Czarodziejski flet - tekst i konteksty. Studia nad librettem opery

Lucjan Puchalski

Prezentowany tom zawiera prace polskich i zagranicznych autorów poświęcone librettu Czarodziejskiego fletu oraz jego polskie tłumaczenie. Napisany przez Emanuela Schikanedera i naznaczony specyficznym politycznym i intelektualnym klimatem józefińskiego Wiednia tekst jest bez wątpienia ważnym i ciągle intrygującym dokonaniem nie tylko austriackiego, ale także i europejskiego oświecenia. Dzięki muzyce Mozarta żyje do dziś na scenach operowych całego świata; pochodzące z niego motywy i postacie pojawiają się także we współczesnej kulturze masowej. Wystan Hugh Auden, który w 1956 roku przetłumaczył libretto na język angielski, napisał, że jeśli wydaje się ono mało poważne, to tylko dlatego że nie potrafimy właściwie obchodzić się z jego tworzywem - tak aby wydobyć walory, pozwalające uznać Czarodziejski flet za jedno z najlepszych librett operowych, jakie kiedykolwiek zostały napisane. Niniejszy tom proponuje różne odczytania scenicznej narracji opery Mozarta i Schikanedera oraz sytuuje jej przedstawienia w stosownych kontekstach historycznych, kulturowych i ideowych, a ukazując także jej literacki rodowód i oddziaływanie na ówczesnych pisarzy, śledzi odmienne recepcyjne tropy, których znajomość pozwala lepiej zrozumieć intelektualny i artystyczny potencjał utworu.

Literatura i reklama w Niemczech

Tomasz Małyszek

O ile literatura bywa reklamowana, o tyle reklama zwykle nie bywa interpretowana. Gdyby wymagała objaśnienia sensu, straciłaby z oczu cel, dla którego powstała. Można sobie wyobrazić taki skrajny przypadek transgresji między literaturą i reklamą, kiedy ta pierwsza powstaje jako świadomy, zaplanowany komunikat reklamowy, a druga niczego nie reklamuje, pozornie nie ma więc sensu, i dopiero odczytanie w szeregu lub cyklu kolejnych epizodów kampanii promocyjnej nadaje jej znaczenie i naprowadza odbiorcę na jej pierwotny ślad. Paradoksalnie reklama bez słów, artystyczny spot filmowy oparty na scenariuszu, który jest pogłosem lub poświatą treści przemycanych uprzednio przez literaturę, najbardziej ją przypomina. Niniejsza praca sięga po przypadki znanych artystycznych spotów reklamowych, z których część ma charakter spotów wizerunkowych i była nagradzana na festiwalu w Cannes. Ich wspólną cechą jest miejsce wytworzenia, czyli niemieckie agencje reklamowe, lub produkt albo zleceniodawca, który również pochodzi z Niemiec. Takie zawężenie analizy nie oznacza, że niemiecka reklama wizerunkowa różni się od reklam produkowanych na świecie, ale pozwala utrzymać w ramach i uporządkować wiedzę na temat możliwych, domniemanych, a czasem oczywistych zależności pomiędzy literaturą danego kraju a utrwalonymi w nim normami promocji i marketingu.

Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Niebo i piekło. Tom 14

Monika Gabryś

ZAŁOŻENIA OGÓLNE I. NIEBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 II. PIEKŁO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 III. OSOBY BOSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 IV. SZATAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  42 V. ANIOŁ I DIABEŁ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 VI. ŚWIĘCI I GRZESZNICY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  55 VII. RELIGIJNE ŹRÓDŁA INSPIRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Literatura przedmiotu (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Wykaz skrótów i oznaczeń (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 SŁOWNIK I. NAZWY I OKREŚLENIA MIEJSC, SFER, PRZESTRZENI . . . . . . . . . . . . . . 77 1. Sfera dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 2. Sfera zła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 3. Sfera poza/pomiędzy dobrem i złem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  91 II. NAZWY I OKREŚLENIA ISTOT, BYTÓW, LUDZI . . . . . . . . . . . . . . . . .  94 1. Sfera dobra (mieszkańcy nieba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 2. Sfera zła (mieszkańcy piekła) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 3. Sfera między dobrem a złem (istoty z pierwiastkiem nadprzyrodzonym o niejednoznacznym wartościowaniu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 4. Ludzie zmierzający ku niebu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 5. Ludzie pośredniczący między bóstwem a człowiekiem . . . . . . . . . . . . 205 6. Ludzie zmierzający ku piekłu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 7. Ludzie pośredniczący między złymi duchami a człowiekiem . . . . . . . .  216 8. Sacrum w jednostce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 III. ZNAKI DOBRA I ZŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1. Symbole, znaki, przedmioty naznaczone świętością, sakrą boską (związane ze służeniem świętości) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .  252 2. Symbole, znaki, przedmioty noszące piętno zła (związane ze służeniem złu) IV. CZYNNOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 1. Działania związane ze sferą dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 2. Działania związane ze sferą zła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 V. BIBLIA – WYRAŻENIA, ZWROTY, POSTACI, MIEJSCA . . . . . . . . . . . . . . 370 VI. MITOLOGIA GRECKA I RZYMSKA – WYRAŻENIA, ZWROTY, POSTACI, MIEJSCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 ANEKS – ATRYBUTY BÓSTWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 Wykaz alfabetyczny haseł zamieszczonych w Słowniku . . . . . . . . . . . . . .  437

Między Lwowem a Krakowem. Szkice architektoniczne

Janusz Sepioł

W czasach masowej fotografii i internetu sens rysowania architektury, krajobrazu czy wnętrz nie jest oczywisty. Bronię rysunku, bronię szkicowania, choć przyznaję, że korzyści odnosi przede wszystkim sam rysujący. (...) To, co wydawało się znane, widziane wielokrotnie, rozpoznawalne lub nawet banalne, w procesie rysowania przekształca się, można rzec - odsłania się, czy raczej jest odsłaniane. To tak, jak z myśleniem: gdy chcemy sprecyzować i wypowiedzieć myśl, to już nie jest to ta sama myśl. Rysuje się, aby zobaczyć, celem i środkiem rysunku jest widzenie... Fragment Wstępu Dzięki architekturze - pasji i profesji Autora - wyłania się w tej książce kraina, której próżno szukać na mapach. Granice państw i jednostek administracyjnych poszatkowały coś, co ma swoje niekwestionowane kontinuum w krajobrazie i budowlach właśnie. Dlatego Janusz Sepioł odwołał się nie do wiedzy, lecz do widzenia, aby tę ciągłość ujawnić i przywrócić. Z recenzji Łukasza Galuska, architekta, zastępcy dyrektora ds. programowych w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie Książka Janusza Sepioła należy do bardzo rzadkich wydawnictw, w których autor posługuje się jednocześnie tekstem i własnym rysunkiem. Użyte w tytule określenie "szkice architektoniczne" nie jest w tym wypadku metaforą. Praca stanowi swoiste itinerarium - zapis wrażeń i refleksji z miejsc rozsianych pomiędzy dwiema artystycznymi metropoliami: Lwowem i Krakowem. Tytuły poszczególnych rozdziałów to w ogromnej większości nazwy miejscowości, ale równie dobrze mogłyby to być nazwiska postaci, których te teksty dotyczą. Niemal za każdym razem pojawia się jakaś biografia: projektanta, mecenasa, badacza. To opowieści o budowlach, miejscach i ludziach. Ich wybór nie podlega jakimś sztywnym kryteriom; motywem scalającym jest narracja o artystycznym oddziaływaniu środowiska lwowskiego (Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej) na obszar zachodniej Galicji w II połowie XIX i I połowie XX wieku. Książka jest galerią obiektów nieco mniej znanych, mniej spopularyzowanych, skupia się na architekturze "drugiego rzutu" bądź też architekturze mniejszych ośrodków, ukazując je na tle budownictwa w swej większości anonimowego: drewnianych kościołów, cerkwi, synagog, tworzących unikalny krajobraz kulturowy tej części Europy. Wydawnictwo w znacznej części dotyczy bezpośrednio kultury Krakowa. Na jego stronach pojawiają się działający tu, a potem migrujący do Lwowa architekci tacy jak Teodor Talowski, Jan Sas-Zubrzycki, Adolf Szyszko-Bohusz czy pochodzący z Lwowa, a działający w Krakowie i na Podhalu Zbigniew Kupiec, bądź też pochodzący z Krakowa a działający w Rzeszowie Mateusz Tekielski. Są także znani krakowscy historycy sztuki, jak profesorowie Edward Dutkiewicz czy Józef T. Frazik. W tym sensie można ją zaliczyć do cracovianów. Książka nie jest w żadnej mierze krajoznawczym przewodnikiem ani akademickim skryptem czy podręcznikiem. Zachowuje wartość niespiesznej, nieco erudycyjnej gawędy i stanowi zapis fascynacji różnorodnością architektonicznych form, szkół, nurtów i mód. W jakimś sensie uczy, jak patrzeć na architekturę, a z pewnością jest przykładem gasnącej tradycji odręcznego, "wrażeniowego" rysowania architektury i to w przeróżnych technikach: od akwareli po węgiel. Tworzy bardzo osobisty i zaskakująco nowatorski obraz architektonicznego dziedzictwa tej części Europy Środkowej. Janusz Sepioł, ur. 1955 w Gorlicach. Absolwent Politechniki Krakowskiej i Uniwersytetu Jagiellońskiego, architekt, historyk sztuki, urbanista. Architekt Województwa Krakowskiego, w latach 2002-2004 Marszałek Małopolski, senator VII i VIII kadencji, obecnie Główny Architekt Rzeszowa. Wyróżniony Medalem Honorowym SARP, Złotą Odznaką Izby Architektów RP oraz samorządową Nagrodą im. J. Regulskiego. Autor kilku książek eseistycznych (m.in. Architekci i historia, Dyptyk włoski, Praca nad krajobrazem, Historia jednego domu), współautor i redaktor wielu wydawnictw fachowych (m.in. "Przestrzeń życia Polaków" [raport], Form Follows Freedom, "Puls Polskiej Architektury", "Architektura Rzeszowa") oraz jednej ilustrowanej książki dla dzieci (Sierściaki i inne).

Demokracja na rozdrożu. Deliberacja czy partycypacja polityczna?

Janusz Grygieńć

Demokracja na rozdrożu jest niezwykle kompetentnym przeglądem najważniejszych koncepcji demokracji partycypacyjnej i deliberacyjnej. Dotyczy najważniejszych sporów, jakie toczone są obecnie o optymalny kształt demokracji. W kolejnych rozdziałach autor dyskutuje kwestie, które są kluczowe dla zrozumienia osobliwości systemu demokratycznego i jego cech wyróżniających. Osią rozważań autora jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jaka powinna być w demokratycznych społeczeństwach relacja między dyskusją problemów społecznych i politycznych, udziałem szerokich mas w polityce a wysłuchiwaniem głosów ekspertów, którzy powinni reprezentować trzeźwe, obiektywne stanowisko poparte danymi naukowymi. W książce więc rozważane są problemy, którymi żyją wręcz współczesne demokracje: czy wpływ ekspertów na decyzje polityczne nie zabija aktywności politycznej obywateli?; czy masy są w stanie stworzyć prawidłowe rozwiązania polityczne?; czy możliwe jest dyskutowanie kwestii społecznych i politycznych na każdym poziomie? Grygieńć bardzo kompetentnie prowadzi czytelnika poprzez meandry tych dyskusji, pokazując klarownie argumenty na rzecz każdego z tych stanowisk oraz argumenty, które mogą je podważyć. Książka będzie na pewno czytana przez wszystkich tych, którzy interesują się polityką, a warto też byłoby, żeby przeczytali ją ci, którzy politykę czynnie uprawiają. Z recenzji prof. dra hab. Leszka Koczanowicza

Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.-70 po Chr

Jerzy Ciecieląg

Książka Jerzego Ciecieląga nakreśla szeroką panoramę dziejów ludu wybranego w kluczowym dla niego okresie Drugiej Świątyni, kiedy to pojawiają się aż dwa nowe oblicza judaizmu: najpierw judaizm normatywny lub międzytestamentalny, a później judaizm rabiniczny, kiedy to religia żydowska staje się z religii ofiarnej religią słowa. Pod koniec tego okresu pojawia się również chrześcijaństwo. W okresie tym zmienia się również kilkakrotnie sytuacja polityczna Żydów, którzy znaleźli się pod panowaniem państwa babilońskiego, Persji Achemenidów, imperium Aleksandra Wielkiego, Egiptu ptolemejskiego, monarchii Seleucydów, rodzimej dynastii hasmonejskiej, wreszcie imperium rzymskiego. Była to też epoka kluczowa dla ostatecznego powstania ksiąg biblijnych, a sam naród żydowski stał się wówczas w pełni ukształtowana jednostką etniczną. Poczynając od niewoli babilońskiej, poprzez okres perski, hellenistyczny i grecko-rzymski czytelnik może poznać źródła pisane i archeologiczne pozwalające na rekonstrukcje historii Żydów, zagłębić się w kwestie społeczne, administracyjne, życie codzienne i gospodarcze, wreszcie zaznajomić się z religią, jej instytucjami i kultem, choć ich obraz – ze względu na źródła – jest czasem tylko fragmentaryczny. Osobne miejsce zajmuje zarys historyczny, często również niepełny, bowiem jego całkowitą rekonstrukcję uniemożliwia brak źródeł. Swoje miejsce znalazła też w książce diaspora żydowska; możemy poznać jej genezę, życie lokalnych wspólnot, istotę synagogi jako instytucji społeczno-religijnej, kontakty Żydów z sąsiadami.   Dr Jerzy Ciecieląg – urodzony w 1971 r., adiunkt w Katedrze Historii Starożytnej Instytutu Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Jego badania koncentrują się przede wszystkim na dziejach Żydów w epoce starożytnej, w szczególności w okresie drugiej świątyni, na dziejach dynastii Heroda Wielkiego oraz na autonomicznym mennictwie żydowskim. Autor czterech książek: Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne (2000); Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej (2002); Poncjusz Piłat, prefekt Judei (2003) oraz Powstanie Bar Kochby 132-135 po Chr. (2008), jak też ponad czterdziestu artykułów. Aktualnie, w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, przygotowuje monografię o wspólnotach żydowskich w zachodnich prowincjach cesarstwa rzymskiego.

Zarysy z dziejów krain dawnych inflanckich czyli Inflant właściwych (tak szwedzkich jako i polskich), Estonii z Ozylią, Kurlandii i Ziemi Piltyńskiej

Gustaw Manteuffel

Nigdy wcześniej niepublikowana praca Gustawa Manteuffla sprzed ponad stu lat stanowi najambitniejsze i właściwie jedyne w polskiej historiografii opracowanie dziejów regionu, zajmowanego dzisiaj przez kraje bałtyckie. Na tytułowe krainy inflanckie składają się zarówno ziemie kolonizowane w ciągu kilku wieków przez rycerstwo zachodnioeuropejskie, księstwa ruskie i Moskwę, jak i tereny należące przez ponad dwa wieki do Rzeczypospolitej, czyli tzw. Inflanty Polskie (obecnie Łatgalia we wschodniej Łotwie). Manteuffel nie tylko odważnie kreśli skomplikowane i tragiczne, czasem wręcz przerażające dzieje nadbałtyckich prowincji, ale też daje obraz tamtejszej kultury, literatury i sztuki na przestrzeni wieków, analizuje napięcia ekonomiczne, wyznaniowe, szkicuje portrety wybitniejszych przedstawicieli regionu, wspierając swe wywody imponującą bibliografią przedmiotową z kilku kręgów kulturowych. Czytelnik ma rzadką okazję zapoznać się z nieznaną historią i zapomnianym historykiem, którego sylwetkę – a także dzieje samego rękopisu – przedstawia we wstępie Krzysztof Zajas.

Złotnik i śpiewak. Poezja Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana w kręgu modernizmu

Anna Czabanowska-Wróbel

Książka poświęcona jest twórczości lirycznej dwóch poetów-rówieśników: Leopolda Staffa (1878-1957) i Bolesława Leśmiana (1877-1937). Obaj zostali ukazani jako reprezentanci niepodobnych do siebie postaw artystycznych, które stanowiły ich odpowiedź na kryzys kultury początku XX wieku. Opozycja Staff - Leśmian nie służy budowaniu trwałych historyczno-literackich konstrukcji, pozwala natomiast dostrzec niuanse polskiego modernizmu. W rozdziałach poświęconych każdemu z twórców pojawia się "nieustanne odniesienie" do twórczości drugiego. Na część ostatnią składają się trzy studia dowodzące łączności między dwiema fazami modernizmu: młodopolskiej i tej z dwudziestolecia międzywojennego a poświęcone motywowi odbicia, przemianom elegii oraz poetom debiutującym tuż przed I wojną światową. Tytułowe przeciwstawienie poety jako złotnika i jako śpiewaka odnosi się do dwóch koncepcji tworzenia. U Staffa pojawia się wyobrażenie poezji jako kształtu wykuwanego starannie opanowanym kunsztem, u Leśmiana poezja to śpiew, którego rytm zgodny jest z "pieśnią bez słów" przenikającą całe istnienie.

Szklarz. O twórczości powieściopisarskiej i aforystycznej Stefana Napierskiego

Jerzy Domagalski

Szklarz to książka rysująca portret Stefana Napierskiego (Marka Eigera), jednego z najbardziej wykształconych – wedle relacji Czesława Miłosza – literatów  polskiego międzywojnia. Znany szerszej publiczności jako poeta i krytyk był Napierski także powieściopisarzem i znakomitym aforystą. Prezentowana Państwu praca składa się z trzech części. W pierwszej rekonstruowany jest przebieg życia pisarza, w następnych pokazano jak wątki autobiograficzne ulegają artystycznym przetworzeniom. Część poświęcona powieści sytuuje prozę Napierskiego wobec tradycji literackiej europejskiej (bergsonizm, nietzscheanizm) i polskiej (Przybyszewski i Witkacy) a także w tle autotematycznych propozycji Gide’a. Rozdział poświęcony twórczości aforystycznej otwiera refleksja genologiczna porządkująca terminy aforyzmu i fragmentu oraz historia obydwu gatunków od czasów przedhipokratesowych do chwili obecnej. W tym tle przedstawione są zbiory Napierskiego, oświetlone paralelą z jenajczykami, baudelaire’owskim flaneryzmem, powinowactwami z Walterem Benjaminem oraz skonfrontowane z nowatorskimi prądami epoki. Za tytuł ksiązki posłużył jednowyrazowy zalążek z „Cieni na wietrze” . Przykład pomysłu do rozwinięcia, szyfr wieloznaczności, słowo migoczące wielością ewokowanych sensów. Niektóre z nich zostały odczytane i nazwane, niektóre zaś czekają na swoich odkrywców.   Jerzy Domagalski, ur. 1960. Studiował polonistykę na uniwersytetach we Wrocławiu (1979-1981) i w Warszawie (1981-1984). W latach 1988-1993 odbył studia doktoranckie w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, następnie (do 2010) wykładał na Uniwersytecie Zielonogórskim, prowadząc m.in. zajęcia z analizy kontekstualnej i  z literatury dwudziestolecia międzywojennego. Tej epoki przede wszystkim dotyczą zainteresowania badawcze autora. Publikował między innymi na łamach "Pamiętnika Literackiego" i "Twórczości" szkice oraz rozprawy o Gombrowiczu, Witkacym, Iwaszkiewiczu, Boyu-Żeleńskim, Brezie i innych. Wydał także książkę Proust w literaturze polskiej do 1945 r. (Warszawa 1993).

Sacrum w literaturze dziecięcej i młodzieżowej

Anna Nosek, Małgorzata Wosnitzka-Kowalska

Studia naukowe pomieszczone w monografii oscylują między wąskim (związanym z bezpośrednim przejawianiem się świętości, praktykowaniem religii) i szerokim (odwołującym się do pośrednich znaczeń, różnych sfer duchowości) rozumieniem sacrum. Jego literacko-kulturowe reprezentacje mają swoje źródło w dzieciństwie doświadczanym w kręgach chrześcijańskich, na ich obrzeżach, i poza nimi – w czasie motywowanym społecznie, kulturowo, historycznie, politycznie. Czynniki te decydują o zbliżaniu się do religii i oddalaniu od niej, uwypuklają ludzkie i nieusuwalne potrzeby duchowe, wpływające na przemiany bohaterów literackich, ale przede wszystkim formujące całe pokolenia odbiorców dzieł literatury i kultury. Literatura i sztuka dla dzieci i młodzieży jest obszarem szczególnie wrażliwym na wszelkie zmiany w systemie wartości, również ufundowanych na wierze i religii. Reaguje na skrajności, zafałszowanie obrazu rzeczywistości, wszelkie nadmiary i niedomiary w realizacjach artystycznych opisujących doświadczenie duchowości, którego poetyka (formułę „poetyki doświadczenia duchowego” zapożyczam z tytułu monografii Antoniny Lubaszewskiej) wyraża się nie tylko w konfiguracjach świętych znaków i rytuałów, ale także poprzez architekturę, naturę czy ludzkie postawy egzystencjalne. Pokazały to również alianse sacrum i fantastyki, opisane w tej monografii, jak również proza historiograficzna (także dla dzieci i młodzieży), odnosząca się między innymi do religii w czasach totalitaryzmów. Z recenzji dr hab. prof. UP Katarzyny Wądolny-Tatar

Aporie sobości. Problem tożsamości osobowej w powieściach Wiesława Myśliwskiego

Damian Michałowski

Jest to książka „pytań”. Jej pytajny charakter jest czytelny od pierwszych stron i jeśli użyć „świetlnej” metafory rzec można, że to światło pytania prowadzi uczonego w gąszcz świata przedstawionego twórczości autora Nagiego sadu. Cenne przy tym jest, że nie wdając się w rozważania natury literaturoznawczej wchodzi on od razu w istotę filozoficznych zagadnień. (…) Autor stawia przede wszystkim pytania o tożsamość osoby ludzkiej, tworzenia się jej, jej statusu i ostatecznego powołania. Wydobywa te kwestie z materii świata przedstawianego w sposób nadzwyczaj sprawny warsztatowo, dając popis kunsztu analitycznego oraz interpretacyjnego, (…) pokazuje wyjątkową umiejętność przekładu materii literackiej na problematykę filozoficzną, przy czym znakomicie stosuje kategorie filozoficzne do analiz świata przedstawionego, nie wprowadza zbędnej terminologii i aparatu pojęciowego, nie narzuca arbitralnie pojęć, lecz stara się niejako wyprowadzić je z analizowanej materii świata literackiego. Z recenzji prof. dr hab. Jana Krasickiego

Dydaktyka kultury polskiej w kształceniu językowym cudzoziemców. Podejście porównawcze

Przemysław E. Gębal

Seria METODYKA NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO. Tom 9   Propozycja dla studentów, nauczycieli i lektorów języka polskiego jako obcego zainteresowanych rolą oraz miejscem realiów i kultury w kształceniu językowym. Opracowana w formie podręcznika metodycznego publikacja prezentuje ewolucję polskiej i europejskiej myśli dydaktycznej w zakresie rozwijania kompetencji kulturowych uczących się. Omawia założenia teoretyczne poszczególnych podejść i metod oraz ukazuje ich realizację w praktyce. Zawiera szereg ćwiczeń i zadań do wykorzystania na zajęciach warsztatowych i seminaryjnych. Uwzględnia założenia Europejskiego profilu kształcenia nauczycieli języków.   Jest to pierwsza znana mi monografia, która tak szeroko ujmuje zagadnienia kultury i języka. Autor wyszedł naprzeciw potrzebom zarówno nauczycieli języka polskiego jako obcego pragnących po-głębić wiedzę o kulturze oraz wyrównać braki w swojej kompetencji, jak i dopiero początkującym lektorom i nabywającym kwalifikacje zawodowe studentom. (Z recenzji prof. Urszuli Żydek-Bednarczuk) Uważam, że książka P. Gębala jest jednocześnie monografią, a więc szczegółowym, naukowym opracowaniem ważnego zagadnienia, jakim jest nauczanie kultury w kształceniu polonistycznym cudzoziemców, oraz podręcznikiem, który akcentuje, które z zagadnień są ważne i dlaczego. Za świetnie opracowaną uważam, znajdującą się w każdym rozdziale pracy, część ZASTANÓW SIĘ! SPRÓBUJ, w której namawia się czytelników poszczególnych fragmentów pracy do refleksji nad omówionymi zagadnieniami oraz stawia się im pytania i problemy do rozwiązania. Kolejnym ciekawym pomysłem są – POWIĄZANIA – fragmenty rozdziałów, w których autor odsyła do teorii wiążących się z przedstawionymi wcześniej przez niego wątkami głównymi. (Z recenzji prof. Grażyny Zarzyckiej)  

Wartościowanie a edukacja polonistyczna

Anna Janus-Sitarz

Podjęte w kolejnym tomie z serii "Edukacja nauczycielska polonisty" zagadnienia wpisują się w nurt refleksji na temat odpowiedzialności nauczyciela przygotowującego młodych ludzi do wyboru wartości. Zamieszczone w książce teksty metodyków, psychologów i znawców literatury są dowodem poszukiwań odpowiedzi na pytania, w jakim kierunku zmienia się kanon lekturowy; w jakim stopniu edukacja polonistyczna na wpływ na kształtowane świata wartości uczniów  i jak przywrócić wiarę poloniście, że wychowywanie młodych ludzi przez literaturę i dla literatury wciąż na sens. Problematyka tomu obejmuje etykę odbioru dzieła, poszukiwanie prawdy tekstu, kształcenie umiejętności wartościowania, aspekty aksjologiczne kształcenia językowego i wartościowanie pracy nauczyciela.   

Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej

Karina Jarzyńska

Przyjęta w książce perspektywa postsekularna sprzyja identyfikacji tych momentów w dziele Czesława Miłosza, w których religia i literatura stają się sojuszniczkami nowoczesności w dążeniu do (auto)refleksji oraz odpowiedzialności jednostek za własny rozwój i kondycję wspólnot, z jakimi decydują się identyfikować. Autorka analizuje wypowiedzi Miłosza na temat związków między religią, nowoczesnością a literaturą, wchodzące w dialog z przemyśleniami współczesnych badaczy kultury, oraz interpretuje jego hybrydyczne gatunkowo praktyki twórcze jako innowacyjne „ćwiczenia duchowe”. Zatrzymuje się również nad relacją między wybranymi utworami powstałymi w odpowiedzi na konkretne warunki historyczne, społeczne i egzystencjalne, co pozwala nakreślić mapę najważniejszych strategii artystycznych Miłosza i problemów, z którymi mierzył się w wybranym przez siebie medium. Myśl postsekularna zostaje przy tym wsparta innymi tendencjami w studiach kulturowych: postkolonializm pomaga zrozumieć stawkę pisania Zniewolonego umysłu, psychoanaliza – meandryczne zmagania z religią w Ziemi Ulro, krytyka afektywna i studia nad traumą towarzyszą interpretacji Ocalenia, a studia nad pamięcią i zwrot performatywny inspirują refleksję nad relacją Miłoszowych tekstów do tradycyjnych rytuałów.

Daremny przechodzień

Bogdan Tosza

Wielostronność zainteresowań i kompetencji Bogdana Toszy jest godna podziwu. Wiesław Myśliwski O czymkolwiek opowiada Tosza – a Daremny przechodzień to nadzwyczajnie rozległy i bogaty archipelag: od liryki i tłumaczeń po eseje o sztuce i epitafia… – czyni to z prawdziwą pasją i przejęciem, z ciekawością i zachwytem, znawstwem i przenikliwością. Naprawdę potrafi – widzieć jasno w zachwyceniu; i umie się tym zachwytem dzielić, niemal niepostrzeżenie, najpiękniej nim zaraża. Bronisław Maj Te szkice powstały z ciekawości, z zachwytu, dociekliwości i przyjaźni. Przeglądają się w nich wybrane miejsca, widziane z perspektywy podróży, wiersze, książki i obrazy. Ale są w nich przede wszystkim ludzie. To z nimi Tosza rozmawia najczulej. To ich wspomina, bo wielu z nich, niestety, odeszło. Jeszcze niedawno czytałem te szkice w „Zeszytach Literackich”, a dziś z radością witam je w książce. Marek Zagańczyk

Trzynastu. Premierzy wolnej Polski

Jerzy Sadecki

Trzynastu. Premierzy wolnej Polski to pierwszy zbiór wywiadów z szefami rządów ostatnich 20 lat. W rozmowach z Jerzym Sadeckim odsłaniają kulisy władzy, wprowadzają w atmosferę tego czasu, prezentując własną ocenę. "To z rozmachem nakreślona, lecz pełna detali panorama III Rzeczypospolitej w dwudziestolecie jej istnienia, ale w ciągłym trwaniu" - pisze we wstępie prof. Janusz A. Majcherek.

Maria Kuncewiczowa, Sándor Márai. Późny wiek - późna twórczość. Interakcje. Materiały do studiów nad psychologią starości

Anna Maria Manek

Publikacja składa się z dwóch części. Część I to teoretyczne wprowadzenie do analizy psychologicznej treści, opublikowanych w okresie starości, prac Marii Kuncewiczowej i Sandora Maraia. Mieści w sobie odkrycie i teoretyczne uzasadnienie wartości badania wzajemnej zależności między procesami rozwojowymi w podeszłym wieku autorów a zmianami w zakresie formy i treści twórczości w tym okresie życia. W części II przedstawiono procedurę jakościowej analizy psychologicznej treści dzieł powstałych w starości, pozwalającej na określanie zmian w zakresie: podstawowych tendencji życiowych i wewnętrznego modelu doświadczenia (Charlotta B"Uhler) oraz " strategii radzenia sobie ze śmiercią i umieraniem (Arnold Toynbee). W wyniku analizy dało się zaobserwować proces zmiany gatunkowej twórczości Marii Kuncewiczowej i Sandora Maraia - od fikcji do intimistyki, a także rezygnację z funkcji kreatywnych na rzecz bezpośredniego, osobistego przekazywania nagromadzonego doświadczenia i zwrócenie się w stronę budowania wewnętrznej integracji, wewnętrznej spójności w obronie przed entropią. Anna Maria Manek - absolwentka psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, doktor nauk humanistycznych w zakresie teorii literatury (Instytut Teorii Literatury Teatru i Filmu, Uniwersytet Łódzki), doktor habilitowany w zakresie psychologii (KUL). Była wykładowczyni psychologii, przede wszystkim na Wydziale Zarządzania Politechniki Lubelskiej (od asystenta do profesora nadzwyczajnego). Po przejściu na wczesną emeryturę opiekunka osób starszych w rodzinie. Następnie wykładowczyni psychologii w uczelniach prywatnych. W pracy badawczej najbardziej zainteresowana okresami przejściowymi w rozwoju osób dorosłych. Publikacje książkowe z tego zakresu: Uwarunkowania reakcji na utratę pracy. Badania mężczyzn w średnim wieku (1993), Wartościowanie własnej sytuacji życiowej przez bezrobotnych (1998), Start zawodowy jako wyzwanie rozwojowe (2010). Zalicza do nich także prezentowane w tej książce opracowanie.

Misteria czasu. Problematyka temporalna Tadeusza Micińskiego

Jolanta Wróbel-Best

Niniejsza książka analizuje problematykę temporalną Tadeusza Micińskiego (1873–1918) przez pryzmat harmonijnego zestroju elementów utworu literackiego, głównie konkretnego dramatu: W mrokach złotego pałacu, czyli Bazilissa Teofanu (1909).  Wnikliwa analiza filologiczna zostaje tu połączona  z analizą filozoficzną, aby odczytać palimpsest sensów związany z pojęciem czasu oraz zarysować istnienie szczególnego związku pomiędzy regułami myślenia Micińskiego, a szeroko rozumianym bergsonizmem. Czas rozpatruje się więc wstępnie jako kategorię tematyczną, wiodącą w stronę krytyki tematycznej, aby później związać go filozoficznie z aspektem osobowości, świadomości trwania oraz jaźni i pamięci. Odsłania się w rezultacie u Micińskiego temporalność jakościowo inna, „czysta” i uchwycona za pośrednictwem „ja” bohatera – le moi profond. Takie „ja” głębokie zaczyna żyć swobodnie, nie starając się dokonywać sztucznego rozdziału pomiędzy stanem teraźniejszym i przeszłym. Rozdział VII książki (Bergson a Miciński: kręgi znaczeń) syntetycznie kończy opisywanie modeli świata i świadomości podmiotu widoczne zarówno u Bergsona, jak i u Micińskiego oraz stawia pytanie: Czy istnieje bergsonizm dramatu młodopolskiego? Książka rozpatruje integralne, charakterystyczne dla epoki Młodej Polski, zagadnienia estetyczne i ideowe.  Jej paradygmatem badawczym stają się same utwory Micińskiego, a więc ich złożony i wzajemnie dopełniający się horyzont.  Unika się w niej – o ile to możliwe – takich sytuacji, w których nie tekst wyznacza interpretację, lecz interpretacja determinuje tekst (Emilio Betti). Niech zatem autonomiczny świat obrazów poetyckich Tadeusza Micińskiego przemawia do nas swoim pięknem i siłą...      "Autorka podejmuje problematykę czasu u T. Micińskiego w nowym aspekcie: jako zagadnienie z kręgu „historii idei”. Jest to ważne, a jeszcze rzadkie w naszym piśmiennictwie naukowym studium z pogranicza historii literatury i historii filozofii. Odsłania dzięki temu istotne aspekty specyficznej wyobraźni i świadomości poety." Prof. dr hab. Wojciech Gutowski     Jolanta Wróbel-Best ukończyła filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w   Krakowie. Po obronie doktoratu, napisanego pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Podrazy-Kwiatkowskiej, pracowała w Instytucie Filologii Polskiej UJ. Prowadziła także zajęcia w University of Houston. Obecnie wykłada nauki humanistyczne i filozofię w college’u w Houston (USA) oraz jest korespondentem Carleton University w Ottawie (Kanada) w zakresie literatur europejskich. Publikowała, między innymi, w amerykańskim „Przeglądzie Polskim”, „Sarmatian Review”, „Polish Review”, periodykach „ASEEES” oraz innych czasopismach. Jest autorką uznanego w Ameryce wywiadu z Adamem Zagajewskim (Poetry Summons Us to Life opublikowanego przez Rice University) i artykułów, związanych z literaturą, filozofią oraz studiami slawistycznymi. Należy do takich stowarzyszeń, jak: Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies; American Philosophical Association; International Institute for Hermeneutics; Language, Literature, Criticism; Polish Institute of Arts and Sciences of America; Polish Studies Association.  Autorka została umieszczona na liście Who’s Who in America w roku 2011 i 2012.

Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej

Tadeusz Bujnicki, Krzysztof Biedrzycki, Jarosław Fazan

Tom Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej zawiera studia stanowiące efekt krytycznego opracowania spuścizny literackiej i publicystycznej z lat 1930-1940 wileńskiej grupy Żagary oraz rekonstrukcji jej tła kulturalnego i literackiego. Rozbudowany w czasie badań kontekst historyczny, filozoficzny (katastrofizm europejski), etniczny (związki żagarystów z kulturą litewską, białoruską, żydowską, rosyjską itd.) pozwala na uchwycenie specyficznej atmosfery intelektualnej ówczesnego wielokulturowego i wielojęzycznego Wilna, w której wyrosła twórczość Czesława Miłosza, Jerzego Zagórskiego, Teodora Bujnickiego, Aleksandra Rymkiewicza, publicystyka literacka Józefa Maślińskiego i innych. Przeświadczenie o „kresowej peryferyjności” Wilna w twórczości żagarystów znajdowało kompensację w poszerzaniu horyzontu na zagadnienia o szerokim, uniwersalnym zasięgu. Od początku żagaryści tworzyli w swej poezji pejzaże fantastyczne oraz wprowadzali nowoczesne kwestie ideologiczne i filozoficzne. Ich świadomość estetyczna i światopogląd przekraczały lokalne postromantyczne tradycje. Wyraziste było przy tym przekonanie członków grupy o ideowo-społecznych zadaniach twórczości artystycznej, powstającej na tym „prowincjonalnym”, zagubionym na kresach II Rzeczypospolitej obszarze. I dlatego ważnym „kluczem” do rozpoznania światopoglądu żagarystów jest kategoria „pogranicza”. Książka kontynuuje inicjatywy badawcze, które owocowały to-mami opublikowanymi w serii Biblioteki Literatury Pogranicza (m.in. Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940, Kraków 2003; Wilno literackie na styku kultur, Kraków 2007).

Korespondent Witkacy

Olga Szmidt

„Uważam ten zniuansowany, wielowymiarowy portret Witkacego korespondenta, ujmujący go zarówno w kategoriach jednostkowej formuły podmiotowej, jak i w kategoriach wariantu modelu podmiotowości nowoczesnej, za największe – a wybitne w profesjonalnej skali – osiągnięcie poznawcze autorki. Do innych wartościowych rezultatów tej pracy zaliczam: wkład wniesiony do teorii epistolografii, analizę materialno-graficzno-wizualnych stron listów Witkacego, jak też frapującą interpretację wybranych listów do żony (i stojącej za nimi psychodramy czy nawet psychomachii). Dlatego też sądzę, że to ważne studium, nie ograniczające się do przyczynkowych uzupełnień dotychczasowego obrazu artysty lecz formułujące koncepcję podmiotowości o istotnym znaczeniu – i dla badań nad twórczością Witkacego, i dla naszego rozumienia podmiotowości w ogóle.” prof. dr hab. Ryszard Nycz „Korespondent Witkacy jest niezwykle dojrzałym, oryginalnym poznawczo i intrygującym intelektualnie projektem badawczym, kreującym inne spojrzenie zarówno na twórczość Witkacego, jak też ukazującym nowe wymiary dyskursu intymistycznego. Dojrzałość tej pracy polega nie tylko na samodzielnym podjęciu fascynującego problemu badawczego, jakim jest określanie statusu korespondencji do żony Witkacego, ale też – na twórczym łączeniu pracy archiwisty z nowoczesnym warsztatem literaturoznawcy-antropologa. Książka Olgi Szmidt  jest jednym ze znaczących dowodów na sensowność i skuteczność badań nad pisarstwem prywatnym, badań uwzględniających nie tylko literackie i autobiograficzne jego walory, ale także materialno-plastyczną ich formę oraz autokreacyjną dynamikę. Listy Witkacego w projekcie Olgi Szmidt są jedyną w swoim rodzaju formą nowej literatury, a tym samym sferą kształtowania się specyficznej podmiotowości człowieka nowoczesnego.” dr hab. Jarosław Fazan Olga Szmidt (ur. 1989) – ukończyła filologię polską (specjalizacje antropologiczno-kulturową oraz krytykę literacką) na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie aktualnie przygotowuje rozprawę o nowych językach autentyczności. Podczas studiów trzykrotnie wyróżniona stypendium Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Publikuje teksty naukowe oraz krytyczne – dotąd w „Tekstach Drugich”, „Opcjach”, „FA-arcie”, „Wielogłosie” i innych. Redaktor naczelna magazynu „Popmoderna”, wcześniej także naukowego czasopisma „Polisemia”. Zajmuje się przede wszystkim nowoczesnymi problemami podmiotowości i autentyczności, krytyką literacką oraz kulturą amerykańską.

Przez profesjonalizację do międzynarodowej ekumeny historyków

Krzysztof Zamorski

Międzynarodowe kongresy naukowe pojawiły się na stałe w wieku XIX i początkowo dotyczyły przede wszystkim medycyny i nauk przyrodniczych. Kongresy nauk historycznych zaczęły się relatywnie późno - pierwszy z nich odbył się w Hadze w 1898 r. Najbliższy - już XXIII - gościł będzie w Poznaniu w roku 2021. To dobra okazja do przybliżenia historii udziału w nich uczonych polskich. Książka przedstawia rozwój kongresów historycznych od początku do ostatniego przed wybuchem II wojny. Szczególną uwagę poświęcono udziałowi w nich historyków polskich. Jak dotąd kongres tylko raz gościł w Polsce. Z sukcesem odbył się w Warszawie i po części w Krakowie w lecie 1933 r. Historycy polscy jednakże brali udział w międzynarodowych spotkaniach od początku. Do roku 1918 nie mogli stanowić reprezentacji narodowej, przyjeżdżali prywatnie albo w delegacjach instytucji naukowych działających w państwach zaborczych. Sytuacja zmieniła się z chwilą uzyskania niepodległości w 1918 roku. W historiografii polskiej od niepamiętnych czasów brakuje prac dotyczących miejsca rodzimego dziejopisarstwa w szeroko rozumianej historiografii powszechnej. To dziedzina szczególnie zaniedbana. [...] Studium krakowskiego badacza - Krzysztofa Zamorskiego próbuje wypełnić tę lukę. Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Rafała Stobieckiego Zamorski okazuje się być znakomitym przewodnikiem po dziejach historiografii w pierwszej połowie XX stulecia, umiejętnie zestawiając ze sobą trendy, szkoły historyczne, dzieła i wielkie postaci świata akademickiego. Dorobek polski jest tu stale konfrontowany z nauką historyczną europejską i zaznaczającą się coraz mocniej obecnością historiografii amerykańskiej. Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Jana Pomorskiego Krzysztof Zamorski - profesor w Instytucie Historii UJ. Zajmuje się teorią historii, historią historiografii oraz historią społeczno-gospodarczą i demografią historyczną czasów nowożytnych i nowoczesnych. Autor kilku książek oraz 150 artykułów i rozpraw, m.in.: Transformacja demograficzna w Galicji na tle przemian ludnościowych Europy Środkowej w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku (1991), Dziwna rzeczywistość: wprowadzenie do ontologii historii (2008), Polish-Lithuanian Commonwealth. History, Legacy, Memory (Routledge, 2020; współredakcja z Andrzejem Chwalbą). Współredaktor i redaktor "Historyki", jednego z najpoważniejszych czasopism polskich poświęconych teorii historii i historii historiografii.

Pamięć gromadzi prochy. Szkice historyczne i osobiste

Andrzej Romanowski

Książka ukazuje różne momenty historii Polski – od XI do XXI wieku. Ale wszystko jest tu na opak. Narodowe katastrofy jako następstwa „wstawania z kolan”. Pierwsze powstanie jako dzieło psychopaty. Niemcy, Żydzi, Rusini jako ofiary Polaków. Komuniści jako ci, co uratowali Polskę. Autor prowokuje, bo szuka sensu polskich dziejów, bo patrzy z różnych punktów widzenia i wszędzie dostrzega drugie dno. Dziś – zdaje się mówić – jesteśmy wykorzenieni z polskiej tradycji, nie rozumiemy jej. Nasza pamięć gromadzi tylko prochy. Mistrzowie autora, ludzie trzech pokoleń, ukazują wachlarz polskich postaw w minionym stuleciu. Reportaże z podróży po Europie Środkowo-Wschodniej łączą się z próbami pojednania z sąsiadami i z analizą dziedzictwa komunizmu. Tradycje rodzinne mówią o polskiej walce o niepodległość, a „żydowska kamienica” przywołuje czas wielonarodowej Rzeczypospolitej. Z książek Andrzeja Romanowskiego ta jest najbardziej osobista. Prof. dr hab. Andrzej Romanowski pracuje na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Historii PAN. Jest redaktorem naczelnym Polskiego słownika biograficznego oraz kierownikiem Katedry Kultury Literackiej Pogranicza UJ. W wydawnictwie Universitas redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza. Autor szeregu książek naukowych, eseistycznych i publicystycznych. W ostatnich latach wydał: Antykomunizm, czyli upadek Polski (2019), Wschodnim pograniczem literatury polskiej (2018), Tak, jestem córką Jakuba Bermana (2016, z Lucyną Tychową), Eugeniusz Kwiatkowski (2014), Wielkość i upadek „Tygodnika Powszechnego” oraz inne szkice (2011).  

"Na Zachód" i "Z dala od Moskwy"? Publicystyka Mykoły Chwylowego lat 1925-1926. Historia - idee - konteksty

Paweł Krupa

„Na Zachód” i „z dala od Moskwy”? to próba historycznoliterackiej rekonstrukcji fragmentu działalności publicystycznej jednego z najgłośniejszych pisarzy ukraińskich lat dwudziestych XX wieku Mykoły Chwylowego (1893–1933). Przedmiotem analiz są trzy najważniejsze cykle pamfletów pisarza: Quo vadis, Myśli pod prąd oraz Apologeci grafomaństwa, stanowiące nerw debaty dotyczącej nowoczesnej literatury i kultury ukraińskiej, toczącej się w latach 1925–1928, która odbiła się głośnym echem w Ukrainie radzieckiej oraz ZSRR. Józef Stalin, śledząc jej przebieg, grzmiał: „Podczas gdy zachodnioeuropejscy proletariusze i ich partie komunistyczne pełne są sympatii dla «Moskwy» i z zachwytem patrzą na sztandar powiewający w Moskwie, ukraiński komunista Chwylowy nie ma dla «Moskwy» żadnych innych słów prócz wezwania do działaczy ukraińskich, aby «czym prędzej» uciekali od «Moskwy»”.   Gruntowna analiza publicystyki Chwylowego łączy się w książce z szerokimi ujęciami kontekstualnymi wybranych problemów jego pisarstwa (człowiek Faustowski, psychologiczna Europa, upodrzędnienie postkolonialne).     Niewątpliwie książka ta należy do znaczących w ukrainistyce tak polskiej, jak i zagranicznej, zapełniając istotną lukę badawczą. Na zdecydowaną pochwałę zasługują fragmenty pracy dotyczące rekonstrukcji projektu dekolonizacji kultury ukraińskiej bezpośrednio korespondujące z projektem westernizacyjnym, kapitalnie wyłowione przez autora w wielorakich konfiguracjach różnych sensów z pism publicystycznych M. Chwylowego. Prof. UWr dr hab. Agnieszka Matusiak   Książka zasługuje na wysoką ocenę i uznanie. Autor precyzyjnie odtwarza zarówno okoliczności towarzyszące dyskusjom, rekonstruuje w tekście właściwym porządek zdarzeń, jak i wyjaśnia oraz analizuje poglądy M. Chwylowego. Należy pochwalić doskonałą kompozycję i konstrukcję, niezwykłą, rzadko wśród młodych badaczy spotykaną, dyscyplinę myślenia i pisania. Dr hab. Agnieszka Korniejenko

Od polityki do poetyki. Prace ofiarowane Stanisławowi Jaworskiemu

Cezary Zalewski

Wstęp, Anna Burzyńska Anna Burzyńska, Hermeneutyka i erotyka Michał Paweł Markowski, Komitywa Michał Rusinek, Niebezpieczne związki retoryki i gramatyki. Opis przypadku Franciszek Ziejka, Na straży drogocennych skarbów przeszłości (O rozlicznych zasługach Józefa Dietla) Tadeusz Bujnicki, Miasta Broniewskiego Cezary Zalewski, Scribo, ergo sum? Niechciane arcydzieło Tadeusza Brezy Jarosław Fazan, Ma lat 22 Tadeusza Peipera, czyli portret poety z czasów „klasztornej” młodości Jolanta Dudek, Główne nurty poezji polskiej w dwudziestym wieku z historią w tle i aktualne obowiązki poety – według Traktatu poetyckiego z moim komentarzem (2001) Czesława Miłosza Dorota Wojda, Rymkiewicz: Sein zum Tode Andrzej Juszczyk, Słowo – ciało – fetysz. Artystyczne operacje na seksualności (przypadek Parnickiego) Krzysztof Zajas, Stanisław Vincenz i Europa kultur Andrzej Hejmej, Tekst intermedialny (Arw Stanisława Czycza) Anna Łebkowska, Dotyk – piętno – ciało. O jednej powieści Zofii Romanowiczowej Magdalena Lubelska, Polska wprost i „z ukosa”. O Dolinie nicości Bronisława Wildsteina i Marszu Polonia Jerzego Pilcha Urszula Chowaniec, O widzialnych i niewidzialnych podróżniczkach w literaturze polskiej dekady 1997–2007 Antonina Lubaszewska, Piszę, więc mniej jestem? Od Listu Lorda Chandosa do Postscriptum Lady Chandos Barbara Kołosowska-Zalewska, Specyfika przedstawień mgły. Analiza na podstawie zestawienia wybranych fragmentów Samuela Zborowskiego Juliusza Słowackiego i Solaris Stanisława Lema Henryk Markiewicz, O księgach pamiątkowych – w księdze pamiątkowej 341 Indeks nazwisk