Historia i współczesność procesu edukacyjno-wychowawczego

red. Danuta Kocurek

Publikacja przybliża wybrane zjawiska pedagogiczne w kontekście historycznym i  współczesnym. Część pierwsza ukazuje m.in. aspekty wychowawcze pedagogiki renesansowej, wkład ziemiaństwa w upowszechnianie edukacji szkolnej, działalność wychowawczą i oświatową Kościoła Rzymskokatolickiego na Śląsku Cieszyńskim, szkolnictwo wiejskie w czasach komunizmu oraz historyczne kształtowanie się koncepcji wychowania zdrowotnego w Polsce. W części drugiej przybliżone zostały współczesne kategorie wychowawcze m.in. wychowanie do kultury języka, tematyka dotycząca świętowania, edukacja w duchu podmiotowości, kształcenie filozoficzne oraz refleksje o tożsamości i dziedzictwie kulturowym w dobie przemian cywilizacyjnych.  Praca adresowana jest do pedagogów, historyków wychowania, filozofów, regionalistów, studentów kierunków pedagogicznych i zainteresowanych problematyką edukacyjno-wychowawczą.

Romanica Silesiana. No 6: Postcolonialisme et fait littéraire

Zuzanna Szatanik

Rédacteur en chef Krzysztof Jarosz, avec la collaboration de Buata B. Malela, textes réunis et établis par Aneta Chmiel, Zuzanna Szatanik, Ewelina Szymoniak, Andrzej Rabsztyn   Kolejny tom Romanica Silesiana poświęcony został tematyce postkolonialnej w literaturze kanadyjskiej, latynoamerykańskiej, włoskiej i francuskiej. Autorzy zmierzyli się z trudnymi, nierzadko pionierskimi problemami, podejmując zagadnienia nadal bolesne w sensie społecznym, politycznym, a także czysto ludzkim. Inspiracją przedstawionych rozważań i analiz była lektura utworów takich pisarzy, jak: Chateaubriand, Victor Hugo, Tahar Ben Jelloun (L’Écrivain public i L’Enfant de sable), Jean-Luc Raharimanan (Za. Roman), Sergio Kokis (trylogia Saltimbanques, Kaléidoscope brisé i Le Magicien), Gail Scott (My Paris), Erminia Dell'Oro (L’abbandono. Una storia eritrea), Cristina Ali Farah (Madre piccola), Igiaba Scego (Oltre Babilonia), Renato Prada Oropeza (Mientras cae la noche), Horacio Castellanos Moya, Ricardo Piglia, Edmundo Paz Soldán, Rodrigo Rey Rosa, Daniel Moyano, Ananda Devi, Albert Cohen, Piotr Rawicz.

"Wortfolge. Szyk słów" 2019, nr 3

red. Robert Rduch

Czasopismo naukowe „Wortfolge. Szyk słów”, wydawane przez Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, będzie się ukazywać raz w roku w wersji drukowanej i elektronicznej. Niemiecko-polski tytuł oznacza, że periodyk stawia sobie za cel nie tylko przedstawianie i upowszechnianie problemów literatury, języka i kultury niemieckojęzycznego obszaru językowego, lecz także pośredniczenie w wymianie myśli między humanistyką niemiecką i polską oraz komparatystyczne podejście do prezentowanych zagadnień. Czasopismo będzie miało charakter interdyscyplinarny, ale pozostanie wierne podstawowym obszarom filologii: językoznawstwu i literaturoznawstwu. Skierowane jest przede wszystkim do przedstawicieli humanistyki uniwersyteckiej oraz wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i językiem niemieckim.

Wiek męski: epopeja rozkładu. Motywy senilne w poezji polskiej po 1989 roku (Marcin Świetlicki, Jacek Podsiadło i inni poeci)

Grzegorz Olszański

Starość jest jednym z odwiecznych tematów dzieł literackich, a jej deskrypcja przez badaczy literackich co najmniej od lat dziewięćdziesiątych minionego stulecia cieszy się sporym zainteresowaniem. Książka Grzegorza Olszańskiego Wiek męski: epopeja rozkładu. Motywy senilne w poezji polskiej po 1989 roku  z jednej strony wpisuje się w ten typ refleksji, z drugiej – dość radykalnie od niego odbiega. Wpisuje się, gdyż jest próbą opisu poetyckich reprezentacji starości. Próbą wyrastającą z przekonania, że starość i starzenie są czymś nieobojętnym dla kształtu literatury, ale też jednym z kluczowych doświadczeń ludzkiej egzystencji, teksty literackie zaś pozwalają to doświadczenie lepiej zrozumieć i poznać. Elementarne podobieństwo nie powinno jednak zaciemniać równie kluczowych różnic. Choć bowiem książek i studiów dotyczących interesującego motywu nie brakuje, to jednak większość z nich poświęcona jest utworom opowiadającym o tym ostatnim okresie ludzkiej egzystencji, często sygnowanym nazwiskami pisarzy będącymi już w podeszłym wieku; zupełnie, jakby niechętni zazwyczaj biograficznym zatrudnieniom literaturoznawcy w tym akurat przypadku chętnie robili wyjątek. Podjęta w tej książce próba odtworzenia okoliczności narodzin podmiotu senilnego wymagała zdecydowanie innego rozkładu akcentów. Przedmiotem wnikliwej deskrypcji bowiem stał się nie stan („jestem stary”), lecz przede wszystkim proces („starzeję się”), który do niego prowadzi. Realizacja tego planu nie byłaby możliwa, gdyby mocno nieoczywisty dobór twórców, których utwory stały się przedmiotem interpretacji. Nieoczywisty, gdyż wierszy Marcina Świetlickiego, Jacka Podsiadły, Marcina Barana, Krzysztofa Śliwki, Mariusza Grzebalskiego i Krzysztofa Jaworskiego (okazjonalnie przywoływane są jeszcze utwory Miłosza Biedrzyckiego, Grzegorza Wróblewskiego i Adama Wiedemanna), choćby ze względu na ich wiek i odległą perspektywę starości, nigdy dotąd nie czytano w takim właśnie kontekście. Nieoczywistość wyboru nie oznacza, że nie ma on uzasadnienia. Tym, co stanowiło konieczny impuls i zarazem uwiarygodniało taki wybór materiału egzemplifikacyjnego, była coraz wyrazistsza w wierszach wymienionych twórców obecność sytuacji lirycznych, obrazów, motywów czy figur, których istotą jest doświadczenie przekraczania „smugi cienia”, dojmujące wrażenie radykalnego skurczenia się przypisanego im czasu i odczucie tożsamościowej przemiany.

Świat poetycki Gregora Strnišy

Monika Gawlak

Książka poświęcona jest poezji jednego z najwybitniejszych twórców słoweńskich drugiej połowy XX wieku. Prezentowana jest w kontekście generacyjnym, filozoficznym, w kontekście dialogu z innymi utworami literatury słoweńskiej i europejskiej oraz z utworami malarskimi. Interesujący wydaje się wątek nadrealizmu w poezji Strnišy i jej zbieżność światopoglądowa z nadrealizmem, gdyż jest to jedyny taki przykład w poezji słoweńskiej. W monografii zaprezentowana została także szeroka perspektywa interpretacyjna tej poezji, uwzględniająca takie zjawiska, jak: mityczność, epifania, intertekstualność.     Publikacja adresowana jest zarówno do literaturoznawców kręgu slawistycznego, jak i badaczy literatur niesłowiańskich oraz czytelników zainteresowanych poezją XX wieku.  

Turystyka historyczna. T. 2

red. Zbigniew Hojka, Krzysztof Nowak

Kolejny, drugi tom „Turystyki historycznej”, monografii wieloautorskiej, powstałej z inicjatywy pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera 14 tekstów dotyczących dziejów podróżowania i turystyki, dziejów ruchu pątniczego, współczesnych szlaków poznawania dziejów Polski i Europy, wykorzystania i znaczenia nowych technologii, trendów i obiektów w propagowaniu historii i ruchu turystycznego. Publikacja jest przeznaczona dla studentów, absolwentów i wykładowców kierunków studiów humanistycznych, pracowników instytucji kulturalno-oświatowych oraz osób zawodowo i amatorsko związanych z branżą turystyczną i upowszechnianiem wiedzy historycznej.

Pomiędzy płótnem a ekranem. Inspiracje twórczością Goi w kinie hiszpańskim

Joanna Aleksandrowicz

Książka ukazuje inspiracje twórczością Goi y Lucientes w kinie hiszpańskim na przykładzie 81 filmów z lat 1926–2011 (w polskiej dystrybucji ukazało się tylko 14 omawianych pozycji). Dominują wśród nich filmy fabularne, ale pojawiają się też dokumenty, seriale telewizyjne i animacja. Celem pracy jest ukazanie na gruncie refleksji filmoznawczej, jak zmieniało się postrzeganie Goi w jego ojczyźnie na kolejnych etapach historii i jak, również za sprawą kina, przekształcał się on w ikonę hiszpańskości. Na tle wcześniejszych badań książka jest pierwszą próbą tak szerokiego ujęcia tematu. Zastosowane metody badawcze są typowe dla komparatystyki kulturowej i wpisują się w nurt badań nad intertekstualnością przekazu filmowego. Analiza porównawcza, rozpięta pomiędzy obszarami kina i malarstwa, koncentruje się zarówno wokół sfery znaczeń dzieła, uwikłanej w różnorakie konteksty społeczno-kulturowe, jak i wokół aspektów strukturalnych, związanych z warstwą estetyczną.   Książkę poleca PortalFilmowy.pl Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 82, s. 236–239

Jej ślad w historii - kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków. W cieniu Beskidów

red. Agata Muszyńska, Anna Skiendziel, Aleksandra Skrzypietz

Publikacja stanowi pierwszy tom cyklu przewodników historyczno-turystycznych: Jej ślad w historii – kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków i poświęcona jest terytorialnie powiatom: bielskiemu, cieszyńskiemu, żywieckiemu i Bielsku-Białej. Region ten niejednokrotnie był już opisywany pod względem turystycznym. Autorzy chcą jednak zaproponować zupełnie niekonwencjonalne podróżowanie – szlakiem kobiet, związanych z tym regionem, które miały wpływ na jego dzieje, zapisały się w pamięci mieszkańców, inspirowały lub przeciwnie, budziły negatywne emocje. Przewodnik składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza z nich to rys historyczny prezentowanego obszaru, składającego się z ziem zarówno Górnego Śląska, jak i Małopolski, od średniowiecza do zakończenia II wojny światowej. W części drugiej znajduje się osiem artykułów, charakteryzujących sylwetki wybranych kobiet, związanych z Żywiecczyzną i Śląskiem Cieszyńskim. Część trzecia zawiera propozycje pięciu tematycznych wycieczek, wraz z wskazówkami dojazdu oraz opisem atrakcji turystycznych i godzinami ich otwarcia. Ostatnia, czwarta część, zawiera krótkie biogramy pozostałych kobiet, związanych z regionem, wyszukanych przez autorów w różnorodnych źródłach, podzielone według klucza, który obowiązywać będzie we wszystkich częściach: kobiety pracujące, kobiety kolaborujące, walczące, cierpiące, nieszczęśliwe i  niespełnione, działające, rządzące czy „kobiety  legendy”. Na podstawie takiego zestawienia, czytelnicy będą mogli sami skomponować własne trasy wycieczkowe. W pracy zastosowany jest pełny aparat naukowy, jednak treści prezentowane są w sposób przystępny i czytelny. Dlatego przewodnik może być wykorzystany zarówno przez indywidualnego czytelnika, zainteresowanego problematyką kobiet w województwie śląskim, szukającego niecodziennych tematów i inspiracji do bliższych czy dalszych podróży, jak i przez studentów turystyki historycznej i kierunków pokrewnych.