W przestrzeniach kultury. Studia interdyscyplinarne

red. Beata Gontarz, Magdalena Kempna-Pieniążek, Anna Maj

Seria: Media i Kultura (1), ISSN 2719-9789   Złożone w monografię teksty, odmienne w założeniach, w przyjętej metodologii, w wyborze (niekiedy punktowym) materiału, który stał się podstawą do poczynionych rozpoznań, wchodzą jednakowoż we wzajemne interakcje, tworząc przestrzeń partycypacji praktyk i badawczych, i kulturowych. Zebrane w pierwszej części tomu artykuły prezentują różnorodność konceptualizacji tekstów kultury, rozpoznają modusy i efekty włączania się w jej dziedzictwo, wskazują na aspekty jej współtworzenia i korzystania z niej, eksponują i poddają krytycznej analizie rozmaitość sposobów uczestnictwa w kulturze. Drugą część tomu zdominowały refleksje dotyczące sytuacji (i transformacji) podmiotu, kultury, jej odbiorców, wreszcie: całej humanistyki we współczesnej rzeczywistości medialnej. Podstawowym kontekstem omawianych tutaj przez autorów zjawisk jest rewolucja cyfrowa, której skutki wciąż nie są dla nas w pełni uchwytne. Taka sytuacja nie tylko zmusza badaczy do wypracowywania nowych narzędzi i metodologii, lecz także prowokuje do zadawania pytań o szanse i zagrożenia, jakie stwarzają nowe technologie w zakresie budowania (post)ludzkiej tożsamości, modyfikowania zasad komunikacji społecznej i ustanawiania relacji między kulturą wysoką i niską.

Kultura w szkolnej i środowiskowej edukacji młodzieży poprzez sztukę. Edukacyjne doświadczenia z przeszłości, realia teraźniejszości, perspektywa przyszłości

Teresa Wilk

Książka ukazuje potrzeby oraz możliwości prezentacji kultury i sztuki w edukacyjno-wychowawczym systemie szkolnym, co przyczynić się może zarówno do zdobycia wiedzy w przedmiotowym zakresie, jak również kształtowania oczekiwanych postaw, zachowań i konstruowania pożądanych relacji społecznych w coraz bardziej zróżnicowanej, wielokulturowej oraz nacechowanej negatywnymi zjawiskami społecznymi przestrzeni. Sztuka w niniejszej książce przedstawiona jest zarówno jako swoiste piękno poszczególnych dzieł, ale także jako dobro, wartość o wielorakich funkcjach edukacyjnych i społecznych umożliwiająca wprowadzanie różnorodnych rozwiązań edukacyjno-praktycznych w trybie lekcyjnym i pozalekcyjnym/pozaszkolnym.

Jakość pracy a stan więzi społecznych. Monografia poświęcona pamięci prof. Władysława Jachera w dziesiątą rocznicę śmierci

red. Łukasz Trembaczowski

Monografia powstała w oparciu o publikacje uczestników konferencji pod tym samym tytułem, zorganizowanej w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Śląskiego dla upamiętnienia prof. Władysława Jachera w dziesiątą rocznicę śmierci. Tematyka publikacji skoncentrowana jest w obszarze zainteresowań badawczych prof. W. Jachera (choć nie jest ograniczona do jego myśli). Artykuły zaprezentowane w tomie stanowią analizę aktualności dorobku prof. Jachera (np. tekst prof. Mariańskiego), poszerzają zakres rozumienia poszczególnych zagadnień (np. problem więzi konfliktowych), analizują granice aplikacji dotychczasowych teorii w kontekście przemian (np. koncepcja moralnej transgresji w kontekście sztucznej inteligencji i gospodarki zalgorytmizowanej), rozważają potencjał nowych zastosowań dotychczasowych koncepcji (np. rozszerzenia pojęcia pracy na klientów fanów i użytkowników), prezentują wyniki bieżących badań empirycznych (np. badania U. Swadźby nad motywacjami podejmowania pracy przez studentów z krajów grupy wyszehradzkiej) oraz przywracają pamięć o zapoznanym dorobku (tekst poświęcony badaniom społecznego świata rzeki Odry). Główne obszary zainteresowań znalazły odzwierciedlenie w strukturze treściowej monografii podzielonej na 3 części: problematykę więzi społecznych, socjologię pracy oraz część zatytułowaną obrzeża myśli prof. Jachera (tematyka problemowo-regionalna).

Kim Ty jesteś? Ja kontra Adwersarz w polskiej debacie przedwyborczej. Język a rzeczywistość w kategoriach ekspresji, polityki, ideologii

Piotr Czerwiński, Aneta Banaszek-Szapowałowa, Maciej Walczak

W prezentowanej monografii autorzy zastanawiają się nad rolą i znaczeniem Innego w warunkach komunikowania politycznego. Ściślej rzecz ujmując, podjęto tu rozważania nad relacją aktywnych uczestników debaty politycznej (Ja kontra Adwersarz) ukazującą wyobrażenia każdego z nich zarówno o sobie samym, jak i o współrozmówcy. Wyobrażenia, o których mowa, mogą być podawane przez polityka albo w sposób eksplicytny, albo przekazywane niejawnie, w tym także w podtekście wypowiedzi czy poprzez prozodyczno-fonetyczne wskaźniki. Każdy z rozdziałów prezentuje odmienne podejście badawcze do opisu owych mechanizmów i narzędzi bezpośredniego współdziałania uczestników debaty w studiu telewizyjnym. Rozpatrywana jest emocjonalność wypowiedzi polityków oraz wartościowanie od strony dźwiękowej, akustycznej i intonacyjnej, poszukiwane są niejawne (niezwerbalizowane) elementy wzajemnej charakterystyki polityków ukryte w podtekście taktyk komunikacyjnych wybieranych przez rozmówców, pokazane są również komponenty współoddziałujące w konfrontacji uczestników debaty w studiu i wyprowadzane są modele wyobrażeń zarówno o sobie samym, jak i o adwersarzu. Publikacja może zainteresować głównie lingwistów, lecz także politologów oraz specjalistów od kreowania wizerunku.

A contrastive perpective on figurative language

red. Paulina Biały, Marcin Kuczok, Marcin Zabawa

Książka jest monografią wieloautorską z dziedziny językoznawstwa kontrastywnego oraz kognitywnego. Poszczególne rozdziały analizują, zgodnie z tytułem całości pracy, różne aspekty tradycyjnie badane przez językoznawstwo kognitywne (np. metaforę, metonimię, znaczenie przenośne) w perspektywie międzyjęzykowej (kontrastywnej). Publikacja niniejsza adresowana jest przede wszystkim do językoznawców zajmującym się badaniami kontrastywnymi, a także językoznawstwem kognitywnym.

Od opiekuńczości do pomocniczości. Z perspektywy polityki społecznej

Joanna Lustig, Marian Mitręga, Natalia Stępień-Lampa

W pracy podjęto problematykę polityki społecznej w kontekście dwóch zasad organizujących myślenie o tej dyscyplinie – zasady opiekuńczości i pomocniczości. Monografia ma charakter teoretyczno-praktyczny, bowiem zawarte w niej rozważania dotyczą zarówno teorii polityki społecznej, jak i praktyki tej działalności w Polsce. Rola polityki społecznej we współczesnym świecie nieustannie rośnie, co wynika m.in. ze zmian demograficznych, powstawania nowych problemów społecznych czy też intensyfikacji tych występujących już w przeszłości. Ponadto dyscyplina ta podlega również licznym przeobrażeniom, tak jak zmienia się katalog kwestii priorytetowych czy też sposób myślenia na temat socjalnej interwencji w sferę społeczną. Z tego też względu szczególnie istotne jest podejmowanie nieustannych studiów nad polityką społeczną, co też stanowi intencję autorów pracy. Monografia składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym z nich charakteryzowano doktryny, tendencje, wybrane interakcje w polityce społecznej. Drugi zawiera kwestie związane z pomocą społeczną. Z kolei trzeci wypełniają treści z zakresu współpracy administracji publicznej z sektorem obywatelskim. Publikacja adresowana jest do osób zainteresowanych materią polityki społecznej, decydentów politycznych, w tym szczególności przedstawicieli władz samorządowych, a także instytucji II i III sektora.   Joanna Lustig, doktor nauk humanistycznych, polityk społeczny, nauczyciel akademicki. Od 1995 roku zatrudniona w Zakładzie Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.   Zainteresowania badawcze: polityka społeczna, współpraca organów administracji publicznej z podmiotami III sektora w Polsce, tworzenie, finansowanie oraz działalność podmiotów gospodarki społecznej w Polsce.   Wybrane publikacje: J. Lustig: Pojęcie, granice i mierniki ubóstwa. „Auxilium Sociale – Wsparcie Społeczne” (1999), Nr 3/4. J. Lustig: Świadczenia pomocy społecznej na rzecz osób niepełnosprawnych. „Polityka Społeczna” (2001), Nr 4. J. Lustig: Ubóstwo i jego pomiar. W: Polityka społeczna. Teksty źródłowe. Wybór i opracowanie L. Dziewięcka-Bokun, K. Zamorska. (Wrocław 2003). J. Lustig: Ochrona i upowszechnianie praw dziecka oraz rozwiązywanie problemów dzieci i młodzieży obszarami wsparcia w Programie Operacyjnym Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2009-2013. Realizacja projektów w roku 2009. W: Pokolenie wygranych? Trzecia część badań nad sytuacją dzieci i młodzieży w procesie transformacji. Red. nauk. J. Sztumski. (Katowice 2012). P. Grzywna, J. Lustig, M. Mitręga, N. Stępień-Lampa, B. Zasępa: Wybrane problemy polityki społecznej. (Katowice 2016). [06.04.2017] Marian Mitręga, doktor habilitowany nauk humanistycznych. Kierownik Zakładu Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.   Zainteresowania badawcze: problematyka demografii, restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego, polityka rynku pracy, polityka senioralna.   Wybrane publikacje: M. Mitręga: Demografia społeczna. (Katowice 1995). M. Mitręga: Restrukturyzacja umiejscowiona. Socjalne i regionalne aspekty przemian w górnictwie węgla kamiennego. (Katowice 2001). M. Mitręga (red.): Społeczna, ekonomiczna i polityczna tożsamość państw europejskich. (Katowice 2011). M. Mitręga: Restrukturyzacja-między teorią a praktyką. W: Śląsk – Polska – Europa – Świat. Red. K. Mieroszewski, M. Stolarczyk. (Katowice 2013). M. Mitręga, P. Grzywna: Bezpieczeństwo społeczne seniorów w Polsce: wybrane aspekty teorii i praktyki. W: Realność złego starzenia się. Poza polityczną i społeczną powinnością. Red. nauk. L. Buliński. (Toruń 2015). [22.11.2016] Natalia Stępień-Lampa, doktor nauk społecznych. Od 2009 roku zatrudniona w Zakładzie Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Członek Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Skarbnik Towarzystwa Inicjatyw Naukowych. Redaktor tematyczny z zakresu polityki społecznej w Zespole Redakcyjnym czasopisma naukowego ,,Studia Politicae Universitatis Silesiensis”.   Zainteresowania badwcze: związane z problematyką wyrównywania szans edukacyjnych, polityką edukacyjną, zjawiskiem ubóstwa, w tym jego przestrzennej koncentracji.   Wybrane publikacje: N. Stępień: Bierność czy aktywność społeczna i edukacyjna osób starszych w Polsce. W: Realność złego starzenia się. Poza polityczną i społeczną powinnością. Red. nauk. L. Buliński. (Toruń 2015). N. Stępień-Lampa: O polityce edukacyjnej i wyrównywaniu szans edukacyjnych w Polsce po 1989 roku. W: Polityka społeczna w zmieniającej się rzeczywistości. Red. K. Chaczko, M. Stanek. (Katowice 2016). N. Stępień-Lampa: Polityka wyrównywania szans edukacyjnych w III RP. (Katowice 2016). N. Stępień-Lampa: Szanse edukacyjne dzieci i młodzieży z obszarów wielkomiejskiej biedy w Siemianowicach Śląskich. (Katowice 2016). P. Grzywna, J. Lustig, M. Mitręga, N. Stępień-Lampa, B. Zasępa: Wybrane problemy polityki społecznej. (Katowice 2016). M. Mitręga, N. Stępień-Lampa, B. Zasępa, P. Grzywna: Social Reforms in Poland in the Transformation Period. W: Democratisation Processes in Poland and Slovenia. Comparative Study. (Maribor 2016). [06.04.2017]

"Wszystko zmienne". Pięć szkiców o Władysławie Broniewskim

Maciej Tramer

Książka składa się z pięciu esejów dotyczących W. Broniewskiego. Pierwszy: Jednorazowa historia… dotyczy historiozofii poety (świadomości niekonsekwencji procesów historycznych). Drugi: Pamiętnik – wstęp do lektury prezentuje powstawanie dokumentu towarzyszącego Broniewskiemu podczas służby wojskowej. Trzeci: Pożegnanie z Jerozolimą przedstawia okoliczności powstania kanonicznego wiersza Broniewskiego – Ballady i romanse, a zarazem jest gramatologiczną interpretacją rękopisu. Czwarty: Literatura zawadzająca poezji dotyczy publicystyki Broniewskiego. Ostatni esej: Doczekać się bezimienności. Broniewski chórem i na głosy jest próbą analizy fenomenu popularności i „wspólnotowego” traktowania poezji.

Joseph von Eichendorff w Polsce. Bibliografia (1989-2018). Wydania - czasopisma - media

Michał Skop

Bibliografia podmiotowa i przedmiotowa poświęcona Josephowi von Eichendorffowi dotyczy działalności wydawniczej i medialnej w Polsce w latach 1989–2018. W prezentowanych wykazach uwzględniono publikacje książkowe, czasopisma, rozprawy doktorskie, druki ulotne, a także filmy, widowiska teatralne, festiwale i inne przedsięwzięcia o charakterze medialnym. Całość zamyka szkic na temat recepcji twórczości poety i pisarza urodzonego w Łubowicach koło Raciborza w prasie śląskiej po 1989 roku. [...] W niniejszej książce podjęto próbę określenia miejsca Josepha von Eichendorffa w świadomości krytyków, tłumaczy, literaturoznawców, historyków, historyków literatury, kulturoznawców, folklorystów i etnologów, na podstawie wyszukanych w polskiej prasie artykułów, not i omówień. Uważny czytelnik z łatwością odnajdzie wśród odnotowanych pozycji nazwiska niemieckich badaczy oraz tłumaczenia ich tekstów na język polski dostępne w polskich czasopismach lub w wydanych w Polsce tomach zbiorowych. (fragmenty wstępu)

Prawo a nowe technologie

red. Sławomir Tkacz, Zygmunt Tobor

Postęp technologii informatycznych i biomedycznych,  ewolucja myślenia o standardach w dziedzinie etyki , postęp społeczny, stawiają nowe wyzwania przed prawem i prawnikami. W niniejszej pracy młodzi naukowcy oraz studenci postanowili  zmierzyć się z tymi wyzwaniami, przedstawiając ustalenia w tej materii w szesnastu krótkich esejach. Spektrum podjętych problemów jest bardzo szerokie. Autorzy postawili  bardzo interesujące pytania m.in. o sposoby wykorzystania sztucznej inteligencji w prawie, możliwość opodatkowania robotów,  czy o to w jaki sposób powinny być realizowane prawa człowieka wobec oczekiwanych radykalnych przemian istoty ludzkiej związanych z  rozwojem nowoczesnych technologii oraz inżynierii genetycznej i wizji  powstania postczłowieka. W tekstach zostały poruszone także m.in. problemy wykorzystania diagnostyki preimplatacyjnej, chmur obliczeniowych, dronów czy zagadnienie kryptowalut. Sformułowane konkluzje mogą rodzić zaniepokojenie. Prawodawca dostrzega konieczność zmian w prawie wynikających z rozwoju nowych technologii, jednakże rzeczywistość pozaprawna zmienia się znacznie szybciej niż prawo. Rozwój nauki zmusza zatem prawników do zastanowienia się nad potrzebą rewizji tradycyjnego sposobu myślenia o prawie i jego stosowaniu. Nauka prawa, prawnicy i sam prawodawca muszą zerwać ze złudzeniem „doskonałości prawa” i stawić czoła wyzwaniom, które rodzą nowe technologie, zanim rozdźwięk pomiędzy światem prawa, a światem rzeczywistym osiągnie tak poważne rozmiary, iż może to godzić w fundamenty na których opiera się porządek prawny.  Praca ma charakter naukowy, lecz jest ona napisana zrozumiałym językiem. W związku z tym jest ona skierowana do szerokiego kręgu odbiorców, w tym osób nie zajmujących się nauką prawa, które są zainteresowane rozwojem nowych technologii.

Gatunki dramatyczne. Rekonfiguracje

red. Ewa Wąchocka

Książka Gatunki dramatyczne. Rekonfiguracje to zbiór esejów na temat przeobrażeń gatunkowych i estetycznych w najnowszej dramaturgii scenicznej, radiowej i telewizyjnej, rozpatrywanych w kontekście zmiany modelu współczesnego teatru. Autorki i autorzy proponują zróżnicowane refleksje: zarówno nad tradycyjnymi gatunkami, takimi jak komedia, jak i odmianami gatunkowymi stosunkowo świeżej daty. Prezentują  ujęcia oferujące odmienne od tradycyjnych kryteria klasyfikacji i narzędzia opisu – rozpoznanie  politycznego wymiaru genologii, pamięć i afekt jako kategorie gatunkowe, analizę formy z perspektywy intertekstualnych odniesień i rekombinacji, transformacje gatunkowe jako efekt powiązań dramatu z muzyką. Wiele miejsca zajmuje genologia multimedialna w rozmaitych odsłonach, a więc słuchowisko radiowe zrewolucjonizowane przez nowoczesną technologię emisji dźwięku, dramat telewizyjny czy nawigacja internetowa, modernizująca konstrukcję tekstu dramatycznego.

Sztuka jako interpretacja. Z problemów dyskursu artystycznego

Ryszard Solik

Czytelnik znajdzie w niniejszej książce inny obraz doświadczenia sztuki niż ten utrwalony tradycją i rozpowszechnionymi w obiegowej opinii przeświadczeniami. W proponowanym ujęciu problemu kulturowa tożsamość obiektu artystycznego kształtowana jest nie tyle przez własności formalne, stylistyczne czy rodzaj plastycznego uformowania, ile w głównej mierze w praktyce dyskursywnej i w interpretacji. W przedstawionej koncepcji Autor rezygnuje z pojmowania przedmiotu artystycznego jako struktury kompletnej, zamkniętej i niezależnej, kwestionuje mit „dzieła samego w sobie”. Podkreśla za to wagę kulturowych uwikłań i relacji, w obrębie których „artystyczność” okazuje się negocjowana i konstruowana, a nie ustalona własnościami obiektu. Interpretacja nie jest tu rozumiana jako aktywność przedmiotu zmierzająca do ujawnienia ukrytego przesłania i sensu, lecz wpisana w dzieło, stanowi jego integralną część. Autor, analizując między innymi przypadek tak słynnego i uznanego obrazu, jak Gioconda, z powodzeniem dowodzi, że sztuka nie może istnieć sama przez się, ale wyłącznie przez swe kolejne interpretacje. Publikacja będzie wartościową pozycją dla odbiorców związanych z różnymi dyscyplinami humanistyki (kulturoznawstwo, estetyka, filozofia sztuki, teoria sztuki, krytyka artystyczna), zajmujących się szeroko rozumianą teorią i interpretacją dzieła sztuki, a także dla twórców, artystów, studentów wielu kierunków humanistyki oraz po prostu – dla uczestników współczesnej kultury artystycznej. Książkę poleca Dziennik Teatralny

One Ride: Larry Burrows and the Contexts of the Vietnam War Photography

Aleksandra Musiał

Monografia dotyczy zdjęć fotoreportera Larry’ego Burrowsa z amerykańskiej wojny w Wietnamie, w kontekście historii oraz amerykańskich dyskursów kulturowych tego konfliktu. Książka wpisuje pracę Burrowsa w dzieje fotografii wojennej oraz w kontekst szczególnych warunków fotoreportażu z Wietnamu, a następnie skupia się na analizie i interpretacji konkretnych dzieł fotografa: foto-esejów zamieszczanych regularnie w amerykańskim magazynie LIFE w latach 1963–1970. W centrum rozważań jest fotoreportaż pt. One Ride with Yankee Papa 13 z 1963 r., kluczowy w historii przedstawień konfliktu w amerykańskich mediach.

Czytaj po polsku. T. 3: Maria Konopnicka: "Nasza szkapa". Eliza Orzeszkowa: "Dobra pani". Wyd. 5. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla początkujących (poziom A2)

oprac. Magdalena Bąk, Barbara Morcinek

Niniejsze książeczki to materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego, przeznaczone dla osób początkujących (każde opracowanie składa się z 300 słów), które chcą poznać polską klasykę literacką i wzbogacić swój zasób słownictwa. Książeczki zawierają streszczenia nowel oraz zestawy ćwiczeń, których celem jest doskonalenie już zdobytej przez obcokrajowców szeroko pojętej wiedzy językowej oraz ogólnokulturowej. W każdym tomie pomieszczono słownik zawierający wszystkie wyrazy użyte w tekstach opowiedzianych nowel (w formach gramatycznych, w jakich zostały użyte w tekście, i wzbogacone o gramatyczne informacje, np. formy podstawowe, tj. słownikowe, czy rekcje, a więc wiadomości przydatne dla osób uczących się języka polskiego).

Nieuczciwość akademicka studentów. Psychologiczne wyznaczniki, przewidywanie oraz przeciwdziałanie

Lidia Baran

Nieuczciwość akademicka jest zjawiskiem, którego wysoką częstość wśród studentów potwierdzają badania prowadzone w Polsce, Europie i poza jej granicami. Stanowi ona problem z uwagi na prowadzenie do obniżenia prezentowanej przez studentów wiedzy oraz przenoszenie nagradzających doświadczeń związanych z oszustwami na kolejne obszary życia. Celem niniejszej publikacji jest zaprezentowanie obecnej wiedzy na temat psychologicznych wyznaczników, przewidywania oraz przeciwdziałania nieuczciwości akademickiej wśród studentów, przybliżenie wyników przeprowadzonych w powyższych obszarach badań oraz sformułowanie na ich podstawie wniosków o możliwościach aplikacyjnych w środowisku akademickim. Lidia Baran, doktor nauk społecznych w dyscyplinie psychologia, adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Doświadczenie naukowe zdobywała w trakcie wyjazdów szkoleniowych na National University of Ireland, University of Jyväskylä oraz Universiteit Gent. Absolwentka podyplomowych studiów dotyczących uważności i współczucia oraz laureatka konkursu NCN Miniatura 2. Jej zainteresowanie badawcze dotyczą psychologicznych podstaw nieuczciwości oraz kontekstualnej nauki o zachowaniu. [02.10.2020]

Kobiety - praca - podmiotowość. Refleksje socjologiczne

red. Sławomira Kamińska-Berezowska

Monografia problemowa Kobiety – praca – podmiotowość. Refleksje socjologiczne jest adresowana do osób zainteresowanych kształtowaniem się podmiotowości kobiet na rynku pracy zawodowej i w życiu społecznym. Inspiracją opracowania było stulecie praw wyborczych kobiet w Polsce oraz grupa tematyczna zorganizowana przez Sławomirę Kamińską-Berezowską i Dominikę Polkowską w ramach XVII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego „Ja My, Oni? Podmiotowość, tożsamość, przynależność” we Wrocławiu. Grupę zajmowały wyzwania i doświadczenia Polek po 100 latach od uzyskania praw wyborczych. W związku z tym autorzy monografii to przede wszystkim socjolodzy, którzy wzięli udział w XVII OZS we Wrocławiu, interesujący się podmiotowością kobiet w Polsce i sprawami ich doświadczeń zawodowych. Ostatecznie jednak, dla uzyskania pewnego dystansu w spojrzeniu na kwestie funkcjonowania społeczno-zawodowego kobiet w III RP, zdecydowano się zaprezentować także współczesne wyzwania związane z kobiecym dążeniem do podmiotowości w innych krajach.

Rzeźba barokowa na Dolnym Śląsku w 2. połowie XVII wieku

red. Artur Kolbiarz

Zamieszczone w niniejszym tomie materiały stanowią pokłosie sesji naukowej: "Rzeźba na Śląsku w 2. połowie XVII w." zorganizowanej 20.01.2017. w Muzeum Miedzi w Legnicy. Przedsięwzięcie to miało szczególny charakter, bowiem rzeźba barokowa - potraktowana jako temat przewodni - rzadko staje się obiektem zainteresowań badawczych. Niniejsza książka nie pretenduje do prezentacji kompleksowych dziejów rzeźby na Śląsku na przestrzeni 2. połowy XVII w. Omawiane przez autorów zagadnienia dotyczą jednak obiektów, artystów, lub problemów pomijanych do tej pory, bądź słabo rozpoznanych, w istotnym stopniu uzupełniając i korygując stan badań, zawarty przede wszystkim w w wydanej przed ponad trzema dekadami syntezie rzeźby barokowej na Śląsku pióra prof. Konstantego Kalinowskiego. Śląsk - który w tym czasie wchodził w skład Monarchii Habsburskiej - pomimo peryferyjnego położenia względem Wiednia oraz Pragi poszczycić się może zabytkami rzeźby stojącymi na wysokim poziomie wykonania, łączącymi różnorodne inspiracje. Oprócz związków artystycznych z Czechami oraz Austrią działali tu również rzeźbiarze pochodzący, bądź posługujący się formami charakterystycznymi dla rzeźby południowoniemieckiej, morawskiej, flamandzkiej, czy francuskiej, czego owocem jest bogata mozaika artystyczna o szerokim spektrum stylowym. Znalazło się w niej miejsce dla nurtów klasycyzujących oraz dzieł antyklasycznych, w tym tzw. śląskiej maniery barokowej, silnie eksponującej walory ekspresyjne i zrośniętej z miejscową tradycją sztuki. Zjawiska artystyczne zapoczątkowane w rzeźbie śląskiej pomiędzy 1650, a 1700 r. miały swoją wspaniałą kulminację w 1. połowie XVIII w. Dokładniejsze rozpoznanie rzeźby siedemnastowiecznej - czemu służy także i ta publikacja - pozwala pełniej nakreślić kontekst dla erupcji ilościowej oraz jakościowej rzeźby, jakie miały miejsce na Śląsku około 1700 r.

Polskie wybory 2014-2015. Kontekst krajowy i międzynarodowy - przebieg rywalizacji - konsekwencje polityczne. T. 2

red. Mariusz Kolczyński

W niniejszym tomie zawarto opracowania odnoszące się do kilku kluczowych kwestii problemowych związanych z rywalizacją wyborczą w Polsce: uwarunkowań formalno-prawnych i finansowych kampanii wyborczych, jakości oferty wyborczej w kampaniach oraz znaczenia zewnętrznych, międzynarodowych czynników determinujących przebieg kampanii wyborczych lat 2014–2015. Fundamentalne znaczenie dla oceny przebiegu rywalizacji w cyklu wyborczym 2014–2015 powinno mieć rozstrzygnięcie, czy w danym układzie czynników determinujących (niewątpliwe sprzyjających wzrostowi zainteresowania społecznego toczącą się rywalizacją polityczną) partie polityczne (zarówno rynkowe, jak i pozarynkowe) / komitety wyborcze były w stanie przygotować ofertę polityczną odnoszącą się do kluczowych problemów społecznych i politycznych (w tym także do dylematów międzynarodowych), czy też ograniczyły się do (niezwykle sprawnego) wykorzystania kluczowych kwestii dla sformatowania kontekstowego, efektywnego marketingowo przekazu kampanijnego. Książka jest adresowana dla  badaczy (politologów, socjologów) obszaru rywalizacji politycznej w Polsce.

Adam Chmara (1720-1805) - ostatni wojewoda miński w świecie polityki czasów stanisławowskich i jego archiwum

Dariusz Rolnik

Praca ma charakter biograficzny, skupia się na pokazaniu kariery politycznej ostatniego wojewody mińskiego w dziejach Rzeczypospolitej Adama Chmary. Jest ona sama w sobie interesująca, ale przede wszystkim robi wrażenie skalą awansu, od łowczego mińskiego do wojewody mińskiego, dodajmy co nie jest bez znaczenia pierwszego senatorstwa w rodzinie Chmarów. Jakkolwiek kariera polityczna bohatera stanowi szkielet tego studium, to obejmuje ma ona znacznie szerszy zakres problemów. Przedstawia funkcjonowanie i mechanizmy tworzenia elit w czasach stanisławowskich, pokazuje obraz polityczny prowincji litewskiej, a w tej przestrzeni, przejście od politycznych rozgrywek województwa mińskiego do polityki państwowej państwa polsko-litewskiego. Prezentowane w rozprawie są różne podejścia obywateli – nie tylko A. Chmary – do najistotniejszych kwestii związanych z istnieniem Rzeczypospolitej oraz ogólnie odrysowane są codzienne sprawy w życiu elit stanisławowskich. Sfera polityczna to tylko jedna z nich i to nie zawsze najważniejsza. Na takiej szerokiej płaszczyźnie pokazano także sposoby osiągania sukcesu na drodze publicznej posługi, ale też polityczne meandry życia publicznego na Litwie i słabnącą rolę wielkich litewskich rodów.

Gatunki mowy i ich ewolucja. T. 4: Gatunek a komunikacja społeczna

red. Danuta Ostaszewska, współudz. Joanna Przyklenk

Tom IV kontynuuje genologiczną tradycję badań, tym razem ze szczególnym uwzględnieniem związków, jakie istnieją między gatunkowym zróżnicowaniem uniwersum mowy a formami komunikacji społecznej – dziś i w dawnej Polsce. Autorzy koncentrują się na zagadnieniu komunikacji jako szeroko pojętej transmisji informacji i jej gatunkowych „wcieleń”. Rozważania teoretyczne – im poświęcone są artykuły zamieszczone w części pierwszej pracy – znajdują dopełnienie w analizach i interpretacjach, zarówno gatunków użytkowych, jak i artystycznych, składających się na część drugą tomu. Publikacje te wzbogaca forma dyskusji panelowej, w której badacze starali się uchwycić wykładniki sytuacji poznawczej oraz podstawowych tendencji w tekstologii polskiej, niemieckiej i francuskiej.

Profilaktyka wybranych problemów zdrowotnych (w wymiarze edukacyjnym)

red. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Katarzyna Kowalczewska-Grabowska

Punktem wyjścia w prezentowanej monografii są określone problemy zdrowotne, analizowane z perspektywy edukacyjnej. Omawiane treści mają swój wymiar profilaktyczny, ale wpisują się także w obszar charakterystyczny dla promocji zdrowia z uwagi na fakt, że jest ona globalną strategią działań na rzecz zdrowia, której niezbędny i kluczowy element stanowi edukacja zdrowotna. Dzięki niej ludzie zyskują odpowiednie kompetencje, pozwalające im na dokonywanie zmian w swoim środowisku i stylu życia. W modelu promocji zdrowia ukierunkowanym na upodmiotowienie jednostek w niej uczestniczących istnieją dwie podstawowe funkcje edukacji zdrowotnej. Jedną z nich jest tworzenie warunków umożliwiających ludziom zdobywanie wiedzy na temat zdrowia i choroby. Posiadając tę wiedzę mogą oni wzmacniać swoje zdolności do działania na rzecz zdrowia własnego i innych, jednocześnie stając się podmiotami tych działań. Upodmiotowienie jednostek jest zatem bezpośrednim efektem edukacji, a tylko jednostki upodmiotowione (zdolne do działania) mogą dokonać zmiany społecznej, do której dąży się w promocji zdrowia. Drugą ze wzmiankowanych funkcji jest oddziaływanie na decydentów i grupy zawodowe, tak by odpowiednio wpływały na politykę publiczną i kształtowanie konkretnych środowisk. Prezentowana publikacja spełnia obie z wymienionych funkcji. Z jednej strony daje możliwość poszerzenia wiedzy na temat wybranych problemów zdrowotnych i przeciwdziałania im, z drugiej – jest adresowana do konkretnych grup zawodowych (nauczyciele, pedagodzy, socjologowie, lekarze), w których zadaniach mieści się tworzenie środowisk wspierających zdrowie.

Wyobraźnia. Sztuka i design

Alicja Głutkowska-Polniak

Książka jest analizą inspirujących do dnia dzisiejszego koncepcji wyobraźni, które stały się istotne dla historii filozofii sztuki i są wciąż na nowo interpretowane. Zdeterminowało to wybór przedstawionych w pracy reprezentatywnych filozofów i ich teorii, począwszy od Kanta, który dał sztuce autonomię (oraz istotne znaczenie wyobraźni), przez Schopenhauera, Sartre’a, Freuda, Junga, aż po Bachelarda. Autorka, pokazując, jak wyobraźnia w różnych koncepcjach wspiera sztukę, a nawet ją warunkuje, prowadzi przez różnorodne, charakterystyczne filozoficzno-estetyczne koncepcje wyobraźni, wybrane również po to, by przedstawić wyobraźnię w jej wielowymiarowości i wieloaspektowości. Taki horyzont pozwala na szerokie ujęcie tej kategorii, ukazanie jej współdziałania z wieloma dyspozycjami umysłowymi, a także wpływu na procesy psychiczne i na rzeczywistość, szczególnie w aspekcie sztuki i designu. Problematyka dotycząca zagadnienia wyobraźni została przedstawiona w dwu częściach, mających ukazać rozdźwięk władzy czy też funkcji, jaką jest wyobraźnia, w odniesieniu do kategorii podmiotowości. Chodzi tu o jej źródło i zastosowanie, które mogą wpływać na świadomość i z nią współdziałać bądź być zależne od nieświadomych celów. Przy czym i w jednym, i w drugim przypadku zadaniem wyobraźni jest wykreowanie bądź to samego obrazu, bez realnego odniesienia, bądź konkretnego realnego przedmiotu. Motywem łączącym obie części jest jeszcze inna funkcja czy dyspozycja wyobraźni –  kreacja. Ta właśnie zdolność przejawia się i manifestuje w sztukach (od pięknych po nowoczesne); jest to wyobraźnia współtworząca „obiekty kulturowe”, przedmioty (zjawiska, sytuacje) o artystycznej i często estetycznej wartości. Tej możliwości w odniesieniu do czasów współczesnych poświęcony jest ostatni „przystanek” tej książki, dotyczący nowych perspektyw w kreowaniu sztuki i designu w XX wieku, czyli tzw. sztuk nowoczesnych.

Polskie wybory 2014-2015. Kontekst krajowy i międzynarodowy - przebieg rywalizacji - konsekwencje polityczne. T. 1

red. Mariusz Kolczyński

Opracowania zawarte w niniejszym tomie odnoszą się do trzech podstawowych grup zagadnień: strategicznego ukierunkowania poszczególnych kampanii, roli pełnionej w strategiach komunikacyjnych przez media masowe oraz personalizacji kampanii (ze szczególnym uwzględnieniem ekspozycji kampanijnej kobiet pełniących rolę liderów politycznych/twarzy kampanii). (fragment wstępu)

Świat awifauny V w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego. Żuraw i struś

Lubomír Hampl

Autor najpierw charakteryzuje ptaki, których określenia w Biblii zamierza poddać badaniu. Podaje dane z zakresu ornitologii, symbolikę, wartościowanie omawianych ptaków, a potem przytacza wspominające je fragmenty Biblii w najważniejszych polskich i czeskich przekładach, które pokazują rozwój języków literackich i religijnych od pierwszych do najnowszych tłumaczeń. Cennym uzupełnieniem pracy są tabele – wykazy nazw żurawia i strusia wraz z ich ilościowym obliczeniem nazw terminologii Gruidae i Struthionidae. Autor pracuje zgodnie z wymaganiami metodologii naukowej, łączy osiągnięcia wielu dyscyplin przyrodniczych i humanistycznych, pokazuje wyniki pracy tłumaczy działających w ciągu wielu wieków. Wykorzystał obszerną literaturę w kilku językach z zakresu językoznawstwa, nauk biblijnych i ornitologii, zestawioną w bibliografii. Rozprawa ta świadczy o wysokim poziomie naukowym interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu językoznawstwa, filologii polskiej i czeskiej oraz przekładów biblijnych w obu językach.

Prasowa wizja dziewczyny (analiza konfrontatywna polskich i rosyjskich czasopism młodzieżowych)

Ewa Kapela

Media masowe, będące obecnie jedną z najbardziej rozpowszechnionych form bytowania języka, nie tylko opisują otaczający człowieka świat i oferują sposoby jego interpretacji, lecz często go konstruują. Celem przekazów medialnych jest coraz częściej kształtowanie postaw odbiorców, narzucanie określonego światopoglądu i hierarchii wartości. Stanowiąc swego rodzaju filtr między człowiekiem a rzeczywistością, środki masowego przekazu mają moc modyfikowania indywidualnych obrazów świata oraz zachowań komunikacyjnych. Żyjąc w epoce mediów masowych, nie sposób ignorować ich roli w kształtowaniu poglądów człowieka na otaczający go świat, zwłaszcza, gdy idzie o formowanie świadomości nastolatków. W świetle powyższych uwag zasadne wydaje się zrekonstruowanie wizji dziewczyny (i odpowiednio девушки), propagowanej przez współczesne czasopisma młodzieżowe. Zamierzeniem autorki jest ukazanie językowych mechanizmów kreujących pożądane przed nadawców prasowych stany rzeczy, a więc poszczególne elementy składowe odtwarzanego wizerunku dziewczyny. Heterogeniczność prasowej wizji dziewczyny/девушки pozwala na traktowanie jej nie w kategoriach utrwalonego stereotypu, ale raczej w kategoriach performansu. W monografii zwrócono uwagę na korelacje między językowym obrazem kobiety, kulturowo utrwalonymi stereotypami płciowymi a prasową wizją młodej kobiety. Ukazana została zależność między językiem przekazu prasowego a jego potencjalnym odbiorcą. Wyniki analizy stanowią podstawę do zabrania głosu w kwestii roli prasy w kształtowaniu świadomości młodzieży, w kreowaniu i redefiniowaniu wzorców płciowych. Publikacja adresowana jest nie tylko do językoznawców, lecz także do szerokiego grona czytelników zainteresowanych daną problematyką.