Reprezentacja nauki o geoinformacji w wybranych językach informacyjno-wyszukiwawczych

Małgorzata Gajos-Gržetić

W książce przedstawiono propozycję aktualizacji słownictwa reprezentującego naukę o geoinformacji w wybranych językach informacyjno-wyszukiwawczych za pomocą autorskiej metody aktualizacji słowników. Metoda ta, osadzona w teoretycznych ramach nauki o geoinformacji, została opracowana do aktualizacji słownictwa różnych dyscyplin naukowych i dziedzin wiedzy, bowiem obserwowany od wielu lat dynamiczny rozwój nauki przyczynia się do powstawania wielu nowych terminów, które – po zaakceptowaniu przez środowisko użytkowników posługującymi się nimi – zaczynają pojawiać się w publikacjach naukowych i fachowych. Aby poprawić jakość opisów tych publikacji w katalogach i bibliograficznych bazach danych, niezbędna jest efektywna metoda aktualizacji słownictwa języków informacyjno-wyszukiwawczych stosowanych do ich indeksowania. Badaniami objęto wybrane języki trzech typów języków: języków haseł przedmiotowych – język haseł przedmiotowych KABA, języków deskryptorowych – tezaurus GEMET, języków słów kluczowych – język z systemu SYNABA. Książka jest adresowana do pracowników naukowych, doktorantów oraz studentów zainteresowanych reprezentacją dyscyplin naukowych i dziedzin wiedzy w językach informacyjno-wyszukiwawczych oraz metodami (technikami) aktualizacji słownictwa.

Czytam po polsku. T. 1: Kolędy polskie. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla zaawansowanych (poziom B2, C1-C2)

oprac. Romuald Cudak

Praca jest tomem z nowej edycji serii Czytaj po polsku. Przeznaczona jest przede wszystkim dla zagraniczynych slawistów i polonistów, aczkolwiek mogą z niej korzystać również inne osoby uczące się języka polskiego i poznające kulturę polską, np. uczniowie polonijnych szkół. Niektóre części publikacji przydadzą się także w krajowych szkołach – uczniom zainteresowanym tradycją kolędową. Zasadniczym celem tomu jest zapoznanie z polskimi kolędami religijnymi jako reprezentatywnymi tekstami kultury polskiej oraz z ważnymi w tradycji literackiej kolędami poetyckimi. To także pomoc w edukacji językowej i kulturowej w takim zakresie, jaki wyznacza zebrany materiał. Tom jest podzielony na dwie części – materiałową i ćwiczeniową, a całość obejmuje trzy działy: a) kolędy religijne, b) pieśni O narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi), c) kolędy poetyckie. Część pierwsza to obrzędowe pieśni, których tematem są wydarzenia związane z przyjściem Boga na Ziemię. Są powszechnie wykonywane w czasie świąt Bożego Narodzenia. Mają rozległą historię i stanowią ważny element kultury polskiej. W istotnych dla narodu polskiego okresach historycznych miały rangę pieśni patriotycznej, były symbolem polskości. Narodowy i ludowy polski charakter jest widoczny także w budowie utworów. Kolędy polskie cechują się również bogactwem zjawisk językowych i przechowują formy archaiczne. Wśród utworów kolędowych za królową kolęd polskich uchodzi pieśń O narodzeniu Pańskim znana powszechnie jako Bóg się rodzi. Jej twórcą jest Franciszek Karpiński, poeta reprezentujący polski sentymentalizm. Kolęda ma wyraźne elementy narodowe i społeczne związane z postulatami równości wśród ludzi. Kolędy możemy odnaleźć także w polskiej poezji. Były tworzone najczęściej w czasach wojen, zagrożenia narodowego i walk wolnościowych. Poeci pisali wiersze stylizowane na pieśni kolędowe, kwestionując często stosowane w nich konwencje (antykolędy) i sytuując moment narodzin w tu i teraz aktualnej rzeczywistości (metakolędy).   Seria „Czytam po polsku” przeznaczona jest przede wszystkim dla zagraniczynych slawistów i polonistów, aczkolwiek mogą z niej korzystać również inne osoby uczące się języka polskiego i poznające kulturę polską, np. uczniowie polonijnych szkół. Niektóre części publikacji przydadzą się także w krajowych szkołach – uczniom zainteresowanym literaturą polską i polskimi tekstami kultury. To także pomoc w edukacji językowej i kulturowej w takim zakresie, jaki wyznacza materiał danego tomu.

Miłosierdzie. Próba spojrzenia interdyscyplinarnego

red. Przemysław Sawa

Publikacja pt. Miłosierdzie. Próba spojrzenia interdyscyplinarnego ukazuje zagadnienie miłosierdzia w wielu płaszczyznach: teologicznej, filozoficzno-religioznawczej, literackiej, etycznej oraz ekonomicznej. Stanowi ciekawy materiał do refleksji nad tym, co papież Franciszek obrał za główny motyw swojego pontyfikatu – miłosierdzie. Czym ono jest? Jakie ma znamiona? Co można o nim powiedzieć? Na ile możliwe jest realizowanie ideałów miłosierdzia? Jak kształtuje się życie w oparciu o miłosierdzie? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszej publikacji. Autorami zebranych artykułów są przedstawiciele kilku ośrodków akademickich. Wśród dzieł samodzielnych pracowników naukowych oraz adiunktów znajdują się następujące przedłożenia: Kult i doświadczenie Miłosierdzia Bożego w Eucharystii (ks. dr hab. Stanisław Zarzycki SAC, prof. KUL); Koncepcje miłosierdzia Bożego w soteriologiach średniowiecza (ks. dr hab. Jacek Kempa); Miłosierdzie w nauczaniu papieża Franciszka (ks. dr Przemysław Sawa); Miłosierdzie w poglądach św. Cypriana (dr Stanisław Ciupka); Sakrament miłosierdzia w refleksji ks. Tadeusza Fedorowicza (kierownika duchowego/spowiednika bpa Karola Wojtyły) (ks. dr Adam Raczkowski); Dobroczynność a miłosierdzie. Stanowisko wybranych teologów niepełnosprawności (dr Anna Maliszewska); JHWH jako Bóg miłosierny na przykładzie Księgi Wyjścia 34,6 (ks. dr Sebastian Smolarz); Natura miłosierdzia na podstawie relacji o spotkaniu Jezusa z celnikiem Zacheuszem (Łk 19, 1-10) (ks. dr Tomasz Kusz); (Nie)ograniczoność Bożego miłosierdzia w świetle Koranu (dr Bożena Prochowicz-Studnicka) oraz Znaki miłosierdzia w dziełach polskich pozytywistów (dr hab. Beata K. Obsulewicz, prof. KUL). Z kolei zbiór publikacji doktorantów obejmuje następujące teksty: Miłosierdzie względem ubogich w nauczaniu Jana Chryzostoma i aktualność jego przesłania dzisiaj (mgr Angelika Maria Małek); „Jezus Opuszczony” jako objawienie miłosiernego oblicza Boga: refleksja w świetle pism Chiary Lubich (mgr Katarzyna Wasiutyńska); Miłosierny Samarytanin w refleksji teologicznej Josepha Ratzingera/Benedykta XVI (mgr lic. Andrzej Lwowski) oraz Miłosierdzie drogą do pokoju w kontekście objawień maryjnych Królowej Pokoju z Medziugorja (mgr Marek Baron); Transplantacje organów w wybranych dokumentach Kościołów, jako ostatni akt miłosierdzia dawcy, a kwestia wyrażania zgody na pobranie narządów (mgr Krzysztof Śledziński) oraz Kilka uwag na temat charakteru i statusu miłosierdzia w nauce prawa finansowego (mgr Mateusz Langer). Prezentowana publikacja może zainspirować do dalszej refleksji nad szeroką rzeczywistością miłosierdzia.

Emil Zegadłowicz. Daleki i bliski

Krystyna Latawiec, red. Henryk Czubała, Krzysztof Kłosiński, Włodzimierz Próchnicki

Tom rozpraw poświęconych osobie i twórczości Emila Zegadłowicza weryfikuje utarte sądy, które najczęściej kwalifikują pisarza do grupy artystów skandalizujących. Autorzy artykułów dowodzą, że czytanie Zegadłowicza wymaga uruchomienia wielu kontekstów, dawnych i współczesnych, a wówczas jego spuścizna okazuje się mniej anachroniczna niż zwykliśmy sądzić. Co więcej, zastosowanie nowego instrumentarium badawczego uwydatnia pomijane dotąd aspekty tego pisarstwa, na przykład jego związek z ekspresją charakterystyczną dla popkultury. W nowym świetle spojrzeć można również na intensywnie obecną na kartach utworów Zegadłowicza cielesność, której doświadczenie potrafił tak sugestywnie opisać. Z jednej strony jawi się zatem pisarz jako odległy od naszej wrażliwości ze względu na powinowactwa ze stylistyką młodopolską, z drugiej zaś – jako bliski nam mentalnie, bo przekraczający tabu obyczajowe, ocierający się wręcz o granicę występku literackiego. W książce znalazły się prace o poezji, prozie, dramatach, jak też o artystycznej osobowości pisarza i jego wadowickim środowisku kulturalnym. Są wśród nich syntezy ogarniające całościowo twórczość Zegadłowicza, są interpretacje wybranych z jego dzieła motywów i utworów, jak też rozważania komparatystyczne.

Etno-grafie, kulturo-grafie

red. Kamila Gęsikowska, red. Kamil Kozakowski

Etno-grafie, kulturo-grafie to publikacja związana z projektem realizowanym przez Zakład Teorii i Historii Kultury Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach we współpracy z Katedrą Międzynarodowych Studiów Polskich UŚ, Szkołą Języka i Kultury Polskiej UŚ, Polskim Towarzystwem Kulturoznawczym – oddział Katowice, Muzeum Historii Katowic oraz Polskiej Akademii Umiejętności – stacja Katowice. Projekt ten, mający charakter interdyscyplinarny, łączy namysł antropologiczny, etnograficzny, kulturoznawczy, historyczny i literaturoznawczy młodych badaczy reprezentujących różne ośrodki naukowe. W 2016 i 2017 roku zostały zorganizowane w Muzeum Historii Katowic dwie międzynarodowe konferencje naukowe, w których uczestniczyli prelegenci z takich krajów jak Kirgistan, Włochy, Azerbejdżan, Gruzja, Ukraina, Chorwacja, Rosja, Chiny i Polska. Publikacja towarzyszy organizowanym konferencjom, nie jest jednak tomem pokonferencyjnym. Książka Etno-grafie, kulturo-grafie zawiera prace kulturoznawców, indologów, językoznawców i literaturoznawców. Tytułowe „etno-grafie” nie odnoszą się do różnych alternatywnych modeli dyscypliny (etnografii). Zarówno „etno-grafie”, jak „kulturo-grafie” oznaczają dla nas sposoby pisania o kulturze. Słowo „kulturo-grafia” stworzyliśmy jako neologizm, po to by lepiej pokazać specyfikę pisania o zjawiskach, które trudno łączyć z ethnosami w tradycyjnym znaczeniu, ale które można uznać za zjawiska kulturowe. Teksty znajdujące się w tomie mają na celu zabranie czytelnika „w podróż” – od miejsc najbardziej od nas oddalonych, jak starożytne Indie, wprost na Górny Śląsk.   Kamil Kozakowski, magister kulturoznawstwa, Doktorant w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W swojej pracy doktorskiej zajmuje się obrazem Gruzji i Gruzinów w polskiej kulturze. [14.08.2019]

Inkluzywny narzędziownik stanowisk, funkcji i zawodów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (słownik fleksyjno-słowotwórczy)

Ewa Biłas-Pleszak, Marcin Maciołek, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Jaśmina Śmiech, ...

Publikacja Inkluzywny narzędziownik stanowisk, funkcji i zawodów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (słownik fleksyjno-słowotwórczy) ma pomóc tym, którzy chcą posługiwać się feminatywami i osobatywami (wobec osób niewskazujących na płeć), a nie zawsze wiedzą, które wybrać lub jak je tworzyć, i tym, którzy są takim formom przeciwni, ale może zechcą się z nimi zapoznać. Dlaczego "narzędziownik"? Bo ma stanowić poręczne narzędzie dla użytkowników polszczyzny. Recenzentka, prof. M. Gębka-Wolak z UMK napisała: "publikacja ma charakter doradczy, a nie nakazowy. To w gestii użytkowników języka [...] leży wybór środków językowych nazywających stanowiska, funkcje i zawody". Na pytanie bowiem: "Czy trzeba używać nazw żeńskich, czyli feminatywów?", autorki i autorzy narzędziownika odpowiadają NIE. Na kolejne: "Czy można używać nazw żeńskich, czyli feminatywów?" - już zdecydowanie TAK. Decyzja w tej sprawie zależy od preferencji osoby pełniącej daną funkcję, zajmującej stanowisko, posiadającej tytuł, stopień, wykonującej jakąś czynność czy zawód oraz preferencji kogoś, kto mówi o takiej osobie. Tylko taka postawa pozwala na poszanowanie różnorodności oraz potrzeby swobodnego i wolnego od nacisku jej wyrażania.

Dzieje, architektura oraz twórcy Zakładu OO. Jezuitów w Chyrowie. Twórczość Antoniego Łuszczkiewicza oraz Edgara Kovátsa na tle epoki

Aneta Borowik

Książka opisuje ponad 50 lat istnienia Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie – otoczonej legendą placówki, która wykształciła najwybitniejsze umysły międzywojennej Polski (m.in. Eugeniusz Kwiatkowski, Kazimierz Junosza-Stępowski, Antoni Wiwulski, Lech Kalinowski), a wśród nauczycieli miała takie osobowości jak ojciec Jan Beyzym. Publikacja odsłania kulisy funkcjonowania zakładu – omawia jezuicki system nauczania i wychowania. Zaprezentowano w niej imponujące zaplecze placówki: rozległy budynek o 200-metrowej fasadzie, wspaniałą kaplicę, przestronne sale lekcyjne, specjalistyczne, świetnie wyposażone gabinety naukowe, teatr, liczne boiska, korty tenisowe, a nawet basen. To swoiste memento dla współcześnie zaniedbanego obiektu. W publikacji opisano też twórców architektonicznej oprawy zakładu – Antoniego Łuszczkiewicza i Edgara Kovátsa – reprezentantów XIX-wiecznego historyzmu. Szczególnie interesująca zdaje się postać Edgara Kovátsa, wybitnego architekta, współpracownika twórców tej miary co Karl von Hasenauer, projektant monumentalnych gmachów Wiednia. Ciekawa jest kwestia stworzonego przez Kovátsa na podstawie motywów ludowych Podhala nowego stylu, czyli „sposobu zakopiańskiego”, konkurencyjnego do stylu zakopiańskiego Stanisława Witkiewicza. W kontekście sylwetki twórczej Antoniego Łuszczkiewicza zaprezentowano system edukacji Instytutu Technicznego w Krakowie, mechanizmy tzw. podróży naukowych w XIX w. oraz przybliżono mało znaną historię krakowskich realizacji architekta. Do opracowania dołączono aneksy oraz fotografie archiwalne, które pomagają zrekonstruować dawny splendor zakładu. Publikacja jest adresowana do osób zainteresowanych historią szkolnictwa, pedagogiki jezuickiej, badaczy architektury XIX w. oraz wszystkich, którym bliska jest legenda Zakładu OO. Jezuitów w Chyrowie –  żyjących Chyrowiaków oraz ich potomków.

Le Surnaturel en littérature et au cinéma. The Supernatural in literature and cinema

red. Katarzyna Gadomska, red. Agnieszka Loska, red. Anna Swoboda

Nadnaturalność (le surnaturel), niesamowitość (l’étrange), cudowność (le merveilleux) oraz fantastyka i horror… Pozornie wszystkie te pojęcia mogą zostać uznane za bliskie czy wręcz pokrewne. Różnice między nimi uwidaczniają się dopiero podczas wnikliwej analizy poetyki, struktury czy też logiki nimi rządzącej. Bez wątpienia jednak kategoria nadnaturalności, przekraczając granice literatury, mieści w sobie nie tylko fantastykę, niesamowitość czy cudowność, ale także science fiction i fantasy, gatunki, które  w XX wieku czerpią z nich inspiracje. Niniejsza publikacja, skierowana zarówno do literaturoznawców, jak i do miłośników tego typu literatury, jest próbą zbadania kategorii nadnaturalności we wspomnianych gatunkach, wciąż budzących zainteresowanie wielu krytyków, teoretyków oraz czytelników. Zawiera ona 27 artykułów (w językach angielskim, francuskim oraz włoskim), w których autorzy poruszają zagadnienie nadnaturalności w odniesieniu do literatury i kinematografii, ukazując z różnych perspektyw jej niezwykłą heterogeniczność.   Katarzyna Gadomska, dr hab., adiunkt w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego, badaczka paraliteratur francusko- i anglojęzycznych. Autorka dwóch monografii: Science-fiction et fantasy comme merveilleux contemporain (2002) oraz La prose néofantastique d’expression francaise aux XXe et XXIe siècles (2012), a także licznych artykułów, w periodykach krajowych i zagranicznych, na temat fantastyki, horroru, fantasy i science-fiction. [19.10.2012][R] Agnieszka Loska, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego. Interesuje się literaturą (neo)fantastyczną francusko- i anglojęzyczną. Autorka artykułów, w periodykach krajowych i zagranicznych, na temat (neo)fantastyki, fantasy i grozy. Współredaktorka dwóch monografii wieloautorskich: Poe, Grabiński, Ray, Lovecraft. Visions, Correspondences, Transitions (Katowice 2017, wraz z K. Gadomską, współudz. A. Swoboda) oraz Le Surnaturel en littérature et au cinéma. The Supernatural in literature and cinema (Katowice 2018, wraz z K. Gadomską i A. Swobodą). [07.10.2018] Anna Swoboda, mgr, doktorantka w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego. Interesuje się frankofońską literaturą afrykańską. Autorka artykułów w periodykach zagranicznych na temat twórczości senegalskich pisarek Ken Bugul i Fatou Diome. [09.2017]