Zastosowanie winpocetyny w zawrotach głowy nieukładowych u pacjenta z wielochorobowością. Opis przypadku

Joanna Bielewicz

Zawroty głowy nieukładowe to częsta dolegliwość w populacji osób starszych, mająca negatywny wpływ na jakość ich życia. Ważnym problemem stają się u osób z wielochorobowością, przyjmujących wiele leków. Ograniczają zdolność samodzielnego funkcjonowania oraz mogą powodować upadki, a w ich następstwie złamania kości i urazy głowy. Pacjent z zawrotami głowy nieukładowymi wymaga szczegółowej i wielokierunkowej diagnostyki. Ze względu na subiektywność i niecharakterystyczność zgłaszanych dolegliwości zlecane badania mają na celu wykluczenie zagrażających życiu i zdrowiu schorzeń lub znalezienie przyczyny potencjalnie uleczalnej. Wybór leczenia powinien uwzględniać prawdopodobny powód dolegliwości i możliwy wpływ na inne schorzenia bądź przyjmowane leki. Stosowanie winpocetyny w monoterapii lub terapii skojarzonej jest propozycją leczenia wartą rozważenia w populacji osób starszych z wielochorobowością.

4 profile pacjentów, u których wybieram pantoprazol

Maria Janiak

Na rynku farmaceutycznym spośród olbrzymiej grupy inhibitorów pompy protonowej nadal wybierany przez lekarzy jest pantoprazol. Przedstawiono 4 profile pacjentów, u których warto wybrać w leczeniu pantoprazol.

Kiedy z punktu widzenia internisty warto zastosować acemetacynę?

Daniel Śliż

Niesteroidowe leki przeciwzapalne są powszechnie stosowane w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych w różnych schorzeniach. Częstość i nasilenie bólu wzrastają wraz z wiekiem, co sprawia, że osoby starsze są bardziej zależne od leczenia przeciwbólowego. Celem tego podsumowania jest przedstawienie skuteczności i profilu bezpieczeństwa acemetacyny w porównaniu z innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. Acemetacyna wyróżnia się dobrym profilem bezpieczeństwa i skutecznością w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych. Oprócz hamowania COX-1 i COX-2 lek ten wpływa również na mediatory stanu zapalnego, takie jak histamina i bradykinina. Badania wykazały, że acemetacyna ma podobną skuteczność przeciwzapalną jak indometacyna, ale powoduje mniej działań niepożądanych dotyczących m.in. układu pokarmowego. Porównania z diklofenakiem także wykazały przybliżone działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Skuteczność terapeutyczna acemetacyny została zaobserwowana przy dawkach 60 mg 3 razy dziennie, co odpowiadało 50 mg diklofenaku, przy jednoczesnym istotnie mniejszym ryzyku działań niepożądanych dotyczących układu pokarmowego. Ponadto zrównoważone wydalanie acemetacyny, gdzie 60% jest eliminowane przez wątrobę, a mniejsza część przez nerki, przyczynia się do jej lepszego profilu bezpieczeństwa. Podczas wyboru i ustalania dawkowania odpowiedniego niesteroidowego leku przeciwzapalnego ważne jest uwzględnienie czynników dotyczących pacjenta, takich jak: spożycie alkoholu, otyłość, wiek i choroby towarzyszące. Należy również brać pod uwagę właściwości farmakokinetyczne tych leków, jak rozpuszczalność w tłuszczach lub wodzie, w przypadku pacjentów o określonym składzie ciała bądź w stanie odwodnienia. Acemetacyna jako niesteroidowy lek przeciwzapalny jest opcją terapeutyczną wartą rozważenia.

Stwardnienie rozsiane a planowanie rodziny

Beata Zakrzewska-Pniewska

Przyjmuje się, że w praktyce problematyka planowania rodziny dotyczy przede wszystkim kobiet. Jednocześnie wiadomo, że stwardnienie rozsiane występuje u nich nawet trzykrotnie częściej niż u mężczyzn, przy czym średnio początek choroby u kobiet ma miejsce ok. 34. r.ż., zatem przypada na wiek rozrodczy. Szacuje się, że w blisko 40-tysięcznej populacji chorych na SM 20-30 tys. stanowią kobiety. Dlatego istotna jest znajomość zasad, a zwłaszcza ograniczeń, stosowania leków zarejestrowanych do terapii SM u kobiet planujących ciążę, będących w ciąży oraz karmiących. Poradnik omawia meandry farmakoterapii w tej grupie chorych. Jest on znakomitym źródłem wiedzy zarówno dla lekarzy, jak i pacjentów.

Drabina analgetyczna WHO jako złoty standard farmakoterapii bólu

Agnieszka Sękowska

Leczenie bólu należy do głównych problemów współczesnej medycyny, a leki przeciwbólowe są najczęściej stosowaną grupą leków w praktyce klinicznej. Leczenie bólu opiera się na kilku zasadach. Jedną z nich jest stosowanie analgezji multimodalnej. Metoda ta polega na racjonalnym kojarzeniu leków przeciwbólowych o uzupełniających się mechanizmach działania. Pozwala to na poprawę jakości analgezji, a także poprawę tolerancji i bezpieczeństwa leczenia, jak również na zwiększenie siły analgezji w stosunku do leków podawanych w monoterapii. Uznanym i skutecznym skojarzeniem leków przeciwbólowych jest połączenie tramadolu z paracetamolem czy diklofenaku z omeprazolem.

Dlaczego warto stosować rozuwastatynę i ezetymib w jednej tabletce?

Piotr Dobrowolski

Leczenie statyną i ezetymibem stanowi trzon terapii hipercholesterolemii. Połączenie statyny z ezetymibem pozwala na obniżenie cholesterolu LDL o 65% od wartości wyjściowej. Niestety m.in. z powodu braku stosowania się do zaleceń i częstego pomijania przyjmowania leków nadal duża grupa pacjentów nie osiąga celów terapii hipolipemizującej. Dlatego też uproszczenie schematu leczenia i połączenie statyny i ezetymibu w jedną tabletkę może być kluczem do sukcesu w obniżeniu stężenia cholesterolu LDL, a co więcej - w obniżeniu ryzyka sercowo-naczyniowego pacjentów.

Depresja a społeczeństwo

Tadeusz Parnowski

Książka przedstawia duże międzynarodowe badania środowiskowe oceniające problematykę i uwarunkowania depresji w różnych kulturach i w różnym wieku, a także jej charakterystykę kliniczną i sposoby leczenia. Omawia psychologiczne teorie depresji, jej kontekst rozwojowy i rodzinny oraz psychologiczne, społeczno-ekonomiczne i egzystencjalne czynniki ryzyka choroby. Opracowanie ukazuje różne oblicza depresji na różnych etapach życia człowieka, począwszy od wczesnego dzieciństwa do późnej starości. Treści te zostały wzbogacone opisami przypadków, z którymi autorzy spotkali się w swojej praktyce klinicznej jako psychoterapeuci. Publikacja będzie cennym uzupełnieniem wiedzy dla lekarzy psychiatrów i innych specjalności, a także psychologów i wszystkich osób zainteresowanych tą tematyką.

Dlaczego warto rozważyć iniekcje domięśniowe na pierwszych etapach terapii?

Ewa Walewska

W pracy opisano sposoby poprawienia skuteczności i bezpieczeństwa leczenia bólu przy użyciu meloksykamu. Główny nacisk położono na uzyskanie szybkiego efektu terapeutycznego dzięki zastosowaniu podania domięśniowego oraz wzmocnienie efektu analgetycznego przez dodanie witaminy B12.

Choroba Parkinsona ze współistniejącym zespołem lęku uogólnionego - opis przypadku

Jerzy Leszek

Choroba Parkinsona, występująca najczęściej między 50. r.ż. a 60. r.ż., średnio w wieku 58 lat, to postępująca choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego o globalnym znaczeniu i poważnych konsekwencjach dla zdrowia publicznego. Do jej głównych objawów należą: drżenie występujące w spoczynku, sztywność mięśni oraz bradykinezja, tj. spowolnienie ruchowe (tzw. triada parkinsonowska). Zmiany zanikowe istoty czarnej zlokalizowanej w śródmózgowiu, odpowiedzialnej za wytwarzanie dopaminy, przyczyniają się do wystąpienia symptomów tej choroby. Pacjenci z chorobą Parkinsona cierpią na różne objawy pozamotoryczne, które często mają charakter zaburzeń psychicznych, szczególnie lęku napadowego lub uogólnionego. Autor przedstawia przypadek 63-letniego mężczyzny z rozpoznaną przed 4 laty chorobą Parkinsona o dość znacznym nasileniu. Pogłębiało się osłabienie lewych kończyn (górnej i dolnej) oraz ogólne spowolnienie ruchów, następnie w pełni rozwinął się zespół niespokojnych nóg (specyficzne doznania czuciowe w obrębie stóp i podudzi w godzinach wieczornych i nocnych, zmniejszające się chwilowo podczas poruszania, chodzenia, naciągania mięśni). Około 6 miesięcy temu pojawiły się napady lęku i niepokoju, a także w pełni rozwinięty zespół lęku uogólnionego. W leczeniu zastosowano połączenie lewodopy z karbidopą oraz pregabaliną, po czym po ok. 8 tygodniach uzyskano zmniejszenie spowolnienia i sztywności, jak również znaczną redukcję niepokoju i lęku.

3 profile pacjentów, w leczeniu których wybieram metronidazol

Anita Gąsiorowska

W pracy przedstawiono 3 profile pacjentów z różnymi chorobami przewodu pokarmowego, u których można uzyskać korzyści z zastosowania metronidazolu.

Zarys otoneurologii tom 2

Waldemar Narożny, Henryk Skarżyński

W podręczniku w sposób logiczny i przejrzysty opisano niełatwe zagadnienia anatomii, fizjologii i patofizjologii, ambulatoryjnej i klinicznej, diagnostyki neurologicznej, otolaryngologicznej, audiologicznej i radiologicznej układu równowagi. Wyodrębnione są rozdziały przedstawiające różnice kliniczne między zawrotami głowy wieku dziecięcego a występującymi u osób w wieku podeszłym. Ważną, obszerną, napisaną w oparciu o najnowsze piśmiennictwo oraz doświadczenia własne Autorów część podręcznika stanowią rozdziały poświęcone leczeniu zaburzeń przedsionkowych. Jest ono wielokierunkowe (transtympanalne, farmakologiczne, chirurgiczne), a wybór sposobu leczenia zależy w dużej mierze od wyniku postępowania diagnostycznego. Większość zawrotów głowy i zaburzeń równowagi jest leczona zachowawczo, głównie farmakologicznie. Szczególnie wartościowe, zwłaszcza dla lekarzy otochirurgów, są informacje zawarte w rozdziale omawiającym diagnostykę i terapię zawrotów głowy pochodzenia jatrogennego. Integralną część terapii zawrotów głowy stanowi rehabilitacja. Poświęcony jest jej jeden z końcowych rozdziałów monografii. Książkę zamykają dwa rozdziały omawiające problemy napotykane przez lekarzy wielu specjalności w procesie orzekania niepełnosprawności w chorobach otoneurologicznych. Podręcznik Zarys otoneurologii wypełnia znaczącą lukę na polskim rynku wydawniczym dotyczącą opracowań poruszających wszechstronne problemy związane z zaburzeniami przedsionkowymi. Stanowi ważne źródło informacji zarówno dla lekarzy otolaryngologów, neurologów, audiologów, foniatrów, jak i lekarzy rodzinnych, radiologów oraz rehabilitantów. Skierowany jest także do przyszłych adeptów sztuki lekarskiej - studentów wydziałów medycznych polskich uniwersytetów.

Zastosowanie etorykoksybu w chorobach układu ruchu - doświadczenia ośrodka warszawskiego

Robert Rupiński

Etorykoksyb - selektywny inhibitor COX-2 (koksyb) - został zarejestrowany w leczeniu choroby zwyrodnieniowej, reumatoidalnego zapalenia stawów, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (spondyloartropatia) oraz dny moczanowej. Silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne etorykoksybu zostało potwierdzone w randomizowanych badaniach klinicznych obejmujących duże grupy pacjentów. Etorykoksyb w porównaniu z klasycznymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi charakteryzuje się blisko 2-krotnie niższym ryzykiem poważnych działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego. Jednocześnie, podobnie jak w przypadku innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, terapia etorykoksybem jest przeciwwskazana u pacjentów z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym.

Inhibitory Konwertazy Angiotensyny

Piotr Jędrusik, Jacek Lewandowski

Celem opracowania jest przedstawienie współczesnego stanu wiedzy na temat inhibitorów konwertazy angiotensyny w postaci problemów klinicznych, które mają największe znaczenie dla lekarzy praktyków. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę są jedną z najczęściej stosowanych grup leków kardiologicznych. Pierwszy inhibitor konwertazy - kaptopril, został opracowany przed ponad 30 laty, a od tego czasu do praktyki klinicznej wprowadzono już kilkanaście leków należących do tej grupy.

Niedrożność dróg łzowych

Marek Rękas, Rafał Nowak

Podręcznik Niedrożność dróg łzowych – podstawy diagnostyki i leczenia, powstał w odpowiedzi na lukę w polskim piśmiennictwie dotyczącą diagnozowania i terapii schorzeń układu łzowego, będących niezwykle istotnymi zagadnieniami z punktu widzenia jakości życia pacjenta. To pierwsza publikacja w języku polskim, która w sposób kompleksowy dostarcza wszystkich informacji niezbędnych do prawidłowej diagnostyki i leczenia pacjenta zgłaszającego dolegliwości w postaci patologicznego łzawienia. Książka kierowana jest do lekarzy wszystkich specjalności, szczególnie jednak przeznaczona jest dla lekarzy specjalizujących się i specjalistów w dziedzinie okulistyki, którzy najczęściej w codziennej praktyce spotykają pacjentów z patologicznym łzawieniem. Stanowi wynik wieloletniej pracy zespołu Kliniki Okulistyki Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie, który we współpracy z ośrodkami w Poznaniu (Oddział Okulistyczny Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego im. Józefa Strusia) i Indiach (Govindram Seksaria Institute of Dacryology, LV Prasad Eye Institute) wprowadził do polskiej medycyny najnowsze metody diagnostyczno-terapeutyczne dotyczące układu łzowego, stając się głównym ośrodkiem zajmującym się tą tematyką w Polsce.

Ozanimod w terapii rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego - opisy przypadków

Robert Bonek

Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą, zapalną, autoimmunologiczną i neurozwyrodnieniową chorobą ośrodkowego układu nerwowego charakteryzującą się obecnością zmian demielinizacyjnych rozsianych w przestrzeni i czasie. Jedną z opcji terapeutycznych mających zastosowanie w leczeniu modyfikującym przebieg choroby są modulatory receptora sfingozyno-1-fosforanu. Ozanimod jest nowym selektywnym modulatorem sfingozyno-1-fosforanu o potwierdzonej wysokiej skuteczności i bezpieczeństwie leczenia. Przedstawione przypadki chorych leczonych ozanimodem potwierdzają wcześniejsze wyniki badań w zakresie skuteczności i bezpieczeństwa tego leku w populacji chorych zarówno z wczesnym, jak i zaawansowanym rzutowo-remisyjnym stwardnieniem rozsianym.

Przypadki kliniczne w ginekologii

Mirosław Wielgoś, Paweł Kamiński

Publikacja jest zbiorem najciekawszych przypadków klinicznych z zakresu ginekologii. Ich autorami są doświadczeni lekarze z całej Polski, którzy w swoim codziennym życiu zawodowym mieli już okazję zetknąć się z wieloma trudnymi i skomplikowanymi sytuacjami klinicznymi. Książka napisana została w nowoczesny sposób z zastosowaniem systematyki stosowanej w odpowiednich rekomendacjach towarzystw naukowych. Publikację tę adresujemy do studentów i lekarzy, którzy dopiero rozpoczęli szkolenie z zakresu ginekologii . Będzie to także pouczająca lektura dla lekarzy pokrewnych specjalności – omawiane problemy nierzadko mają bowiem charakter interdyscyplinarny.

Sitagliptyna w skojarzeniu z metforminą XR w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 2

Katarzyna Cyganek

Sitagliptyna jest pierwszą zarejestrowaną na rynku gliptyną, stąd jest najlepiej spośród nich poznana pod kątem skuteczności, tolerancji i bezpieczeństwa. To selektywny inhibitor enzymu peptydazy DPP-4. W monoterapii obniża stężenie HbA1c o 0,6-0,8%. W porównaniu z placebo i PSM terapia sitagliptyną cechuje się mniejszym ryzykiem hipoglikemii. Sitagliptyna ma największy spośród gliptyn wpływ anorektyczny, co powoduje niewielki spadek masy, a to z kolei jest korzystne u pacjenta z cukrzycą. Stosowanie sitagliptyny korzystnie wpływa także na poprawę innych czynników ryzyka kardiometabolicznego: zmniejszenie stężenia triglicerydów i poprawę profilu lipidowego oraz obniża skurczowe ciśnienie tętnicze krwi. Stosowana może być w monoterapii, w terapii skojarzonej lub jako leczenie uzupełniające w stosunku do insuliny. Dostępne na rynku preparaty dwulekowe (sitagliptyna w połączeniu z metforminą o przedłużonym uwalnianiu) poprawiają dodatkowo tolerancję leczenia metforminą oraz zwiększają komfort pacjenta, umożliwiając stosowanie leku złożonego raz dziennie.

Liraglutyd - jak osiągnąć cele terapeutyczne - miesiąc, rok czy terapia przewlekła?

Marta Walczak

Podstawową zasadą leczenia choroby otyłościowej jest leczenie kompleksowe. Cele terapii powinny być indywidualnie dobierane do pacjenta i zależeć przede wszystkim od chorób współistniejących oraz ewentualnie występujących powikłań. Analogicznie do innych chorób przewlekłych, m.in.: nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, przewlekłych zespołów wieńcowych, strategia leczenia choroby otyłościowej powinna obejmować metody niefarmakologiczne, farmakoterapię oraz, w razie braku skuteczności, leczenie operacyjne. Rekomendowany czas trwania farmakoterapii wynosi min. 12 miesięcy. Liraglutyd działa centralnie na neurony proopiomelanokortyny (POMC)/CART, zwiększając uczucie sytości oraz zmniejszając głód, z przejściowym efektem zmniejszającym opróżnianie żołądka, dzięki czemu kontroluje łaknienie. Spośród wielu korzystnych cech liraglutydu do udokumentowanych i szczególnie ważnych z klinicznego punktu widzenia zalicza się: pozytywny wpływ na zaburzenia gospodarki węglowodanowej, działanie kardioprotekcyjne na zmniejszenie ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawału lub udaru niezakończonego zgonem oraz zmniejszenie ciśnienia skurczowego u osób z nieprawidłową glikemią bądź bez niej w stosunku do placebo.

11 faktów o wenlafaksynie

Marcin Siwek

Wenlafaksyna należy do grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny o blisko 30 razy silniejszym powinowactwie do transportera serotoniny. W praktyce przekłada się to na ewolucję mechanizmu, siły działania oraz profilu terapeutycznego wraz z dawką. W pracy zaprezentowano praktyczne możliwości wykorzystania tej cechy wenlafaksyny w różnych sytuacjach klinicznych.

Nowoczesne leczenie pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i przewlekłym zespołem wieńcowym

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Na nadciśnienie tętnicze choruje ok. 1,2 mld mieszkańców globu. Wśród tych pacjentów mniej niż połowa jest skutecznie leczona. Zła kontrola ciśnienia tętniczego przyczynia się do rozwoju powikłań takich jak udar mózgu czy choroba wieńcowa. Chory z takimi powikłaniami staje się automatycznie pacjentem bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego, a tym samym wymaga spersonalizowanego i skutecznego leczenia, już nie tylko nadciśnienia, ale również jego powikłań. Mimo zaawansowania choroby modyfikacja stylu życia oraz prawidłowy dobór farmakoterapii mogą uchronić chorego przed rozwojem niewydolności serca oraz zapobiec ostrym incydentom sercowo-naczyniowym.

Rola wczesnej diagnozy i leczenia stwardnienia rozsianego

Mariola Świderek-Matysiak

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) jest uważane za najczęstszą nabytą chorobę demielinizacyjną ośrodkowego układu nerwowego. SM jest chorobą, na którą zapadają ludzie młodzi, najczęściej między 20. r.ż. a 40. r.ż. Diagnostyka SM jest złożona, należy w niej uwzględnić przeszłość chorobową, wywiad rodzinny, obraz kliniczny, obraz radiologiczny oraz wyniki badań laboratoryjnych krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Obecnie w diagnostyce są stosowane kryteria diagnostyczne McDonalda z 2017 r., które pozwalają wcześnie postawić diagnozę. Wprowadzenie leczenia modyfikującego przebieg SM jak najwcześniej chroni chorych przed kolejnymi rzutami, zmianami radiologicznymi w mózgu i rdzeniu kręgowym, ale również przed zanikami mózgu i niepełnosprawnością.

Zaburzenia erekcji - punkt widzenia kardiologa

Artur Mamcarz, Marcin Wełnicki

Schorzenia układu sercowo-naczyniowego są powszechnym zjawiskiem, podobnie jak: otyłość, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. Wpływają one negatywnie na wszystkie sfery naszego życia, w tym również na nasze życie seksualne. Obecnie najlepiej poznane są wzajemne zależności pomiędzy występowaniem zaburzeń erekcji i chorób układu sercowo-naczyniowego. Zaburzenia erekcji mogą być nie tylko powikłaniem chorób układu sercowo-naczyniowego, lecz także ich wczesnym rewelatorem. Mogą być jednak także działaniem niepożądanym niektórych leków kardiologicznych. Tymi zagadnieniami zajmuje się kardioseksuologia. Być może jednak jeszcze ważniejszym zagadnieniem jest bezpieczeństwo leczenia zaburzeń erekcji u pacjentów kardiologicznych.

Nowoczesne leczenie cukrzycy

Krzysztof Pawlaczyk, Stanisław Czekalski, Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz

Monografia ,,Nowoczesne leczenie cukrzycy. Leki inne niż insulina” stanowi kompendium wiedzy na temat jednej z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych – cukrzycy. To znakomity przewodnik pełen praktycznych wskazówek dotyczących optymalnego postępowania z tą chorobą. Uwzględnia najnowsze wytyczne dotyczące leczenia cukrzycy według PTD 2020. Autorzy omawiają tradycyjne terapie, koncentrują się na lekach najnowszej generacji oraz wskazują na nowe rozwiązania terapeutyczne, zwracając szczególną uwagę na kwestie ryzyka sercowo-naczyniowego i konieczności interdyscyplinarnego podejścia do pacjenta z cukrzycą typu 2. Podręcznik ten powinien znaleźć się w bibliotece nie tylko każdego diabetologa, lecz także lekarzy innych specjalności, studentów medycyny i dietetyków.

Znaczenie różnych metod pomiaru ciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży z nadciśnieniem tętniczym

Ewa Wojciechowska , Jacek Lewandowski

Powikłania nadciśnienia tętniczego w ciąży są najczęstszymi i najistotniejszymi przyczynami zachorowalności i umieralności okołoporodowej zarówno matek, płodów, jak i noworodków. Odpowiadają za blisko 20% zgonów matek i 16% zgonów noworodków na całym świecie. Aby uniknąć powikłań nadciśnienia tętniczego w ciąży, konieczna jest wczesna kontrola ciężarnych, w tym regularne pomiary ciśnienia tętniczego, wczesne wykrywanie choroby nadciśnieniowej i skuteczne jego leczenie. Obecnie najczęściej pomiary ciśnienia wykonywane są w gabinecie, ale w wielu wypadkach zalecane są także pomiary pozagabinetowe. Zaletą tych ostatnich jest możliwość potwierdzenia bądź wykluczenia nadciśnienia, wykluczenia nadciśnienia białego fartucha i nadciśnienia maskowanego oraz w przypadku automatycznego całodobowego pomiaru - sposobność oceny rytmów dobowych ciśnienia. W artykule omówiono znaczenie poszczególnych rodzajów pomiarów ciśnienia u kobiet ciężarnych oraz różnice pomiędzy tymi pomiarami.