Pieśń Erynii. Język zemsty i jej figury w attyckich tragediach rodu Atrydów

Jan Kucharski

Tryumfalny powrót pogromcy Troi zamienił się w rzeź. Agamemnon został podstępnie zamordowany przez swoją żonę Klytajmestrę i jej kochanka. Być może to jej zemsta za ofiarowanie Ifigenii, być może to szał zagłady od pokoleń wyniszczający ród Atrydów błędnym kołem odwetu, być może to tylko małżeńska zdrada. Konkluzja jest zawsze ta sama. Za krew Agamemnona Klytajmestra płaci własnym życiem. Z rąk swego syna. Mit ten w rękach ateńskich dramaturgów zyskał nieśmiertelność i siłę wyrazu, za sprawą której nawet dziś, po z górą dwudziestu pięciu wiekach, jest źródłem inspiracji i przedmiotem niesłabnącego zainteresowania. Niniejsza publikacja stanowi próbę jego odczytania z uwzględnieniem tego, co różnić mogło antyczne, greckie doświadczenie tragedii od współczesnego.

Kim Ty jesteś? Ja kontra Adwersarz w polskiej debacie przedwyborczej. Język a rzeczywistość w kategoriach ekspresji, polityki, ideologii

Piotr Czerwiński, Aneta Banaszek-Szapowałowa, Maciej Walczak

W prezentowanej monografii autorzy zastanawiają się nad rolą i znaczeniem Innego w warunkach komunikowania politycznego. Ściślej rzecz ujmując, podjęto tu rozważania nad relacją aktywnych uczestników debaty politycznej (Ja kontra Adwersarz) ukazującą wyobrażenia każdego z nich zarówno o sobie samym, jak i o współrozmówcy. Wyobrażenia, o których mowa, mogą być podawane przez polityka albo w sposób eksplicytny, albo przekazywane niejawnie, w tym także w podtekście wypowiedzi czy poprzez prozodyczno-fonetyczne wskaźniki. Każdy z rozdziałów prezentuje odmienne podejście badawcze do opisu owych mechanizmów i narzędzi bezpośredniego współdziałania uczestników debaty w studiu telewizyjnym. Rozpatrywana jest emocjonalność wypowiedzi polityków oraz wartościowanie od strony dźwiękowej, akustycznej i intonacyjnej, poszukiwane są niejawne (niezwerbalizowane) elementy wzajemnej charakterystyki polityków ukryte w podtekście taktyk komunikacyjnych wybieranych przez rozmówców, pokazane są również komponenty współoddziałujące w konfrontacji uczestników debaty w studiu i wyprowadzane są modele wyobrażeń zarówno o sobie samym, jak i o adwersarzu. Publikacja może zainteresować głównie lingwistów, lecz także politologów oraz specjalistów od kreowania wizerunku.

Czytaj po polsku. T. 18: Gustaw Morcinek:

Zaadapt. i oprac. Jolanta Tambor, Tomasz Gęsina

Ukazujące się w serii Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego opowieści o Skarbniku, opracowane przez Jolantę Tambor i Tomasza Gęsinę, są skierowane do osób uczących się języka polskiego na poziomie podstawowym (A1-A2). To tom zawierający teksty dotyczące problematyki regionalnej, bardzo rzadko prezentowanej cudzoziemcom. W opracowaniu wykorzystano dwa utwory: O tym, jak górnik Maślok kramarzył ze Skarbnikiem Gustawa Morcinka oraz O Skarbniku, duchu kopalni ze zbioru Baśnie i legendy polskie. Wszystkie zadania opierają się na materiale gramatycznym i leksykalnym użytym w obu tekstach. Z publikacji mogą korzystać zarówno studenci, chcący samodzielnie doskonalić swój język, jak i nauczyciele podczas pracy z grupą lektoratową, a także polscy odbiorcy, zainteresowani literaturą polską, którzy chcą kształtować kompetencje językowo-kulturowe w zakresie języka i kultury polskiej. Książka została przygotowana z uwzględnieniem standardów egzaminacyjnych Państwowej Komisji ds. Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego.

"Chowanna" 2014. T. 1 (42): Jakość życia młodego pokolenia w perspektywie psychopedagogicznej i społecznej

red. Ewa Syrek, Ewa Wysocka

Red. naczelny Ewa Syrek, red. części monograficznej Ewa Wysocka Prezentowany Czytelnikowi tom jest w jego części monograficznej próbą przedstawienia sposobu doświadczania życia i oceny jego jakości w sposób wielowymiarowy (holistyczny), interdyscyplinarny (ujęcie psychopedagogiczne i społeczne), a także uwzględniający wyznaczniki opisujące (wymiary i poziom) oraz czynniki determinujące (kulturowe, psychologiczne, społeczne) kształt świata i życia dostępnego młodemu pokoleniu. Młode pokolenie, współcześnie epatowane ideologią sukcesu, wzmacnianą ideologią egalitaryzmu i uprawomocnianą ideą indywidualizmu, a przy tym traktowane jako kategoria kulturowo i społecznie najbardziej znacząca (terror młodości, nadzieja świata) ma prawo żywić przekonanie, że żyje w świecie wielkich możliwości, które nie są niczym ograniczane. Dowodzą tego stwierdzane przez socjologów cechy funkcjonowania tego pokolenia, a głównie: wzrost aspiracji edukacyjnych i statusowych, wzrost oczekiwań związanych z jakością życia (poziom życia), pragmatyzm i „pierwotny” optymizm, aktywne postawy zawodowe i życiowe. Część monograficzną niniejszego tomu „Chowanny” stanowią opracowania zróżnicowane, w różny sposób funkcjonalnie powiązane z jakością życia: opracowania teoretyczne, analizy empiryczne, doniesienia z badań i próby konstruowania warsztatu pomiaru jakości życia młodego pokolenia, przygotowane przez osoby z różnych ośrodków naukowych i o różnym doświadczeniu badawczym (głównie młode, ze względu na przedmiot zainteresowań, jakim jest młode pokolenie). Na część tekstów rozproszonych tomu składają się artykuły, których autorzy rozważają między innymi postawy wobec osób jąkających się, uwarunkowania rozwoju ludzkiej potencjalności, ekshibicjonizm społeczny w przestrzeni wirtualnej, jakość życia osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Monstruarium nowoczesne

Mikołaj Marcela

Książka Monstruarium nowoczesne podejmuje temat potworności we współczesnej kulturze. Za cel bierze sobie analizę pięciu najpopularniejszych monstrów kultury nowoczesnej: wampirów, zombie, duchów / widm / zjaw, obcych oraz cyborgów / androidów. We wszystkich przypadkach odczytuję potworne figury jako swego rodzaju de-monstracje konkretnych lęków (ale i pragnień) społecznych, politycznych, gospodarczych czy kulturowych, które rozbudzają nowoczesną wyobraźnię, tworząc historie o zagrażających jej monstrach. Książka adresowana jest do osób zainteresowanych badaniami nad potwornością (studentów i wykładowców rozmaitych kierunków), ale również popkulturą, bowiem podstawę do analizy stanowią klasyki literatury grozy, jak również popularne filmy, seriale i teledyski. Monstruarium nowoczesne jest więc zarówno opowieścią o potworach, ale także o tym, jak kultura popularna i nowoczesne media opowiadają o monstrach. Cechą wyróżniającą tę pracę są liczne odwołania do najnowszych tekstów popkultury. Wersja elektroniczna zmieniona

Epiderma liścia - metody analizy wzrostu i kształtu komórek

Joanna Elsner

Praca przedstawia wybrane współczesne metody wizualizacji i analizy kształtu komórek roślinnych na przykładzie komórek epidermy i kierowana jest do szerokiego grona studentów zainteresowanych biologią rozwoju roślin. Pierwsza część pracy przybliża różnorodność kształtów komórek właściwych epidermy liścia. W części tej opisano szereg metod umożliwiających obserwację i badanie struktury na poziomie komórkowym i subkomórkowym. W drugiej części pracy przedstawiono w jaki sposób można wykorzystać mikroskop fluorescencyjny, skanujący laserowy mikroskop konfokalny oraz skaningowy mikroskop elektronowy wraz z programami do obróbki danych cyfrowych, jako narzędzia do wizualizacji i ilościowej analizy kształtu oraz obliczenia szybkości wzrostu komórek epidermy.

"Rodzina suwerenna - Kościół domowy". W nurcie współczesnej myśli prawnej Kościoła powszechnego i Kościoła w Polsce

Andrzej Pastwa, Wojciech Góralski

Oddawana do rąk Czytelnika książka pomyślana jest jako pomoc mająca służyć pogłębieniu znajomości rodziny jako instytucji, której pomyślność niesie z sobą „szczęście osoby i społeczności ludzkiej oraz chrześcijańskiej”, jak to wyraził Sobór Watykański II. Publikacja ta, ukazująca rodzinę jako byt suwerenny i Kościół domowy, sytuująca się w nurcie współczesnej myśli prawnej Kościoła powszechnego i Kościoła w Polsce, zawiera sześć rozdziałów poświęconych fundamentalnym problemom i kwestiom dotyczącym różnych aspektów owej podstawowej komórki życia społecznego, wyrastającej na gruncie małżeństwa, które Jezus Chrystus podniósł do godności sakramentalnej. Badania, skoncentrowane wokół wzorcowej idei Kościoła domowego – i zarazem uwzględniające prawdę o instytucji rodziny jako „związku naturalnym, pierwotnym w sto­sunku do państwa czy jakiejkolwiek innej wspólno­ty” (Karta praw rodziny) – w pełni potwierdzają hipotezę o paradygmatycznej roli wymienionej idei w poszukiwaniu dróg i środków skutecznej hic et nunc ochrony/promocji rodziny i jej niezbywalnych praw. Do takich wniosków upoważnia zawarta w książce próba odpowiedzi na pytanie, jakie faktory rzeczywistości pastoralnej w Polsce pozwalają patrzeć na przyszłość rodziny z nadzieją i jak – korzystając z „narzędzia”, jakim jest synodalna duszpastersko-prawna odpowiedzialność za podstawową komórkę Kościoła i społeczeństwa – wzmacniać dostrzegane pozytywne trendy. Autorzy wyrażają nadzieję, że praca ta pomoże – w jakiejś mierze – w pogłębionym spojrzeniu na instytucję rodziny oraz jej misję w Kościele i w świecie, a także zachęci do podejmowania działań zmierzających do jej ochrony przed współczesnymi zagrożeniami.

Podstawy poznawcze procesu kształcenia

Ewa Szadzińska

W pracy przedstawiono podstawy poznawcze procesu kształcenia w aspekcie teoretycznym oraz praktycznym. Zaprezentowano stan wiedzy o procesie kształcenia w dydaktyce ogólnej. Poszukiwania badawcze skoncentrowano na podstawach poznawczych – niezbędnym, istniejącym w każdym procesie elemencie decydującym o przebiegu procesu kształcenia. W jego określeniu znaczenie ma związek ucznia będącego podmiotem z przedmiotem jego poznania. Odwołano się do uznawanych w dydaktyce aspektów poznania: aksjologicznego – decydującego o ukierunkowaniu procesu według wartości poznawczych, społecznego – wskazującego stosunek wiedzy do rzeczywistości, filozoficznego – opisującego właściwości świata i ich reprezentacje poznawcze, psychologicznego – określającego czynności indywidualnego poznawania. Przedstawiono teoretyczne i metodologiczne założenia badania podstaw poznawczych. Uzasadniono przeprowadzanie badań dwufazowo. W pierwszej, teoretycznej fazie zrekonstruowano rodzaje czynności ucznia oraz nauczycieli, cechy ich przedmiotu poznania oraz zamieszczono opis czynności poznawczych ujętych w psychologii i logice. W drugiej fazie badań – empirycznej – przedstawiono wyniki badań nad wykorzystaniem przekształcania wiedzy do opisu przebiegu procesu kształcenia w praktyce edukacyjnej w gimnazjum. Opisano dominujące typy przekształcania wiedzy w praktyce edukacyjnej oraz ich związek ze zróżnicowaniem indywidualnych doświadczeń poznawczych uczniów. Przedstawiono sposób konstruowania teoretycznego modelu poznania oraz jego wykorzystanie do waloryzacji procesu kształcenia w praktyce edukacyjnej. Ukazano perspektywę badań nad podstawami poznawczymi procesu kształcenia.

Znaczenie mediów społecznościowych dla samooceny i zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. Perspektywa społeczno-pedagogiczna

Celem opracowania jest diagnoza znaczenia mediów społecznościowych dla samooceny, sposobów internetowej autoprezentacji oraz zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. W monografii zaprezentowano wyniki badań własnych potwierdzających m.in., że dla ok. 30-40% młodych dorosłych media społecznościowe stanowią przestrzeń, która w istotny sposób wpływa na postawy względem własnego ciała. Są one bowiem miejscem kreowania własnego wizerunku, źródłem motywacji do podejmowania zachowań ukierunkowanych na poprawę wyglądu ciała i dbania o jego prezencję, ale także przestrzenią społecznych porównań odnoszących się do wyglądu własnego ciała. W konkluzji Autorka podkreśla znaczenie kształtowania silnego "Ja cielesnego" oraz wewnętrznego umiejscowienia kontroli, potrzebę profilaktyki zaburzeń związanych z zaburzeniami wizerunku ciała, interwencji psychoedukacyjnych oraz roli edukacji zdrowotnej w kontekście podjętej w opracowaniu problematyki badawczej.

Romanica Silesiana. No 8. T. 1: Constructions genrées / Gendered Constructions

Zuzanna Szatanik

Motywem wiodącym prezentowanego numeru Romanica Silesiana jest problematyka gender, wciąż wywołująca także w środowisku akademickim żywe dyskusje, o czym świadczy wyjątkowo duża liczba zgłoszonych do przyjętego tematu szkiców. Z tego też względu numer obejmuje dwa tomy, w których artykuły uporządkowano według kryterium językowego: tom 1 zawiera teksty francuskie i angielskie, tom 2 – hiszpańskie i włoskie. Wśród przedstawionych w niniejszym tomie zagadnień, podejmowanych w kontekście literaturoznawstwa, historii sztuki oraz antropologii kultury, można wyróżnić kilka grup tematycznych, takich jak: płeć w debatach parlamentarnych i dyskursie prawnym, gender jako pojęcie socjologiczne, koncept abiektu i cielesności, erotyki i seksualności, konstrukcje kobiecości i męskości, transgresja norm społeczno-kulturowych i obyczajowych.

Jeszcze o artyście (i sztuce): w literaturze, kulturze i nieopodal

Nina Nowara-Matusik

Główną oś naukowej refleksji stanowi w niniejszej książce szeroko rozumiany problem artysty i sztuki w literaturze i kulturze polskiej i niemieckiej. Rozprawy, jakie znajdzie w niej Czytelnik, są zarówno propozycjami odczytań tekstów lepiej i mniej znanych, interpretowanych w większości z perspektywy komparatystycznej, jak i próbami przybliżenia sylwetek twórców historycznych i fikcyjnych, wywodzących się z różnych epok, począwszy od średniowiecza, a kończąc na współczesności.   Nina Nowara-Matusik, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury i Komparatystyki Literackiej Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania badawcze: współczesna literatura niemiecka w ujęciu komparatystycznym, literatura niemiecka na Śląsku, literatura kobiet, gender studies, problematyka artysty w literaturze, twórczość Eberharda Hilschera. Wybrane publikacje: Oblicza artystów. W kręgu narracji Eberharda Hilschera (Kraków: Universitas 2016); „da die Tränen der Frauen stark genug sein werden. Zum Bild der Frau im Erzählwerk Ina Seidels (Katowice: Wydawnictwo UŚ 2016). [08.02.2017]

Sztuka - edukacja - kultura. Z teorii i praktyki edukacji artystycznej

red. Ewa Linkiewicz, Urszula Szuścik

Monografia pt. Sztuka – Edukacja – Kultura. Z teorii i praktyki edukacji artystycznej prezentuje różnorodne rozważania, zarówno od strony teoretycznej, technologii warsztatu artystycznego, dydaktyki sztuki i innowacyjnych rozwiązań w edukacji artystycznej. Publikacja zmusza czytelnika do refleksji nad miejscem i rolą sztuki w edukacji i wychowaniu we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej bardzo szeroko pojętej. Na ile edukacja artystyczna zmienia się, a na ile jest osadzona w tradycji kształcenia artystycznego, takie pytania formułują Autorzy tekstów. Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy teoretyków sztuki, badaczy, dydaktyków sztuki którzy zastanawiają się nad kształtem rozumienia sztuki i jej walorów edukacyjnych we współczesnym kształceniu artystycznym na wszystkich szczeblach nauczania.

Literatura i filozofia w poszukiwaniu sztuki życia: Nietzsche, Wilde, Shusterman

Alina Mitek-Dziemba

Tematem książki jest problematyka estetycznej egzystencji, życia ujętego w ramy szeroko pojętej sztuki, tak jak rozważać i praktykować je może nowoczesna filozoficzna świadomość, pomna swoich wewnątrz- i pozatekstowych uwikłań, podejmująca zadanie doskonalenia i formowania siebie oraz innych przy użyciu środków (retorycznych, literackich), które niosą istotne konsekwencje dla treści filozoficznego przekazu. W charakterystyce zasady samokształtującego się twórczo podmiotu praca wykorzystuje modernistyczną dialektykę racjonalności i estetyczności, rozumu i artystycznej dekadencji, by wykroczyć poza jej ramy (m.in. problematyzując konwencjonalne ujęcia XIX-wiecznego estetyzmu); stawia pytanie o istotę estetyzacji jako zasady indywidualnego życia i społecznej organizacji w dobie samoświadomej nowoczesności; wskazuje na estetyczną autokreację jako na sposób, w jaki urzeczywistnia się antyczna sztuka dobrej egzystencji, troska o siebie i wspólnotę, we współczesnym pisarstwie filozoficznym, za przykład biorąc dzieło Sørena Kierkegaarda, Fryderyka Nietzschego, Michela Foucaulta, Charlesa Taylora, Richarda Rorty’ego, Richarda Shustermana i innych.

Grając przeszłością i przyszłością. Rosyjska fantastyka alternatywna i socjologiczna

Andrzej Polak

Książka, poświęcona dwóm popularnym ostatnimi czasy odmianom fantastyki (historia alternatywna i fantastyka socjologiczna), skierowana jest do badaczy i miłośników tego rodzaju pisarstwa. W poszczególnych rozdziałach autor przypomina historię wspomnianych gatunków, określa ich pole znaczeniowe, wskazuje na najbardziej reprezentatywne przykłady. Fantastyka alternatywna i socjologiczna rozpatrywane są w połączeniu z innymi gatunkami oraz przemianami zachodzącymi w fantastyce i literaturze w ogóle. Sporo miejsca poświęca się zjawiskom wyróżniającym fantastykę rosyjską – liberpunkowi, fantastyce imperialnej, prawosławnej, dystopii. Wszystkie omawiane gatunki i odmiany tematyczne zestawiane są z dziedzinami wykraczającymi poza ramy literatury, dotyczącymi funkcjonowania społeczeństw – polityką, gospodarką (globalizacja), ideologią. W tym celu autor, oprócz ustaleń badaczy i krytyków literackich, korzysta z prac socjologów, politologów, filozofów i polityków (ideologów). Zabieg ten umożliwia obserwację współczesnej fantastyki rosyjskiej w szerszej perspektywie i przydaje książce atrakcyjności.

Słowo i tekst. T. 2: Język i proces literacki

Jadwiga Stawnicka, red. Piotr Czerwiński

Tom poświęcony jest zagadnieniom podejścia lingwistycznego do słowa artystycznego. Zawiera prace o różnym profilu, zarówno lingwistyczne, jak i literaturoznawcze, a także – częściowo – kulturologiczne, psychologiczne i socjologiczne. Obiektem badawczym jest proces artystyczny i literacki, tworzenia tekstu słowem i poprzez słowo – w poezji, prozie, bajce ludowej i literackiej, pieśniowym folklorze, epistole, fantastyce naukowej i innych tekstach. Autorzy koncentrowali się na tym, co prymarne i ogólne – nie na tekście literackim i nawet nie na słowie w tekście literackim, ale na twórczości słowa i tekstu. Artykuły zostały przedstawione w sześciu częściach: Słowo i myśl; Semantyka świata literacko-przedmiotowego; Pojęcia i kategorie; Koncepty, motywy i paradygmaty; Psychologia i pragmatyka; Środki i zabiegi artystyczne. Granice między nimi są ruchome, względne; w zależności od ukierunkowania obiekt badań, metody, sposób przedstawienia mogą być odniesione do innej części tematycznej.

An English-Polish Dictionary of Linguistic Terms

red. Piotr Kakietek, Anna Drzazga

Słownik An English-Polish Dictionary of Linguistic Terms adresowany jest głównie do studentów neofilologii biorących udział w kursach językoznawczych, oraz do uczestników seminariów magisterskich z zakresu językoznawstwa. Słownik może być także wykorzystany przez nauczycieli języka angielskiego, tłumaczy tekstów z zakresu językoznawstwa i tych, których interesuje praktyczne zastosowanie wyników badań nad językiem. Stanowi dużą pomoc w przyswojeniu i zrozumieniu wielu terminów powszechnie stosowanych w językoznawstwie. Dodatkową korzyścią dla potencjalnego użytkownika Słownika jest możliwość zapoznania się z polskimi odpowiednikami angielskich terminów językoznawczych. Jeśli chodzi o wybór objaśnianych terminów, Słownik nie ogranicza się do konkretnej dziedziny językoznawstwa czy też okresu, ale obejmuje różne dziedziny i szkoły językoznawcze do początku XXI wieku. Przy wyborze terminów uwzględniono powiązania językoznawstwa z innymi dziedzinami nauki. Słownik zawiera pewną ilość terminów z dyscyplin naukowych (np. logika, filozofia, psychologia, etc.), którymi często posługują się lingwiści. W Słowniku znajduje się również polski indeks objaśnianych terminów.