Słowo i tekst. T. 3: Mentalność etniczna i kulturowa

red. Piotr Czerwiński, Ewa Straś

Tom zawiera opracowania z zakresu konfrontacji różnych poziomów języka – rosyjskiego i polskiego. Zamieszczone w tomie artykuły obejmują zagadnienia językoznawcze oraz dotyczące literatury i przekładu literackiego. Łączą język w różnych jego przejawach z takimi zjawiskami, jak mentalność, kultura, świadomość, ideologia. Poruszają zatem dość szeroki krąg zagadnień przede wszystkim etnolingwistycznych, dotyczących struktury i form mentalności, jej projekcji i roli we współczesnym świecie. Tom podzielony jest na trzy części: Kategorie, struktury i formy mentalności narodowej; Projekcje mentalności etnicznej i kulturowej; Mentalność etniczna i współczesny świat człowieka. Poruszane w tomie problemy odzwierciedlają tendencje dominujące we współczesnej lingwistyce, coraz bardziej kierującej zainteresowania badawcze w stronę aspektów bezpośrednio związanych ze świadomością człowieka, w jej przejawach narodowych, kulturowych, psychologicznych, środowiskowych.

Filmowe spotkania z psychologią

red. Justyna Lipka, Michał Brol, Agnieszka Skorupa

Czy tylko dr Cal Lightman z „Magii kłamstwa” potrafi skutecznie wykryć kłamstwo? Czy każdy nastolatek ma tak silną potrzebę określenia swojej tożsamości jak Lady Bird? Czy „Sala samobójców” może nas uwrażliwić na syndrom presuicydalny? “Filmowe spotkania z psychologią” są zaproszeniem do poszukiwania odpowiedzi na te i wiele innych pytań, które pojawiają się na styku psychologii i filmu. W czternastu rozdziałach analizujemy filmy ukazujące funkcjonowanie rodziny w kryzysie, rozwój człowieka na przestrzeni życia, bliskie związki, czy choroby i zaburzenia. Dzieło filmowe staje się ilustracją zjawisk psychologicznych, które tłumaczone są w sposób bardzo przystępny, a jednocześnie zgodny z najnowszą wiedzą naukową z dziedziny. Książka dedykowana jest wszystkim osobom pracującym z filmem, nauczycielom chcącym pogłębić wiedzę własną lub przybliżyć uczniom zjawiska psychologiczne, studentom różnych kierunków jako uzupełnienie kursu z psychologii, a przede wszystkim każdemu, kto jest zainteresowany filmem i psychologią. Każde „spotkanie” jest okazją do analizy zjawisk psychologicznych na przykładzie konkretnego filmu, przytaczane są dialogi i opisy konkretnych scen. Na koniec znajduje się zestawienie innych polecanych filmów, do których czytelnik może sięgnąć samodzielnie.

"Ecumeny and Law" 2013, No. 1: Marriage covenant - paradigm of encounter of the "de matrimonio" thought of the East and West

red. Andrzej Pastwa

Na otwartym forum myśli prawnej Kościół prowadzi ze światem dialog na temat realizacji uniwersalnych pryncypiów: poszanowania życia, godności i praw osoby ludzkiej, wolności, tolerancji, a w szerszym wymiarze społecznym – promowania wartości małżeństwa i rodziny oraz solidarności z ubogimi. Potrzebie rozwijania tego dialogu wychodzi naprzeciw nowy periodyk kanonistyczny Ecumeny and Law. Spotkanie na jego łamach teologów różnych Kościołów chrześcijańskich, i szerzej – ludzi nauki, którym bliska jest myśl ekumeniczna, z przedstawicielami nauk prawnych, stawia sobie za cel ukazywać ekumeniczny potencjał prawa kanonicznego. Rzecz w tym, by upominać się o podmiotowość osoby ludzkiej i jej prawa oraz prowadzić ze światem dialog o sprawiedliwość, a w wymiarze praktycznym służyć pomocą w zaszczepianiu „tu i teraz” sprawiedliwości we wspólnotach podstawowych: małżeństwach i rodzinach, i konsekwentnie – w społeczeństwach i narodach zjednoczonej Europy. Niniejsza, uniwersalna w swym humanizmie, perspektywa przyświeca Autorom-współtwórcom pierwszego numeru periodyku. Świadczą o tym już same tytuły artykułów otwierających – kolejno – część I (“Ecumenical Theological Thought”) Marriage: the Project of Culture or Faith? (P. Bortkiewicz) i część II (“Ecumenical Juridical Thought”) The matrimonial covenant as the nature of things… (T. Gałkowski). Owszem, świadectwem tegoż uniwersalizmu jest cała zawartość tomu (wzbogaconego w III części recenzjami) – dzięki rozmaitości prezentowanych tu tradycji kościelnych i związanych z tym faktem wielości perspektyw, punktów widzenia, teologicznych orientacji w zgłębianiu doniosłej współcześnie problematyki małżeństwa (i rodziny). Jak zapowiada tytuł, zamieszczone w wolumenie opracowania stanowią próbę spojrzenia na małżeństwo przez pryzmat kategorii „przymierza”. Czy słusznie redaktorzy edycji ośmielili się widzieć w tym pojęciu paradygmat spotkania myśli Wschodu i Zachodu, najlepiej ocenią czytelnicy.

Pejzaże miasta w komiksie. Studia nad komiksem

Matylda Sęk-Iwanek

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (3), ISSN 2720-1104 Książka Pejzaże miasta w komiksie. Studia nad komiksem skupia się na badaniach komiksu, gdzie motywem przewodnim staje się analiza przestrzeni miejskiej. Miasto jest tropem badawczym, ale też pretekstem do podjęcia zagadnień działania komiksu, jego struktury i składników. Autorka zaczyna od przeglądu stanu studiów nad komiksem. Kolejną ważną część monografii stanowi przygotowanie narzędzi i metod, które są istotne w badaniu i analizowaniu komiksów. W książce skonstruowano i opisano warsztat badawczy, w tym nowe jego elementy. Z kolei w ostatniej części pracy można znaleźć przykłady analiz komiksów w świetle badania przestrzeni miejskiej, także z zastosowaniem opracowanych narzędzi. Przyjęta perspektywa badawcza pozwala na wykorzystanie wypracowanych w niniejszej książce metod do badania również innych, nie tylko miejskich, tropów i zagadnień w komiksach.

Wzory kultury antycznej. Reguły zachowania starożytnych Greków i Rzymian

red. Julia Doroszewska, Marek Job, Tomasz Sapota

Tytuł niniejszej publikacji świadomie nawiązuje do prac słynnej amerykańskiej antropolożki Ruth Benedict, która do nauk o kulturze wprowadziła pojęcie „wzoru kulturowego”. W badanych przez siebie kulturach wskazywała ona na specyficzne dla ich uczestników reguły myślenia i zachowania oraz wpływ owych reguł na wytwarzanie określonych postaw i reakcji w życiu codziennym i, co za tym idzie, na kształtowanie i sposoby realizacji norm kulturowych charakterystycznych dla danej grupy lub społeczeństwa. Termin „wzór kulturowy” odsyła nas zatem do skomplikowanego uniwersum norm i wartości, które funkcjonują zawsze na dwóch różnych poziomach: deklaratywnym i realizacyjnym. Przyglądanie się normom na pierwszym z wymienionych poziomów ukazuje nam istnienie w świadomości zbiorowej typów idealnych, do których każda jednostka powinna dążyć. Odkrycie natomiast drugiego, realizacyjnego poziomu pozwala zweryfikować, na ile to, co pozostaje w sferze postulatu, jest rzeczywiście realizowane i przestrzegane. (fragment wstępu)

Codzienność osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną w domu pomocy społecznej

Dorota Prysak

Książka Codzienność osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną w domu pomocy społecznej wpisuje się w szeroko podejmowaną problematykę codzienności osób niepełnosprawnych, społecznych działań podejmowanych na rzecz poprawy ich sytuacji w instytucjach stałego pobytu jakimi są domy pomocy społecznej. Proponowana pozycja jest próbą oswojenia, zbliżenia do trudnego tematu jakim jest głęboka niepełnosprawność intelektualna oraz dom pomocy społecznej. W publikacji zawarte zostały codzienność na terenie placówki oraz funkcjonowanie wymienionej grupy osób. Elementem szczególnie ciekawym, mogącym zainteresować czytelników jest próba ukazania złożoności osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. A co za tym idzie dostosowanie metod i indywidualizacji pracy. Publikacja poprzez połączenie rozważań stricte badawczych z rozważaniami praktycznymi skierowana jest zarówno do naukowców, pedagogów, psychologów, socjologów, studentów, ale także do praktyków pracujących na co dzień z osobami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Z recenzji „Przedłożona do recenzji książka (…) ukazując osoby niepełnosprawne w kontekście poszanowania odmienności i różnic, a nie współczucia i lęku jest godna polecenia i zainteresowania. (…) wpisuje się w dyskurs społeczno-medialny nad postrzeganiem osób niepełnosprawnych. Książka edukuje ku niepełnosprawności i to chyba jej najważniejszy atrybut. (…) Poruszany temat funkcjonowania codziennego osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną w domu pomocy społecznej wynika z doświadczeń własnych autorki w pracy terapeutycznej. Co znacząco podnosi jej wartość.” dr hab. prof. UP Jolanta Zielińska

Splot. Szkice o poezji polskiej, rosyjskiej i żydowskiej

Marian Kisiel

Zbiór gromadzi szkice o poetach i wierszach, których losy w różny sposób splatają się z sobą: historycznie, biograficznie, literacko. Autorzy polscy, rosyjscy i żydowscy, a niejednokrotnie ten związek jest w poszczególnych biografiach jednoczesny, zostali tutaj zespoleni na prawach przypadku, wyjątku i konieczności. Przypadkiem jest ich spotkanie w jednej książce; wyjątkiem to, że każdego autora łączy język lub jego porzucenie, miejsce lub jego utrata, narodowość lub jej zmiana albo odrzucenie; koniecznością natomiast jest to, że każdy z autorów w jakimś sensie czuje się wrzucony w wiek XX jako „czas marny”, gdzie przychodzi się mierzyć  z własną biografią jak z cudzą, a z cudzą jak z własną. Splot ich biografii i wierszy przynosi niekiedy niespodziankę.

Od mobilnosti do interakcije. Dramsko pismo i kazalište u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj, na Kosovu, u Makedoniji, Sloveniji i Srbiji

red. Gabriela Abrasowicz, Leszek Małczak

Słowo redaktora serii Pierwsza naukowa pozycja wydana w serii Biblioteka Przekładów Literatur Słowiańskich pt. Od mobliności do interakcji. Dramat i teatr w Bośni i Hercegowinie, Czarnogórze, Chorwacji, Kosowie, Macedonii, Słowenii i Serbii nawiązuje do ubiegłorocznej dwutomowej publikacji polskich przekładów współczesnego dramatu chorwackiego zatytułowanej (Nie)tylko fragmenty. Jest owocem naukowo-artystycznej konferencji zorganizowanej w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w listopadzie 2018 roku. Uczestnicy konferencji z Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Czarnogóry, Macedonii i Serbii podkreślali, że była to pierwsza tego typu inicjatywa od rozpadu Jugosławii i pierwsze wspólne spotkanie na neutralnym gruncie. W poszczególnych rozdziałach składających się na monografię ich autorzy poruszają problematykę związaną albo z wąsko rozumianym przekładem jako tłumaczeniem międzyjęzykowym, albo szeroko rozumianym przekładem; tłumaczą i interpretują twórczość dramatyczną i teatralną z kilku krajów i kultur południowej Słowiańszczyzny. Przekład staje się dziś jednym z najważniejszych i najgłębszych sposóbów myślenia o świecie, doświadczania i tłumaczenia otaczającej nas rzeczywistości. Zwrot translacyjny stanowi jeden z niepodważalnych przełomów we współczesnej humanistyce, a tytułowa dla niniejszych rozważań mobliność jest kondycją nie tylko współczesnego świata. Wśród Autorów monografii znaleźli się przedstawiciele różnych środowisk, teoretycy i praktycy dramatu oraz teatru, komparatyści, teatrolodzy, literaturoznawcy, przekładoznawcy, reżyserzy, dyrektorzy instytucji kulturalnych związanych z teatrem oraz dramatopisarze.