"Thyestes" Lucjusza Anneusza Seneki. Opracowanie monograficzne

Iwona Słomak

Seria: Biblioteka Pisarzy Antycznych (4), ISSN 2956-7459 Thyestes, któremu poświęcona jest niniejsza monografia, posiada wszystkie cechy Senecjańskich sztuk decydujące o wielowiekowym zainteresowaniu nimi ze strony badaczy i miłośników literatury. Odpowiadają one też za odmienność twórczości autora na tle tragedii greckiej - ze względu na filozoficzno-krytyczny charakter dzieła, zerwanie z bezpośrednio dydaktyzującym tonem na rzecz prowokacji i ironii, potencjał angażowania w mniejszym stopniu emocji, a w większym intelektu odbiorcy. Znajdujemy tu również przykłady charakterystycznych dla Seneki rozwiązań semantyczno-formalnych, które potwierdzają dynamiczny rozwój gatunku w starożytności i skądinąd mogą dziś sprawiać wrażenie mocno nowoczesnych.

Grafomania

Jan Zając, red. Maciej Tramer

Teksty wchodzące w skład tomu Grafomania są efektem rocznej pracy, namysłu i rozmów studentów, doktorantów i pracowników naukowych związanych ze Studenckim Kołem Naukowym Teorii Literatury UŚ.  Na tę monografię pojęcia słabo dotychczas w ramach wiedzy o literaturze przebadanego, składają się szkice teoretycznoliterackie, podejmujące próbę spójnej konceptualizacji problemu lub jego dekonstrukcji, teksty historyczno- i socjologicznoliterackie, zawierające rzut oka na dzieje omawianego pojęcia na Ukrainie okresu międzywojnia i w Polsce lat ‘60, wreszcie teksty interpretacyjne, w których pojęcie grafomanii wykorzystane jest jako pryzmat, przez który spojrzeń można na twórczość Teodora Parnickiego i Edy Ostrowskiej. Z tekstów zawartych w monografii wyłania się obraz pojęcia grafomanii jako niezwykle skomplikowanego, uwikłanego w dyskursy medyczne, psychologiczne, krytycznoliterackie a nawet ekonomiczne. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Nowe Książki” 3/2016, s. 66–67 (Marek Olszewski: Być pisarzem).

Littératures de l\'imaginaire

red. Katarzyna Gadomska, red. Agnieszka Loska

Pojęcie „literatura wyobrażona” (littératures de l’imaginaire) cechuje niezwykłe bogactwo, zawiera bowiem ono w sobie ogromną ilość gatunków, takich jak m.in. fantastyka, fantasy, horror, science-fiction, oraz podgatunków : dark fantasy, eco fantasy, high i low fantasy, urban fantasy, dystopia, uchronia, steampunk, cyberpunk, gore i wiele innych. Pomimo swej różnorodności, „literatura wyobrażona” długo uznawana była za twórczość masową, paraliteraturę, i nie traktowano jej jako obiekt godny badań literackich. Obecnie jednak jej rozwój, a także wielostronność i złożoność tematyczna i gatunkowa, wzbudza coraz większe zainteresowanie nie tylko wśród czytelników i miłośników gatunku, lecz również wśród krytyków i teoretyków literatury. Niniejsza publikacja, skierowana zarówno do literaturoznawców, jak i do szerszego grona odbiorców zainteresowanych tego typu literaturą, zawiera 16 artykułów w języku francuskim, w których autorzy, analizując różne gatunki i podgatunki „literatury wyobrażonej”, ukazują z różnych perspektyw jej niezwykłą heterogeniczność.   Katarzyna Gadomska, dr hab., adiunkt w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego, badaczka paraliteratur francusko- i anglojęzycznych. Autorka dwóch monografii: Science-fiction et fantasy comme merveilleux contemporain (2002) oraz La prose néofantastique d’expression francaise aux XXe et XXIe siècles (2012), a także licznych artykułów, w periodykach krajowych i zagranicznych, na temat fantastyki, horroru, fantasy i science-fiction. [19.10.2012][R] Agnieszka Loska, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego. Interesuje się literaturą (neo)fantastyczną francusko- i anglojęzyczną. Autorka artykułów, w periodykach krajowych i zagranicznych, na temat (neo)fantastyki, fantasy i grozy. Współredaktorka dwóch monografii wieloautorskich: Poe, Grabiński, Ray, Lovecraft. Visions, Correspondences, Transitions (Katowice 2017, wraz z K. Gadomską, współudz. A. Swoboda) oraz Le Surnaturel en littérature et au cinéma. The Supernatural in literature and cinema (Katowice 2018, wraz z K. Gadomską i A. Swobodą). [07.10.2018]

Word order tendencies in mediaeval English against the Indo-European background

Ireneusz Kida

Głównym celem pracy Ireneusza Kidy jest omówienie zmian w szyku zdaniowym średniowiecznej angielszczyzny na tle wybranych języków indoeuropejskich. Książka prezentuje jednocześnie autorską metodę tworzenia korpusu tekstowego, służącego do badania zmian składniowych z OV na VO w średnio-angielszczyźnie, a także między innymi do badania tekstów staronordyckich i anglo-normańskich. Rozdział pierwszy szczegółowo omawia sposób, w jaki konstruowany był ów korpus. W rozdziale drugim dokonano z kolei analizy struktury szyku wyrazów w najdawniejszych inskrypcjach runicznych oraz w tekstach najstarszych języków germańskich pisanych prozą, a również omówiono w nim pragermański szyk zdaniowy. Rozdziały trzeci i czwarty prowadzą nas natomiast do wniosku, że definitywna zmiana na szyk VO w języku angielskim zaszła w XII i XIII wieku oraz że generalnie dokonywała się ona szybciej w zdaniach głównych niż w zdaniach pobocznych. W kończącym pracę rozdziale piątym autor dochodzi również do konkretnych wniosków dotyczących trajektorii zmian szyku wyrazów w języku angielskim w szerszym kontekście niektórych języków indoeuropejskich.

The Self Industry: Therapy and Fiction

red. Jarosław Szurman, Agnieszka Woźniakowska, Krzysztof Kowalczyk-Twarowski

Publikacja dotyczy problemów powstałych na styku literatury i psychologii, w szczególności terapeutycznej funkcji tekstów, zarówno w odniesieniu do ich autorów, jaki i do czytelników. Autorzy poszczególnych artykułów poddają analizie różnorodne teksty kultury powstałe w dziewiętnastym i w dwudziestym wieku, pokazując, że nie tylko psychologia dostarcza narzędzi do odczytania (niekiedy na nowo) tekstów literackich, ale i literatura pomaga w zrozumieniu problemów z dziedziny psychologii.

Regionalisation in Europe: The State of Affairs

Dorota Nowalska-Kapuścik

Zachodzące współcześnie zmiany w życiu społecznym podyktowane między innymi postępującą globalizacją, spowodowały waloryzację różnego rodzaju terytoriów i terytorialności. Za sprawą decentralizacji oraz terytorializacji rozwoju gospodarczego do głosu ponownie dochodzą jednostki terytorialne, w tym zyskujące na znaczeniu regiony wyrażające specyficzną tożsamość zamieszkujących je populacji. Procesy te znajdują swoje odzwierciedlenie w występujących w różnej konfiguracji zjawiskach regionalizacji i regionalizmu, których przykłady zostały opisane w niniejszej książce. Redaktorzy tomu i jednocześnie autorzy kilku jego rozdziałów zebrali niezwykle ciekawy materiał ukazujący przemiany, jakim podlegają współczesne polskie i europejskie regiony w wymiarze zarówno politycznym, społecznym, jak i gospodarczym. Bezwzględnym walorem książki są rozdziały przygotowane przez zagranicznych autorów ukazujące doświadczenia europejskich regionów. Czytelnik może zatem nie tylko zgłębić swoją wiedzę na temat polskich regionów, ze szczególnym uwzględnieniem regionalizmu na Górnym Śląsku, ale także spojrzeć na region z perspektywy Irlandii Północnej, Szkocji i Walii, a także doświadczeń hiszpańskich, węgierskich czy włoskich, skąd pochodzą autorzy prezentowanych w książce tekstów.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 18, nr 1/2014: Niepełnosprawność w rodzinie jako wyzwanie edukacyjne

Wiesława Walkowska, red. Sylwia Wrona

Tematem przewodnim pierwszego numeru czasopisma „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych” (tom 18, 1/2014) jest Niepełnosprawność w rodzinie jako wyzwanie edukacyjne. Zachodzące w świecie przemiany w podejściu do osób niepełnosprawnych sprawiają, że zmienia się ich postrzeganie m.in. poprzez włączenie takich osób w powszechne nauczanie. Uwzględnić należy, że edukacja jest jednym z podstawowych praw człowieka. Natomiast celem systemu edukacyjnego jest pełny rozwój osobowości dzieci niepełnosprawnych, za co powinni być odpowiedzialni ci, którzy są zaangażowani w pracę z dziećmi, w tym także rodzice. Jednak aby rodzina mogła pełnić swoją rolę wobec dziecka niepełnosprawnego, powinna być wspomagana poprzez placówki opiekuńczo-wychowawcze. Przed systemem edukacji w Polsce w dalszym ciągu stoją ważne wyzwania w dziedzinie realizacji potrzeb dzieci niepełnosprawnych. Do najważniejszych należy zaliczyć: tworzenie warunków dostępu do edukacji, również na etapie przedszkola, wyrównywanie szans życiowych od momentu wykrycia niepełnosprawności aż do zakończenia edukacji, poprawę jakości kształcenia. Realizacja tych zadań sprawi, że osoby niepełnosprawne będą mogły wykorzystać swoje możliwości oraz w przyszłości decydować o swoim losie, co przełoży się na korzyści dla całego społeczeństwa. W publikacji zamieszczone zostały artykuły zarówno praktyków, jak i badaczy, którzy dzielą się doświadczeniami, wynikami badań i refleksjami z obszaru niepełnosprawności, szczególnie wyzwań edukacyjnych i wsparcia społecznego. Publikacja ma charakter interdyscyplinarny i skierowana jest nie tylko do naukowców, ale również do praktyków pracujących na co dzień z osobami niepełnosprawnymi, rodziców dzieci niepełnosprawnych oraz studentów.

Namysł i emocje. Studia i szkice o doświadczeniu poetyckim Haliny Poświatowskiej

Jan Piotrowiak

Prezentowana publikacja to zbiór szkiców i studiów dotyczących doświadczenia poetyckiego Haliny Poświatowskiej, w którym nadrzędne miejsce zajmują kategorie namysłu i emocji jako przejawów reakcji na świat człowieka próbującego ów świat uporządkować. To ich połączenie na gruncie poetyckim pozwala wejrzeć podmiotowi, a zarazem odbiorcy, w delikatną i złożoną materię granicznych egzystencjalnych sytuacji człowieka: miłości i śmierci. Ich zwornikiem jest ciało cierpiące w chorobie zwiastującej koniec i cierpiące po kolejnych zawodach miłosnych. Ciało będące areną zmagania się pierwiastka erotycznego i mortalnego. Kategorią równie ważną jak namysł i emocje jest kategoria doświadczenia stającego się tu miarą wrażliwości człowieka w kontakcie ze światem. Wszystko to wymagało od poetki wysiłku intelektualnego i zwyczajnego fizycznego, a znalazło odbicie w swoistym notatniku poetyckim ilustrującym próby poszukiwania słowa adekwatnego do udźwignięcia ciężaru doświadczenia. Liryka Haliny Poświatowskiej próbuje wszystkie te dramatyczne doświadczenia z własną, i nie tylko, skończonością zidentyfikować.