Ból ostry i przewlekły. Optymalny wybór terapii

Małgorzata Malec-Milewska, Agnieszka Sękowska

Ból jest doznaniem zarówno zmysłowym, jak i emocjonalnym, związanym z działaniem bodźca uszkadzającego (uraz, stan zapalny, przerzuty nowotworowe) lub takiego, którego działanie grozi wystąpieniem uszkodzenia. Ból jest zazwyczaj jednym z podstawowych objawów, który skłania pacjenta do wizyty u lekarza. Z tego powodu znajomość jego rodzajów i mechanizmów powstawania wydaje się jedną z istotniejszych umiejętności każdego lekarza, mogącą znacznie wpłynąć na wybór optymalnego sposobu terapii.

Nadciśnienie tętnicze + stan po udarze ośrodkowego układu nerwowego - opis przypadku

Maria Łukasiewicz, Marta Swarowska-Skuza

Nadciśnienie tętnicze, jako bardzo rozpowszechniona choroba przewlekła, a tym samym różniąca się zarówno patomechanizmem, jak i przebiegiem u różnych pacjentów, wymaga znacznej indywidualizacji farmakoterapii. Jedną z takich szczególnych grup są chorzy w wieku podeszłym. Zarówno występujący u nich nieskoreninowy patomechanizm nadciśnienia tętniczego, jak i jego fenotyp (izolowane skurczowe nadciśnienie tętnicze) implikują konieczność wyboru innej farmakoterapii niż w wieku młodszym. Dodatkowo w grupie tej znacznie czujniej należy obserwować działania niepożądane, a liberalniej można traktować docelowe wartości ciśnienia tętniczego. Przykład terapii hipotensyjnej u pacjentki należącej do opisanej grupy przedstawiono w poniższym przypadku.

Warto dyskutować, warto wiedzieć. Etorykoksyb

Maria Rell-Bakalarska, Krzysztof Rell

W pracy omówiono skuteczność i działania niepożądane etorykoksybu. Etorykoksyb jest silnym niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym stosowanym w chorobach narządu ruchu. Skuteczność leku jest porównywalna z diklofenakiem. Tolerancja leczenia jest dobra. Etorykoksyb powoduje mniej działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego i wątroby niż diklofenak, pacjenci rzadziej odstawiają lek. Powikłania sercowo-naczyniowe występują z podobną częstością jak po diklofenaku. Etorykoksyb częściej powoduje wzrost ciśnienia tętniczego.

Syndrom poszpitalny - jak mu zapobiegać?

Karolina Karabin, Bartosz J. Sapilak

W trakcie pobytu w szpitalu pacjent jest narażony na mnogość stresorów: niedobór snu, niską aktywność fizyczną, nieodpowiednie żywienie, stres psychiczny i fizyczny, które zaburzają homeostazę i powodują obciążanie allostatyczne organizmu. W konsekwencji dochodzi do osłabienia pacjenta i wystąpienia niekorzystnych zdarzeń zdrowotnych, co naraża go na pojawienie się syndromu poszpitalnego i ponowną hospitalizację. Kluczowe znaczenie w prewencji ponownej hospitalizacji mają czynniki związane ze stylem życia: żywienie zapewniające odpowiednią podaż białka oraz aktywność fizyczna, pozwalają one na odbudowanie utraconej masy mięśniowej i przywrócenie zaburzonej homeostazy po pobycie w szpitalu. Podczas rekonwalescencji niezbędne może także okazać się zastosowanie doustnych preparatów odżywczych.

Leczenie chorego z zespołem objawów, a nie diagnoz - możliwości citalopramu

Anna Gładka, Joanna Rymaszewska

Citalopram to lek przeciwdepresyjny z grupy SSRI, który jest szeroko stosowany w depresji, zaburzeniach lękowych i problemach ze snem. Jego wysoka skuteczność w połączeniu z korzystnym profilem tolerancji sprawia, że może być stosowany u pacjentów starszych. W takich sytuacjach należy jednak pamiętać o dostosowaniu dawki do stanu pacjenta i unikaniu interakcji z innymi lekami często stosowanymi w tej grupie chorych. W pracy przedstawiono dwa opisy przypadków zastosowania citalopramu u chorych w trudnych sytuacjach diagnostycznych.

Choroba Parkinsona ze współistniejącym zespołem lęku uogólnionego - opis przypadku

Jerzy Leszek

Choroba Parkinsona, występująca najczęściej między 50. r.ż. a 60. r.ż., średnio w wieku 58 lat, to postępująca choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego o globalnym znaczeniu i poważnych konsekwencjach dla zdrowia publicznego. Do jej głównych objawów należą: drżenie występujące w spoczynku, sztywność mięśni oraz bradykinezja, tj. spowolnienie ruchowe (tzw. triada parkinsonowska). Zmiany zanikowe istoty czarnej zlokalizowanej w śródmózgowiu, odpowiedzialnej za wytwarzanie dopaminy, przyczyniają się do wystąpienia symptomów tej choroby. Pacjenci z chorobą Parkinsona cierpią na różne objawy pozamotoryczne, które często mają charakter zaburzeń psychicznych, szczególnie lęku napadowego lub uogólnionego. Autor przedstawia przypadek 63-letniego mężczyzny z rozpoznaną przed 4 laty chorobą Parkinsona o dość znacznym nasileniu. Pogłębiało się osłabienie lewych kończyn (górnej i dolnej) oraz ogólne spowolnienie ruchów, następnie w pełni rozwinął się zespół niespokojnych nóg (specyficzne doznania czuciowe w obrębie stóp i podudzi w godzinach wieczornych i nocnych, zmniejszające się chwilowo podczas poruszania, chodzenia, naciągania mięśni). Około 6 miesięcy temu pojawiły się napady lęku i niepokoju, a także w pełni rozwinięty zespół lęku uogólnionego. W leczeniu zastosowano połączenie lewodopy z karbidopą oraz pregabaliną, po czym po ok. 8 tygodniach uzyskano zmniejszenie spowolnienia i sztywności, jak również znaczną redukcję niepokoju i lęku.

Połączenie diklofenaku z witaminami z grupy B - skuteczność i bezpieczeństwo w praktyce klinicznej

Marek Postuła, Pamela Czajka, Alex Fitas

Diklofenak jest jednym z najczęściej stosowanych na świecie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, chętnie wybieranym w terapii bólów kostno-stawowych czy mięśniowych. Jego zastosowanie wiąże się jednak z działaniami niepożądanymi charakterystycznymi dla całej klasy leków, w tym niekorzystnym wpływem na ryzyko sercowo-naczyniowe. Wykazano, że witaminy z grupy B biorą udział w wielu procesach istotnych dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a także w mechanizmie tworzenia i przewodzenia bodźców bólowych. Ponadto mają one synergistyczne działanie przeciwbólowe w połączeniu z diklofenakiem. Wspólne zastosowanie obu leków w terapii przeciwbólowej nie tylko skuteczniej łagodzi dolegliwości bólowe, ale również umożliwia zmniejszenie dawek diklofenaku, co pozwala na minimalizację ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. Połączenie witamin z grupy B ma więc korzystny wpływ na bezpieczeństwo terapii, co jest istotne zwłaszcza dla pacjentów z grup niskiego ryzyka sercowo-naczyniowego.

Zaburzenia psychiczne występujące po długotrwałej ekspozycji na alkohol i narkotyki

Bartosz Łoza, Piotr Smolaga, Maja Polikowska

Według najnowszego raportu amerykańskiego  rozpowszechnienie uzależnień znacząco narasta w ostatnich latach. Nie możemy nawet mieć komfortu, że zjawisko to jest właściwie definiowane, szczególnie w kontekście przemian cywilizacyjnych. Przed upływem wieku od powstania nowoczesnego lecznictwa odwykowego zmuszeni jesteśmy więc jeszcze raz pochylić się nad trafnością diagnostyki uzależnień. Autorzy cytowanego raportu stwierdzają, że współczene wzorce uzależnień ulegają daleko idącym zmianom. 

Kiedy wybieram nystatynę w zawiesinie - u jakich pacjentów i w jakich sytuacjach klinicznych warto po nią sięgnąć?

Ernest Kuchar

Nystatyna jest skutecznym lekiem przeciwgrzybiczym dostępnym zwykle w postaci zawiesiny, stosowanym w leczeniu zakażeń powierzchniowych wywołanych przez drożdżaki z rodzaju Candida: kandydozy skóry i błon śluzowych, w tym pleśniawek, pieluszkowego zapalenia skóry, kandydozy przełyku i drożdżycy pochwy. Badania kliniczne potwierdziły, że nystatyna przynosi rzeczywiste korzyści przewyższające placebo, a jej skuteczność zwiększa się wraz z dawką i długością terapii. W artykule omówiono, w jakich sytuacjach klinicznych warto stosować nystatynę w postaci zawiesiny, korzyści z terapii i możliwe działania niepożądane. Do najważniejszych zalet nystatyny należą: bezpieczeństwo stosowania ze względu na minimalne wchłanianie ogólnoustrojowe i działanie poprzez ergosterol nieobecny w komórkach ssaków, szeroki zakres aktywności przeciw drożdżakom, a także niskie ryzyko rozwoju oporności, co zapewnia skuteczność przy długotrwałym i wielokrotnym stosowaniu. Bezpieczeństwo terapii sprawia, że nystatyna jest lekiem pierwszego wyboru w nieinwazyjnych zakażeniach drożdżakowych dla pacjentów szczególnie wrażliwych, niemowląt, osób starszych, pacjentów w trakcie chemio- lub radioterapii, kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Zasady refundacji gliptyn - co należy wiedzieć? Pytania do konsultanta krajowego

Krzysztof Strojek

1 stycznia 2023 r. do refundacji weszły kolejne generyczne gliptyny: sitagliptyny samodzielnie, w połączeniu z metforminą oraz wildagliptyny. Przedstawiamy kilka sytuacji z codziennej praktyki lekarskiej i odpowiadamy na pytania, komu przysługuje refundacja.

Jedni na milion - nocna napadowa hemoglobinuria - rzadki interdyscyplinarny problem

Justyna Kozińska

Nocna napadowa hemoglobinuria to bardzo rzadka choroba związana z nabytą somatyczną mutacją w obrębie genu PIGA komórki macierzystej szpiku. Mutacja ta powoduje brak ochronnych białek na powierzchni leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi. Nadmierne działanie układu dopełniacza na erytrocyty pozbawione białek błonowych, tzw. GPI(-), prowadzi do ciągłej hemolizy z towarzyszącymi licznymi nietypowymi objawami. Jest to najcięższa trombofilia nabyta, a epizody zatorowo-zakrzepowe są najczęstszą przyczyną zgonów u pacjentów z nocną napadową hemoglobinurią. Mogą oni cierpieć z powodu objawów sercowo-naczyniowych, żołądkowo-jelitowych, neurologicznych lub hematologicznych. Bardzo często kierowani są do kilku specjalistów. Celem niniejszego artykułu jest przegląd diagnostyki i postępowania u pacjentów z nocną napadową hemoglobinurią, ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji grup wysokiego ryzyka.

Depresje w wieku podeszłym. Przyczyny, diagnoza, leczenie

Tadeusz Parnowski

Niniejsza książka została napisana przez lekarzy praktyków dla osób pracujących z ludźmi starszymi: internistów, geriatrów, psychiatrów, neurologów, lekarzy POZ, psychologów, socjologów, pracowników socjalnych, i zainteresowanych studentów, aby uzmysłowić złożoność mechanizmów chorób występujących w tym wieku i trudności związane z ich leczeniem. Nie tylko zawiera wiedzę podręcznikową, ale także próbuje zgłębiać obszary, w których pytań jest nadal więcej niż odpowiedzi. W monografii tej podjęto również nieporuszane dotychczas i przez to umykające naszej uwadze tematy, które mają istotne znaczenie praktyczne.

Kto się boi bardziej? Zaburzenia lękowe u kobiet i mężczyzn

Sławomir Murawiec

Jakie są różnice w zaburzeniach lękowych u kobiet i mężczyzn? Jakie jest podłoże ich występowania u obu płci? Jakie są różnice w reakcji na leczenie farmakologiczne w obu grupach? Na te i inne pytania odpowie Profesor Sławomir Murawiec w znakomitej pracy Kto się boi bardziej? Zaburzenia lękowe u kobiet i mężczyzn. Publikacja została wzbogacona ciekawymi opisami przypadków klinicznych.

Diagnozowanie i leczenie pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc w gabinecie lekarza POZ

Katarzyna Mycroft, Katarzyna Górska

Przewlekła obturacyjna choroba płuc stanowi istotny problem zdrowotny, ale duża część przypadków pozostaje nierozpoznana. Wczesne rozpoznanie tej choroby daje szansę na wcześniejsze wdrożenie terapii, a w konsekwencji na poprawę jakości życia pacjentów. W diagnostyce przewlekłej obturacyjnej choroby płuc złotym standardem pozostaje wykonanie spirometrii po leku rozszerzającym oskrzela w celu wykazania nieodwracalnej obturacji. Jedną z najważniejszych interwencji w leczeniu tej choroby jest edukacja antynikotynowa. W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc podstawową grupę leków stanowią długo działające leki rozszerzające oskrzela z grupy B2-mimetyków i cholinolityków.