Gramatyka przepisu jako przesłanka decyzji interpretacyjnej

Mateusz Zeifert

Praca poświęcona jest gramatyce języka aktów prawnych i roli, jaką odgrywa ona w praktyce interpretacji prawa. Główną część pracy stanowi analiza orzeczeń polskich sądów, w których poruszane są zagadnienia budowy gramatycznej stosowanych przepisów, takie jak: składnia zdania, spójniki, interpunkcja, kategorie gramatyczne czasowników i rzeczowników. Jak się okazuje, kwestie te nierzadko wpływają na podejmowane przez sądy decyzje interpretacyjne, a w literaturze przedmiotu jak dotąd nie poświęcano im zbyt wiele uwagi. Analiza prowadzona jest z wykorzystaniem dorobku nie tylko teorii prawa, ale także nauk o języku, a w szczególności – językoznawstwa kognitywnego (głównie w postaci gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera). Ten oryginalny nurt lingwistyczny uważa się obecnie za dominujący, jednak w prawoznawstwie ciągle pozostaje niemal nieznany. Jednym z walorów pracy jest czytelne, przystępne przedstawienie go na tle starszych nurtów teoretycznych (językoznawstwa strukturalnego i transformacyjno-generatywnego). Pracę wieńczą praktyczne wskazówki dla stosujących prawo i redagujących przepisy, oparte na drobiazgowej analizie orzeczeń i zaprezentowanych koncepcjach lingwistycznych. Sprawia to, że praca powinna zainteresować zarówno teoretyków prawa, legislatorów, jak i praktykujących prawników.

Wyobraźnia. Sztuka i design

Alicja Głutkowska-Polniak

Książka jest analizą inspirujących do dnia dzisiejszego koncepcji wyobraźni, które stały się istotne dla historii filozofii sztuki i są wciąż na nowo interpretowane. Zdeterminowało to wybór przedstawionych w pracy reprezentatywnych filozofów i ich teorii, począwszy od Kanta, który dał sztuce autonomię (oraz istotne znaczenie wyobraźni), przez Schopenhauera, Sartre’a, Freuda, Junga, aż po Bachelarda. Autorka, pokazując, jak wyobraźnia w różnych koncepcjach wspiera sztukę, a nawet ją warunkuje, prowadzi przez różnorodne, charakterystyczne filozoficzno-estetyczne koncepcje wyobraźni, wybrane również po to, by przedstawić wyobraźnię w jej wielowymiarowości i wieloaspektowości. Taki horyzont pozwala na szerokie ujęcie tej kategorii, ukazanie jej współdziałania z wieloma dyspozycjami umysłowymi, a także wpływu na procesy psychiczne i na rzeczywistość, szczególnie w aspekcie sztuki i designu. Problematyka dotycząca zagadnienia wyobraźni została przedstawiona w dwu częściach, mających ukazać rozdźwięk władzy czy też funkcji, jaką jest wyobraźnia, w odniesieniu do kategorii podmiotowości. Chodzi tu o jej źródło i zastosowanie, które mogą wpływać na świadomość i z nią współdziałać bądź być zależne od nieświadomych celów. Przy czym i w jednym, i w drugim przypadku zadaniem wyobraźni jest wykreowanie bądź to samego obrazu, bez realnego odniesienia, bądź konkretnego realnego przedmiotu. Motywem łączącym obie części jest jeszcze inna funkcja czy dyspozycja wyobraźni –  kreacja. Ta właśnie zdolność przejawia się i manifestuje w sztukach (od pięknych po nowoczesne); jest to wyobraźnia współtworząca „obiekty kulturowe”, przedmioty (zjawiska, sytuacje) o artystycznej i często estetycznej wartości. Tej możliwości w odniesieniu do czasów współczesnych poświęcony jest ostatni „przystanek” tej książki, dotyczący nowych perspektyw w kreowaniu sztuki i designu w XX wieku, czyli tzw. sztuk nowoczesnych.

Wieki Stare i Nowe. T. 1 (6)

red. Idzi Panic, Maria W. Wanatowicz

Na 6 tom wydawnictwa ciągłego „Wieki Stare i Nowe” składa się 19 artykułów, które – tradycyjnie – pogrupowane zostały według układu chronologicznego: starożytność, średniowiecze, czasy nowożytne i XX wiek. Teksty swoją tematyką nawiązujące do czasów starożytnych koncentrują się wokół zagadnień związanych ze znaczeniem pochówku dzików dla plemion celtyckich; mennictwem starożytnych władców (Aureliana oraz cesarzowych z dynastii Sewerów); wykorzystaniem wierzeń religijnych i wróżb w wewnętrznej walce politycznej w starożytnym Rzymie, rolą cezarian w spisku zorganizowanym przeciwko Cezarowi w czasie idów marcowych 44 roku p.n.e. Spośród problemów okresu nowożytnego omówiono w tomie m.in. kwestię małżeństw wdowich na pograniczu śląsko-morawskim oraz zjawisko korupcji w życiu społeczno-politycznym Rzeczpospolitej XVII i XVIII wieku. Najwięcej tekstów 6 tomu „Wieków Starych i Nowych” koncentruje się na historii XX wieku. W tej grupie artykułów znalazły się zarówno przyczynki podejmujące wąskie kwestie, jak i analityczno-syntetyczne opracowania szerokich tematów. Dotyczą one m.in. sytuacji w galicyjskim ruchu ludowym w 1913 roku; stosunków między katolikami polskimi i niemieckimi w pierwszych latach po podziale Górnego Śląska; historii śląskiego oddziału Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz początków działalności NSZZ „Solidarność” na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Wszystkie artykuły składające się na niniejszą publikację prezentują wysoki poziom merytoryczny.

Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje)

red. Bernadetta Ciesek-Ślizowska, Beata Duda, Ewa Ficek, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Publikacja gromadzi teksty dotyczące modelowania komunikacji przez poszczególne odmiany dyskursu. Badaczy (związanych z różnymi dyscyplinami i/lub paradygmatami naukowymi) szczególnie zajmują wielorakie formy przedstawień (reprezentacji) rzeczywistości oraz warunkujące je konwencje, normy, konteksty i wartości, a także środki wyrazu. Tom zawiera przy tym rozważania teoretyczne oraz prezentuje konkretne propozycje metodologiczne, np. analizy tekstów multimodalnych. Opracowania analityczno-interpretacyjne obejmują problemy stylowych bądź gatunkowych aktualizacji dyskursów, konstruowania dyskursowych światów przez wspólnoty ideologiczne (feministyczną, katolicką, łowiecką, kapitalistyczną, antykapitalistyczną), rozpatrują rolę aksjologii w dyskursach ideologicznych, w ich zakres wchodzą również rekonstrukcje medialnych oraz literackich obrazów i wizji. Swe miejsce w tomie znalazły refleksje nad dyskursem popkultury i dyskursem o popkulturze, poświęcone m.in. zyskującemu na znaczeniu fenomenowi terapii, kreowaniu albo wykpiwaniu obrazu rzeczywistości w mediach społecznościowych. W polu uwagi autorów pozostaje wreszcie kategoria pamięci – w tym portretowanie przeszłości przez wspólnoty kulturowo-etniczne czy sposoby utrwalania pamięci w Internecie. Książka skierowana jest do specjalistów – zarówno do komunikologów, lingwistów, dyskursologów, jak i do wszystkich zainteresowanych mechanizmami, które sterują współczesną przestrzenią społeczno-językową.

Annales Mathematicae Silesianae. T. 22 (2008)

Komitet Redakcyjny

Na treść niniejszego tomu składa się między innymi rozwiązanie równania funkcyjnego pochodzącego od reguły kwadraturowej Gaussa. Jest to najprostsza reguła kwadraturowa zawierająca niewymierne współczynniki węzłów. Równania z tego typu współczynnikami nie były dotąd rozważane, a są to istotne zagadnienia, pozwalają bowiem charakteryzować wielomiany wysokiego stopnia z użyciem małej liczby punktów pośrednich.

Polskie intensyfikatory w ujęciu historycznym

Dagmara Bałabaniak, Barbara Mitrenga

Publikacja dotyka zagadnienia intensyfikacji wyrażeń. Ponieważ intensywność jest pojmowana w sposób semantyczny, zakres pracy obejmuje jednostki leksykalne zbliżone znaczeniowo do współczesnego bardzo. Opis diachroniczny został powiązany z opisem synchronicznym, co umożliwiło prezentację funkcjonowania jednostek typu diabelnie, przednie, wysoce w dawnej i obecnej polszczyźnie. Wykorzystanie obu perspektyw pozwoliło na to, by z jednej strony przedstawić genezę i przemiany konkretnych wyrażeń, z drugiej zaś – uchwycić mechanizm językowy, który leży u źródła tych przemian. Książka adresowana jest do językoznawców, m.in. badaczy dawnej i współczesnej polszczyzny, lingwistów zainteresowanych przemianami zachodzącymi w języku polskim oraz statusem jednostek w polszczyźnie, studentów kierunków polonistycznych oraz miłośników języka polskiego, chcących poszerzyć swoją wiedzę na temat sposobów wyrażania intensywności w języku.

(Trans)pozycje idei w postjugosłowiańskim dramatopisarstwie oraz teatrze (1990-2020). Perspektywa transkulturowa

Gabriela Abrasowicz

Postjugosłowiańska produkcja dramatopisarsko-teatralna to przestrzeń oferująca możliwości zaobserwowania transpozycji idei artystycznych, społeczno-politycznych i filozoficznych. Wiąże się to z mobilnością kulturową, integracją wielu komponentów o różnym pochodzeniu kulturowym oraz tworzeniem nowych jakości. Fundamentem badań nad tym mechanizmem jest postrzeganie kultury jako procesu wymiany oraz odwołanie się do modelu sieci otwartych połączeń. Przedstawione tu projekty artystyczne dramatopisarzy i reżyserów teatralnych, aktywnych w krajach byłej Jugosławii, stanowią potwierdzenie, że jest to zjawisko pozostające wciąż w fazie rozkwitu. Jego dynamiczna formuła to dobry punkt wyjścia do refleksji na temat przepływów oraz powiązań ideowych i estetycznych, coraz bardziej dostrzegalnych w dramaturgii i teatrze wielu krajów Europy.

Kultura wizualna szkoły. Szkice o wizerunku nauczyciela i ucznia oraz o potrzebie estetyki przestrzeni nauczania-uczenia się

Katarzyna Krasoń, Iwona Tomas

Treść książki ukazuje specyfikę semiotyczną współczesnej szkoły, z uwypukleniem warstwy wizualnej (w tym form autoprezentacji wzrokocentrycznej uczniów i nauczycieli, będącej formą ekspresji swej niezależności lub - czasem - ukrycia siebie i ikonosfery, także proksemicznej). Dzięki przedstawionym w monografii eksploracjom możemy przekazać czytelnikom (środowisku akademickiemu i studentom, ale też dyrektorom szkół, nauczycielom, uczniom oraz osobom związanym z szeroko rozumianą edukacją) wskazania dla większej troski o estetyczny wymiar lokalizacji miejsc i otoczenia rzeczowego, w którym przebiega proces edukacji (ze zwróceniem uwagi na niebezpieczeństwo tolerowania kiczu czy przemocy symbolicznej), w tym także zwracamy uwagę na istotność uwzględniania sposobów komunikowania siebie przez podmioty edukacji przez dress code. Informacje te przyniosą niezbędne wytyczne, dane, wskazówki dla osób odpowiedzialnych za wizualny kształt otoczenia szkoły czy projektowanie przestrzeni przyjaznej uczeniu się. Pomogą też w eliminowaniu zakłóceń pojawiających się w komunikowaniu się pomiędzy uczestnikami interakcji szkolnej.