Puste naczynia. Studia z filozofii współczesnej

Damian Leszczyński

Przez ostatnich sto pięćdziesiąt lat w filozofii zaszły olbrzymie zmiany, dotyczące nie tylko poruszanych przez nią tematów, ale również sposobu jej uprawiania. Ta przeważnie prywatna i swobodna refleksja ludzi kierowanych naturalną ciekawością i potrzebą badania fundamentalnych zagadnień stopniowo przekształciła się w zwyczajną profesję, uprawianą pod patronatem i nadzorem instytucji, najczęściej państwowych, ocenianą i wynagradzaną niczym praca etatowych urzędników. Choć liczba publikacji filozoficznych stale rośnie, chociaż mnożą się rankingi i listy specjalistycznych czasopism oraz wydawnictw, jakość tej produkcji jest coraz słabsza i z pewnością nie ponadczasowa. Zwykły człowiek, który oczekiwałby przynajmniej prób odpowiedzi na tradycyjne filozoficzne pytania, może poczuć się zawiedziony, a ktoś, kto zna klasyków – znudzony i poirytowany. Jeśli od razu nie spotka się z deklaracją, że tradycyjne pytania są przestarzałe, będzie miał do czynienia albo z ubranymi w uczony żargon banałami, albo mętnymi zaklęciami, albo scjentystyczną paplaniną, małpującą metody i język nauk przyrodniczych lub społecznych. Jeśli dodamy do tego wszechobecne myślenie proceduralne, znajdujące wyraz w tym, że ludzie rozumują i wyrażają się tak, jak sztuczna inteligencja, okaże się, że w tej intrygującej epoce, w której żyjemy, myśl filozoficzna przeżywa głęboki regres. Zebrane w tym tomie teksty są próbą odpowiedzi na pytania o źródła i naturę kryzysu filozofii. Odpowiadając na nie, autor rozważa założenia i wartości leżące u podstaw powszechnie dziś przyjmowanego obrazu świata, technokratyczne i demokratyczne przesądy, których nie tylko nie kwestionuje się, ale zwykle nie dostrzega, a także automatycznie uznawane autorytety, kontrolujące przekaz informacji. Refleksja nad tymi zjawiskami pozwala zrozumieć, dlaczego tak rzadką postawą są dziś w filozofii sokratejska krnąbrność i sceptyczny dystans.

Nowe słowa, stare rzeczy

Magdalena Szelc-Mays

Podręcznik, dzięki nowoczesnemu, "spiralnemu" układowi materiału, jest pomocą w nauczaniu słownictwa na dwóch poziomach znajomości języka: podstawowym i średnim ogólnym. Zawiera zestaw 44 kolorowych plansz ilustrujących 14 tematów, 6 plansz dodatkowych oraz zeszyt z ponad 400 ćwiczeniami. Wśród omówionych tematów są m. in. święta i zwyczaje, podróże, zakupy, urządzenie mieszkania, wolny czas i rozrywka. Na odwrocie każdej planszy znajdują się wyrazy, podzielone na grupy: A (słownictwo podstawowe) i B (słownictwo przeznaczone do poszerzania zasobu leksykalnego dla bardziej zaawansowanych). Dodatkowe plansze – mające służyć do nauki słówek studentom początkującym – obejmują zagadnienia takie jak: nazwy krajów i ich mieszkańców, kształty i kolory. Drugą część podręcznika stanowią ćwiczenia słownikowe przygotowane do prawie każdej planszy i pogrupowane według stopnia trudności.

Awangarda między kuchnią a łazienką. Maria Pinińska-Bereś i Jerzy Bereś

Bettina Bereś

Historie opowiedziane przez Bettinę Bereś są informacjami bezcennymi, bo pochodzą bezpośrednio od córki, która była uczestniczką wielu opisanych wydarzeń. Jej subiektywne spojrzenie pozwala zajrzeć w głąb, poznać szczegóły niewidoczne dla oczu obserwatora zewnętrznego. Oprócz tego niektóre legendy związane z funkcjonowaniem Marii i Jerzego w świecie artystycznym zostają w książce zweryfikowane. Dodatkowo Bettina ma niezwykły dar opowiadania. Robi to w sposób szczery, bezpośredni, niepozbawiony humoru, jednocześnie nie pomijając faktów, które mogą być przykre czy wstydliwe. Ten sposób pisania sprawia, że uznani na kartach historii sztuki artyści, jakimi byli Maria Pinińska i Jerzy Bereś, stają się dla nas bliskimi osobami, z którymi czujemy bezpośrednią więź. Długo namawiałam Bettinę do spisania tych historii rodzinnych, gdyż jestem ich ogromną fanką. A teraz cieszę się, że dzięki tej publikacji zostały one ocalone na zawsze. dr hab. Iwona Demko Książka Bettiny Bereś jest dla historii sztuki niezwykle cenna, ponieważ z perspektywy córki dwojga osób artystycznych, wręcz ikonicznych dla sceny artystycznej PRL-u, pokazuje to, co nieoficjalne, prywatne i zakulisowe. Doskonale uzupełnia zatem stan badań o Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzym Beresiu, informując o kontekstach, które nie zawsze możemy wyczytać z samych dzieł. prof. dr hab. Marta Smolińska Wspaniale opisana historia kilku pokoleń niezwykłej rodziny, piórem artystki i córki wybitnych polskich artystów. Rozpięta między XIX i XXI wiekiem, jest cenną kroniką życia artystycznego w czasach PRL-u. Bettina Bereś kreśli jednocześnie galerię barwnych postaci, które ukształtowały autorkę, a następnie pokolenie jej dzieci. To biograficzna narracja, która odsłania przed czytelnikami i czytelniczkami zaskakujące kulisy powstawania prac, a jednocześnie dla nas wszystkich może być lekcją pielęgnowania najdrobniejszych wspomnień i historii. Książka jest dla mnie niezwykle bliska nie tylko ze względu na przyjaźń artystki z Cricoteką, ale też z perspektywy mieszkanki będącego kolejnym bohaterem książki osiedla zamieszkiwanego przez rodzinę Beresiów. Natalia Zarzecka Dyrektorka Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie Bettina Bereś - artystka wizualna, malarka, hafciarka, ceramiczka, graficzka. Wraz z Martą Tarabułą założyła i prowadziła przez cztery lata jedną z pierwszych niekomercyjnych, prywatnych, niezależnych od władz PRL galerii, Galerię Zderzak. Współtworzyła galerię i stowarzyszenie Otwarta Pracownia. Wystąpiła z niego w 2019 roku. Aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym, urządziła ponad czterdzieści wystaw indywidualnych często o znaczących tytułach: Obrazy w czasie zarazy (1995), Bez gruntu (2002), Wyprałam (2018), Nie wyglądaj przez cudze okno (2023). Uczestniczyła w wielu wystawach zbiorowych: Krzątaczki i Decydentki w Domu Norymberskim w Krakowie (2015 i 2018), Wieża Bab 2 w Galerii Białej w Lublinie (2021), Niech szyją! Współczesna rzeźba uszyta w Studio Cannaregio w Wenecji oraz w CSW w Toruniu (2022 i 2023). Jest autorką dwóch realizacji efemerycznych w ramach Land Art Festiwalu w Bubel-Granna nad Bugiem: Uczta w Bublu (2018) i Ogród wspomnień (2019). W 2015 roku założyła Wypożyczalnię obrazów, z której każdy może skorzystać, nie angażując środków finansowych.

Fantasy. Ewolucja gatunku

Grzegorz Trębicki

Fantasy. Ewolucja gatunku stanowi interesują i ambitną próbę syntetycznego i całościowego spojrzenia na jeden z najciekawszych gatunków dwudziestowiecznej prozy popularnej, który - jak się zdaje - został dotychczas opisany przez krytykę stosunkowo niesystematycznie i wyrywkowo. W oparciu o bogaty materiał literacki, często niedostępny polskiemu czytelnikowi w przekładzie, książka zmierza ku rzetelnemu i konsekwentnemu metodologicznie opisowi konwencji gatunkowej fantasy, zwłaszcza na płaszczyźnie teoretycznoliterackiej i genologicznej. Prześledzone zostaje powstanie oraz rozwój fantasy jako gatunku literackiego - począwszy od jej bezpośrednich źródeł w końcu wieku dziewiętnastego aż do czasów współczesnych. W obrębie studium dokonano też rozróżnienia pomiędzy poszczególnymi postaciami gatunkowymi fantasy, jak również przedyskutowano rozmaite formy hybrydalne fantasy i innych gatunków literackich.

U progu eksplozji. Kryzys tożsamości w prozie pokolenia lat siedemdziesiątych

Kamil Rusiłowicz

Powieściowy bohater zmagający się z problemem własnej tożsamości jest zjawiskiem na tyle powszechnym we współczesnej polskiej prozie, że kolejne jego reinkarnacje często uznawane są wyłącznie za symptom wyczerpania literackiego motywu. I chociaż punktem wyjścia dla książki U progu eksplozji jest właśnie kryzys tożsamości, autor stawia tezę, iż przyczyną obsesyjnego wręcz powrotu tego samego motywu jest nieumiejętność pogodzenia zmian, jakie zaszły (głównie za sprawą kultury popularnej) w podejściu do zagadnienia tożsamości z przestrzennymi realiami Polski po 1989 roku. Pomimo deklarowanego przez teoretyków ery późnej nowoczesności rozdzielenia czasu i przestrzeni oraz konsekwencji, które owo rozdzielenie winno za sobą pociągać, bohaterowie wykreowani przez tzw. „roczniki siedemdziesiąte” wciąż zmagają się z tożsamością uzależnioną od przestrzennego umiejscowienia, zaś podejmowane przez nich decyzje (bądź ich brak) stają się komentarzem odnośnie praktyki przestrzeni. Łącząc podejście krytycznoliterackie z socjologicznym namysłem nad kształtem społeczeństwa ponowoczesnego, praca stara się pokazać, w jaki sposób przestrzeń świata przedstawionego, ściśle powiązana z doświadczeniem pewnej wizji polskiej rzeczywistości, stanowi ramę warunkującą zarówno rozwój postaci, jak i fabuły, w obrębie której powieściowy bohater skonfrontowany zostaje z imperatywem odpowiedzialności za kształt własnej biografii, zakorzenionym w doświadczeniu świata ery globalizacji. Kamil Rusiłowicz – w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych ukończył socjologię i filologię angielską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Pracownik Katedry Literatury i Kultury Amerykańskiej na KULJPII. Laureat nagrody im. Floriana Znanieckiego. Zajmuje się neobarokową przestrzenią we współczesnej literaturze amerykańskiej.  

Klucze do kultury. Z perspektywy niemieckiej o literaturze polskiej

Heinrich Olschowsky

W polu zainteresowania berlińskiego polonisty znajduje się literatura polska obydwu minionych stuleci, od Mickiewicza i Słowackiego po twórców nam współczesnych, z Tadeuszem Różewiczem na czele. Amerykański filozof i komparatysta Richard Rorty pisząc kiedyś, że jeżeli XXI wiek nie będzie wiekiem tłumaczy, to nie będzie go wcale, miał na myśli nie w pierwszym rzędzie mistrzów sztuki przekładu, lecz pośredników między narodami, przerzucających nad dzielącymi je przepaściami/różnicami pomosty porozumienia kulturowego, objaśniających, a więc tłumaczących, ich kulturowe kody (w tym i literackie). Zajmując się literaturą polską jako jej historyk, krytyczny komentator, tłumacz, edytor, uniwersytecki wykładowca wreszcie, jest Heinrich Olschowsky takim właśnie pośrednikiem, „tłumaczącym” Polskę swoim niemieckim rodakom. Nie przypadkiem czyni to poprzez medium literatury. Tak się składa w stosunkach niemiecko-polskich, że zarówno po I jak po II wojnie światowej to literatura znajdowała się w awangardzie procesu poszukiwania i kształtowania nowego modus vivendi między wczorajszym zaborcą/agresorem i jego ofiarą. Heinrich Olschowsky należał do nowych pokoleń Niemców dorastających po 1945 r. w przekonaniu, że warunkiem porozumienia i pojednania z Polakami będzie rozpropagowanie wśród Niemców polskiej kultury (której znajomość nazistowska propaganda przez dwanaście lata wypierała z niemieckiej świadomości) i zdobycie tam dla niej szacunku. Pisząc po niemiecku, zwraca się potencjalnie do czytelników w całym obszarze języka niemieckiego; pracując jednak przez większość życia w NRD, zwracał się wtedy siłą rzeczy w pierwszym rzędzie do tamtejszych odbiorców – i na tym polegała wówczas szczególność jego „tłumaczącego” pośrednictwa. Sam tak to ujmuje: „Bycie polonistycznym literaturoznawcą, krytykiem i tłumaczem w NRD oznaczało dla mnie potrzebę upowszechniania wśród czytelników myśli nieuczesanych z Polski jako antidotum przeciwko ideologicznej izolacji.” Nie było to łatwe jeśli zważyć, że – jak wspomina – „Od czasów »polskiej Wiosny w Październiku« 1956 r. literatura wschodniego sąsiada NRD znajdowała się tu w stanie permanentnego podejrzenia o ideologiczny rewizjonizm, które po powstaniu Solidarności w 1980/81 r. weszło niemal w stadium histerii.” Z Posłowia prof. Marka Zybury  

Ktoś spoza planety. Spotkania z Edwardem Stachurą

Barbara Czochralska

Edward Stachura jest najbardziej interesującym i najpopularniejszym poetą młodego pokolenia w Polsce. Książka „Ktoś spoza planety” ma charakter wspomnieniowy. Obejmuje moje spotkania i dyskusje z Edwardem Stachurą, zawiera także obszerną korespondencje z lat 1973-1979. Stachurę poznałam w 1973 roku w domu Zaiksu w Krynicy. Pisał on wtedy książkę „Wszystko jest poezja” i po długich rozmowach zaproponował mi współpracę przy tej książce. Występuję tam jako Biofizyk. Stachura pisał, że wszystko jest poezja i każdy jest poetą. Dla mnie, zajmującej się nauką, która przekształcała życie w rozumowanie logiczne, ta hipoteza Stachury była wspaniałym odkryciem, a on sam był Prometeuszem, który wprowadzał każdego człowieka w światło poezji, był kimś spoza planety. Barbara Czochralska

Encyklopedia nauk pomocniczych historii

Władysław Semkowicz

Książka Władysława Semkowicza zalicza się do klasycznych dzieł polskiej historiografii – wykształciły się na niej liczne pokolenia polskich historyków. Jest niezastąpionym podręcznikiem dla wszystkich pragnących nabyć umiejętności nieodzownych dla studiowania i prowadzenia badań naukowych w dziedzinie historii, szczególnie w zakresie szeroko rozumianej mediewistyki. Encyklopedia nauk pomocniczych historii w sposób zwięzły podaje podstawowe wiadomości dotyczące poszczególnych nauk pomocniczych (jak chronologia, genealogia czy sfragistyka) w zakresie niezbędnym dla studentów kierunków humanistycznych, w tym przede wszystkim dla historyków, a także studentów archiwistyki, polonistyki, historii sztuki, archeologii, muzealnictwa  i bibliotekoznawstwa.

Nagrobek biskupa Jana Konarskiego w katedrze na Wawelu

Marcin Fabiański

Ufundowany przez biskupa Jana Konarskiego (zm. 1525) w katedrze wawelskiej nagrobek własny to najstarszy w Polsce wyrzeźbiony przez Włochów pomnik z figurą zmarłego. Nie został jednak dotąd systematycznie zbadany. Dlatego niniejsza książka wypełnia dotkliwą lukę w badaniach sztuki XVI wieku w Polsce. Czytelnik dowiaduje się najpierw o zasługach ordynariusza na polu fundacji artystycznych. Podobnie jak królowa Elżbieta Rakuszanka w kaplicy Jana Olbrachta, Konarski ograniczył się do gruntownej modernizacji średniowiecznej kaplicy, którą wyposażył w sprzęty liturgiczne, nastawę ołtarzową, rzeźbę nagrobną i inne dzieła. Nie próbował natomiast rywalizować ze wspaniałością wznoszonego obok mauzoleum króla Zygmunta. Starał się jednak przyćmić pomniki innych dygnitarzy, stawiane właśnie w katedrze. Wspomagany prawdopodobnie przez swojego bratanka Jana, który studiował w Bolonii, biskup doprowadził do wykonania dzieła nowatorskiego przez artystów włoskich. Towarzyszące temu okoliczności zostały tu po raz pierwszy przedstawione systematycznie. Inaczej niż sądzono dotąd, okazuje się, że struktura pomnika wywodzi się z nagrobków papieskich. Zidentyfikowano też włoskie i antyczne źródła poszczególnych ornamentów. Spłaszczona płaskorzeźba figuralna wykazuje niedostrzegane wcześniej podobieństwa do archaizujących płyt generałów dominikańskich w Rzymie z przełomu wieku XV i XVI, akceptowanych w kręgu przyszłego papieża Juliusza II. Niemało uwagi poświęcono też szczegółom stroju, formie insygniów oraz fizjonomii hierarchy, w znacznej mierze wyidealizowanym, choć niepozbawionym odniesień do rzeczywistości. Analizie formalnej towarzyszą rozważania nad treściami dekoracji kaplicy grobowej. Zidentyfikowano antyczne literackie źródła napisów widniejących niegdyś na tablicach ściennych. Przedstawienie śmierci NPMarii w ołtarzu zestawiono z katedralną tradycją urządzania wnętrz sepulkralnych, osnutą wokół wątku błogosławionej wizji, czyli dostąpienia przez zmarłego zaszczytu obcowania z Bogiem twarzą w twarz.  

Ukryte ogrody, nieobecne przestrzenie. Literackie i kulturowe metafory współczesności

Mariusz Gołąb

Książka Mariusza Gołąba pt. Ukryte ogrody, nieobecne przestrzenie. Literackie i kulturowe metafory współczesności łączy aspekt antropologiczny podjętych rozważań literaturoznawczych z szeroką perspektywą porównawczą, w której Autor umieszcza literaturę jako zjawisko kulturowe. Pokazuje, jak literatura wchodzi w dialog z modelowymi obrazami kultury, przekształcając lub spowinowacając odległe zjawiska i światopoglądy. Stanowi ważny i dynamiczny, myślowo i narracyjnie głos na temat ciągłości kultury, nawet wbrew zdeklarowanym przeciwnikom całości. (…) Przedstawia w niej Autor przykłady wykorzystania utrwalonego kulturowo wyobrażenia ogrodu jako elementu nowych światopoglądowo i estetycznie całości, kiedy stają się one składowymi systemu konceptualizującego inną rzeczywistość i inną wyobraźnię - z recenzji prof. Bożeny Tokarz   Mariusz Gołąb – pracuje w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Autor książki Język i rzeczywistość w twórczości Mirona Białoszewskiego (2001), artykułów, w których łączy problemy komparatystyki z dziedzinami poetyki kognitywnej, teorii oraz antropologii literatury, współredaktor polskiego i angielskiego wydania zbioru Przestrzeń ogrodu – przestrzeń kultury (2008; Space of a Garden – Space of Culture).

Encyklopedia mediolingwistyki

Iwona Loewe

Tom 1 z serii Przewodniki naukowe pod redakcją Waldemara Czachura, Iwony Loewe, Artura Rejtera, Marty Wójcickiej Przez prawie 70 lat polscy językoznawcy prowadzili efektywne badania nad komunikacją za pośrednictwem mediów masowych. Mija dekada od ukazania się na rynku wydawniczym monografii Bogusława Skowronka Mediolingwistyka. Wprowadzenie (Kraków 2013), która dała tym badaniom nominację. Należy się zatem Czytelnikom przewodnik naukowy po mediolingwistyce jako nazwanej już subdyscyplinie w postaci encyklopedii. Zawiera ona wiedzę o najczęściej podejmowanych przedmiotach badań ujętą w dziewięć zasadniczych części: METODOLOGIE I METODY, MEDIA MASOWE, MEDIALNY AKT KOMUNIKACJI, TEKST MEDIALNY, GATUNEK MEDIALNY, DYSKURS MEDIALNY, ZNAK, NADAWCA, ODBIORCA. Rodzajem uznania jest część encyklopedii przeznaczona na zwartą charakterystykę badań mediolingwistycznych prowadzonych w krajach niemieckojęzycznych, w Czechach i Rosji, na Słowacji, Ukrainie oraz Białorusi.

Architektura słowa i inne szkice o Norwidzie

Henryk Siewierski

„Najpierw chyba było odkrycie, że poeta trudny wcale nie jest niezrozumiały. Zrozumienie wymagało trudu uważnej, dociekliwej lektury, rozwiązywania czasem filologicznych i kulturowych zagadek. Ale trud się po stokroć opłacał, bo prowadził do odkrycia niespodziewanych znaczeń i możliwości słowa, wolnego słowa sztuki, które jednak w swej wolności służyło też niezależnej i stawiającej sobie wysokie wymagania poznawcze myśli. A jeśli były niedomówie-nia, jeśli nie wszystko dało się jednoznacznie zrozumieć, to sam Norwid podpowiadał, że może tak zostać, bo kto zanadto chce coś odkryć, może gdzieś zasłonić, bo w tej rzeczywistości, o której mówi jego poezja, nie brak rzeczy mistycznych i nieodgadnionych” (ze Wstępu).   Henryk Siewierski, profesor w Departamencie Teorii Literatury i Literatur Universidade de Brasília. Był adiunktem w Instytucie Filologii Polskiej UJ, a w latach 1981-1985 wykładowcą języka i literatury polskiej na Uniwersytecie Lizbońskim. Opublikował m.in. Spotkanie narodów (1984), Jak dostałem Brazylię w prezencie (1998), História da literatura polonesa (2000), Raj nie do utracenia. Amazońskie silva rerum (2006). Przełożył na język portugalski m.in. dzieła Brunona Schulza, a na język polski wiersze Fernanda Pessoi.   SPIS TREŚCI

Teoria smaku w dziełach sztuk pięknych

Euzebiusz Słowacki

Rozdział I. Nauki wyzwolone, czyli piękne, są naśladowaniem pięknej natury. Najwyższa doskonałość w zmysłowym wystawieniu jest ich celem. ................................................ 5 § 1. Co są nauki wyzwolone, czyli piękne? co piękne sztuki? Ich początek. Dlaczego nazywamy je pięknymi? Ich różnica. .... 5 § 2. Postępek w pięknych naukach i sztukach zależy od obszerniejszego rozwijania się władz duszy, a szczególniej imaginacji. Co jest imaginacja? Co geniusz? ............................... 9 § 3. Natura jest przewodnikiem, źrzódłem i materią nauk pięknych. ......................................................................... 18 § 4. Nauki piękne w swoich naśladowaniach i dziełach nie trzymają się ścisłej prawdy, ale tylko prawdopodobieństwa. ................................................................................ 21 § 5. O wzorze idealnym. ......................................................27 § 6. Najwyższa zmysłowa doskonałość, to jest najdoskonalsze zmysłowe wystawienie, jest jedynym śrzodkiem, którego w tworach swoich używają piękne nauki i sztuki. ............. 33 § 7. Smak jest przewodnikiem geniuszu i imaginacji: jego teoria jest teorią nauk i sztuk pięknych. ................................. 37 § 8. Smak jest więcej niż proste wrażenie od zmysłów duszy przesłane: jest to uczucie wewnętrzne, które zależy od imaginacji i rozwagi. Może się rozebrać na pewne początki. .............................................................................. 39 124 Rozdział II. Teoria smaku. .................................................... 42 § 1. O piękności. ...................................................................42 § 2. O uczuciu albo smaku nowości. ........................................ 53 § 3. O uczuciu wielkości i górności. ......................................... 58 § 4. O uczuciu, czyli smaku naśladowania. ................................71 § 5. O harmonii. ....................................................................77 § 6. O gracji. .........................................................................80 § 7. O śmieszności. ...............................................................83 § 8. O uczuciu, czyli smaku moralnym. ................................... 86 Dokończenie .........................................................................88 Rozdział III ...........................................................................89 § 1. O ukształceniu, przymiotach i wpływie smaku. ................. 89 § 2. O czułości smaku. ............................................................93 § 3. O delikatności smaku. .......................................................97 § 4. O trafności smaku. ..........................................................103 § 5. O związku smaku z krytyką. ........................................... 107 § 6. O przedmiotach smaku i korzyści z jego wydoskonalenia. .. 112 § 7. Ile smak ma wpływu do obyczajów i namiętności. .......... 116  

Kraj Srebrnej Rzeki. Argentyna od spotkania światów do czasów współczesnych

Magdalena Lisińska

Argentyna – ojczyzna tanga, piłki nożnej i yerba mate, to drugie co do wielkości państwo Ameryki Łacińskiej, zachwycające różnorodnością przyrody i otwartością mieszkańców. To również kraj dziejowo doświadczony, którego historia pełna jest spektakularnych sukcesów, ale i bolesnych upadków. Argentyńczycy często odwołują się do przeszłości, a rozpoczęte dekady temu procesy społeczne, polityczne i kulturowe bardzo mocno wpływają na kształt współczesnego państwa, determinując jego wyjątkowy na tle regionu charakter. Niniejsza książka jest pierwszą polskojęzyczną pracą poświęconą historii Argentyny, od momentu przybycia na jej tereny Europejczyków do czasów współczesnych. Stanowi atrakcyjną lekturę dla wszystkich zainteresowanych Ameryką Łacińską, zarówno planujących nabyć podstawową wiedzę, jak i pragnących lepiej zrozumieć „Kraj Srebrnej Rzeki” i jego mieszkańców. Magdalena Lisińska – doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracuje w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka monografii pt. Argentine Foreign Policy during the Military Dictatorship, 1976–1983. Between a Nationalist and Pragmatic Approach (London-New York 2019) oraz szeregu artykułów naukowych poświęconych kwestiom politycznym, społecznym i bezpieczeństwa w Argentynie i Ameryce Łacińskiej. Laureatka stypendium START 2021 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla najzdolniejszych młodych badaczy. Zainteresowania naukowe koncentruje w pierwszej kolejności wokół problematyki Argentyny, zarówno w kontekście wewnętrznym, jak i polityki zagranicznej.  

Gry codzienne i pozacodzienne... o komunikacyjnych aspektach aktorstwa

Monika Braun

Wiele wskazuje na to, że wypracowane w teatrze techniki pracy nad rolą, w tym wszelkie sposoby kontrolowania tremy, pracy nad ciałem i głosem jako narzędziami służącymi do przekazywania uczuć, myśli, idei i pragnień, mogą stać się doskonalszym i pełniejszym sposobem komunikacji, nie tylko w ramach wykreowanej przez sztukę rzeczywistości, ale także w realnym życiu. Sposoby, jakich na scenie używa aktor, nie różnią się zasadniczo od tych, którymi posługujemy się na co dzień, a życie społeczne daje się najlepiej pojąć jako ciąg performansów. Techniki aktorskie, opierając się na instynktownych zachowaniach człowieka, przekształcają je jednak i – wydobywając bezwiedne impulsy na poziom świadomości – czynią sztuką. Przynależą one równocześnie do dwóch porządków życia: artystycznego i codziennego. Dlatego też metody aktorskiego treningu nie muszą być wyłącznie „wiedzą tajemną” zarezerwowaną dla „wybranych” – wyszkolonych w swym rzemiośle artystów, ale powszechnie dostępną formą porozumiewania się, a także drogą kształtowania samoświadomości i rozwoju osobowości. Teatr, traktowany w tej książce jako szczególny model ludzkich zachowań, bada i zarazem kwestionuje granice między sztuką a życiem. Sama idea oryginału i sztuki jako jego naśladownictwa nie tylko dzięki Jacques’owi Derridzie stała się wątpliwa, a na pytanie o wyższość rzeczywistości nad jej medialnymi replikami można udzielić różnych odpowiedzi…

Formacja 1910. Biografie równoległe

Krzysztof Biedrzycki, Jarosław Fazan

Formacja 1910. Biografie równoległe obejmuje analizy i mikrosyntezy lokalne, skupione na fenomenach poszczególnych pisarzy reprezentujących pokolenie 1910, nastawione na wyjątkowość zjawisk literackich, odsłaniających jednostkowe projekty i doświadczenia. Swoista mikroskala tych ujęć pokazuje wybranych reprezentantów generacji raczej jako przeciwników (i/lub ofiary) wielkich systemów scalających masowe dążenia nowoczesności, swoimi dziełami i postawami broniących jednostkowej niezawisłości człowieka-bohatera XX wiecznej historii. Porównawcze ujęcia losów, dzieł i doświadczeń kilku polskich oraz światowych autorów, uzasadniają tezę tyleż konieczności, co nieoczywistości wszelkich pokoleniowych wspólnot, o zasadniczej roli indywidualności pisarza lub myśliciela, który odnajduje miejsce w swojej epoce dzięki niepowtarzalnym wyborom i dziełom niesprowadzalnym do wspólnych mianowników, wywołując skojarzenia i współbrzmienia często daleko od swego macierzystego kręgu, prowokując do porównań nie tylko z bliskimi sobie (geograficznie, duchowo, kulturowo, politycznie) twórcami, ale też – z autorami pozornie odległymi, a w każdym razie niebranymi przez krytyków i znawców dotąd pod uwagę.