Znaczenie mediów społecznościowych dla samooceny i zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. Perspektywa społeczno-pedagogiczna

Karina Leksy

Celem opracowania jest diagnoza znaczenia mediów społecznościowych dla samooceny, sposobów internetowej autoprezentacji oraz zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. W monografii zaprezentowano wyniki badań własnych potwierdzających m.in., że dla ok. 30-40% młodych dorosłych media społecznościowe stanowią przestrzeń, która w istotny sposób wpływa na postawy względem własnego ciała. Są one bowiem miejscem kreowania własnego wizerunku, źródłem motywacji do podejmowania zachowań ukierunkowanych na poprawę wyglądu ciała i dbania o jego prezencję, ale także przestrzenią społecznych porównań odnoszących się do wyglądu własnego ciała. W konkluzji Autorka podkreśla znaczenie kształtowania silnego "Ja cielesnego" oraz wewnętrznego umiejscowienia kontroli, potrzebę profilaktyki zaburzeń związanych z zaburzeniami wizerunku ciała, interwencji psychoedukacyjnych oraz roli edukacji zdrowotnej w kontekście podjętej w opracowaniu problematyki badawczej.

Romanica Silesiana. No 8. T. 1: Constructions genrées / Gendered Constructions

Zuzanna Szatanik

Motywem wiodącym prezentowanego numeru Romanica Silesiana jest problematyka gender, wciąż wywołująca także w środowisku akademickim żywe dyskusje, o czym świadczy wyjątkowo duża liczba zgłoszonych do przyjętego tematu szkiców. Z tego też względu numer obejmuje dwa tomy, w których artykuły uporządkowano według kryterium językowego: tom 1 zawiera teksty francuskie i angielskie, tom 2 – hiszpańskie i włoskie. Wśród przedstawionych w niniejszym tomie zagadnień, podejmowanych w kontekście literaturoznawstwa, historii sztuki oraz antropologii kultury, można wyróżnić kilka grup tematycznych, takich jak: płeć w debatach parlamentarnych i dyskursie prawnym, gender jako pojęcie socjologiczne, koncept abiektu i cielesności, erotyki i seksualności, konstrukcje kobiecości i męskości, transgresja norm społeczno-kulturowych i obyczajowych.

Jeszcze o artyście (i sztuce): w literaturze, kulturze i nieopodal

Nina Nowara-Matusik

Główną oś naukowej refleksji stanowi w niniejszej książce szeroko rozumiany problem artysty i sztuki w literaturze i kulturze polskiej i niemieckiej. Rozprawy, jakie znajdzie w niej Czytelnik, są zarówno propozycjami odczytań tekstów lepiej i mniej znanych, interpretowanych w większości z perspektywy komparatystycznej, jak i próbami przybliżenia sylwetek twórców historycznych i fikcyjnych, wywodzących się z różnych epok, począwszy od średniowiecza, a kończąc na współczesności.   Nina Nowara-Matusik, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury i Komparatystyki Literackiej Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego. Zainteresowania badawcze: współczesna literatura niemiecka w ujęciu komparatystycznym, literatura niemiecka na Śląsku, literatura kobiet, gender studies, problematyka artysty w literaturze, twórczość Eberharda Hilschera. Wybrane publikacje: Oblicza artystów. W kręgu narracji Eberharda Hilschera (Kraków: Universitas 2016); „da die Tränen der Frauen stark genug sein werden. Zum Bild der Frau im Erzählwerk Ina Seidels (Katowice: Wydawnictwo UŚ 2016). [08.02.2017]

Podróż na Atlantydę. O I tomie "Nowej baśni" Teodora Parnickiego

Filip Mazurkiewicz

Praca jest przede wszystkim drobiazgową analizą I tomu cyklu powieściowego Teodora Parnickiego Nowa baśń, zatytułowanego Robotnicy wezwani o jedenastej. Tak szczegółowo przeprowadzona analiza powieści była niezbędna do jej interpretacji, które przebiegają dwutorowo. Po pierwsze podjęto wątek Ingardenowskich, a szerzej – fenomenologicznych inspiracji, które wpłynęły na pisarstwo Parnickiego. Mamy tu do czynienia z wpływem na przekształcenia gatunkowe powieści historycznej jako tekstu literackiego oraz z wpływem na sposób postrzegania samej historyczności jako tekstowo-nietekstowego korelatu powieści. Literackość jest przez Ingardena traktowana jako pewna granica, która wyznacza status ontologiczny przedmiotów i postaci pojawiających się w dziele literackim, a istotą owej granicy jest zawieszenie asercji sądów wypowiedzianych w tekście. Druga grupa zabiegów interpretacyjnych zmierza do określenia tematyki powieści dziejowej Parnickiego jako powieści o śmierci. Parnicki w swym tekście mozolnie penetruje rozmaite europejskie mity i opowieści dotyczące śmierci, sprawdzając, czy niosą z sobą jakiś wymiar wyjaśniający bądź konsolacyjny. Odpowiedź na tak stawiane pytania jest przecząca. Ostatecznie śmierć pozostaje fenomenem niezrozumiałym, wymykającym się wszelkim próbom rozumienia, czy wyjaśnienia. I z takim przekonaniem Parnicki pozostawia swego czytelnika. Zasadniczym kontekstem interpretacji okazuje się mit Atlantydy, który ma w powieści znaczenie potrójne. Po pierwsze, w sensie dosłownym oznacza mityczny ląd, którego nie można zdobyć, choć bohaterowie próbują tam dopłynąć. Po drugie, odnosi się do niemożliwego do zdobycia lądu „prawdziwej” historii, lądu historii pewnej, historii-bytu. Po trzecie, staje się metaforą śmierci.

The Self Industry: Therapy and Fiction

red. Jarosław Szurman, Agnieszka Woźniakowska, Krzysztof Kowalczyk-Twarowski

Publikacja dotyczy problemów powstałych na styku literatury i psychologii, w szczególności terapeutycznej funkcji tekstów, zarówno w odniesieniu do ich autorów, jaki i do czytelników. Autorzy poszczególnych artykułów poddają analizie różnorodne teksty kultury powstałe w dziewiętnastym i w dwudziestym wieku, pokazując, że nie tylko psychologia dostarcza narzędzi do odczytania (niekiedy na nowo) tekstów literackich, ale i literatura pomaga w zrozumieniu problemów z dziedziny psychologii.

Czytaj po polsku. T. 4: Stefan Żeromski: "Siłaczka", "Rozdziobią nas kruki, wrony...". Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Wyd. 3

oprac. Agnieszka Szol

Edycja dla początkujących (poziom podstawowy A2). Niniejsze książeczki to materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego, przeznaczone dla osób początkujących (każde opracowanie składa się z 300 słów), które chcą poznać polską klasykę literacką i wzbogacić swój zasób słownictwa. Książeczki zawierają streszczenia nowel oraz zestawy ćwiczeń, których celem jest doskonalenie już zdobytej przez obcokrajowców szeroko pojętej wiedzy językowej oraz ogólnokulturowej. W każdym tomie pomieszczono słownik zawierający wszystkie wyrazy użyte w tekstach opowiedzianych nowel (w formach gramatycznych, w jakich zostały użyte w tekście, i wzbogacone o gramatyczne informacje, np. formy podstawowe, tj. słownikowe, czy rekcje, a więc wiadomości przydatne dla osób uczących się języka polskiego).

De-Shamed. Feminist Strategies of Transgression: The Case of Lorna Crozier's Poetry

Zuzanna Szatanik

Książka Zuzanny Szatanik poświęcona jest strategiom wykraczania poza doświadczenie wstydu, które stanowi nieodłączny komponent wytworzonego przez kulturę zachodnią konstruktu „kobiety”. Rozważania teoretyczne, dotyczące wstydu jako wykorzystywanego przez dyskursy androcentryczne zjawiska kulturowego, autorka ilustruje swoimi analizami wybranych wierszy współczesnej kanadyjskiej poetki Lorny Crozier. Część teoretyczna De-shamed… lokuje się na pograniczu studiów feministycznych i psychologicznych studiów nad afektem (tzw. psychologii wstydu). Trzeci z obecnych w pracy teoretycznych dyskursów wywodzi się z pojęcia „kanadyjskości”, czy też kanadyjskiej tożsamości, przez wielu badaczy łączonego również z teorią queer. Zawarte w rozdziałach interpretacyjnych rozważania, które ilustrują zastosowanie pojęcia kobiecego wstydu w praktyce analitycznej, prowadzą do konkluzji o możliwej zmianie istniejących teorii feministycznych lub uzupełnieniu ich o stanowisko nowe. Feministyczna teoria wstydu, której zręby buduje niniejsza praca, stanowi propozycję nieco innego niż dotąd spojrzenia na główny obiekt badań studiów feministycznych – kobietę i relacje, w jakie wchodzi ona we współczesnym świecie.

Doświadczając. Szkice o twórczości (anty)modernistycznej

red. Ewa Bartos, Michał Kłosiński

Publikacja jest adresowana do badaczy literatury zainteresowanych nowymi i odkrywczymi interpretacjami tekstów XX-wiecznych. Zaletą książki jest jej wielogłosowość i zróżnicowanie tematyczne, w jej skład wchodzą teksty zorientowane tak teoretycznie jak i historycznie. Szerokie spektrum interpretacji jakich podejmują się młodzi badacze stanowi ciekawy zapis ich doświadczeń lekturowych (m.in. Samuela Becketta, Jarosława Marka Rymkiewicza, Andrzeja Sosnowskiego, Andrzeja K. Waśkiewicza, Tadeusza Różewicza, Brunona Schulza) związanych z próbą reinterpretacji klasycznych tekstów z perspektywy teorii i filozofii postmodernizmu ze szczególnym zwróceniem uwagi na rolę doświadczenia i egzystencji w literaturze.

Grając przeszłością i przyszłością. Rosyjska fantastyka alternatywna i socjologiczna

Andrzej Polak

Książka, poświęcona dwóm popularnym ostatnimi czasy odmianom fantastyki (historia alternatywna i fantastyka socjologiczna), skierowana jest do badaczy i miłośników tego rodzaju pisarstwa. W poszczególnych rozdziałach autor przypomina historię wspomnianych gatunków, określa ich pole znaczeniowe, wskazuje na najbardziej reprezentatywne przykłady. Fantastyka alternatywna i socjologiczna rozpatrywane są w połączeniu z innymi gatunkami oraz przemianami zachodzącymi w fantastyce i literaturze w ogóle. Sporo miejsca poświęca się zjawiskom wyróżniającym fantastykę rosyjską – liberpunkowi, fantastyce imperialnej, prawosławnej, dystopii. Wszystkie omawiane gatunki i odmiany tematyczne zestawiane są z dziedzinami wykraczającymi poza ramy literatury, dotyczącymi funkcjonowania społeczeństw – polityką, gospodarką (globalizacja), ideologią. W tym celu autor, oprócz ustaleń badaczy i krytyków literackich, korzysta z prac socjologów, politologów, filozofów i polityków (ideologów). Zabieg ten umożliwia obserwację współczesnej fantastyki rosyjskiej w szerszej perspektywie i przydaje książce atrakcyjności.

Fotografia osobowości. Wizerunek osób o cechach ciemnej triady osobowości

Magdalena Hyla

Publikacja jest efektem refleksji i badań nad powiązaniami między „ciemnymi” cechami osobowości ludzi a ich preferencjami do autoprezentacji na fotografii oraz nad tym, w jaki sposób są oni na podstawie zdjęć odbierani. Książka zawiera przegląd literatury na temat ciemnej triady osobowości (psychopatii, makiawelizmu i narcyzmu) oraz wizerunku w kontekście autoprezentacji i percepcji innych, w tym percepcji na podstawie fotografii, oraz opis przeprowadzonych badań własnych. Jest skierowana do osób zainteresowanych tematyką autoprezentacji, ciemnej triady osobowości oraz badaniami psychologicznymi wykorzystującymi fotografię jako medium.

Słowo i tekst. T. 2: Język i proces literacki

Jadwiga Stawnicka, red. Piotr Czerwiński

Tom poświęcony jest zagadnieniom podejścia lingwistycznego do słowa artystycznego. Zawiera prace o różnym profilu, zarówno lingwistyczne, jak i literaturoznawcze, a także – częściowo – kulturologiczne, psychologiczne i socjologiczne. Obiektem badawczym jest proces artystyczny i literacki, tworzenia tekstu słowem i poprzez słowo – w poezji, prozie, bajce ludowej i literackiej, pieśniowym folklorze, epistole, fantastyce naukowej i innych tekstach. Autorzy koncentrowali się na tym, co prymarne i ogólne – nie na tekście literackim i nawet nie na słowie w tekście literackim, ale na twórczości słowa i tekstu. Artykuły zostały przedstawione w sześciu częściach: Słowo i myśl; Semantyka świata literacko-przedmiotowego; Pojęcia i kategorie; Koncepty, motywy i paradygmaty; Psychologia i pragmatyka; Środki i zabiegi artystyczne. Granice między nimi są ruchome, względne; w zależności od ukierunkowania obiekt badań, metody, sposób przedstawienia mogą być odniesione do innej części tematycznej.

Adaptacje biografii i twórczości Josepha Conrada w kulturze współczesnej

Agnieszka Adamowicz-Pośpiech

Współcześnie adaptacje są kulturowo wszechobecne. Książka podejmuje temat szeroko pojętych adaptacji w odniesieniu do postaci Josepha Conrada. Podstawą większości definicji adaptacji jest to, że to utwór literacki stanowi zalążek adaptacji, natomiast Autorka udowadnia, że również biografie pisarzy stały się pełnoprawnym tekstem kultury i, podobnie do tekstów literackich, mogą być poddawane adaptacjom. Życiorys Josepha Conrada-Korzeniowskiego stanowi bogaty materiał adaptacyjny, w którym wątki sensacyjne nakładają się na awanturniczo-przygodowe, a dramatyczne (także miłosne) przeplatają z komediowymi. Nie dziwi więc, że wielu artystów sięgało do tego arsenału motywów, wybierając ulubione epizody i fabularyzując je, przetwarzało w swoich dziełach. Publikacja stanowi analizę transformacji sylwetki Conrada (i jego dzieł) przez współczesnych artystów w obrębie 5 kategorii: powieści graficznych (Jądro ciemności. Powieść graficzna C. Anyango i D.Z. Mairowitza, Kongo T. Tirabosco i Ch. Perrissina, Joseph Conrad’s Heart of Darkness P. Kupera oraz Au coeur des ténèbres S. Miquela i L. Godarta), komiksu (Niesamowite opowieści J. Conrada, Ł. Godlewskiego i M. Jasińskiego), literackich zawłaszczeń (Serce ciemności J. Dukaja, Dżozef J. Małeckiego, Warunek E. Rylskiego), sztuk teatralnych (Conrad I. Villqista, Wyspiański/Conrad T. Mana), scenariuszy filmowych i słuchowisk radiowych (Zwycięstwo H. Pintera). Na zakończenie przedstawiono obecność figury Conrada w kontekście współczesnego brandingu i prześledzono, jakie czynniki sprzyjają budowaniu silnej marki „Conrad” w polskiej kulturze współczesnej. Przeprowadzone analizy udowadniają, że nie tylko dzieła pisarza, ale również jego biografia jako tekst kultury są obecne w kulturze współczesnej, stanowiąc atrakcyjne i obfite źródło adaptacji.

Polsko-słoweński dialog międzykulturowy. Slovensko-poljski medkulturni dialog

Red. Monika Gawlak, Nikolaj Jež, Leszek Małczak, współpraca red. Tina Jugović

W tomie poruszono ważne zagadnienia polsko-słoweńskiego dialogu międzykulturowego, zwracając uwagę na jego wielotorowość. Prezentowane teksty, zgromadzone w pięciu częściach, z których każda dotyczy innego typu relacji, często pogłębiają i uzupełniają dotychczasową refleksję na ten temat, niektóre odkrywają nieznane jeszcze obszary polsko-słoweńskiego dialogu. W pierwszej części znalazły się teksty omawiające polsko-słoweńskie kontakty bezpośrednie, doświadczenia stanowiące rys biograficzny i związane z różnego rodzaju wędrówką. Autorzy artykułów zebranych w drugiej części przedstawiają związki intertekstualne w sferze tematów i struktur literackich między pisarzami polskimi i słoweńskimi. Problematyka artykułów zamieszczonych w trzeciej części obejmuje tłumaczenia literackie, które stanowią ważny przejaw polsko-słoweńskiego i słoweńsko-polskiego dialogu międzykulturowego, są wyrazem potrzeby zbliżania się obu kultur oraz przekładania ich przez medium literatury. Dialog międzykulturowy na poziomie struktur językowych, treściowych i wyrażeniowych jest tematem przewodnim artykułów zebranych w czwartej części tomu. Teksty w ostatniej części koncentrują się na zagadnieniach edukacji, promocji języka i kultury obu krajów, współpracy w obszarze szkolnictwa wyższego, a także na wybranych aspektach polityki językowej w zakresie szkolnictwa wyższego w Polsce i Słowenii. Tom Polsko-słoweński dialog międzykulturowy jest pokłosiem pierwszej w Polsce i na świecie wyłącznie słowenistycznej konferencji naukowej poświęconej kontaktom kulturalnym pomiędzy Polską i Słowenią.

Sarmackie theatrum. T. 5: Między księgami

red. Maria Barłowska, Marzena Walińska

Publikowany piąty tom wydawnictwa Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki zgodnie ze swym tytułem – Między księgami – odnosi się do szeroko pojmowanego procesu powstawania książki w okresie staropolskim, jej kolejnych edycji, ramy wydawniczej itp. Artykuły pomieszczono w trzech częściach. Autorzy omawiają w nich takie kwestie, jak: wybór i umiejscowienie w książce elementów ramy literacko-wydawniczej oraz wpływ wzajemnych oddziaływań autorów, nakładców, tłumaczy, drukarzy, a także rytowników i czytelników na kształtowanie się owej ramy; pierwodruk Kupca M. Reja i przyczyna różnych rozwiązań transkrypcyjnych w dawniejszych wydaniach; problem odbiorcy dzieła; zagadka autorstwa Muzy gór wielickich; przekłady P. Kochanowskiego w świetle współczesnych mu wydań Orlanda Szalonego i Jerozolimy wyzwolonej; edycja, poetyka i recepcja Wojska serdecznych afektów H. Falęckiego; problem staropolskich kradzieży literackich; rękopiśmienne i drukowane dedykacje do Biblii gdańskiej; charakter i funkcje elementów ramy wydawniczej tomików poetyckich W. Kochowskiego; treść i funkcje przypisów w młodzieńczej twórczości A. Mickiewicza; mechanizmy przygotowywania i odczytywania tekstów klasyków w renesansie; model lektury intensywnej propagowany w De ratione libros cum profectu legendi F. Sacchiniego; dzieje recepcji poradnika medytacji hiszpańskiego franciszkanina D. de Estella. Na osobną uwagę zasługuje artykuł na temat inskrypcji dotyczących bibliotek i książek, pomieszczonych w zbiorze N. Chytraeusa. Rozprawa ta ma charakter źródłowy, podaje teksty omawianych transkrypcji w wersji oryginalnej i przekładzie polskim.

Polské národnostní školství na Zaolší (Polskie szkolnictwo narodowościowe na Zaolziu)

Lucie Zormanová

Celem niniejszej publikacji było podsumowanie, najważniejszych faktów na temat szkolnictwa na terenie Śląska Cieszyńskiego, przede wszystkim szkolnictwa polskiego, od początku jego istnienia do dnia dzisiejszego. W tym celu przeprowadzono analizę materiałów i dokumentów, wykorzystano również analizę danych statystycznych. Przeprowadzono także badanie empiryczne w celu opisania charakterystyki uczniów, którzy uczęszczają do szkół z polskim językiem nauczania na Zaolziu i dzieci, które uczęszczają do przedszkól z polskim językiem nauczania na Zaolziu.

Światy wartości u progu pandemii. Socjologiczne studium społeczności miejskiej

Wojciech Świątkiewicz

Dyskusje i spory wokół wartości oraz sposobów ich praktykowania są zawsze sporami o człowieka i kształty tworzonej przezeń kultury. Książka nawiązuje do autorskiej części badań terenowych interdyscyplinarnego projektu studiów przygotowujących monografię Zabrza. Część pierwsza prezentuje socjologiczne komentarze dotyczące aksjologicznych identyfikacji mieszkańców miasta oraz kultury moralnej ujmowanej w perspektywie akceptacji wartości oraz ich relatywizacji. Część druga charakteryzuje kulturowe wzory miejskiej religijności oraz podejmuje kwestię aktualizacji wartości religijnych i praktyk religijnych w sytuacji spowodowanej wybuchem globalnej pandemii.