Etno-grafie, kulturo-grafie

red. Kamila Gęsikowska, red. Kamil Kozakowski

Etno-grafie, kulturo-grafie to publikacja związana z projektem realizowanym przez Zakład Teorii i Historii Kultury Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach we współpracy z Katedrą Międzynarodowych Studiów Polskich UŚ, Szkołą Języka i Kultury Polskiej UŚ, Polskim Towarzystwem Kulturoznawczym – oddział Katowice, Muzeum Historii Katowic oraz Polskiej Akademii Umiejętności – stacja Katowice. Projekt ten, mający charakter interdyscyplinarny, łączy namysł antropologiczny, etnograficzny, kulturoznawczy, historyczny i literaturoznawczy młodych badaczy reprezentujących różne ośrodki naukowe. W 2016 i 2017 roku zostały zorganizowane w Muzeum Historii Katowic dwie międzynarodowe konferencje naukowe, w których uczestniczyli prelegenci z takich krajów jak Kirgistan, Włochy, Azerbejdżan, Gruzja, Ukraina, Chorwacja, Rosja, Chiny i Polska. Publikacja towarzyszy organizowanym konferencjom, nie jest jednak tomem pokonferencyjnym. Książka Etno-grafie, kulturo-grafie zawiera prace kulturoznawców, indologów, językoznawców i literaturoznawców. Tytułowe „etno-grafie” nie odnoszą się do różnych alternatywnych modeli dyscypliny (etnografii). Zarówno „etno-grafie”, jak „kulturo-grafie” oznaczają dla nas sposoby pisania o kulturze. Słowo „kulturo-grafia” stworzyliśmy jako neologizm, po to by lepiej pokazać specyfikę pisania o zjawiskach, które trudno łączyć z ethnosami w tradycyjnym znaczeniu, ale które można uznać za zjawiska kulturowe. Teksty znajdujące się w tomie mają na celu zabranie czytelnika „w podróż” – od miejsc najbardziej od nas oddalonych, jak starożytne Indie, wprost na Górny Śląsk.   Kamil Kozakowski, magister kulturoznawstwa, Doktorant w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W swojej pracy doktorskiej zajmuje się obrazem Gruzji i Gruzinów w polskiej kulturze. [14.08.2019]

Przystropowa strefa gazonośna w utworach karbonu południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego - występowanie, parametry zbiornikowe węgla oraz możliwości pozyskania metanu

Sławomir Kędzior

Praca omawia zagadnienie występowania gazów (metanu pokładów węgla) w górnej partii węglonośnych utworów górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Ukazuje powiązania procesów akumulacyjnych metanu z elementami budowy geologicznej południowej części zagłębia. Przedstawia również problematykę właściwości zbiornikowych pokładów węgla dla gazów (porowatość, przepuszczalność oraz zdolności sorpcyjne węgli dla metanu), a także zawiera dyskusję na temat ewentualnych możliwości wydobycia otworowego metanu z pokładów węgla w kontekście dotychczasowych niepowodzeń w tej dziedzinie w Polsce. Adresatem publikacji mogą być osoby oraz instytucje zajmujące się zagadnieniami dotyczącymi metanu pokładów węgla z punktu widzenia występowania, wydobycia oraz parametrów zbiornikowych węgla. W szczególności mogą to być placówki naukowe, przemysłowe (np. kopalnie węgla kamiennego, zakłady odmetanowania kopalń, firmy zajmujące się poszukiwaniem i eksploatacją gazu ziemnego, głównie metanu z pokładów węgla na terenie zagłębia górnośląskiego), ośrodki badawczo-rozwojowe czy firmy konsultingowe. Praca adresowana jest także do pracowników naukowo-dydaktycznych uczelni oraz studentów pragnących poszerzyć wiedzę na temat występowania i możliwości wydobycia metanu z pokładów węgla – znaczącego surowca z grupy niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego. [10.08.2012]

Wieloletnia zmarzlina w wybranych obszarach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu w świetle kompleksowych badań geofizycznych i analiz klimatologicznych

Wojciech Dobiński

Niniejsza publikacja ma charakter dwudzielny. W pierwszej części przedstawiony został aktualny stan wiedzy na temat wieloletniej zmarzliny w ujęciu krytycznym, natomiast druga część pracy zawiera wyniki badań prowadzonych w wybranych miejscach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu oraz ich interpretację, analizę, a także dostrzeżone prawidłowości. Celem pracy jest detekcja i poznanie prawidłowości występowania wieloletniej zmarzliny w środowisku górskim, subarktycznym i subpolarnym w wybranych miejscach leżących na szerokości geograficznej między 49 a 77 (symbol stopni) z zastosowaniem metod geofizycznych i klimatycznych, a także poznanie jej natury, właściwości i zmienności oraz relacji z lodowcami w warunkach zmieniającego się klimatu.

Formy licznych imien russkogo rieczewogo upotrieblenija. Obichodno-niejtralnyje obrazowanija i niekotoryje ich proizwodnyje

Piotr Czerwiński

[Formy ličnyh imen russkogo rečevogo upotrebleniâ : obihodno-nejtral'nye obrazovaniâ i nekotorye ih proizvodnye]   W pracy na obszernym materiale językowym zaprezentowano różnorakie możliwe formy nieoficjalne rosyjskich imion własnych, omówiono ich właściwości stylistyczne i sposoby funkcjonowania. Wyłoniono możliwe rodzaje i typy podstaw ze względu na częstotliwość ich występowania i regularność. W pracy starano się odpowiedzieć na pytanie dotyczące zależności między budową wyrazu wyjściowego, jego użyciem i możliwością tworzenia określonych jego form. Opracowano klasyfikację podstawowych i niektórych peryferyjnych form pochodnych w aspekcie strukturalnym i funkcjonalnym. Omówiono formacje sufiksalne, starając się przy tym określić ich udział w procesie komunikacyjnym oraz prześledzić wartość emocjonalną wnoszoną przez poszczególne sufiksy. Typologia przeprowadzona została z uwzględnieniem stosunku subiektu nazywającego do środowiska komunikacyjnego oraz do obiektu nazywanego określoną formą imienia. W aneksie zaprezentowano spis najbardziej regularnych imion własnych wraz z podstawowymi ich pochodnymi oraz wykaz sufiksów uczestniczących w tworzeniu nieformalnych form imion. Przedstawiono tu także kilka gniazd słowotwórczych, w jakie układają się imiona własne wraz z ich pochodnymi. Opracowanie skierowane jest przede wszystkim do rusycystów. Może ono zainteresować również slawistów i polonistów.

Hans Kelsen a problem interpretacji prawa

Tomasz Kubalica

Przedmiotem pracy jest koncepcja interpretacji prawa wypracowana przez austriackiego filozofa prawa i neokantystę Hansa Kelsena (1881-1973). Monografia koncentruje się na analizie i komentarzu podstawowych założeń jego koncepcji interpretacji prawa przedstawionych w kontekście historyczno-filozoficznym. W pracy prezentuję życie i dzieło Kelsena, staram się odtworzyć jego pojęcie interpretacji prawa, a także rekonstruuję jego zapatrywania na temat przedmiotu wykładni. Omawiam również kwestię zakresu czynności interpretacyjnych i próbuję odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, czy są teksty prawne, w których ma zastosowanie zasada clara non sunt interpretanda. Na koniec podejmuję krytykę pojęcia „luki w prawie”. Do książki załączam w formie dodatku tłumaczenie artykułu Kelsena Zur Theorie der Interpretation z 1934 roku.

Polityk dwóch epok. Działalność publiczna Tadeusza Matuszewicza (1765-1819)

Dominika Rychel-Mantur

„Powstanie więc Polska” – te słowa, które przeszły na karty historiografii, wypowiedział Tadeusz Matuszewicz u progu wojny Napoleona z Rosją w 1812 roku. Polityk ten był jednym z najwybitniejszych polskich ministrów pierwszej połowy XIX wieku. Swoją karierę polityczną rozpoczynał pod protektoratem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego w dobie Sejmu Czteroletniego. Zarówno opieka Czartoryskiego, jak i czasy, w których przyszło mu żyć, miały wpływ na jego dalsze losy osobiste i działalność publiczną. Ambitny, energiczny i pracowity, znajdował się niejednokrotnie w centrum najważniejszych wydarzeń i odgrywał w nich ważną rolę. Apogeum swoich wpływów politycznych osiągnął w 1812 roku jako minister przychodów i skarbu Księstwa Warszawskiego. Wówczas na polecenie Napoleona zorganizował sejm i powołał do życia Konfederację Generalną Królestwa Polskiego. Uporządkował finanse Księstwa Warszawskiego i stworzył podstawy pod późniejsze reformy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Jego nadrzędnym celem była odbudowa i przywrócenie niepodległości Rzeczypospolitej, której służył, rezygnując niejednokrotnie z własnych interesów czy dobrego imienia.

Studia bibliologiczne. T. 18: Biblioteki i ośrodki informacji - zbiory, pracownicy, użytkownicy

red. Mariola Jarczykowa

Tematyka 18. tomu koncentruje się wokół kwestii zakreślonych w podtytule: Biblioteki i ośrodki informacji – zbiory, pracownicy i użytkownicy. 19 artykułów składających się na całość publikacji podzielono na 3 części, po których zamieszczono indeks osobowy. W pierwszej części zgromadzono opracowania poświęcone funkcjonowaniu bibliotek, a ściślej opisujące m.in.: stan bibliotek publicznych i czytelnictwa w województwie śląskim, różnorakie funkcje, jakie pełnią te instytucje oraz wybrane kwestie z działalności francuskich bibliotek publicznych dla dzieci. Przeanalizowano również proces kształtowania się relacji biblioteki z użytkownikiem oraz metody rozwiązywania konfliktów w zespołach bibliotecznych. Drugą część – najliczniej reprezentowaną – tworzą szkice podporządkowane tematyce zbiorów. Znalazły się tu artykuły opisujące m.in.: recepcję Żywotów świętych Piotra Skargi, funkcje bibliotek rodowych Radziwiłłów, metody sporządzania opisu i katalogowania zabytkowych opraw książkowych czy też proces destrukcji mikrobiologicznej papieru w zbiorach jasnogórskich. Dodatkowo w grupie tej zgromadzono teksty dotyczące pracowników biblioteki – przedstawiono sylwetkę zasłużonego bibliotekarza Jerzego Samuela Bandtkiego oraz bibliotekarzy uniwersyteckich na ziemiach niemieckich (w latach 1789–1871). Ostatnia część obejmuje opracowania poruszające problematykę informacji. Omówione zostały tu takie kwestie, jak: informacja dla małych i średnich przedsiębiorstw w realiach Jednolitego Rynku Europejskiego, pojęcia i rodzaje informacji ekonomicznej czy bibliografia terytorialna w komunikacji społecznej. Tom dostarcza czytelnikowi wiedzy na temat współczesnych, jak i historycznych zagadnień bibliologicznych. Prezentuje teoretyczne opracowania tematów oraz wskazuje praktyczne zastosowanie analizowanych kwestii.

Zwierzę - Język - Emocje. Dyskursy i narracje

red. Marzena Kubisz, Justyna Tymieniecka-Suchanek

Publikacja Zwierzę – Język –Emocje. Dyskursy i narracje stanowi interdyscyplinarny zbiór siedemnastu  tekstów autorstwa badaczy reprezentujących rożne dyscypliny i różne metodologie. To, co łączy zebrane w tomie artykuły to próba refleksji nad związkiem pomiędzy językiem i emocjami w kontekście relacji człowiek –zwierzę.  Ów związek poddany jest analizie w dwóch obszarach.  Pierwszy obszar wyznaczają dyskursy filozoficzne, prawne i religijne - zebrane artykuły składają się na część pierwszą tomu zatytułowaną  Dyskursy/Dylematy/Relacje. Drugi obszar obejmuje zagadnienia reprezentacji relacji człowiek- zwierzę w tekstach literackich oraz autobiograficznych – artykuły omawiające sposoby przedstawiania zwierzą w literaturze tworzą drugą część tomu, zatytułowaną Narracje/Biografie/Przedstawienia. Książka skierowana jest do badaczy zajmujących się tematyką studiów nad zwierzętami, literaturoznawców, językoznawców, tłumaczy oraz teoretyków kultury.