Człowiek wobec losu

Hanna Buczyńska-Garewicz

Czym jest los, czy kryje się on w człowieku, czy leży poza nim, czy jest tajemną koniecznością, czy zwykłym przypadkiem? Pytania o los są obecne  w myśli Zachodu od dawna.  Ich korzenie sięgają   mitów starożytnej Grecji  oraz wyrosłej z nich tragedii, będącej  literacką   formą    otwierającą  szczególną  przestrzeń dla  rozmyślań o losie.  Poprzez wieki swego istnienia pojęcie losu  ulegało oczywiście  różnym przemianom, w których ukształtowała się jego długa i skomplikowana historia. Zarazem jednak, przechodząc przez  wiele meandrów  własnych dziejów, pojęcie losu zachowalo niewątpliwie określoną   tożsamość swej treści, która pojawia się  jako ta sama, lub choćby tylko podobna,  ilekroć  człowiek w myśleniu  do tego pojęcia  się  odwołuje.  Z długiej historii pojęcia losu wybieramy w tej  książce  jedynie krótki jej odcinek. Rozważamy tu  dzieje losu  pomiędzy Kandydem  Woltera, a  człowiekiem bez właściwości  Musila.  Są te dzieje istotne, pozwalają lepiej rozumieć  dzisiejszą problematyczność losu  oraz nieustające dążenia rozumu instrumentalnego, by nad nim ostatecznie zapanować. Problem losu to zawsze także kwestia  granic wolności człowieka i jego  nieustannego  dążenia do ich przekraczania.

Figury obecności i nieobecności. Wprowadzenie do francuskiej dysputy o świętych obrazach i o roli sztuki w życiu Kościoła w epoce nowożytnej

Piotr Krasny

Książka wprowadza czytelnika w dysputę na temat sztuki religijnej, prowadzoną we Francji od początku XVI do końca XVIII wieku z licznymi odwołaniami do starożytnej i średniowiecznej tradycji Kościoła gallikańskiego. W debatę tę angażowali się nie tylko teologowie katoliccy i protestanccy, ale także pisarze świeccy, początkowo wspierający działania Kościoła, a później dystansujący się od niego i próbujący zastąpić dogmatyczne chrześcijaństwo nową „religią rozumu”, Elementem łączącym zdecydowaną większość ich wypowiedzi było przekonanie, że obraz religijny nie może być postrzegany jako jako „portret Boga”, ale należy widzieć w nim tylko „znak odłączony” od  tego niewidzialnego pierwowzoru, nie uosabiający go, ale wyłącznie przypominający o nim wiernym. Francuscy pisarze opowiadali się więc za powściągliwym kształtowaniem obrazów i rzeźb, aby nie zachwycały one przesadnie widzów wyszukanymi formami, ani nie nie poruszały zbytnio ich emocji ekspresyjnymi ujęciami „historii świętej”. Dla owych autorów chrześcijaństwo było przede wszystkim religią Słowa, zaś obrazy jawiły się im jako duszpasterska pomoc dla „prostaczków”, którzy nie umieli czytać lub nie potrafili zrozumieć tekstów katechizmowych i prostych homilii. Pisarze ci podchodzili więc z dystansem do sztuki religijnej, przyjmując że jej znaczenie będzie maleć wraz z postępami oświecenia. Poddając się takim założeniom teoretycznym, twórcy sztuki religijnej we Francji osiągnęli w wieku XVII wysoki poziom, naznaczony szlachetną prostotą i czystością, ale w następnym stuleciu popadli w banalne schematy, nie chcąc angażować się zbytnio działalność coraz bardziej lekceważoną przez elity. Piotr Krasny, ur 1966, historyk sztuki, specjalizujący się w dziejach sztuki i teorii sztuki w epoce nowożytnej, profesor w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor książek: Architektura cerkiewna na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej 1596-1914 (2003), Visibilia signa ad pietatem excitantes. Teoria sztuki sakralnej w pismach Roberta Bellarmina, Cezarego Baroniusza, Rudolfa Hospiniana, Fryderyka Boromeusza i innych pisarzy kościelnych epoki nowożytnej (2010), Fabrica ecclesiae Ruthenorum. Dzieje cerkwi w Szczebrzeszynie i jej rozbudowy w latach 1777-1789 w świetle kroniki ks. Jana Karola Lipowieckiego ( 2010). Pod jego redakcją ukazały się m.in. książki: Sztuka ziemi chełmskiej i województwa bełskiego (1999) oraz Święty Karol Boromeusz a sztuka w Kościele powszechnym, w Polsce, w Niepołomicach (2013).  

Wybór pism estetycznych (Stefan Szuman)

Stefan Szuman

Maria Kielar-Turska, Stefan Szuman - artysta i uczony WYBÓR PISM ESTETYCZNYCH STEFANA SZUMANA 1 SZTUKA DZIECKA Psychologia twórczości rysunkowej dziecka Analiza i ocena rysunków dzieci Rozwój kolorystyki w sztuce dziecka 2 ANALIZA DZIEŁA SZTUKI I JEGO ODBIORU O artystach i ich twórczości Pojęcie dawki estetycznej Budowa utworów artystycznych Wpływ bajki na psychikę dziecka O kunszcie i istocie poezji lirycznej O słuchaniu i przeżywaniu muzyki Pogoda, humor i dowcip Mozarta (na tle jego listów) O „świecie" obrazu zamkniętym w jego ramach  Styl groteskowy w teatrze lalek   Pojęcie dyletantyzmu i jego rodzaje Sztuka samorodna a sztuka dyletancka

"Marzenie, które czyni poetą"... Autentyczność i empatia w dziele literackim Juliana Kornhausera

Adrian Gleń

Książka, którą trzymają Państwo w rękach, to wyjątkowo kompetentne i przemyślane wprowadzenie w twórczość Juliana Kornhausera. Wybitny polski poeta trafił na znakomitego krytyka, któremu nie po raz pierwszy udaje się przekonać czytelników, że warto czytać wiersze, i że można robić to w sposób niebanalny. Jestem pewien, że interpretacje Adriana Glenia to świetny punkt wyjścia do rozmowy o miejscu Kornhausera, ale także rozmowy o miejscu poezji w naszym życiu i o drodze, jaką ta ostatnia nieustannie w nas przemierza.   Jacek Gutorow   Adrian Gleń – teoretyk literatury, krytyk literacki, adiunkt w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Opolskiego. W latach 1998–2001 redaktor naczelny pisma „Przez Czerń”, w latach 2009–2012 redaktor działu literackiego w piśmie „Strony”. Stypendysta FNP (za rok 2005), członek Akademii Młodych Uczonych PAN. Redaktor kilku tomów zbiorowych i autor 5 monografii; publikował m.in. w: „Tekstach Drugich”, „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Literackim”, „Przestrzeniach Teorii”, „Ruchu Filozoficznym”, „Sztuce i Filozofii”. Zredagował antologię tekstów krytycznych poświęconych pisarstwu Juliana Kornhausera, Było nie minęło (Opole 2011). Stały współpracownik „Toposu” i „Przeglądu Filozoficzno-Literackiego”. Mieszka pod Opolem z żoną i dwójką synów.

Literatura polskiego oświecenia wobec tradycji i Europy. Studia

Marcin Cieński

Zebrane w tej książce studia mają za przedmiot powiązanie polskiego oświecenia (zwłaszcza jego literatury) z tradycją organizującą kulturę Pierwszej Rzeczpospolitej i z europejskimi impulsami wpływającymi na jej modernizację (zwłaszcza w obszarze polityki i świadomości jej obywateli). Układają się one wokół pewnych osi tematycznych, wskazujących jednocześnie – mam nadzieję – najważniejsze dla mnie kwestie, które w badaniach nad polskim oświeceniem należało czy należy rozpoznać. Bardzo ważna wydaje mi się problematyka dotycząca dzisiejszego spojrzenia na oświecenie, naznaczonego historią sporów o przeszłość, czarnymi i białymi legendami, manipulacjami, a przede wszystkim stereotypowymi uproszczeniami. To one tworzą kontekst, w którym dziś przychodzi badaczowi oświecenia interpretować – na nowo – wydarzenia i postawy, przedmioty i teksty z osiemnastego stulecia. Przełamanie stereotypów nie zależy tylko od literaturoznawcy, ale może on próbować pokazać, jak przedmiot jego zainteresowania łączy się z wielkimi porządkami narodowej świadomości i kultury. Powinien on też – tak uważam jako historyk literatury (dawnej) – pokazać odmienność kulturową i cywilizacyjną swego przedmiotu zainteresowania, objaśnić go, wprowadzić w szerszy układ odniesienia. W czytaniu epok dawnych właśnie „cywilizacyjna historia literatury” wydaje się szansą na przezwyciężenie zagrożeń współczesnego odrzucenia historyczności oraz kryzysu historii literatury. (ze Wstępu)

Polska, Rosja, marksizm. Prace wybrane, tom 4

Andrzej Walicki

KLASYCY WSPÓŁCZESNEJ POLSKIEJ MYŚLI HUMANISTYCZNEJ   SPIS  TREŚCI Część I „Filozofia narodowa” i początek sporu o samookreślenie i powołanie inteligencji polskiej „Rosyjski socjalizm” Aleksandra Hercena jako odpowiedź na mesjanizm polski Marks i Engels o sprawie polskiej. Koncepcja narodu i ujęcie kwestii narodowej Aneks: Rewolucyjność kwestii polskiej i wynikające stąd konsekwencje Między romantyzmem a pozytywizmem Kwestia narodowa w polskiej myśli marksistowskiej przed 1914 r O pewnych osobliwościach polskiej myśli marksistowskiej okresu zaborów Filozofia Edwarda Abramowskiego Mesjanizm i filozofia narodowa w okresie renesansu filozoficzno-religijnego w Rosji a romantyczny model polski Część II Wyjaśnienia wstępne Marksizm i nieudany „skok do królestwa wolności” Zniewolony umysł po latach Czy Polska była 13 grudnia 1981 roku państwem totalitarnym Aneks: Zmagania z problemem narodu w Polsce Nota bibliograficzna Indeks   Andrzej Walicki (ur. 1930) jest historykiem filozofii i myśli społecznej, związanym w latach sześćdziesiątych z tzw. ,,warszawską szkołą historii idei", specjalizującym się w badaniu dziejów myśli rosyjskiej i polskiej, a także historii marksizmu. Do roku 1981 był profesorem Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, w okresie stanu wojennego przebywał w Australii jako pracownik naukowo-badawczy Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze; w końcu 1986 roku objął katedrę historii idei na Uniwersytecie Notre Dame w Indianie i zajmował ją aż do przejścia na emeryturę w roku 1999. W roku 1994 wybrany został na członka-korespondenta PAN, a w roku 1998 stał się członkiem rzeczywistym. Do najważniejszych jego książek należą: W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa (1964), The Con­troversy Over Capitalism. Studies in the Social Philosophy of Russian Populists (Oxford 1969), Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społecznej romantyzmu polskiego (1970), Rosyjska filozofia i myśl społeczna od oświecenia do marksizmu (1973), Rosja, katolicyzm i sprawa  polska (2002), Zarys myśli rosyjskiej od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego (2005), O inteligencji, liberalizmach i o Rosji (2007).

Twórcze metafory medialne. Baudrillard - McLuhan - Goffman

Agnieszka Ogonowska

  W książce poruszono fundamentalną kwestię obecności metafor w tekstach naukowych poświęconych mediom, mediasferze, mediamorfozie. Obok trzech głównych bohaterów prowadzonych w niej rozważań: Jeana Baudrillarda, Marshalla McLuhana i Ervinga Goffmana uwzględniono także teksty m.in.: Derricka de Kerckhove’a, Johna Urry’ego, Deana MacCannella, a także innych badaczy, którzy nawiązują do trzech wymienionych w tytule klasyków. Okazuje się, że specyficzne - dla każdego z przywoływanych  autorów – metafory, determinują obraz świata mediów, który wyłania się z ich tekstów. Metafory medialne przenikają także do języka potocznego i dziennikarskiego.

Estetyka jako źródło refleksji nad prawem

Jędrzej Janicki

W Portrecie Doriana Graya przeczytamy, że każda sztuka jest bezużyteczna. Kusząca to wizja, jednak niekoniecznie prawdziwa. Sztuka może być użyteczna, i to w wielu innych wymiarach niż propagandowy. Estetyka jako źródło refleksji nad prawem ukazuje możliwość traktowania dzieł sztuki jako pewnego początku - w tym przypadku początku namysłu o charakterze teoretyczno- i filozoficznoprawnym. Świat sztuki i świat prawa nie stanowią dwóch wrogich sobie i obcych uniwersów. Wręcz przeciwnie, zachodzi między nimi pewnego rodzaju relacja oparta na podobieństwach, które niniejsza książka stara się zaprezentować. Próba ta może okazać się atrakcyjna zarówno dla filozofów, kulturoznawców, jak i prawników, którzy cenią nieco szerszą niż dogmatyczna refleksję nad prawem i którzy przyjmują, że prawo stanowi jedną tylko ze składowych kulturowego dorobku człowieka. "Książka stanowi oryginalne rozwiązanie problemu badawczego i równocześnie potwierdza ugruntowaną filozoficznoprawną wiedzę Autora. Na uznanie zasługuje również twórcza warstwa refleksyjna charakteryzująca tę książkę, utrzymana w konwencji nieprzekraczalnej ścisłości merytorycznej". dr hab. Anna Rossmanith Jędrzej Janicki (1994) - doktor prawa związany z Uniwersytetem Łódzkim, absolwent filozofii. Badacz estetyki prawa, zwłaszcza związków zachodzących między prawem a kulturą.

Szkolne spotkania z literaturą

Anna Janus-Sitarz

Kolejny tom z serii "Edukacja nauczycielska polonisty" stawia pytanie o to, jak pracować z lekturą szkolną, by praca ta zachęcała młodych ludzi do sięgania po lektury pozaszkolne. by uczyła dokonywania wyborów i czerpania przyjemności ze spotkania z literacka przygodą. Autorzy włączają się w ważne aktualnie dyskusje o potrzebie istnienia kanony; konieczności ciągłej weryfikacji praktyk czytania lektur szkolnych, tak by przełamać uczniowską obojętność; przygotowaniach do rozpoznawania konwencji, stylów, gier literackich, kształceniu gotowości do odbiory nowych zjawisk kulturowych; sposobach czytania literatury najmłodszej, budzącej wiele kontrowersji; obecności e-fikcji na lekcji języka polskiego i roli nauczyciela jako pośrednika między uczniem a przywołaną przez dzieło literacką tradycją.

Mrówcza zabawa. Współczesne zabawki a społeczne konstruowanie dziecka

Ewa Maciejewska-Mroczek

Książka Ewy Maciejewskiej-Mroczek to socjologiczna analiza współczesnego projektu dziecka. Autorka przedstawia go jako płynny, zmienny, znajdujący się w nieustannym ruchu. Analiza przeprowadzona jest ze świadomością historycznych procesów, które go ukształtowały, i jego wewnętrznego zróżnicowania. Przedmiotem zainteresowania autorki są zabawki – wytwory kultury materialnej bliskie dzieciom, a we współczesnych społeczeństwach zachodnich bardzo rozpowszechnione. Obecnie uważa się, że zabawa powinna kształtować dziecko, jest jego pracą. To ze względu na nie, a jeszcze precyzyjniej – ze względu na przyszłego dorosłego, którego w nim widzimy, zabawki mają odzwierciedlać kulturowe systemy znaczeń tworzonych wokół takich pojęć jak płeć, pozycja społeczna, konsumpcja, samorealizacja, wiedza itp. Autorka analizuje różnorodne dane, łącząc pewne uniwersalia kultury globalnej ze specyfiką polskiego „tu i teraz”. Celem było spojrzenie na współczesne społeczeństwo poprzez zabawki i dowiedzenie się tego, w jaki sposób owe materialne obiekty, stanowiące istotny element świata dziecięcego, odzwierciedlają i zarazem konstruują projekt dziecka.  

Performans

Diana Taylor

Książka Performans Diany Taylor niewątpliwie wyróżnia się na tle rodzimych i tłumaczonych prac o performansach i performatywności. Autorka jako materiał swoich rozważań wybrała stosunkowo słabo znane przykłady z Ameryki Środkowej i Południowej, co nie pozostało bez wpływu na sposób definiowania tytułowego zjawiska, zwłaszcza jego aspektów politycznych. Ponadto sto kilkadziesiąt unikatowych fotografii ze zbiorów nowojorskiego Hemispheric Institute of Performance and Politics nie tyle ilustruje przywoływane artystyczne działania i zaangażowane interwencje w rzeczywistość, ile stanowi integralny element wywodu, który niewiele ma wspólnego z typowym akademickim wykładem. Precyzyjnie rozplanowany graficznie wchodzi w dialog ze zdjęciami, dając przykład tego, co można nazwać pisaniem performatywnym czy też performansem pisania.

Słowa i słówka. Podręcznik do nauki języka polskiego. Słownictwo i gramatyka dla początkujących (A1, A2)

Magdalena Szelc-Mays, Elżbieta Rybicka

Podręczniki UNIVERSITAS są zgodne z zasadami certyfikacji języka polskiego jako obcego Ten podręcznik łączy minimum słów, niezbędnych do codziennej komunikacjim z podstawowymi regułami gramatycznymi języka polskiego. Zestawy tablic z rysunkami ilustrującymi słowa i zasady gramatyki to sposób prezentacji nowych pojęć oraz objaśniania ich związków paradygmatycznych, syntagmatycznych i syntaktycznych. Ćwiczenia, których zadaniem jest zilustrowanie, poszerzenie i uporządkowanie wprowadzanego słownictwa, kształcą wszystkie sprawności językowe: czytanie, pisanie, mówienie i słuchanie ze zrozumieniem. Podręcznik może być pierwszym podręcznikiem kursowym do nauczania języka polskiego jako obcego. Każda lekcja zawiera: - listę nowych słów - uporządkowanych według części mowy - krótki tekst do przeczytania i omówienia - ćwiczenia leksykalne i gramatyczne Poziom podstawowy A1, A2

Florencja-muzeum. Miasto i jego sztuka w oczach polskich podróżników

Małgorzata Wrześniak

Florencja – muzeum. Miasto i jego sztuka w oczach polskich podróżników ukazuje ponad 50 relacji skreślonych przez polskich podróżników, którzy odwiedzali Florencję na przestrzeni lat 1540-1825. Wyciągnięte z przepastnych archiwów rękopiśmienne diariusze z podróży autorstwa staropolskich dyplomatów, księży, szlachty i studiującej młodzieży tworzą fascynującą opowieść o mieście, jego mieszkańcach, mecenasach i artystach, a przede wszystkim o tym jak postrzegali ich nasi rodacy przez trzy stulecia, co ich zachwycało, i co krytykowali. Jest to szczególny przewodnik po „polskiej Florencji”, który jak wehikuł czasu przenosi czytelnika w czasy odległe ukazując ich kulturę, sztukę i obyczaje pokazując jednocześnie jak florencki gust przenikał do świadomości podróżnika i jak na niego oddziaływał.    „Proponowana publikacja – co podnosi jej wartość – łącząc warsztat historyka sztuki, historyka i kulturoznawcy jest opracowaniem o charakterze interdyscyplinarnym, prezentującym zupełnie nieznane na polskim gruncie materiały źródłowe. Ich olbrzymi zbiór, przeanalizowany w pierwszej części książki, stanowi podstawę dla ciekawych wniosków na temat mentalności, poziomu estetycznej wrażliwości, zainteresowań i fascynacji podróżujących do Włoch Polaków na przestrzeni od połowy XVI wieku do około 1825 roku”.    Z recenzji ks. prof. dr. hab. Michała Janochy    Małgorzata Wrześniak, doktor nauk humanistycznych, historyk sztuki i tłumacz. Od wielu lat związana z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się teorią sztuki, historią estetyki i doktryn artystycznych, a zwłaszcza historią estetycznego przeżycia staropolskich podróżników. W sposób szczególny interesuje się sztuką i historią Florencji, gdzie organizuje wystawy i prowadzi międzynarodowe seminaria podejmujące złożoną problematykę współczesnych recepcji i przekształceń florenckich arcydzieł.   

Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią

Krzysztof Saja

Książka stanowi próbę syntezy trzech wielkich nurtów etycznych: konsekwencjalizmu, deontologii oraz etyki cnót. Autor, sprawnie poruszając się we współczesnej etyce anglosaskiej, opisuje ich filozoficzne źródła, wady i zalety, skupiając się zwłaszcza na konsekwencjalizmie i deontologii. Stara się pokazać, że choć ich zwolennicy przyjmują wiele trafnych przekonań, niepotrzebnie podnoszą je do najważniejszej rangi, dewaluując intuicje swoich przeciwników. Wynikiem takiej oceny jest pomysł tworzenia teorii hybrydowych. Stanowią one sposób pogodzenia zwaśnionych nurtów poprzez zbudowanie syntetycznej koncepcji, która uwzględniać będzie najważniejsze przekonania przyjmowane przez spierające się ze sobą etyczne obozy. Ponieważ cel taki nie byłby osiągalny bez wcześniejszej szczegółowej analizy, czytelnik znaleźć może w książce opis najważniejszych cech poszczególnych tradycji, dokonany z myślą o wszystkich tych, którzy interesują się poszukiwaniem racjonalnego uzasadnienia norm moralnych. Problem wyboru pomiędzy konsekwencjalizmem a deontologią rzadko bywa prezentowany w sposób całościowy, pozwalający czytelnikowi na uchwycenie najważniejszych argumentów (i kontrargumentów) obu stron. [ …] Recenzowana praca K. Saji stanowi próbę przedstawienia właśnie tego rodzaju opracowania i – warto podkreślić to już na samym wstępie – próbę niezwykle ambitną, bardzo szeroko zakrojoną, samodzielną w sposobie prezentacji i doboru materiału, a także zawierającą oryginalny wkład autora w postaci szkicu koncepcji hybrydowego konsekwencjalizmu wielu funkcji. […] Należy uznać ją za pozycję bardzo wartościową, starannie przygotowaną i wartą polecenia. (Z recenzji wydawniczej dr hab. Jacka Jaśtala) Krzysztof Saja, ur. 24 lutego 1979 roku, pracownik Zakładu Etyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w zakresie metaetyki, etyki normatywnej oraz etyki stosowanej. Jest autorem książki Język etyki a utylitaryzm. Filozofia moralna Richarda M. Hare’a (2008) oraz kilkunastu artykułów naukowych wydanych w Polsce i za granicą. Przebywał na stażach i szkoleniach w takich ośrodkach jak Humboldt-Universität zu Berlin (Niemcy), Aarhus Universitat (Dania), Keele University (Anglia) i The University of Edinburgh (Szkocja).  

Fraszki (Jan Kochanowski)

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski (1530-1584), najwybitniejszy poeta polskiego renesansu, prozaik i dramaturg tworzący zarówno w języku polskim, jak i łacińskim. Na bogatą twórczość polskojęzyczną pisarza składają się m.in. Pieśni, Treny, Fraszki, Odprawa posłów greckich oraz kunsztowna parafraza biblijnej księgi Psałterz Dawidów. Kochanowski ceniony jest przede wszystkim jako liryk. W zbiorze podzielonych na trzy księgi Fraszek (w niniejszym tomie) poeta zawarł utwory o tematyce miłosnej, biesiadnej, filozoficzno-egzystencjalnej, autotematycznej, autobiograficznej, patriotycznej, religijnej. Kompozycja tekstu podporządkowana została nadrzędnej zasadzie varietas (różnorodności), która pozwala lokować obok siebie teksty żartobliwe i poważne.

Rozwiązywanie tekstów. Poetyckie polimorfie Tymoteusza Karpowicza

Bartosz Małczyński

Karpowiczowski poemat polimorficzny to poemat nieistniejący do końca, widmowy, zatrzymany w odwodzie języka, potencjalny. Można go składać z fragmentów, ale to nie załatwia sprawy, bo wiele fragmentów nie zostało napisanych, a te dające się odczytać pojawiają się w kontekstach, których architektury nigdy nie zgłębimy. To już właściwie nie Księga. To sen o Księdze. A może raczej coś pomiędzy snem a jawą, coś na tyle nieokreślonego, że wypisuje się w chwili, gdy próbujemy je zapisać, wpisać w cokolwiek, tak aby został ślad. Jedno z bardziej zapadających w pamięć wrażeń towarzyszących czytaniu Karpowicza: z lektury wynosimy nasze własne ślady – ślady fascynacji, milczenia, podjętej obecności. W rozprawie Bartosza Małczyńskiego odnajduję ten rodzaj zaangażowania, który sprawia, że możemy nagle odnaleźć siebie w wierszu Karpowicza, a już po chwili słyszymy, jak słowa poety rozbrzmiewają w nas, stając się częścią nas samych. To podwójne złożenie pozwala nam czytać Karpowicza tak, jak być może on sam by tego pragnął – w skrytości, a jednocześnie otwartości języka; w pełnym świetle niemożności, o której opowiada i której przyświadcza poezja. (z recenzji Jacka Gutorowa)

Ślady obecności

Sławomir Buryła, Alina Molisak

"Ślady obecności" to rezultat zaproszenia, z jakim zwróciliśmy się do badaczy problematyki żydowskiej w dwudziestowiecznej literaturze polskiej. Chodziło nam przede wszystkim o przyjrzenie się tym zjawiskom i tym twórcom, którzy z różnych względów stanowią margines refleksji krytycznoliterackiej, tematom często pomijanym i przemilczanym. Celem "Śladów obecności" jest zatem tyleż wskazanie na istnienie terenów nieodkrytych, co wypełnienianie luki, zwrócenie uwagi na niedostatecznie odczytane współcześnie teksty literackie i ważne zjawiska w dziejach naszej kultury." (ze Wstępu)

Lingwistyczne badania nad dyskursem. Kompendium

Praca zbiorowa

Badania nad dyskursem czy analiza dyskursu na stałe weszły do arsenału teoretycznego i metodologicznego lingwistyki i dyscyplinę tę w istotny sposób zmieniły. Atrakcyjność kategorii dyskursu wynika przede wszystkim z faktu, że pozwala ona wyjaśnić dynamiczny proces tworzenia znaczeń w komunikacji społecznej z uwzględnieniem kontekstu kulturowego i podmiotów w nim uczestniczących. W kompendium dokonujemy syntezy aktualnych badań nad lingwistyczną istotą dyskursu i kategoriami jego analizy wskazujemy perspektywy rozwoju tychże badań oraz prezentujemy wyniki analizy dyskursu różnych domen/obszarów społecznych. Kompendium składa się z sześciu części: Dyskurs a inspiracje teoretyczne i metodologiczne, Analiza dyskursu w naukach społecznych i humanistycznych, Dyskurs a subdyscypliny i metody lingwistyczne, Dyskurs a kategorie językowe, Dyskurs a kategorie kulturowe, Dyskurs a media, Dyskurs a domeny życia społecznego.

Gra w film. Z zagadnień relacji między filmem i grami wideo

Joanna Pigulak

Książka stanowi wieloaspektowe studium intermedialnych i transmedialnych relacji między dynamicznie rozwijającymi się grami cyfrowymi oraz filmem. Autorka, przywołując bogaty materiał egzemplifikacyjny, dowodzi, że w konsekwencji oddziaływania na siebie obu mediów dochodzi do ich ewolucji oraz nieustannych przetworzeń w obszarze poetyk, struktur i systemów medialnych. Analiza różnorodnych gier cyfrowych pozwala wykazać, w jaki sposób użycie środków kinematograficznego wyrazu oddziałuje na gameplay, a w szerszym kontekście – na zanurzenie użytkownika w wirtualną rzeczywistość. Twórcy gier wideo eksploatują i reinterpretują kinematograficzne struktury audiowizualne, narracyjne, gatunkowe oraz dramaturgiczne, wykorzystują i transformują elementy filmowego języka po to, aby symulować doświadczenie filmu w grze. W ten sposób tworzy się ponadmedialne, kulturowe porozumienie z odbiorcą/użytkownikiem – gry okazują się kolejnym źródłem doświadczenia tego, co „filmowe”, a to, co „filmowe” staje się przecież coraz częściej synonimem tego, co rzeczywiste. „Gra w film” jest pozycją ważną, wnoszącą do wiedzy o grach wideo i ogólnej problematyki intermedialnej nowe interesujące spojrzenie. Wyróżnia się i szerokością ujęcia, i znakomitymi analizami konkretnych przykładów. Uważam, że książka stanie się ważną pozycją w interdyscyplinarnej literaturze przedmiotu. prof. dr hab. Maryla Hopfinger „Gra w film” to książka, której niekwestionowane walory poznawcze sprawią, że z pewnością znajdzie odbiorców nie tylko wśród badaczy gier wideo i filmoznawców, ale także wśród studentów kierunków kulturoznawczych i medioznawczych oraz wszystkich uczestników współczesnej kultury audiowizualnej i interaktywnej. Jest to pozycja, która wpisuje się zarówno w rozwój badań nad filmem i grami wideo, jak i w kształtowanie świadomości krytycznej na ich temat. prof. UW dr hab. Ewa Szczęsna   Joanna Pigulak – doktor nauk o sztuce, filmoznawczyni, badaczka gier wideo, adiunkt w Instytucie Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prowadzi interdyscyplinarne badania z zakresu zawiązków między filmem i mediami interaktywnymi. Współtwórczyni kierunku groznawstwo. Zajmowała się organizacją wydarzeń filmowych i animacją kultury cyfrowej.

Ojczyzna przesiedlona". Identyfikacja kulturowa polskich emigrantów wojennych w Londynie w perspektywie pokoleniowej. Etnologiczne studium przypadku

Urszula Lehr

„Każdy człowiek - powiedział Chateaubriand – nosi w sobie świat złożony ze wszystkiego co widział i kochał, świat, do którego powraca zawsze, nawet wtedy, gdy przebiega i pozornie zamieszkuje świat inny”. Claude Lévi - Strauss   “Praca prof. U. Lehr to znakomite, wręcz fascynujące studium fenomenalnej polskiej zbiorowości emigracyjnej w Londynie. Praca imponuje bogactwem materiału i głębią analiz, wielką erudycją ogólną. Autorka stworzyła dzieło, które zapełnia dotkliwą lukę w naszej wiedzy o Polakach poza krajem” - z recenzji prof. zw. dr hab. Ryszarda Kantora (Instytut Studiów Międzykulturowych, Uniwersytet Jagielloński)   Świadomość „ja” w ustalaniu własnej identyfikacji kulturowej polskich emigrantów niepodległościowych i ich potomków to główny motyw przewodni niniejszego studium. Analiza narracji autobiograficznych wzbogacona fragmentami retrospektywnymi (archiwalia, publikacje) ujmująca problematykę tożsamości w trzech perspektywach poznawczych (identyfikacyjnej, temporalnej, przestrzennej) ukazuje proces jej kreowania za pośrednictwem elementów kodu kulturowego (język, formuły rytualno-obrzędowe i ceremonialne,  wyznanie) uzewnętrzniając funkcjonowanie strategii osobniczej, istotnej dla zachowania autoidentyfikacji (klucze pamięci kulturowej). Kontekstem rozważań są zdarzenia niecodzienne rzutujące na osobowość jednostki: traumatyczne skutki działań wojennych (zesłanie, „wykorzenienie”, exodus), doświadczenia egzystencjalne w obcym kulturowo środowisku (relacje interetniczne, deklasacja społeczna i zawodowa, adaptacja, integracja, asymilacja). Następstwem tego rodzaju doznań są ukierunkowane wybory enkulturacji i akulturacji determinujące formowanie zróżnicowanych typów identyfikacji narodowej (od jednolitej poprzez dwoistą, ambiwalentną do  kosmopolitycznej) ujawniające obecność dylematów tożsamościowych prowadzących niekiedy do konwersji.     Urszula Lehr - etnolog, religioznawca, autorka książki U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala (2007) oraz kilkudziesięciu różnotematycznych artykułów problemowych z pogranicza etnopsychologii i antropologii kulturowej - jest profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN.

Istoty wirtualne. Jak fenomenologia zmieniała sztuczną inteligencję

Aleksandra K. Przegalińska

Książka ma charakter wprowadzenia do tematyki sztucznej inteligencji, a także mostów, jakie wiążą ja z nowoczesnymi i współczesnymi koncepcjami filozoficznymi. Zarówno robotyka, jak i tworzenie światów wirtualnych czy tez botów – programów imitujących ludzka komunikacje jest głęboko osadzone w rozmaitych koncepcjach filozoficznych, zwłaszcza zaś w XX-wiecznej fenomenologii. Wobec rozkwitu uczenia maszynowego, a także innych nowych dyscyplin w obszarze sztucznej inteligencji, książka ma duży walor aktualności. Tworząc technologie warto bowiem sięgnąć do intelektualnych źródeł, które pozwoliły nam w ogóle o niej pomyśleć.   

Teodoryk Wielki i Kasjodor. Studia nad tworzeniem "tradycji dynastycznej Amalów"

Robert Kasperski

Debata czy tradycja dynastyczna gockiego rodu królewskiego Amalów stanowi pozostałość wielowiekowej gockiej tradycji plemiennej, czy jest raczej – jak chce autor  - „wynalezioną tradycją” skonstruowaną na potrzeby legitymizacji władzy Teodoryka Wielkiego (zm. 526) jest głównym przedmiotem niniejszego studium. Podejmując dyskusję z różnymi ujęciami historyków autor przedstawia rolę ideologii władzy rodu Amalów jako instrumentu legitymizacji, który uprawomocniał ich władzę nad Italią, Hiszpanią i Galią. Tradycja dynastyczna rodu Teodoryka Wielkiego wbrew ujęciom niemieckojęzycznej historiografii wpisywała się w ramy  rzymskiej imperialnej ideologii, nie zaś zgodnie z tezą germańskiej kontynuacji, gockiej monarchii sakralnej.  

Jak pisać prace z psychologii. Poradnik dla studentów i badaczy

Edward Nęcka , Ryszard Stocki

Społeczność naukowa wypracowała i stosuje w praktyce pewne standardowe zasady formalne, które obowiązują wszystkich autorów prac naukowych. Dotyczą one stylu wypowiedzi, kolejności określonych fragmentów tekstu, sposobu cytowania literatury, zamieszczania tabel itd. Takie standardy są ściśle przestrzegane w periodykach naukowych, a czytelnicy i redaktorzy taj już do nich przywykli, że nie akceptują prac nie spełniających odpowiednich wymagań formalnych. Dlatego nie chcemy, aby traktowano nasz poradnik jak swoistą "książkę kucharską" do pisania prac magisterskich, artykułów lub raportów; zresztą sporządzenie czegoś takiego jest niemożliwe. Nie należy więc liczyć na mechaniczne wypełnianie przepisu, którego tu nie ma, a jedynie kierować się proponowanymi wskazówkami w pisaniu własnego, ciekawego, twórczego tekstu.

Transformacja cyfrowa. Opowieść o wiedzy

Rafał Maciąg

Transformację cyfrową można zdefiniować jako zmianę sposobu rozumienia i przedstawiania sobie świata. To coś znacznie więcej niż tylko techniczne wynalazki, które odmieniają nasze otoczenie. Zresztą – jest dokładnie na odwrót: to my inaczej widzimy świat i inaczej konstruujemy wiedzę na jego temat. Dzięki temu nowemu spojrzeniu, a także zgodnie z jego nową logiką, tworzymy technologie, które go eksploatują. Stajemy się inni, inna jest także nasza cywilizacja. Obudziliśmy się w nowym, głęboko zmatematyzowanym świecie i próbujemy się do niego przystosować. Książka niniejsza to przewodnik, w którym Autor stara się opisać zasady jego istnienia. Recenzowane Dzieło (zdecydowanie przez duże D – to nie przypadek czy grzeczność, lecz ocena ładunku intelektualnego), (…) jak pisze we wstępie sam autor, „jest pewnym eksperymentem”, którego głównym zadaniem jest przedstawienie sposobu rozumienia zjawiska pod nazwą „transformacja cyfrowa”. To ze strony Autora naukowy understatement, w istocie oferuje on coś znacznie bardziej rozległego i głębokiego – refleksję nad filozofią cyfrowości. (…) to Dzieło wielkie, refleksyjne i wartościowe, niepowtarzalne w doborze i analizie problematyki cyfrowej transformacji w tak szerokim kontekście filozoficznym.                                                                                Prof. dr hab. Bohdan Jung Na pytanie, dlaczego warto przeczytać tę książkę, odpowiedź jest tyleż łatwa, co oczywista: dlatego, że oferuje przygodę intelektualną wysokiej próby.                                                               Dr hab. Jan Kreft, prof. Politechniki Gdańskiej Rafał Maciąg – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracownik Instytutu Studiów Informacyjnych, dramaturg, twórca teatralny, autor książek: Deus ex machina. Nowe media i ich projekt poznawczy (2012), Pragmatyka Internetu. Web 2.0 jako środowisko (2013), W stronę cywilizacji Internetu. Zarządzanie w naukach humanistycznych (2016). Zajmuje się następującymi zagadnieniami: teoretyczne modele wiedzy zbudowane na podstawie teorii złożoności, teoria sieci, informacja w kontekście technologii, sztuczne sieci neuronowe, zwłaszcza w obszarze przetwarzania języka naturalnego, systemy cyber-fizyczne.