycji człowieka XX i XXI wieku na podstawie analiz utworów tak odmiennych twórców, jak Bolesław Leśmian, Władysław Broniewski, Ewa Szelburg-Zarembina, Witold Gombrowicz, Leo Lipski, Wiesław Myśliwski, Michał Witkowski, Mariusz Sieniewicz, Jacek Dukaj, Magdalena Tulli, Natasza Goerke, Sławomir Shuty, Joanna Bator, Agnieszka Drotkiewicz, Angelika Kuźniak oraz Terry Pratchett. Publikacja adresowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców, studentów nauk humanistycznych oraz wszystkich zainteresowanych literaturą XX i XXI wieku.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 4: Lingüística y didáctica de la lengua espanola

red. Agnieszka Szyndler, red. Cecylia Tatoj, red. Joanna Wilk-Racięska

W ostatnim tomie publikacji Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos znalazły się artykuły prezentujące różnorodność badań językoznawczych i rozwiązań w dziedzinie dydaktyki we współczesnym świecie hispanistycznym. W części poświęconej lingwistyce poruszono takie tematy, jak: manipulacja w dyskursie dziennikarskim, wybrane konstrukcje przyczynowe, metafory przestrzenne stosowane w języku prawniczym, perswazja w prasie skierowanej do mężczyzn, grzeczność językowa, użycie czasów w polskim i hiszpańskim Kodeksie cywilnym, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne, historyczne użycie tytułów honorowych, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne. Druga część tomu zawiera siedem tekstów przedstawiających panoramę współczesnej metodyki nauczania języka hiszpańskiego zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Grieczeskije korni w leksiczeskom sostawie russkogo i polskogo jazykow (siemanticzeskij, słowoobrazowatielno-morfołogiczeskij i stilisticzeskij aspiekty)

Maciej Walczak

Praca poświęcona jest semantycznej, słowotwórczej oraz stylistycznej analizie polskich i rosyjskich części mowy zawierających greckie rdzenie bądź zapożyczonych w całości z języka greckiego. Zaletą książki jest jej porównawczy charakter uwzględniający najnowsze zmiany w zakresie znaczeń badanych jednostek językowych, które to znaczenia nie są odnotowywane w źródłach słownikowych. Dodatkowo wykazywane są podobieństwa i różnice pomiędzy stylistycznymi właściwościami analizowanych części mowy oraz ich słowotwórczą aktywnością i potencją w języku polskim i rosyjskim. Książka może być adresowana zarówno do filologów-rusycystów, jak również studentów jako pomoc w zgłębianiu wiedzy w dziedzinie leksykologii współczesnego języka polskiego i rosyjskiego.